Ng�y 12 th�ng 8
Th�nh Micae Ngyễn Huy Mỹ
L� trưởng - (1804 – 1838)

Người con ch� hiếu

G�ng đ�ng xiềng mang, dạ nguyệt kinh
Những say v� đạo hả v� t�nh
Vai mang bốn điệp (g�ng) tai th�m ấm
Xổng xểnh ba v�ng (x�ch sắt) cổ lại thanh
Ph�p nước đ�nh l�ng kh�ng o�n th�n
Nghĩa th�y để dạ vẫn đinh ninh
Khiến sao n�n vậy n�o lo nghĩ
Ph� mặc Ho�ng Thi�n sự tử sinh".

Qua những vần thơ của th�nh Micae Mỹ tr�n đ�y : G�ng xiềng, đ�n đ�nh l� những h�nh phạt d�nh cho phạm nh�n, l�m th�n thể con người phải đau đớn, suy giảm sức khỏe thể x�c th� đối với ng�i, người t�n hữu trung ki�n "say về đạo" Ch�a Kit�, g�ng xiềng đ� trở l�n h�nh trang q�i b�u v� c�ng. Ch�nh bản th�n �ng đ� tự nguyện l�nh đ�n thay cho nhạc phụ tuổi gi� sức yếu (�ng tr�m Ant�n Nguyễn Đ�ch) để rồi trở l�n người đồng h�nh l�m chứng cho Đức Kit�, c�ng l�nh phần thưởng c�nh l� vạn tuế tử đạo, v� cũng được t�n phong l�n bậc hiển th�nh. �ng Micae L� Mỹ quả thực l� người con ch� hiếu, một m�n đệ trung ki�n, đ� thực hiện trọn hảo lời Th�y Ch� Th�nh: "Ai muốn theo Ta, h�y từ bỏ m�nh, v�c Thập Gi� m� theo" (Mt. 16,24).

Tốt đời đẹp đạo

Th�n phụ cậu Mỹ nguy�n qu�n ở Đại Đăng, tỉnh Ninh B�nh, đến lập nghiệp v� kết h�n tại l�ng Kẻ Vĩnh, Nam Định. Micae Nguyễn Huy Mỹ sinh năm 1804, mồ c�i cha năm l�n mười, rồi hai năm sau mồ c�i mẹ. Được người th�n tận t�m nu�i dưỡng gi�o dục, cậu tỏ ra rất th�ng minh v� đạo đức : th�ng thạo chữ H�n v� nghề thuốc, si�ng năng đọc kinh s�ng tối, tham dự v� l�nh nhận c�c b� t�ch, nhất l� b� t�ch Th�nh Thể. Cậu thường t�m nơi thanh vắng y�n tĩnh trong vườn để đọc kinh M�n C�i v� cầu nguyện.

Năm 20 tuổi, anh Mỹ kết duy�n với c� Maria Mến (Miều), con g�i �ng tr�m Ant�n Nguyễn Đ�ch. Cuộc sống gia đ�nh đầm ấm với t�m người con đạo hạnh, khiến hết thảy d�n l�ng đều mến phục k�nh nể. Họ đồng thanh thỉnh �ng l�m ch�nh tổng, nhưng �ng từ chối. Sau c�ng v� v�ng lời Đức cha Havard Du, để trợ gi�p chủng viện v� gi�p đỡ gi�o d�n trong thời cấm đạo, �ng nhận chức L� Trưởng.

D� đời sống gia đ�nh v� x� hội nhiều phức tạp, �ng lu�n sống xứng đ�ng l� một gia trưởng đạo đức gương mẫu. B� L� Mỹ kể rằng : "Gia đ�nh t�i sống trong h�a thuận y�u thương. �ng Micae chuy�n chăm đạo đức, dự lễ hằng ng�y, nếu vợ con hay người gi�p việc bận rộn kh�ng đi lễ được, �ng bắt phải đọc kinh chung v� nghe s�ch thi�ng li�ng để suy niệm. �ng xưng tội nhiều lần trong năm, mỗi lần �ng kỹ lưỡng x�t m�nh hai ng�y trước. M�a chay, �ng giữ chay c�c ng�y thứ tư v� thứ s�u. �ng kh�ng uống rượu, kh�ng đ�nh bạc hay to tiếng với ai bai giờ".

