Ng�y 03 th�ng 06
Th�nh Phaol� Đổng (Dương)
Thủ bạ - (1802 – 1862)

Bất khuất v� ch�nh đạo.

Một trong năm điều gay go trong chiếu chỉ cấm đạo của vua Tự Đức ban h�nh ng�y 05.08.1861, l� mỗi t�n hữu Kit� gi�o chịu th�ch chữ v�o hai b�n m�, một b�n chữ "tả đạo", c�n b�n kia l� t�n x� huyện của người đ�. Lối th�ch tự bằng thanh sắt nung đỏ v�o m�, để khi vết thương l�nh vẫn c�n lưu lại dấu vết, hầu dễ h�nh hạ, dễ bắt bớ hoặc dễ ph�n biệt đối xử, l� một s�ng kiến, nếu kh�ng của vua Tự Đức th� cũng của một quan lớn n�o đ� trong triều đ�nh Huế bấy giờ. C� thể n�i đ�y l� h�nh khổ c� một kh�ng hai trong lịch sử b�ch hại Gi�o Hội C�ng Gi�o to�n cầu.

Nhưng một cụ gi� khoảng 60 tuổi, đ� gi�m hi�n ngang l�m tr�i lại điều quy định �c nghiệt đ�. một lần bị khắc hai chữ "Tả Đạo", cụ đ� rạch x�a đi. Lần kh�c, thay v� bị qu�n l�nh khắc chữ Tả Đạo, �ng cụ xin quan, để k�n đ�o nhờ người bạn t� khắc l�n m� hai chữ "Ch�nh Đạo", khiến quan tr�n v� c�ng tức giận. Cụ gi� can trường đ� ch�nh l� th�nh Phaol� Đổng.

Chấp nhận mọi gian khổ.

Phaol� Đổng sinh năm 1802 tại Vực Đường, tỉnh Hưng Y�n (nay thuộc tỉnh Hỉa Hưng). Phaol� Đổng l� một gi�o d�n của xứ Cao X�, một trong những xứ c� truyền thống đạo đức l�i đời trong gi�o phận Trung. �ng Đổng từng l�m quản l� tr�ng nom sổ s�ch, t�i sản họ đạo trong suốt s�u th�ng trời.

Thời đ� thi h�nh chiếu chỉ cấm đạo, c�c quan đi tới từng l�ng C�ng Gi�o lấy l� do kiểm tra d�n số, nhưng thực ra để bắt c�c Kit� hữu phải v�ng lệnh vua m� bỏ đạo. Quan truyền đặt tượng Th�nh Gi� xuống đất v� �p buộc mọi người phải đạp l�n. Ai kh�ng chịu đạp Th�nh Gi� th� bị tr�i lại, bị đ�ng g�ng giải về tỉnh. �ng Phaol� Đổng bị bắt trong trường hợp tương tự v�o ng�y 25.11.1861, khi �ng cam đảm nhận m�nh l� Kit� hữu, v� cương quyết kh�ng chịu ch� đạp Th�nh Gi�.

Quan truyền qu�n l�nh giải �ng về huyện �n Thi. Tại đ�y, quan hứa sẽ cho nhiều tiền nếu �ng bỏ đạo. Nhưng �ng nhất mực từ chối v� khẳng định với quan về l�ng trung th�nh với Ch�c Kit�. Do đ�, �ng phải chịu h�nh hạ, mang xiềng x�ch nặng nề trong t�. Tiếp theo, l�nh được lệnh giải �ng về Hưng Y�n. Vừa tới của th�nh, �ng Phaol� Đổng thấy một c�y Th�nh Gi� tr�n mặt đất, ai muốn qua phải đạp l�n. �ng nhất quyết đứng lại v� kh�ng chịu bước qua. Qu�n l�nh đ�nh đập �ng t�n nhẫn, nhưng vẫn kh�ng cưỡng bức được vị anh h�ng đức tin. Sau c�ng họ nhốt �ng v�o một c�i cũi chật hẹp để khi�ng qua.

Gần một năm trong t� cực khổ, �ng Đổng ban ng�y phải mang g�ng, đ�m đến ch�n chịu xiềng x�ch. Nhiều lần bị quan tra hỏi, trước sau như một �ng cương quyết giữ vững đức tin. L�nh d� man đ�nh đập �ng nhiều lần, khiến th�n m�nh vị chứng nh�n đầy những vết thương đẫm m�u.

�ng Phaol� Đổng khẳng kh�i kh�ng chịu cho qu�n l�nh khắc hai chữ "Tả Đạo" v�o m�, n�n bị cấm cốc (bắt nhịn ăn) nhiều ng�y. Dần dần �ng rũ liệt đuối sức. C� lần người l�nh canh động l�ng thương cho �ng ch�t cơm v� ch�n nước, �ng lại nhường cho người bạn t� đồng cảnh ngộ. �t h�m sau, kh�ng chịu nổi cơn đ�i kh�t d�y v�, �ng phải nhai v�i miếng vải �o để qu�n đi. Thế rồi qu�n l�nh d�ng sức mạnh khắc tr�n m� �ng hai chữ "Tả Đạo", nhưng �ng cam đảm rạch x�a đi.

T�m ng�y sau, kiệt lực v� đ�n vọt v� đ�i kh�t, �ng Phaol� Đổng bất tỉnh m� man, qu�n l�nh phải kh� khăn lắm mới l�m cho �ng tỉnh lại được. Quan cho ph�p �ng ăn uống v� ra lệnh th�ch tự tr�n m� �ng lần nữa. �ng xin quan để người bạn t� l�m việc n�y, nhưng thay v� khắc hai chữ "Tả Đạo", �ng lại bảo người bạn t� khắc hai chữ "Ch�nh Đạo", khiến quan xem thấy nổi giận v� ra lệnh cấm cốc th�m �t ng�y, rồi kết �n tử h�nh �ng.

Trước t�a điều tra phong th�nh, người ch�u g�i �ng l�m chứng rằng : "Khi nghe tin m�nh bị trảm quyết, �ng rất vui mừng, sấp m�nh xuống đất tạ ơn Thi�n Ch�a, cầu nguyện sốt sắng v� đọc kinh An Năn Tội".

Tr�n đường ra ph�p trường, �ng Đổng dọn m�nh chết l�nh v� đạo kinh ph� d�ng linh hồn (kinh Gi�o Hội khuy�n đọc gi�p người hấp hối). �ng đ� lớn tiếng k�u t�n cực trọng Ch�a Gi�su ba lần trước khi đao phủ ch�m đứt đầu, đưa linh hồn vị tử đạo vể Thi�n Quốc. H�m đ� l� ng�y 03.06.1862.

Ng�y 29.04.1951, trong số 19 gi�o hữu được suy t�n ch�n Phước tại Vương Cung Th�nh Đường Ph�r� do Đức Pi� XII chủ sự, danh t�nh v� tiểu sử �ng Phaol� Đổng đ� khiến mọi người phải kh�m phục một mẫu gương hi�n ngang, can đảm của con d�n Việt Nam, tuy nhỏ b� v� ngh�o n�n, nhưng lại gi�u nghĩa kh� anh h�ng bất khuất.

Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n bậc Hiển th�nh.