Ng�y 17 th�ng 9
Th�nh Emmanuel NGUYỄN VĂN TRIỆU
Linh mục - (1756 – 1798)

Cho đạo tr�n hiếu…

L� một linh mục gi�o phận Đ�ng Đ�ng Ngo�i, vốn biết bao bận rộn v� c�ng t�c mục vụ, nhưng cha Emmanuel Nguyễn Văn Triệu vẫn kh�ng qu�n người mẹ gi� ở qu� nh�. Năm 1798 giữa cơn b�ch hại gay gắt của vua Cảnh Thịnh, nhất l� tại kinh đ�, cha đ� xin ph�p Bề tr�n về Ph� Xu�n thăm mẹ, v� ở lại gần ba th�ng để gầy dựng cho b� một m�i nh� nhỏ xinh. Ch�nh v� muốn trọn đạo hiếu với mẫu th�n m� linh mục đ� bị bắt.

Kh�ng phải Ch�a trần gian m� l� Thi�n Ch�a.

Emmanuel Nguyễn Văn Triệu sinh năm 1756 tại l�ng Kim Long, Ph� Xu�n (nay l� Huế). Th�n phụ cậu l� �ng Cai Lương, Nguyễn Văn Lương, một v� quan C�ng Gi�o ph� ch�a Nguyễn đ� bị tử trận trong một cuộc chiến với T�y Sơn. Sớm mồ c�i cha, cậu Triệu sống với mẹ ở Thợ Đ�c, gia nhập qu�n đội năm 1771 khi mới 15 tuổi. năm 1774, anh c�ng c�c bạn gia nhập qu�n đội của vua L� ch�a Trịnh, chiếm được Ph� Xu�n. Đến khi T�y Sơn từ ph�a Nam đ�nh l�n, trở th�nh chủ nh�n �ng mới của Ph� Xu�n, vệ binh Nguyễn Văn Triệu đ�nh theo Trịnh Khải r�t về Thăng Long (1786).

Th�ng 6 năm đ�, qu�n T�y Sơn thừa thắng x�ng l�n, tiến ra Bắc lấy cớ ph� L� diệt trịnh. Trịnh Khải phải mổ bụng tự tử. Rồi vua L� Cảnh Hưng băng h�, L� Chi�u Thống l�n ng�i, miền Bắc lại xảy ra nội chiến giữa hai phe Trịnh Lệ v� Trịnh Bồng. Ch�nh bối cảnh nhiễu nhương thay ng�i đổi ch�a đ� đ� l�m cho anh vệ binh Triệu phải suy nghĩ v� đi đến quyết định dứt kho�t cho cuộc đời m�nh.

Ba mươi tuổi đời, mười lăm năm binh nghiệp với biết bao thăng trầm, Emmanuel Triệu bước v�o một kh�c quanh mới, gi� từ vũ kh� để phụng vụ Vua tr�n trời v� qua đ� phục vụ tha nh�n c�ch đ�ch thực hơn. Mới đầu, anh được một linh mục d�ng T�n ở H� Nội hướng dẫn, nhưng sau anh được Đức cha Ob�lar Kh�m gi�o phận Đ�ng đ�ng Ngo�i nhận v�o học tại trường thần học Trung Linh. V� năm 1793, Đức cha Anlons� Ph� truyền chức linh mục. Khi đ� cha Triệu đ� 37 tuổi.

Nhờ nền gi�o dục chu đ�o từ nhỏ, c�ng với những kinh nghiệm l�u năm trong đời sống qu�n ngũ, v� nhất l� ơn Ch�a gi�p, cha Emmanuel Triệu trở th�nh một mục tử hăng say nhiệt t�nh v� l�m việc c� phương ph�p. S�u năm phục vụ trong gi�o phận Đ�ng, cha đ� thu hoạch được nhiều kết quả v� được c�c bề tr�n qu� mến.