L�m L� trưởng, �ng Mỹ tỏ ra l� người li�m khiết, kh�ng nhận tiền hay qu� hối lộ. Khi ph�n xử, �ng rất c�ng bằng ch�nh trực, kh�ng thi�n vị b�n n�o. Với những người vướng mắc tệ đoan x� hội, �ng khuy�n răn, sửa trị nghi�m minh. Lo cho gia đ�nh thế n�o, �ng L� cũng chăm s�c l�ng x� như vậy : Mỗi tối, �ng thường đọc kinh chung với phu tuần trước khi thi h�nh c�ng t�c. �ng khuy�n nhủ người kh� đạo, gi�p đỡ người ngh�o khổ, tạo điều kiện cho họ năng nhận c�c b� t�ch, tu th�n sửa lỗi, để họ trở th�nh người gi�o hữu tốt l�nh v� người c�ng d�n lương thiện. H�ng tổng vẫn lấy l�ng Kẻ Vĩnh ra l�m gương cho c�c l�ng kh�c.

Ph�p nước đ�nh l�ng kh�ng o�n th�n

Như c�c l�ng kh�c ở Miền Bắc trong những năm cấm đạo (1833-1938), dưới triều vua Minh Mạng, v� quan qu�n kh�ng r�o riết chấp h�nh, n�n Kẻ Vĩnh được tạm y�n trong mấy năm.

Nhưng năm 1837, Tuần Phủ Hưng Y�n bị c�ch chức, quan Tổng đốc Trịnh Quang Khanh bị triệu về kinh quở tr�ch nặng lời, nh� vua chao cho Tổng đốc 40 Th�nh Gi�, truyền phải triệt để �p dụng chiếu chỉ cấm đạo. Từ đ�, quan Tổng đốc trở th�nh con người t�n bạo, người ta gọi �ng l� "h�m x�m tỉnh Nam". Hai gi�o phận Đ�ng Ngo�i v�o cuối triều Minh Mạng phải chịu những cơn b�o t�p dữ dội. Quan qu�n từng đội, từng đo�n đi khắp nơi, bao v�y từng l�ng, kh�m x�t từng nh�, chủng viện Kẻ Vĩnh hai lần giải t�n chủng sinh sang c�c miền xung quanh.

Một lần, quan qu�n bao v�y l�ng Kẻ Vĩnh đ�ng l�c Đức gi�m mục v� một số linh mục đang tr� ẩn tại đ�. �ng L� Mỹ can đảm v� kh�n kh�o, đ�nh lạc hướng, dẫn quan qu�n đi kh�m x�t từng nh� m� kh�ng bắt được vị n�o. �ng thường n�i với c�c gi�o hữu : "Việc nh� vua cấm đạo v� như thử th�ch Thi�n Ch�a gởi đến, ta phải ki�n t�m trung th�nh với đạo". Khi nghe tin Tổng đốc bắt c�c l�nh C�ng Gi�o phải qu� kh�a, �ng L� v� ở xa, n�n gởi thư khuy�n bốn người thuộc l�ng Kẻ Vĩnh : "Xin anh em giữ vững đức tin, mấy ng�y nữa t�i sẽ đến với c�c anh em".

Ng�y 02.07.1838, quan Tổng đốc chỉ huy cuộc bao v�y l�ng Kẻ Vĩnh, �ng L� Mỹ thưa với nhạc phụ : "Cha con ta đồng sinh tử với nhau, việc Ch�a quan ph�ng đ� đến rồi, xin cha đừng h�i sợ chi". N�i xong, �ng ra đ�n quan Tổng đốc tại đ�nh l�ng, quan truyền c�c gi�o hữu v� linh mục phải ra tr�nh diện, nếu kh�ng L� trưởng phải l�m tờ cam đoan. �ng viết : L� trưởng Nguyễn Huy Mỹ l�m tờ cam đoan: l�ng ch�ng t�i kh�ng c� đạo trưởng, c�ng c�c đồ quốc cấm, nếu khai man t�i xin nộp mạng cả gia đ�nh t�i".

