Untitled Document


	Ng�y 22 th�ng 05 Th�nh Micae HỒ Đ�NH HY Quan Th�i bộc - (1808 – 1857) Bức ch�n dung sống động. Đứng trước bức tranh "N�Y L� NGƯỜI" (Ecce Homo), diễn tả Đức Gi�su sau cuộc tra tấn được Philat� đem tr�nh diện d�n ch�ng (Ga 19, 5), Th�nh nữ T�r�sa th�nh Avila thuật lại như sau: "Bức tranh sống động tr�nh b�y Đức Gi�su m�nh đầy thương t�ch đ� đ� khiến t�i x�c động ngay khi vừa tr�ng thấy. T�i thấy m�nh run l�n, v� cảm nhận được những đau khổ Ch�a chịu vỉ ch�ng ta. Tim t�i như rạn nứt v� hối hận những bất trung của t�i đ� đả thương ng�i. T�i liền quỳ xuống trước mặt Ng�i, nước mắt đần đ�a, xin Ng�i ban chio t�i sức mạnh một lần cho trọn đời, để từ nay kh�ng bao giờ t�i l�m phiền l�ng Ng�i nữa…" Trong lịch sử Gi�o Hội Việt Nam, bức tranh "N�Y L� NGƯỜI" đ� được ph�c họa kh�ng phải tr�n vải, m� l� nơi ch�n dung Quan Th�i bộc Hồ Đ�nh Hy m�nh đầy thương t�ch, bị dẫn qua khu chợ v� quanh th�nh nội Huế ba ng�y, l�nh mở đường đi trước rao t�n v� tội "Tả Đạo". Bức ch�n dung ấy, th�nh nh�n đ� nhận để biểu lộ l�ng s�m hối v� đức tin của m�nh. L� một trung thần Micae Hồ Đ�nh Hy sinh năm 1808 tại Nhu L�m, tỉnh Thừa Thi�n trong một gia đ�nh quan chức. Cậu l� con �t trong số 12 anh chị em. Từ nhỏ, cậu đ� theo học c�c th�y đồ nho. H�nh như cậu cũng biết đ�i ch�t sinh ngữ Anh, Ph�p. Khi ra l�m việc, anh l� một thơ lại bộ C�ng. Năm 20 tuổi, anh Hy kết h�n với c� Lucia T�n, sinh hạ được năm người con. Người con cả sau n�y đi tu, học tại P�nang, rồi sau thụ phong linh mục l� cha Thịnh. Dần dần, v� �ng Hy thực hiện tốt mọi c�ng t�c được giao, n�n được thăng l�n chức Tham t�, h�m Lục phẩm. Dưới triều vua Tự Đức, �ng l�n tới chức Th�i bộc, h�m Tam phẩm, đặc tr�ch ng�nh dệt tơ lụa vải v�c trong cả nước. Uy t�n �ng ng�y c�ng lớn v� được vua t�n cẩn. Khi một số quan lại ghen tương, xin truất chức quan Hồ Đ�nh Hy, vua Tự Đức trả lời : "Kh�ng thể truất nhiệm �ng ta được, v� �ng đ� chu to�n tr�ch nhiệm theo lương t�m. Trước đ�y chưa ai giữ chức ấy được hai năm cả. Cho đến nay, ta chưa c� g� phải khiển tr�ch �ng ta. C� lẽ ta sẽ tăng lương cho xứng với việc của �ng ấy nữa l� kh�c". D� l�m quan dưới triều vua b�ch hại đạo, quan Th�i bộc kh�ng ngại tỏ ra m�nh l� người C�ng Gi�o. Trong nh�, �ng đạt b�n thờ Ch�a nơi xứng đ�ng, thắp đ�n trưng hoa mỗi ng�y. Thế nhưng, khi giao dịch với giới quan lại, �ng chịu ảnh hưởng nhiều tật xấu v� xa ng� đ�i phen : �ng quan hệ với một thiếu nữ trẻ, v� sinh được ba người con ngoại h�n. Để chuộc lại lỗi lầm, �ng đ� rửa tội v� đưa ch�ng về nu�i nấng tử tế như con ch�nh thức của m�nh. �ng cố gắng l�m nhiều việc thiện để đền b� tội lỗi xin Ch�a thứ tha. Một h�m, �ng t�m sự với bạn b� : "T�i nghĩ d� c� lấy nước của c�c con s�ng tr�n địa cầu, cũng kh�ng rửa sạch tội của t�i được. C� lẽ chỉ c� thể rửa sạch ch�ng bằng ch�nh m�u của t�i