Đường lao v�o t�

Dưới thời vua Cảnh Thịnh (1792–1802) t�nh h�nh ch�nh trị trong nước ng�y c�ng phức tạp. Nguyễn �nh (vua Gia Long sau n�y) tổ chức qu�n đội ng�y c�ng mạnh, h�ng cứ ở Gia Định, hằng năm cứ đến m�a gi� nồm lại đem qu�n ra đ�nh Huế. Hỗ trợ cho Nguyễn Anh c� một số qu�n Ph�p do Đức cha B� Đa Lộc chi�u mộ. Do đ�, vua Cảnh Thịnh sinh ra �c cảm với đạo, nhất l� cuối năm 1797, khi bắt được l� thư của Nguyễn Anh gửi Đức cha Labartatte B�nh (Gi�m mục Đ�ng Trong) ở Ph� Xu�n, nh� vua c�ng nghi ngờ đạo C�ng Gi�o tiếp tay cho giặc.

Một quan văn c� đạo, quan Thượng Hồ Cung Điều nhiều lần thanh minh trước mặt nh� vua rằng: "Đạo dạy trung qu�n vương, hiếu phụ mẫu, chớ c� phải đạo dạy l�m giặc đ�u". Vua nghe n�i th� chần chừ. Nhưng vi�n quan nội hầu t�n Lợi, cứ gi�m pha m�i, n�n cuối c�ng, th�ng 8.1798, một chiếu chỉ cấm đạo được ban h�nh.

Trước đ� ba th�ng, cha Emmanuel Triệu v� thương nhớ mẹ gi�, n�n trở về khu Chợ Đ�c, Ph� Xu�n (Huế). Thật b�i ng�i cảm động sau 12 năm xa c�ch, hai mẹ con lại gặp nhau. Giờ đ�y m�i t�c của người mẹ đ� bạc phơ, c�n con nay đ� 42 tuổi v� l� linh mục của Ch�a. Cha Triệu thấy x�t xa trước cảnh mẫu th�n m�nh phải ăn nhờ ở đậu nh� người kh�c. Cha quyết định ở lại, c�ng với b� con lối x�m, dựng cho mẹ một m�i nh� nhỏ để c� nơi nương th�n. Thời gian n�y cha Triệu nh�n thể cũng đi thăm viếng v� d�ng lễ tại c�c họ đạo gần đ�. Cha được c�c t�n hữu ở d�y thương mến nhiều.

Ng�y 07.08.1798, theo chiếu chỉ nh� vua mới ban h�nh, bốn cơ binh (mỗi cơ 50 qu�n) bất thần bao v�y bốn gi�o xứ v�ng kinh đ�. Tại xứ Thợ Đ�c, quan qu�n c� � t�m cha ch�nh xứ, cha Nhơn, nhưng nhờ quan Thượng Điều đ� b�o tin, n�n ng�i đ� trốn tho�t kịp. C�n cha Triệu th� mới về, n�n quan kh�ng biết, quan qu�n bắt một số gi�o hữu trong đ� c� cha Triệu v� tra hỏi về c�c linh mục. Cha Triệu tự nguyện cung khai, nhận m�nh l� người m� họ l�ng bắt. Qu�n l�nh liền tr�i tay cha lại dẫn đi. Khi thấy mẹ gi� kh�c l�c thảm thiết, cha Triệu dừng lại n�i �t c�u từ gi�: "Thi�n Ch�a đ� cho con vinh dự l�m chứng cho Ng�i. Xin mẹ đừng kh�c nữa. Mẹ h�y vui l�ng v�g theo � Ch�a".