Tờ cam đoan chưa r�o mực th� qu�n l�nh đ� dẫn linh mục Giac�b� Mai Năm đến. Quan ngạc nhi�n hỏi phải xử thế n�o ? �ng thưa: "Thưa quan lớn, quan thương th� ch�ng t�i xin tạ ơn, bằng kh�ng t�i xin nộp đầu chịu tội". Bấy giờ quan truyền đ�nh �ng L� 40 roi, rồi đ�ng g�ng giải ra tỉnh c�ng với linh mục Mai Năm v� �ng tr�m Nguyễn Đ�ch.

G�ng đ�ng, xiềng mang, dạ nguyện kinh

Tr�n đường ra tỉnh Nam Định, một kỳ mục trong l�ng b�n luận với �ng L� xin nộp tiền chuộc để �ng được về, �ng L� từ chối : "Xin c�m ơn l�ng tốt của d�n l�ng, n�n để tiền đ� gi�p vợ con t�i v� mở tiệc mừng khi đưa thi h�i t�i về". Trong ba người bị bắt, v� biết kh�ng thể d�ng �p lực lay chuyển đức tin của cha Mai Năm, n�n quan kh�ng th�c �p nhiều. Với �ng tr�m Đ�ch đ� 70 tuổi gi� sức yếu th� quan cũng nương tay. Ri�ng �ng L� Mỹ, đang tuổi cường tr�ng, lại n�i năng lưu lo�t, n�n quan d�ng đủ c�c phương thế dụ �ng chối đạo : - Anh c�n trẻ trung, th�ng minh sắc sảo, d�n ch�ng đều qu� sao anh lại dại khờ kh�ng bước qua Thập Tự ?

�ng L� đ�p : - Trước khi t�i sinh ra, đ� c� d�n ch�ng. Vậy khi đ�, ai l�nh đạo ? N�n t�i kh�ng v� thế m� l�m theo lời quan được.

- Anh kh�ng thương người vợ hiền với đ�n con sao ?

- Thi�n Ch�a chao ph� người vợ v� con c�i cho t�i săn s�c khi t�i c� thể, n�n t�i kh�ng thể chối bỏ. Gi� như c� ai n�i quan lớn đạp đầu Đức Vua đ� ban chức trọng cho quan, ắt hẳn quan chẳng d�m l�m, th� t�i đ�y lẽ n�o gi�m cả gan đạp ảnh Ch�a t�i thờ k�nh…

Quan Tổng đốc nổi giận truyền đ�nh đ�n �ng L� nhiều lần, t�nh tổng cộng trong suốt thời gian bị giam giữ, �ng L� phải chịu đến 500 roi, kể cả ba lần chịu đ�n thay cho nhạc phụ. Nh�n �ng tr�m Đ�ch tuổi gi�, sức yếu, �ng L� ng�y đ�n lo lắng, thiết tha cầu khẩn Thi�n Ch�a trợ gi�p ban ơn cho nhạc phụ vững tin cho đến giờ ph�t cuối c�ng. �ng L� thường khuyến kh�ch nhạc phụ :