th�i". Ở đ�y ch�ng ta c� thể �n lại một v�i mẫu gương sống trong đời �ng: - C� một người bị tố c�o lấy trộm kho lẫm nh� vua. quan Th�i bộc can thiệp xin vua Tự Đức �n x�. Người n�y đến xin tạ ơn vị cứu tinh, v� đặt l�n b�n một t�i tiền lớn. Nhưng �ng n�i với anh ta rằng : "Cầm tiền v� đi ngay, bằng kh�ng t�i sẽ giao anh cho c�ng l� b�y giờ". Nhiều người nghe chuyện phải thốt l�n : "Chưa bao giờ ch�ng t�i thấy ai tốt như thế". Người được �n x� kh�ng ngờ m�nh đ� chạm đến đức thanh li�m của vị �n nh�n. - Một người kh�c nghiện thuốc phiện bị bệnh trầm trọng, v� được giới thiệu đến nh� quan Th�i bộc. Quan tiếp đ�n bệnh nh�n rất tận t�nh, thu xếp cho ở trong căn lều ph�a sau nh�. Rồi mỗi ng�y trước khi tới nhiệm sở v� khi về, quan Th�i bộc đều gh� thăm hỏi v� chăm s�c bệnh nh�n. Khi c� người tr�ch, �ng trả lời rằng : "Phải l�m nhiều việc thiện để đền b� tội lỗi ch�ng ta. M� đ� l�m th� đừng m�y m�c qua lần chiếu lệ, phải l�m với thiện �, c� thể mới lập được nhiều c�ng ph�c". V� �ng cứ tiếp tục săn s�c suốt 15 ng�y, cho đến khi người bệnh qua đời. �ng c�n tổ chức lễ an t�ng một c�ch cẩn thận, chu đ�o. - Trong v�ng c� một người qu� ngh�o, n�n b�n hai b� g�i cho một người ngọai gi�o. Nghe biết chuyện, quan Hồ Đ�nh Hy bỏ tiền ra chuộc lại hai ch�u n�y đem về rửa tội, v� nu�i nấng cho đến khi trưởng th�nh. Sau đ�, với tất cả l�ng quảng đại, �ng đ� đ�p ứng theo như � của hai c� : một người xin đi tu, một người lập gia đ�nh. Đức cha Pellerin Phan phụ tr�ch gi�o phận Đ�ng Đ�ng Trong, tỏ ra t�n nhiệm �ng v� trao cho �ng trọng tr�ch hỗ trợ c�c th�y giảng ở tỉnh Thừa Thi�n; sau đ� lại ủy th�c cho �ng việc coi s�c t�i sản v� cơ sở truyền gi�o trong gi�o phận. Với tr�ch vụ mới, �ng đ� quảng đại đ�ng g�p nhiều tiền của, c�ng sức cho Gi�o Hội. Một lần kia, Đức cha đi thăm c�c gi�o hữu, thuyền của Đức cha bị một thuyền kh�c t�ng v�o. Chủ thuyền lạ n�y đ�i bồi thường, �ng Hy liền cởi chiếc �o qu� �ng đang mặc, trao cho người chủ thuyền đ�, d� biết tai nạn n�y kh�ng do lỗi m�nh g�y ra, nhưng v� �ng muốn bảo đảm an to�n cho vị Gi�m mục. Một l�ng v� ch�a Cuối năm 1856, khi qu�n Ph�p bắn ph� cảng Đ� Nẵng th� quan Th�i bộc Hồ Đ�nh Hy bị bắt. Triều đ�nh lấy cớ �ng đ� gửi con đi học ở P�nang, nghĩa l� c� giao thiệp với nước ngo�i. �ng bị giam ngay tại Trấn phủ (Huế). Vua Tự Đức ra lệnh cho qu�n l�nh bằng mọi c�ch bắt �ng nhận tội, bắt bước qua Thập Gia v� k� khai cac linh mục thừa sai hoặc linh mục Việt Nam, kể cả qu�n l�nh c� đạo. �ng cương quyết kh�ng bỏ đạo, nhưng v� bị tra tấn qu� đau đớn, �ng lỡ lời n�i t�n một v�i t�n hữu. Thực ra, �ng nghĩ rằng những người n�y đ� trốn đi nơi kh�c, n�o ngờ "bứt d�y động rừng", dựa v�o lời �ng, triều đ�nh bắt được 29 người. Trong đ� t�m người xuất gi�o, c�n 21 người kia ki� trung với đức tin, d� bị khắc tr�n m� chữ "Tả Đạo" v� bị lưu đ�y. �ng