Ng�y 11 th�ng 10
Th�nh Ph�r� L� T�Y
Linh mục - (1773 – 1833)

Lưu niệm đạo đức

Nếu xưa trong Kinh Th�nh c� chuyện cụ gi� Eleazar� kh�ng th�m "giả bộ ăn của c�ng" để được tha chết (2 Mc 6,18 –28) th� ở Việt Nam c�ng c� th�nh Ph�r� L� T�y kh�ng khai man m�nh l� y sĩ, kh�ng giấu chức vụ m�nh l� linh mục theo y�u cầu của quan địa phương, để được sống c�n. Như cụ gi� Do Th�i xưa, c�i chết của cha để lại cho gi�o hữu Việt Nam v� to�n cầu một lưu niệm s�u xa về đạo đức.

Ph�r� L� T�y sinh trưởng trong một gia đ�nh nề nếp kh� giả l�ng Bằng Sở, huyện Thanh Tr�, phủ Thường T�n, H� Đ�ng, nay thuộc gi�o phận H� Nội. Năm 1773, năm cậu mở mắt ch�o đời cũng l� năm hai th�nh linh mục Vinh Sơn Li�m v� Castanẽda Gia l�nh triều thi�n tử đạo tại H� Nội do �n xử của ch�a Trịnh S�m. Cảm k�ch trước tấm gương h�o h�ng ấy, khi cậu lớn l�n, song th�n đ� lo liệu gởi cậu theo học tại chủng viện Nam Định. Trong những năm học, cậu tỏ ra rất th�ng minh, kh�n ngoan v� đạo đức. Sau khi l�nh chức ph� tế, th�y Ph�r� được cử đi gi�p Đức cha De la Mothe Hậu lo việc truyền gi�o ở Nghệ An. �t l�u sau, th�y thụ phong linh mục, l�m ph� xứ Đ�ng Th�nh, Ch�n Lộc, rồi l�m ch�nh xứ Nam Đường.

Cha Ph�r� T�y l� một linh mục vui t�nh, hiền h�a v� rất nhiệt th�nh trong sứ vụ chủ chăn. D� ở đ�u, d� chức vụ n�o, cha cũng lu�n sốt sắng chu to�n nhiệm vụ của m�nh. Đức cha Hậu đ� c� lần khen ngợi những đức t�nh v� hoạt động của cha, ng�i n�i: "Kh�ng ai l� kh�ng h�i l�ng với cha T�y". Trong 30 năm liền, nh� truyền gi�o L� t�y hoạt động c�ng khai đắc lực phục vụ gi�o hội Việt Nam. Nhưng như mọi linh mục kh�c, từ khi vua Minh Mạng ra chiếu chỉ cấm đạo tr�n to�n quốc ng�y 06.01.1833, cha phải hoạt động �m thầm trong b�ng tối.

Ph�c trọng kh�ng d�m mong

Ng�y 25.6.1833, cha T�y đến xức dầu cho một bệnh nh�n gần chết ở họ Thanh Trai. Đ�y l� một họ đạo nhỏ, chem giữa l�ng mạc của lương d�n. Một nh�m người ngoại gi�o đ� bắt cha nộp cho quan huyện Thanh Phương. Gi�o hữu điều đ�nh bỏ tiền xin chuộc, nhưng quan đặt điều kiện cha phải khai m�nh l� th�y thuốc, chứ kh�ng phải l� linh mục. Cha T�y cho rằng khai man như thế kh�ng tốt, n�n khẳng kh�i từ chối. Cha bị đ�ng g�ng �p giải về tỉnh đường Nghệ An. Suốt thời gian trong t�, l�c n�o cha cũng giữ được n�t vui tươi, hồn nhi�n, cam đảm trước mọi khổ nhục. Th�i độ đ� l�m nhiều người th�n phục.

Một h�m quan �n đ�i cha ra c�ng đường v� n�i: "�ng l� đạo trưởng Gia T� ?". Cha đ�p: "Phải, t�i l� đạo trưởng". quan n�i ngay: "�ng nghe ta đi, ai thấy �ng bị bắt cũng động l�ng trắc ẩn. Kh�ng ai muốn �ng phải �n tử h�nh, ta đ�y cũng vậy. B�y giờ �ng nghe ta, l�m một tờ khai n�i m�nh l� lang y chữa bệnh, c� thế ta mới cứu �ng được". Cha T�y trả lời: "T�i kh�ng sợ chết, v� chết c�ch n�o t�i cũng kh�ng ngại. Ai cũng phải chết. D� chết tr�n chăn �m nệm ấm, dầu bị cọp tha c� rỉa, dầu bị lột da hay x� x�c l�m trăm mảnh cũng đều l� chết th�i; cho n�n t�i kh�ng sợ chết". V� k�nh trọng cha đ� 60 tuổi, quan kh�ng truyền đ�nh đ�n, chỉ đưa cha về ngục.

