Untitled Document


	NG�Y 22 TH�NG 01 Th�nh M�tth�u Alonso Liciniana ĐẬU Linh Mục d�ng Đaminh - (1702 – 1745) Đồng tử đạo ti�n khởi của đất Việt Ng�y 22-01-1745, tr�n đường ra ph�p trường ở ngoại � Thăng Long, hai vị linh mục đồng h�nh : Cha Phanxic� Tế v� cha Matth�u Đậu. Số phận hai nh� thuyết gi�o n�y cho đến nay vẫn gắn liền với nhau. Hai người bạn th�n với biết bao điểm tương đồng : từ đồng hương l� T�y Ban Nha đến đồng d�ng tu th�nh Đaminh, tỉnh hạt Đức Mẹ M�n C�i. Rồi cả hai c�ng đến giảng đạo tại gi�o phận Đ�ng Đ�ng Ngo�i, c�ng bắt ở Lục Thủy, đồng lao cộng khổ với nhau ở trong t�. Thế m� tr�n đường ra ph�p trường, một vị tươi cười, cha Phanxic� Tế v� sắp được tử đạo, một vị vẻ mặt rầu rỉ, cha Matth�u Đậu chỉ bị �n chung th�n v� đi tiễn ch�n bạn m�nh. Vậy l� sắp phải chia tay nhau m�i m�i ! Khi đo�n h�nh h�nh đi ngang qua ho�ng cung th� dừng lại. Một vi�n quan đại diện nh� vua đến loan tin : "Đạo trưởng Đậu cũng phải chịu �n ch�m đầu". Niềm mong ước của cha Đậu được toại nguyện, v� nhờ bản �n đ�, hai cuộc đời hai �ng chứng nh�n đức tin đ� nối chặt kh�ng bao giờ t�ch rời được nữa: đồng sinh đồng tử v� cuối c�ng đồng ph�c vinh quang giữa h�ng ngũ c�c th�nh tử đạo anh h�ng. V� đặc biệt, nhờ bản �n đ� cha Matth�u Đậu được th�nh vị th�nh đồng tử đạo ti�n khởi tr�n đất nước Việt Nam. Viễn đ�ng vẫy gọi… Matth�u Alonso Liciniana Đậu sinh ng�y 26-10-1702 (trước th�nh Phanxic� Tế bảy tuần) tại Nava Del Rey, T�y Ban Nha. Đ�p lại tiếng Ch�a k�u mời, cậu Alonso đ� d�ng hiến tuổi thanh xu�n cho Đức Kit� trong tu viện Santa Cruz do ch�nh th�nh Đaminh lập ở S�govia (năm 1218, th�nh phố c�n lưu dấu nhiều di t�ch của th�nh Tổ Phụ. Tại đ�y Alonso Liciniana Đậu đ� tuy�n khấn, học thần học v� thụ phong linh mục. Thời gian n�y tỉnh hạt Đaminh Đức Mẹ M�n C�i ph�i người đến c�c tu viện cổ động v� t�m người truyền gi�o ở Viễn Đ�ng. T�nh h�nh v�ng truyền gi�o qu� thiếu người. Th� dụ tại Bắc Việt kh�ng kể Đức Cha Sextri Tri, d�ng chỉ c�n bốn vị. Năm 1728, ba linh mục gởi đến đ�y đ� bị đắm t�u chết hết (1). Cha Alonso Liciniana Đậu v� 23 tu sĩ t�y Ban Nha đ� đ�p lời mời đi t�u đến Manila v�o th�ng 11 năm 1730. Th�ng hai năm sau, cha c�ng với hai linh mục Ph�r� Ponsgrau Bằng v� Micae Pajares l�m bệnh phải trở về. Hai vị c�n lại đến Trung Linh ng�y 18-01-1732 trong niềm vui lớn lao của gi�o phận Đ�ng Đ�ng Ngo�i. Tr�n một gi�o phận rộng lớn với nh�n sự qu� �t oi, cha Matth�u Đậu phải