cho rằng tất cả bị bắt l� bởi m�nh, n�n kh�c l�c �n hận, xưng tội xin Ch�a thứ tha v� ki�n quyết d�ng ch�nh m�u m�nh để rửa sạch lỗi lầm đ�. Một lần ch�nh vua Tự Đức x�t xử v� khuy�n �ng nghĩ lại �t l� giả bộ bước qua Thập Gi�. �ng thẳng thắn từ chối : "T�u bệ hạ, đ� 30 năm phục vụ dưới ba triều vua, l�c n�o hạ thần cũng l� người hết l�ng y�u nước v� t�i trung. Hạ thần cam chịu mọi cực h�nh để n�n giống Đức Kit�, đền b� tội lỗi v� chết th�nh thiện". Trở về ngục, �ng n�i với c�c bạn : " T�i thấy đời t�i sắp tận số rồi, chỉ mong sao giữ vững được đức tin đến giờ ph�t cuốic đời". Để n�n giống Th�y Ch� Th�nh. Ng�y 30.4.1857, vua kết �n quan Hồ Đ�nh Hy : "Khinh luật nước, theo tả đạo, lại gởi con đi T�n Gia Ba thăm đạo trưởng Oai v� b�n chuyện li�n lạc với t�u Ph�p. R� r�ng l� đứa hai l�ng đ�ng chết ngh�n lần. Ta truyền phải ch�m đầu l�m gương". Vua c�n ghi chi tiết phải xử thế n�o : "Ta hạ lệnh cho năm quan triều đ�nh v� 15 binh sĩ dẫn y đi v�ng quanh Th�nh Nội ba ng�y. Khi đi ngang qua chợ v� nơi c�ng cộng, phải rao tội n� l�n cho d�n biết… Hơn nữa, tại mỗi ng� ba đường, ta truyền đ�nh th�m 30 trượng. Sau ba ng�y như thế th� ch�m đầu n�. C� thể bọn Gia T� sẽ lấy l�m tủi nhục m� lo sửa m�nh". Th�ng 5 năm đ�, v�o những ng�y 15, 18 v� 21 qu�n l�nh đ� thi h�nh lệnh vua : Dẫn quan Th�i bộc qua c�c nẻo phố Huế, dừng lại đ�nh đ�n ở hai nơi, tổng số 60 trượng mỗi ng�y. Một người l�nh đi trước tuy�n bố theo lệnh rằng: "Hồ Đ�nh Hy, kẻ theo t� đạo đứa ngỗ nghịch bất hiếu với mẹ cha, chống lại luật lệ triều đ�nh. V� thế y bị kết �n phải chết. Bọn Gia T� tin rằng chết v� đạo sẽ được ph�c Thi�n Đ�ng. Điều đ� đ�ng hay sai kh�ng ai biết. Gi�su của Hồ Đ�nh Hy đ�u rồi, sao thấy y khổ m� kh�ng đến cứu ?" Như thế đ�, quan Hồ Đ�nh Hy, bức ch�n dung "N�Y L� NGƯỜI" Việt Nam bị l�i qua c�c đường phố c�ch thảm thương v� tủi nhục. Nhưng quan Th�i bộc vẫn ki�n nhẫn cho đến c�ng, kh�ng bỏ đạo. S�ng ng�y 22.05, �ng bị đưa ra ph�p trường. D�n ch�ng tu�n đến xem rất đ�ng. D� lương hay gi�o, họ b�i ng�i thương tiếc vị quan thanh li�m tốt bụng. L�c qua cầu An H�a, �ng n�i với l�nh rằng : "Đi xa l�m chi, ở đ�y t�i c� nhiều bạn hữu b� con". Thế l� thay v� đến cống Đốc Sơ, �ng được xử ngay tại đ�. V� l� quan nổi tiếng, l�nh cũng đ�nh cho �ng ch�t đặc �n cuối c�ng : �ng thong thả rửa ch�n tay, rồi ngồi xếp bằng tr�n chiếu, b�nh tĩnh h�t hết một điếu thuốc. Sau đ� đứng l�n, thật b�nh thản sửa soạn lại đầu t�c y phục cho chỉnh tề, rồi sốt sắng q�y gối cầu nguyện… Hai linh mục Việt Nam ẩn trong đ�m đ�ng ra dấu tha tội cho �ng. Cuối c�ng, �ng đưa đầu cho l� h�nh thi h�nh phận sự. Nước trời đ� mở sẵn cửa để đ�n linh hồn vị chứng nh�n anh dũng. Đức Pi� X suy t�n quan Th�i bộc Hồ Đ�nh Hy l�n bậc Ch�n Phước ng�y 02.05.1909. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n bậc Hiển th�nh.