Vượt qua gian khổ

Tiếp theo đ� l� 40 ng�y đ�m thử th�ch trong cảnh ngục t�. Cổ mang g�ng, tay ch�n bị xiềng x�ch, cha c�n bị đưa ra t�a nhiều lần, chịu ba trận đ�n dữ dội. Khi c�c quan thẩm tra l� lịch, cha n�i r� m�nh sinh qu�n Ph� Xu�n, v� ho�n cảnh kh� khăn mới phải ra Đ�ng Ngo�i để l�m ăn, rồi được học gi�o l� trong đạo v� l�m linh mục. Quan hỏi: "Th�y c� vợ con ở đ�y hay ở Đ�ng Ngo�i? Cha đ�p: "T�i kh�ng lấy vợ, v� l� linh mục n�n t�i sống độc th�n".

Ng�y 17-8 c�c quan định kết �n voi gi�y nhưng một vi�n quan kh�ng đồng � n�n vụ �n được tr� ho�n.

Thời gian ở trong ngục, cha Triệu vẫn giữ được niềm vui vẻ v� tin tưởng v�o Ch�a. Điều an ủi cha nhất, l� được một linh mục cải trang v�o thăm v� giải tội. Th�n mẫu cha nhiều lần cũng đến thăm. Cha an ủi b�, xin b� cầu nguyện nhiều cho m�nh được trung ki�n. Ngo�i ra, cha tranh thủ mọi giờ rảnh rỗi để chuẩn bị t�m hồn l�nh ph�c tử đạo.

Giờ ph�t vinh quang

Ng�y xử �n được ấn định l� 17.9.1798. s�ng sớm h�m đ�, c�c quan hỏi cha lần cuối: "Th�y c� muốn bỏ nghề đạo trưởng trở về qu� qu�n sinh sống kh�ng? Nếu th�y đồng �, ta sẽ xin vua tha cho". Cha Triệu khẳng kh�i trả lời : "Thưa kh�ng, t�i l� đạo trưởng, t�i th� chết chứ kh�ng bỏ việc giảng đạo". Thế l� đến gần 10 giờ s�ng cha Triệu bị điệu ra ph�p trường c�ng với s�u t�n trộm cướp cũng bị tử h�nh h�m đ�. Cha bước đi b�nh tĩnh, trang nghi�mnhư một chiến sĩ thận trọng trước giờ l�m chiến. C�c t�n hữu nghe tin lũ lượt đi ph�a sau. Đ�ng trước cha, một người l�nh cầm thẻ b�i đọc ghi bản �n:

"T�n Triệu, con nh� Nguyễn Văn Lương, chuy�n giảng đạo Hoa Lang, quyến rũ d�n ch�ng theo đạo đ�ng gh� tởm ấy. Vậy y phải trảm quyết".

Tại B�i D�u, nơi thi h�nh �n, cha Triệu quỳ xuống cầu nguyện. Theo th�i lệ, quan ph�t cho mỗi tử tội một quan tiền để ăn uống trước khi chết. Cha từ chối, vi�n quan liền n�i : "Của vua ban kh�ng được coi thường". Cha trả lời : "Vậy xin ai đ� cầm tiền gi�p t�i, gởi cho người ngh�o". Một người l�nh thấy thế liền t�t v�o mặt Ng�i một c�i. Vi�n quan nổi giận mắng anh ta: "Chưa đến giờ xử m� mi d�m ngạo ngược như thế sao ?" Rồi �ng quay qua mời vị chứng nh�n đức tin ngồi v� n�i : "Khi n�o đến giờ, t�i sẽ b�o cho th�y". Cha Triệu liền ngồi v� tiếp tục cầu nguyện.

Đ�ng giờ ngọ (12 giờ trưa), vi�n quan n�i với vị linh mục : "Giờ đ� đến rồi". Cha Triệu quỳ l�n giơ cổ cho l� h�nh ch�m. Thi h�i vị tử đạo được c�c t�n hữu an t�ng tại họ Dương Sơn, sau được cải v�o nh� thờ Dương Sơn.

Đức L�o XIII suy t�n Ch�n Phước cho cha Emmanuel Nguyễn Văn Triệu ng�y 27.05.1900. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n h�ng Hiển th�nh.