di chuyển v� phục vụ nhiều nơi. Sau thời gian học tiếng ở Trung Linh, cha truyền gi�o ở Sơn nam Thượng, hoạt động trong c�c huyện Trung Đ�ng, Ti�n Lữ, Thần Kh� (Hưng Y�n), rồi c�c huyện Thanh Quan, Vũ Ti�n (Th�i B�nh) v� sang cả Nam Ch�n, Giao Thủy, Xu�n Trường (Nam Định ). C�c gi�o xứ lớn được cha coi s�c l� Trung Lao, Ti�n Chu, Kẻ Hệ v� Lai Ổn. Sức khoẻ của cha kh�ng được tốt lắm, d�ng người mảnh khảnh, ốm yếu nhưng cha đ� vượt qua mọi gian khổ v� lu�n ki�n tr� hoạt động kh�ng ngơi nghỉ. Cuộc thử th�ch… Th�ng 11-1743 đang ở Lai Ổn, thấy t�nh h�nh kh�ng mấy b�nh an, cha liền di chuyển qua Lục Thủy Hạ, tr� trong nh� �ng tr�m Độ. Chẳng may trong l�ng c� người bỏ đạo t�n Đạt biết được v� đi tố c�o quan. S�ng ng�y 29-11 qu�n l�nh đến v�y l�ng Lục Thủy, ập v�o nh� đang l�c cha đang cử h�nh th�nh lễ. C�c gi�o hữu sợ h�i chạy t�n loạn. Cha Đậu v� bất ngờ cũng hoảng hốt bỏ chạy, tay �m b�nh th�nh v� rước hết b�nh th�nh. Nhưng kh�ng kịp nữa rồi, qu�n l�nh đuổi theo v� bắt cha lại v� đ�nh đập cha c�ch t�n bạo. Họ x�m v�o vật cha xuống đất, kẻ bức t�c, x� �o, kẻ nhổ r�u, xỉ vả chế diễu. Một người l�nh cầm gi�o đ�m sượt ngang qua h�ng, m�u chảy loang đỏ tr�n bộ �o d�ng trắng, khiến cha tưởng giờ chết sắp đến, miệng thầm k�u l�n cực trọng Gi�su-Maria. C�ng bị bắt với cha c� ba thầy giảng Đaminh Sĩ, Đaminh Đậu, Ignatio Qu� v� hai gi�o hữu trong xứ. Tất cả được giải l�n quan trấn thủ Sơn Nam, bấy giờ l� L� Văn Phượng. Quan chỉ giữ lại cha Đậu v� thầy Qu�, c�n tất cả được trả về tự do. Sau ba lần ra t�a, với nhiều c�ch thức nạt nộ, đe dọa, dụ dỗ hoặc tra tấn, quan trấn thủ kh�ng thể l�m cha Đậu v� thầy Qu� chối bỏ Đức Tin. Ng�y 21-12 quan hỏi cha c� biết lệnh vua cấm giảng đạo khống ? Cha đ�p : "Ch�nh v� cấm t�i mới phải lẩn trốn chứ". Quan liền thảo bản �n trảm quyết cha Đậu, c�n thầy Qu� bị ph�t lưu thảo tượng (chăn voi) suốt đời. Nhưng sau đ� nhờ sự can thiệp của một vi�n quan thiện cảm với đạo, �n của cha được đổi th�nh chung th�n, c�n thầy Qu� được tha bổng sau khi nộp cho quan một m�n tiền. Ng�y 30-05-1744, qu�n l�nh �p giải cha về Thăng Long v� giam chung với linh mục Phanxic� Tế đ� bị bắt từ năm 1737, đ� c� �n trảm quyết, nhưng v� t�nh h�nh ch�nh trị n�n chưa bị đem đi xử. C�ng sống c�ng chết c�ng vinh ph�c. Thật tả sao cho xiết niềm vui thi�ng li�ng được gặp lại nhau của hai anh em c�ng d�ng, lại c�ng tuổi trong cảnh t� tội n�y. Từ nay c�c vị kh�ng c�n c� độc nữa. Hai