Ng�y 22 th�ng 05
Th�nh Micae HỒ Đ�NH HY
Quan Th�i bộc - (1808 – 1857)

Bức ch�n dung sống động.

Đứng trước bức tranh "N�Y L� NGƯỜI" (Ecce Homo), diễn tả Đức Gi�su sau cuộc tra tấn được Philat� đem tr�nh diện d�n ch�ng (Ga 19, 5), Th�nh nữ T�r�sa th�nh Avila thuật lại như sau:

"Bức tranh sống động tr�nh b�y Đức Gi�su m�nh đầy thương t�ch đ� đ� khiến t�i x�c động ngay khi vừa tr�ng thấy. T�i thấy m�nh run l�n, v� cảm nhận được những đau khổ Ch�a chịu vỉ ch�ng ta. Tim t�i như rạn nứt v� hối hận những bất trung của t�i đ� đả thương ng�i. T�i liền quỳ xuống trước mặt Ng�i, nước mắt đần đ�a, xin Ng�i ban chio t�i sức mạnh một lần cho trọn đời, để từ nay kh�ng bao giờ t�i l�m phiền l�ng Ng�i nữa…"

Trong lịch sử Gi�o Hội Việt Nam, bức tranh "N�Y L� NGƯỜI" đ� được ph�c họa kh�ng phải tr�n vải, m� l� nơi ch�n dung Quan Th�i bộc Hồ Đ�nh Hy m�nh đầy thương t�ch, bị dẫn qua khu chợ v� quanh th�nh nội Huế ba ng�y, l�nh mở đường đi trước rao t�n v� tội "Tả Đạo". Bức ch�n dung ấy, th�nh nh�n đ� nhận để biểu lộ l�ng s�m hối v� đức tin của m�nh.

L� một trung thần

Micae Hồ Đ�nh Hy sinh năm 1808 tại Nhu L�m, tỉnh Thừa Thi�n trong một gia đ�nh quan chức. Cậu l� con �t trong số 12 anh chị em. Từ nhỏ, cậu đ� theo học c�c th�y đồ nho. H�nh như cậu cũng biết đ�i ch�t sinh ngữ Anh, Ph�p. Khi ra l�m việc, anh l� một thơ lại bộ C�ng. Năm 20 tuổi, anh Hy kết h�n với c� Lucia T�n, sinh hạ được năm người con. Người con cả sau n�y đi tu, học tại P�nang, rồi sau thụ phong linh mục l� cha Thịnh. Dần dần, v� �ng Hy thực hiện tốt mọi c�ng t�c được giao, n�n được thăng l�n chức Tham t�, h�m Lục phẩm.