"Cha đ� tuổi cao sức yếu, chẳng sống được bao l�u nữa, nếu kh�ng chết v� đạo th� cũng chết v� bệnh, nhưng nếu tử đạo, sẽ l�m vinh danh Thi�n Ch�a v� được hạnh ph�c Thi�n Đ�ng. Cha đừng luyến tiếc sống th�m �t ng�y, con đ�y c�n khỏe mạnh, đời c�n d�i, vợ trẻ với đ�n con thơ dại thật đ�ng y�u đ�ng qu�, nhưng con tin Thi�n Ch�a sẽ lo liệu thật tốt đẹp cho ch�ng. Hơn nữa khi cha con ta được l�n Thi�n Đ�ng, sẽ cầu bầu trước nhan Thi�n Ch�a th� c� �ch hơn cho cả gia đ�nh d�ng tộc. Cha đừng lo về những h�nh khổ phải chịu, con sẽ chịu đ�n thay cho cha hết thảy. Cha h�y can đảm l�m chứng v� sẵn l�ng chết v� y�u mến Ch�a Gi�su Kit�, Đấng đ� chết v� ch�ng ta…"

Quả thực, mỗi lần quan truyền đ�nh đ�n �ng tr�m Đ�ch th� �ng L� Mỹ đứng l�n thưa : "Cha t�i đ� gi� nua tuổi t�c, xin quan lớn tha cho, t�i xin chịu đ�n thay". Quan lớn thấy �ng c� l�ng hiếu k�nh, n�n chấp thuận đề nghị ấy. �ng L� chịu đ�n gấp hai lần n� y phục r�ch n�t, th�n m�nh đầm đ�a những m�u, tứ chi bầm t�m khắp nơi. �ng c�n phải mang g�ng xiềng nặng hơn, bị c�m xiết chặt hơn, khiến c�ng th�m đau đớn khủng khiếp, nhưng vị chứng nh�n Ch�a Kit� lu�n tỏ ra h�n hoan vui mừng, kh�ng một lời o�n th�n :

"Vai mang bốn điệp, tai th�m ấm,
xổng xểnh ba v�ng, cổ lại thanh".

Cuộc gi� từ rơi lệ

Người con g�i �ng L�, c� Mỹ tuy mới 12 tuổi, cũng l�n mẹ ra tỉnh t�m c�ch qua ba lần cửa c� l�nh g�c, v�o thưa với cha : "Xin cha cam đảm chịu chết v� Ch�a". Cậu Tường mới 9 tuổi, con trai �ng L� Mỹ, kh�ng đi xa được, cậu cũng cố gắng n�i nỉ d�n l�ng đi thăm chuyển lời đến �ng: "Cha đừng lo cho ch�ng con, cha h�y an t�m vững l�ng xưng đạo v� chịu chết v� đạo". B� L� bồng con mới sinh được mấy th�ng ra thăm chồng, trao con cho chồng ẵm một l�c, b� thấy những cực h�nh chồng phải chịu, b� kh�ng cầm được nước mắt, b� n�i trong nghẹn ng�o :

"Vợ con ai m� chẳng thương chẳng tiếc, nhưng �ng h�y hy sinh v�c Th�nh Gi� rất nặng v� Ch�a, h�y trung th�nh với Ch�a cho đến c�ng, đừng lo nghĩ về mẹ con t�i. Thi�n Ch�a sẽ quan ph�ng tất cả. Đến thăm �ng lần n�y c� lẽ l� lần sau hết, cầu xin Ch�a cho �ng v�ng theo th�nh � Ch�a".

�ng L� Mỹ l�ng đau như cắt. �ng biết rằng sự ra đi của �ng sẽ l� nỗi thương đau v� c�ng cho vợ con, nhưng vững tin v�o t�nh y�u v� sự quan ph�ng của Thi�n Ch�a, �ng b�nh tĩnh an ủi vợ: "Lời b� khuy�n nhủ đốt th�m lửa k�nh mến Ch�a trong l�ng t�i, b� đem con về săn s�c ch�ng thay t�i, sớm tối cầu nguyện ng�y sau gặp b� v� c�c con chung hưởng hạnh ph�c vĩnh cửu nơi qu� thật l� nước Thi�n Đ�ng".