anh em chia sẻ cho nhau những t�m tư thao thức, �n lại những kỷ niệm, trao đổi b�n bạc việc t�ng đồ v� c�ng nhau cầu nguyện. Chỉ sau v�i ng�y chỉ một �t tiền bạc, cha Đậu cũng được tự do đi thăm v� gi�p đỡ c�c t�n hữu trong v�ng. V�o lễ Ch�a Ba Ng�i năm 1744, cha Tế d�ng lễ, cha Đậu g�up lễ. Nhưng một khung cảnh đẹp đ�ng nghi nhớ hơn, v� c� lẽ l� trường hợp duy nhất trong hạnh c�c Th�nh tử đạo, đ� l� ng�y 04-06 năm ấy, lễ m�nh th�nh Ch�a, sau s�u th�ng t� kh�ng c� cơ hội, nay cha Đậu được d�ng một th�nh lễ �m thầm nhưng ấm c�ng trong t� với sự tham dự của 130 gi�o hữu Thăng Long. Bảy th�ng t� ở kinh đ� đ� tr�i qua thật �m ả, hai vị Linh Mục vẫn tiếp tục loan b�o Tin Mừng, giải tội, rửa tội, sức dầu v� an ủi kh�ch lệ c�c t�n hữu. Ri�ng cha Đậu trong bảy th�ng đ� rửa tội 55 người, trong đ� c� 22 người lớn v� rửa tội cho 620 hối nh�n. Ng�y 22-01-1745 c� lệnh đưa cha Tế đi xử trảm. An của cha Đậu vẫn như cũ l� �n chung th�n, cha buồn rầu hết sức v� năn nỉ xin ph�p quan cho đi tiễn ch�n bạn đến ph�p trường. Khi đi ngang qua ho�ng cung, đo�n người dừng lại, một vi�n quan sau khi đọc bản �n của cha Tế v� đọc tiếp : "Matth�u cũng l� đạo trưởng Hoa Lang đ� bị kết �n chung th�n nay bị kết �n xử trảm." Thế l� cuối c�ng cha Đậu được toại nguyện. Tại ph�p trường qu�n l�nh chặt th�o xiềng x�ch ở ch�n tay hai cha, v� t�nh l�m chảy m�u rất nhiều. C�c t�n hữu đến tận nơi h�n xiềng x�ch v� xin c�c cha c�y Th�nh Gi� ở tay l�m kỷ vật đang bị tr�i v�o cọc. Hai linh mục bị ch�m c�ng một l�c trong sự thương cảm của những người đến dự, d� gi�o hay lương. C� sử liệu ghi nhận: một cụ b� Phật tử ở đ� l�m r�m cầu Trời khấn Phật chohai cha thp�t chết. Khi đầu hai vị tử đạo rơi xuống đất, nhiều người kh�c nức nở v� x�ng v�o thấm m�u hoặc t�m vật kỷ niệm. Cha Bề tr�n d�ng Ph�r� Ponsgrau Bằng, người đ� đến Việt Nam c�ng ng�y với cha Đậu, cử hai th�y giảng Điều v� Luận, c�ng �t gi�o hữu t�m c�ch rước thi h�i c�c t�i trung đức tin về tr�ng Lục Thủy. Gi�o hữu ba xứ B�i Chu, Trung Linh, Trung Lễ gặp nhau v� tranh quyền an t�ng c�c ng�i ở nh� thờ m�nh. Cha ch�nh phải can thiệp để họ vui l�ng nhường cho nh� chung. Mấy ng�y sau, Đức cha Hilario Hy d�ng lễ tạ ơn, c� c�c cha d�ng v� rất đ�ng đảo gi�o d�n tham dự. Đức Pi� X suy t�n hai cha Phanxic� Federich Tế v� Matth�u Linciniana Đậu l�n bậc Ch�n Phước ng�y 20.05.1906. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n c�c ng�i l�n bậc Hiển th�nh.