Dưới triều vua Tự Đức, �ng l�n tới chức Th�i bộc, h�m Tam phẩm, đặc tr�ch ng�nh dệt tơ lụa vải v�c trong cả nước. Uy t�n �ng ng�y c�ng lớn v� được vua t�n cẩn. Khi một số quan lại ghen tương, xin truất chức quan Hồ Đ�nh Hy, vua Tự Đức trả lời :

"Kh�ng thể truất nhiệm �ng ta được, v� �ng đ� chu to�n tr�ch nhiệm theo lương t�m. Trước đ�y chưa ai giữ chức ấy được hai năm cả. Cho đến nay, ta chưa c� g� phải khiển tr�ch �ng ta. C� lẽ ta sẽ tăng lương cho xứng với việc của �ng ấy nữa l� kh�c".

D� l�m quan dưới triều vua b�ch hại đạo, quan Th�i bộc kh�ng ngại tỏ ra m�nh l� người C�ng Gi�o. Trong nh�, �ng đạt b�n thờ Ch�a nơi xứng đ�ng, thắp đ�n trưng hoa mỗi ng�y. Thế nhưng, khi giao dịch với giới quan lại, �ng chịu ảnh hưởng nhiều tật xấu v� xa ng� đ�i phen : �ng quan hệ với một thiếu nữ trẻ, v� sinh được ba người con ngoại h�n. Để chuộc lại lỗi lầm, �ng đ� rửa tội v� đưa ch�ng về nu�i nấng tử tế như con ch�nh thức của m�nh. �ng cố gắng l�m nhiều việc thiện để đền b� tội lỗi xin Ch�a thứ tha. Một h�m, �ng t�m sự với bạn b� : "T�i nghĩ d� c� lấy nước của c�c con s�ng tr�n địa cầu, cũng kh�ng rửa sạch tội của t�i được. C� lẽ chỉ c� thể rửa sạch ch�ng bằng ch�nh m�u của t�i th�i".

Ở đ�y ch�ng ta c� thể �n lại một v�i mẫu gương sống trong đời �ng:

- C� một người bị tố c�o lấy trộm kho lẫm nh� vua. quan Th�i bộc can thiệp xin vua Tự Đức �n x�. Người n�y đến xin tạ ơn vị cứu tinh, v� đặt l�n b�n một t�i tiền lớn. Nhưng �ng n�i với anh ta rằng : "Cầm tiền v� đi ngay, bằng kh�ng t�i sẽ giao anh cho c�ng l� b�y giờ". Nhiều người nghe chuyện phải thốt l�n : "Chưa bao giờ ch�ng t�i thấy ai tốt như thế". Người được �n x� kh�ng ngờ m�nh đ� chạm đến đức thanh li�m của vị �n nh�n.

- Một người kh�c nghiện thuốc phiện bị bệnh trầm trọng, v� được giới thiệu đến nh� quan Th�i bộc. Quan tiếp đ�n bệnh nh�n rất tận t�nh, thu xếp cho ở trong căn lều ph�a sau nh�. Rồi mỗi ng�y trước khi tới nhiệm sở v� khi về, quan Th�i bộc đều gh� thăm hỏi v� chăm s�c bệnh nh�n. Khi c� người tr�ch, �ng trả lời rằng : "Phải l�m nhiều việc thiện để đền b� tội lỗi ch�ng ta. M� đ� l�m th� đừng m�y m�c qua lần chiếu lệ, phải l�m với thiện �, c� thể mới lập được nhiều c�ng ph�c". V� �ng cứ tiếp tục săn s�c suốt 15 ng�y, cho đến khi người bệnh qua đời. �ng c�n tổ chức lễ an t�ng một c�ch cẩn thận, chu đ�o.

- Trong v�ng c� một người qu� ngh�o, n�n b�n hai b� g�i cho một người ngọai gi�o. Nghe biết chuyện, quan Hồ Đ�nh Hy bỏ tiền ra chuộc lại hai ch�u n�y đem về rửa tội, v� nu�i nấng cho đến khi trưởng th�nh. Sau đ�, với tất cả l�ng quảng đại, �ng đ� đ�p ứng theo như � của hai c� : một người xin đi tu, một người lập gia đ�nh.