Suốt ba th�ng t�, cha được mọi người, từ quan tới l�nh, c�ng c�c t� nh�n kh�c q�y mến. Họ n�i với nhau: "Một người hiền từ nh�n đức như vậy, m� bị giam như một phạm nh�n gian �c, thật l� kh�ng phải. Ch�ng m�nh chịu �n phạt đ� đ�nh, chứ �ng ấy n�o c� tội t�nh g� ?" C�c quan nhiều lần cho người dụ dỗ cha khai m�nh l� y sĩ để khỏi chết, nhưng trước sau cha vẫn x�c định m�nh l� linh mục.

Thời đ�, luật nh� nước cấm xử tử những người từ 60 tuổi trở l�n. Đ�ng kh�c, đ�y lại l� thời kỳ dầu cuộc b�ch hại, n�n ch�nh c�c quan khi l�m sớ b�o tin về kinh đ�, chỉ nghĩ tội nh�n sẽ phải nộp tiền phạt th�i. Ai ngờ, vua Minh Mạng bất chấp luật lệ truyền thống nh�n đạo của d�n tộc. Ng�y 10.10.1833, c�c quan tỉnh Nghệ An nhận được sắc chỉ của vua "T�n T�y đ� xưng l� đạo trưởng v� truyền dạy t� đạo cho d�n, phải trảm quyết".

Một t�n hữu nghe tin liền chạy đến nh� giam b�o cho "tử tội" biết. Cha T�y kh�ng ch�t lo sợ, chỉ hỏi lại cho ch�nh x�c, rồi vui vẻ n�i : "Bấy l�u nay thật t�i kh�ng d�m đợi tr�ng ơn lớn lao như vậy". Ng�i d�ng bữa tối như thường lệ, rồi lặng lẽ một m�nh, tr�nh mọi cuộc tiếp x�c để dọn m�nh l�nh triều thi�n tử đạo.

Về nơi vĩnh ph�c

S�ng h�m sau 11.10.1833, ng�y gi�o hội thời đ� k�nh Đức Maria l� Mẹ Thi�n Ch�a, cha T�y tiến ra ph�p trường chợ Qu�n Ban như đi dự hội, vẻ mặt vui hớn hở, đến nỗi d�n đi xem v� qu�n l�nh đều n�i : "Xưa nay chưa thấy ai bị đem đi xử m� lại can đảm như thế". Một gi�o hữu trải chiếu ra, chứng nh�n Đức Kit� quỳ xuống cầu nguyện, b�n cạnh l� người l�nh cầm thẻ b�i bằng gỗ ghi bản �n:

"Can phạm từ l�u học điều dị đoan, xưng m�nh l� Đạo trưởng, lẩn trốn trong d�n để quyến rũ. Bắt được đ� tra x�t kỹ c�ng. Lệnh xử ch�m tức khắc để răn kẻ kh�c".

Một t�n hữu, �ng Bernado Thu đến xin quan đừng xử vội, để cha cầu nguyện gi�y l�t. Quan đồng � v� đưa mấy quan tiền cho theo tục lệ vua ban cho tử tội mua sắm ăn bữa sau c�ng. Cha T�y kh�ng nhận, tiếp tục cầu nguyện �t ph�t nũa. Sau đ�, �ng Thu đến lạy cha bốn lạy v� n�i : "Giờ đ�y, cha sắp được về nơi vĩnh ph�c đ� bao l�u tr�ng đợi. Phần con, con ở lại chốn kh�c l�c n�y, xin cha nhớ đến con". Vị linh mục cũng lạy bốn lạy bốn lần đ�p lễ v� khuy�n : "Hỡi con, con h�y bền l�ng vững ch�, rồi con cũng được phần thưởng mu�n đời". Cảnh cha con từ biệt l�m nhiều người x�c động đến rơi lệ.

Sau đ�, cha n�i với qu�n l�nh : "T�i đ� sẵn s�ng". Tiếng thanh la vừa dứt, một người l�nh vung gươm, đầu vị tử đạo rơi xuống, trong khi linh hồn v�t cao về Trời. C�c t�n hữu xin thi thể cha, kh�m niệm v�o �o quan, rước về nh� xứ Tr�ng Nứa v� an t�ng ở đấy. Sau n�y họ dời h�i cốt cha về xứ Y�n Duy�n, rồi đưa về nguy�n qu�n ng�i l� Bằng Sở. Nhiều người đến k�nh viếng mộ ng�i đ� được ơn lạ. �ng Bernado Thu cũng l�m chứng nhiều bệnh nh�n được khỏi nhờ cầu nguyện với cha L� T�y.

Ng�y 27.05.1900, Đức L�o XIII suy t�n cha Ph�r� L� T�y l�n bậc Ch�n Phước. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n h�ng Hiển th�nh.