NG�Y 22 TH�NG 01
Th�nh M�tth�u Alonso Liciniana ĐẬU
Linh Mục d�ng Đaminh - (1702 – 1745)

Đồng tử đạo ti�n khởi của đất Việt

Ng�y 22-01-1745, tr�n đường ra ph�p trường ở ngoại � Thăng Long, hai vị linh mục đồng h�nh : Cha Phanxic� Tế v� cha Matth�u Đậu. Số phận hai nh� thuyết gi�o n�y cho đến nay vẫn gắn liền với nhau. Hai người bạn th�n với biết bao điểm tương đồng : từ đồng hương l� T�y Ban Nha đến đồng d�ng tu th�nh Đaminh, tỉnh hạt Đức Mẹ M�n C�i. Rồi cả hai c�ng đến giảng đạo tại gi�o phận Đ�ng Đ�ng Ngo�i, c�ng bắt ở Lục Thủy, đồng lao cộng khổ với nhau ở trong t�. Thế m� tr�n đường ra ph�p trường, một vị tươi cười, cha Phanxic� Tế v� sắp được tử đạo, một vị vẻ mặt rầu rỉ, cha Matth�u Đậu chỉ bị �n chung th�n v� đi tiễn ch�n bạn m�nh. Vậy l� sắp phải chia tay nhau m�i m�i !

Khi đo�n h�nh h�nh đi ngang qua ho�ng cung th� dừng lại. Một vi�n quan đại diện nh� vua đến loan tin : "Đạo trưởng Đậu cũng phải chịu �n ch�m đầu". Niềm mong ước của cha Đậu được toại nguyện, v� nhờ bản �n đ�, hai cuộc đời hai �ng chứng nh�n đức tin đ� nối chặt kh�ng bao giờ t�ch rời được nữa: đồng sinh đồng tử v� cuối c�ng đồng ph�c vinh quang giữa h�ng ngũ c�c th�nh tử đạo anh h�ng. V� đặc biệt, nhờ bản �n đ� cha Matth�u Đậu được th�nh vị th�nh đồng tử đạo ti�n khởi tr�n đất nước Việt Nam.

Viễn đ�ng vẫy gọi…

Matth�u Alonso Liciniana Đậu sinh ng�y 26-10-1702 (trước th�nh Phanxic� Tế bảy tuần) tại Nava Del Rey, T�y Ban Nha. Đ�p lại tiếng Ch�a k�u mời, cậu Alonso đ� d�ng hiến tuổi thanh xu�n cho Đức Kit� trong tu viện Santa Cruz do ch�nh th�nh Đaminh lập ở S�govia (năm 1218, th�nh phố c�n lưu dấu nhiều di t�ch của th�nh Tổ Phụ. Tại đ�y Alonso Liciniana Đậu đ� tuy�n khấn, học thần học v� thụ phong linh mục.

Thời gian n�y tỉnh hạt Đaminh Đức Mẹ M�n C�i ph�i người đến c�c tu viện cổ động v� t�m người truyền gi�o ở Viễn Đ�ng. T�nh h�nh v�ng truyền gi�o qu� thiếu người. Th� dụ tại Bắc Việt kh�ng kể Đức Cha Sextri Tri, d�ng chỉ c�n bốn vị. Năm 1728, ba linh mục gởi đến đ�y đ� bị đắm t�u chết hết (1). Cha Alonso Liciniana Đậu v� 23 tu sĩ t�y Ban Nha đ� đ�p lời mời đi t�u đến Manila v�o th�ng 11 năm 1730. Th�ng hai năm sau, cha c�ng với hai linh mục Ph�r� Ponsgrau Bằng v� Micae Pajares l�m bệnh phải trở về. Hai vị c�n lại đến Trung Linh ng�y 18-01-1732 trong niềm vui lớn lao của gi�o phận Đ�ng Đ�ng Ngo�i.