Nhờ lời kh�ch lệ của vợ con, �ng L� như được tăng th�m sức mạnh, n�n c�ng vững l�ng tin hơn, sẵn s�ng hy sinh t�nh mạng v� đạo Ch�a. C� lần một v�i phu tuần l�ng Kẻ Vĩnh v� mộ mến �ng, khuy�n �ng q�a kh�a để trở về coi s�c d�n l�ng như trước, �ng liền mắng họ: "Ai bảo c�c anh đến thăm t�i v� n�i những lời sai tr�i như vậy, b�y giờ t�i về th� c�c anh sẽ kh�c, nhưng khi đưa thi h�i t�i về l�ng th� c�c anh sẽ ăn mừng".

Say v� đạo, hả v� t�nh

Suốt một th�ng trời, quan vừa h�nh hạ vừa khuy�n dụ �ng L� Mỹ bước qua Th�nh Gi� kh�ng th�nh c�ng, d� phải những trận đ�n tan xương n�t thịt, d� g�ng c�m, xiềng x�ch nặng nề đau buốt thịt xương, vị chứng nh�n Ch�a Kit� vẫn một l�ng ki�n trung với đức tin. Quan l�m �n t�u về kinh :

"Nguyễn Huy Mỹ, l�m L� trưởng l�ng Kẻ Vĩnh, can t�i theo đạo Gia T� triều đ�nh nghi�m cấm, c�ng với Nguyễn Đ�ch l� nhạc phụ, chứa chấp đạp trưởng Mai Năm trong nh�. Đ� khuy�n dụ nhiều lần chối đạo nhưng ch�ng kh�ng chịu qu� kh�a, n�n luận phải xử trảm ba người đ� để l�m gương cho d�n ch�ng".

Ng�y 12,08.1838, được tin vua Minh Mạng đ� ch�u ph� y như �n nghị, cả ba t�ng đồ Ch�a vui mừng hớn hở chuẩn bị t�m hồn l�nh b� t�ch giải tội v� rước M�nh Th�nh Ch�a c�ch sốt s�ng. C�c �ng h�n hoan bước đến nơi xử, vừa đi vừa h�t kinh tạ ơn Ch�a. Dọc đường �ng Cả T� (l� anh em th�c b� với �ng L� Mỹ) kh�ch lệ: Anh L� ! H�y vững t�m nh�". �ng L� Mỹ đ�p lại: "Anh cả y�n ch�, đừng lo, t�i kh�ng sợ đ�u".

Đến ph�p trường Bảy Mẫu, ba vị chứng nh�n quỳ xuống cầu nguyện một l�c. �ng L� Mỹ xin xử cha Giac�b� Mai Năm v� �ng Ant�n Nguyễn Đ�ch trước, quan chấp thuận. �ng L� Mỹ bị ch�m sau c�ng.

Thi h�i của ba vị tử đạo được rước về l�ng Kẻ Vĩnh ngay trong đ�m đ�. d�n ch�ng vui mừng đốt đ�n đuốc đ�n rước c�ch trọng thể, đ�ng như lời ti�n b�o của �ng L� Mỹ.

�ng Micae L� Mỹ l�nh ph�c tử đạo, chiến thắng tất cả những thử th�ch cực h�nh nhờ t�nh y�u tuyệt đối v�o Ch�a Gi�su Kit� v� với tinh thần đạo đức say m� gi�o l� tin mừng của Ng�i. T�nh y�u v� tinh thần được vun trồng ngay từ thời ni�n thiếu ph�t triển theo thời gian đến tuổi trưởng th�nh, v� cho đến giờ ph�t quyết liệt nhất của cuộc đời, bằng một t�nh y�u tuyệt đỉnh, �ng L� Mỹ xứng đ�nh l�nh nhận phần thưởng trọng hậu Thi�n Ch�a trao ban : Khải ho�n Thi�n Quốc với c�nh l� tử đạo.

�ng Micae L� Mỹ thực l� con người ch� hiếu của người cha dưới thế cũng như Cha tr�n trời.

Đức L�o XIII suy t�n l�n h�ng Ch�n Phước ng�y 27.05.1900. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n c�c ng�i l�n bậc Hiển th�nh.