Tr�n một gi�o phận rộng lớn với nh�n sự qu� �t oi, cha Matth�u Đậu phải di chuyển v� phục vụ nhiều nơi. Sau thời gian học tiếng ở Trung Linh, cha truyền gi�o ở Sơn nam Thượng, hoạt động trong c�c huyện Trung Đ�ng, Ti�n Lữ, Thần Kh� (Hưng Y�n), rồi c�c huyện Thanh Quan, Vũ Ti�n (Th�i B�nh) v� sang cả Nam Ch�n, Giao Thủy, Xu�n Trường (Nam Định ). C�c gi�o xứ lớn được cha coi s�c l� Trung Lao, Ti�n Chu, Kẻ Hệ v� Lai Ổn. Sức khoẻ của cha kh�ng được tốt lắm, d�ng người mảnh khảnh, ốm yếu nhưng cha đ� vượt qua mọi gian khổ v� lu�n ki�n tr� hoạt động kh�ng ngơi nghỉ.

Cuộc thử th�ch…

Th�ng 11-1743 đang ở Lai Ổn, thấy t�nh h�nh kh�ng mấy b�nh an, cha liền di chuyển qua Lục Thủy Hạ, tr� trong nh� �ng tr�m Độ. Chẳng may trong l�ng c� người bỏ đạo t�n Đạt biết được v� đi tố c�o quan. S�ng ng�y 29-11 qu�n l�nh đến v�y l�ng Lục Thủy, ập v�o nh� đang l�c cha đang cử h�nh th�nh lễ. C�c gi�o hữu sợ h�i chạy t�n loạn. Cha Đậu v� bất ngờ cũng hoảng hốt bỏ chạy, tay �m b�nh th�nh v� rước hết b�nh th�nh. Nhưng kh�ng kịp nữa rồi, qu�n l�nh đuổi theo v� bắt cha lại v� đ�nh đập cha c�ch t�n bạo. Họ x�m v�o vật cha xuống đất, kẻ bức t�c, x� �o, kẻ nhổ r�u, xỉ vả chế diễu. Một người l�nh cầm gi�o đ�m sượt ngang qua h�ng, m�u chảy loang đỏ tr�n bộ �o d�ng trắng, khiến cha tưởng giờ chết sắp đến, miệng thầm k�u l�n cực trọng Gi�su-Maria. C�ng bị bắt với cha c� ba thầy giảng Đaminh Sĩ, Đaminh Đậu, Ignatio Qu� v� hai gi�o hữu trong xứ. Tất cả được giải l�n quan trấn thủ Sơn Nam, bấy giờ l� L� Văn Phượng. Quan chỉ giữ lại cha Đậu v� thầy Qu�, c�n tất cả được trả về tự do.

Sau ba lần ra t�a, với nhiều c�ch thức nạt nộ, đe dọa, dụ dỗ hoặc tra tấn, quan trấn thủ kh�ng thể l�m cha Đậu v� thầy Qu� chối bỏ Đức Tin. Ng�y 21-12 quan hỏi cha c� biết lệnh vua cấm giảng đạo khống ? Cha đ�p : "Ch�nh v� cấm t�i mới phải lẩn trốn chứ". Quan liền thảo bản �n trảm quyết cha Đậu, c�n thầy Qu� bị ph�t lưu thảo tượng (chăn voi) suốt đời.

Nhưng sau đ� nhờ sự can thiệp của một vi�n quan thiện cảm với đạo, �n của cha được đổi th�nh chung th�n, c�n thầy Qu� được tha bổng sau khi nộp cho quan một m�n tiền. Ng�y 30-05-1744, qu�n l�nh �p giải cha về Thăng Long v� giam chung với linh mục Phanxic� Tế đ� bị bắt từ năm 1737, đ� c� �n trảm quyết, nhưng v� t�nh h�nh ch�nh trị n�n chưa bị đem đi xử.

C�ng sống c�ng chết c�ng vinh ph�c.

Thật tả sao cho xiết niềm vui thi�ng li�ng được gặp lại nhau của hai anh em c�ng d�ng, lại c�ng tuổi trong cảnh t� tội n�y. Từ nay c�c vị kh�ng c�n c� độc nữa. Hai anh em chia sẻ cho nhau những t�m tư thao thức, �n lại những kỷ niệm, trao đổi b�n bạc việc t�ng đồ v� c�ng nhau cầu nguyện. Chỉ sau v�i ng�y chỉ một �t tiền bạc, cha Đậu cũng được tự do đi thăm v� gi�p đỡ c�c t�n hữu trong v�ng. V�o lễ Ch�a Ba Ng�i năm 1744, cha Tế d�ng lễ, cha Đậu g�up lễ.

Nhưng một khung cảnh đẹp đ�ng nghi nhớ hơn, v� c� lẽ l� trường hợp duy nhất trong hạnh c�c Th�nh tử đạo, đ� l� ng�y 04-06 năm ấy, lễ m�nh th�nh Ch�a, sau s�u th�ng t� kh�ng c� cơ hội, nay cha Đậu được d�ng một th�nh lễ �m thầm nhưng ấm c�ng trong t� với sự tham dự của 130 gi�o hữu Thăng Long. Bảy th�ng t� ở kinh đ� đ� tr�i qua thật �m ả, hai vị Linh Mục vẫn tiếp tục loan b�o Tin Mừng, giải tội, rửa tội, sức dầu v� an ủi kh�ch lệ c�c t�n hữu. Ri�ng cha Đậu trong bảy th�ng đ� rửa tội 55 người, trong đ� c� 22 người lớn v� rửa tội cho 620 hối nh�n.

Ng�y 22-01-1745 c� lệnh đưa cha Tế đi xử trảm. An của cha Đậu vẫn như cũ l� �n chung th�n, cha buồn rầu hết sức v� năn nỉ xin ph�p quan cho đi tiễn ch�n bạn đến ph�p trường. Khi đi ngang qua ho�ng cung, đo�n người dừng lại, một vi�n quan sau khi đọc bản �n của cha Tế v� đọc tiếp : "Matth�u cũng l� đạo trưởng Hoa Lang đ� bị kết �n chung th�n nay bị kết �n xử trảm."

Thế l� cuối c�ng cha Đậu được toại nguyện. Tại ph�p trường qu�n l�nh chặt th�o xiềng x�ch ở ch�n tay hai cha, v� t�nh l�m chảy m�u rất nhiều. C�c t�n hữu đến tận nơi h�n xiềng x�ch v� xin c�c cha c�y Th�nh Gi� ở tay l�m kỷ vật đang bị tr�i v�o cọc. Hai linh mục bị ch�m c�ng một l�c trong sự thương cảm của những người đến dự, d� gi�o hay lương. C� sử liệu ghi nhận: một cụ b� Phật tử ở đ� l�m r�m cầu Trời khấn Phật chohai cha thp�t chết. Khi đầu hai vị tử đạo rơi xuống đất, nhiều người kh�c nức nở v� x�ng v�o thấm m�u hoặc t�m vật kỷ niệm.

Cha Bề tr�n d�ng Ph�r� Ponsgrau Bằng, người đ� đến Việt Nam c�ng ng�y với cha Đậu, cử hai th�y giảng Điều v� Luận, c�ng �t gi�o hữu t�m c�ch rước thi h�i c�c t�i trung đức tin về tr�ng Lục Thủy. Gi�o hữu ba xứ B�i Chu, Trung Linh, Trung Lễ gặp nhau v� tranh quyền an t�ng c�c ng�i ở nh� thờ m�nh. Cha ch�nh phải can thiệp để họ vui l�ng nhường cho nh� chung. Mấy ng�y sau, Đức cha Hilario Hy d�ng lễ tạ ơn, c� c�c cha d�ng v� rất đ�ng đảo gi�o d�n tham dự.

Đức Pi� X suy t�n hai cha Phanxic� Federich Tế v� Matth�u Linciniana Đậu l�n bậc Ch�n Phước ng�y 20.05.1906. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n c�c ng�i l�n bậc Hiển th�nh.