Đức cha Pellerin Phan phụ tr�ch gi�o phận Đ�ng Đ�ng Trong, tỏ ra t�n nhiệm �ng v� trao cho �ng trọng tr�ch hỗ trợ c�c th�y giảng ở tỉnh Thừa Thi�n; sau đ� lại ủy th�c cho �ng việc coi s�c t�i sản v� cơ sở truyền gi�o trong gi�o phận. Với tr�ch vụ mới, �ng đ� quảng đại đ�ng g�p nhiều tiền của, c�ng sức cho Gi�o Hội. Một lần kia, Đức cha đi thăm c�c gi�o hữu, thuyền của Đức cha bị một thuyền kh�c t�ng v�o. Chủ thuyền lạ n�y đ�i bồi thường, �ng Hy liền cởi chiếc �o qu� �ng đang mặc, trao cho người chủ thuyền đ�, d� biết tai nạn n�y kh�ng do lỗi m�nh g�y ra, nhưng v� �ng muốn bảo đảm an to�n cho vị Gi�m mục.

Một l�ng v� ch�a

Cuối năm 1856, khi qu�n Ph�p bắn ph� cảng Đ� Nẵng th� quan Th�i bộc Hồ Đ�nh Hy bị bắt. Triều đ�nh lấy cớ �ng đ� gửi con đi học ở P�nang, nghĩa l� c� giao thiệp với nước ngo�i. �ng bị giam ngay tại Trấn phủ (Huế).

Vua Tự Đức ra lệnh cho qu�n l�nh bằng mọi c�ch bắt �ng nhận tội, bắt bước qua Thập Gia v� k� khai cac linh mục thừa sai hoặc linh mục Việt Nam, kể cả qu�n l�nh c� đạo. �ng cương quyết kh�ng bỏ đạo, nhưng v� bị tra tấn qu� đau đớn, �ng lỡ lời n�i t�n một v�i t�n hữu. Thực ra, �ng nghĩ rằng những người n�y đ� trốn đi nơi kh�c, n�o ngờ "bứt d�y động rừng", dựa v�o lời �ng, triều đ�nh bắt được 29 người. Trong đ� t�m người xuất gi�o, c�n 21 người kia ki� trung với đức tin, d� bị khắc tr�n m� chữ "Tả Đạo" v� bị lưu đ�y. �ng cho rằng tất cả bị bắt l� bởi m�nh, n�n kh�c l�c �n hận, xưng tội xin Ch�a thứ tha v� ki�n quyết d�ng ch�nh m�u m�nh để rửa sạch lỗi lầm đ�.

Một lần ch�nh vua Tự Đức x�t xử v� khuy�n �ng nghĩ lại �t l� giả bộ bước qua Thập Gi�. �ng thẳng thắn từ chối : "T�u bệ hạ, đ� 30 năm phục vụ dưới ba triều vua, l�c n�o hạ thần cũng l� người hết l�ng y�u nước v� t�i trung. Hạ thần cam chịu mọi cực h�nh để n�n giống Đức Kit�, đền b� tội lỗi v� chết th�nh thiện".

Trở về ngục, �ng n�i với c�c bạn : " T�i thấy đời t�i sắp tận số rồi, chỉ mong sao giữ vững được đức tin đến giờ ph�t cuốic đời".

Để n�n giống Th�y Ch� Th�nh.

Ng�y 30.4.1857, vua kết �n quan Hồ Đ�nh Hy : "Khinh luật nước, theo tả đạo, lại gởi con đi T�n Gia Ba thăm đạo trưởng Oai v� b�n chuyện li�n lạc với t�u Ph�p. R� r�ng l� đứa hai l�ng đ�ng chết ngh�n lần. Ta truyền phải ch�m đầu l�m gương".

Vua c�n ghi chi tiết phải xử thế n�o : "Ta hạ lệnh cho năm quan triều đ�nh v� 15 binh sĩ dẫn y đi v�ng quanh Th�nh Nội ba ng�y. Khi đi ngang qua chợ v� nơi c�ng cộng, phải rao tội n� l�n cho d�n biết… Hơn nữa, tại mỗi ng� ba đường, ta truyền đ�nh th�m 30 trượng. Sau ba ng�y như thế th� ch�m đầu n�. C� thể bọn Gia T� sẽ lấy l�m tủi nhục m� lo sửa m�nh".

Th�ng 5 năm đ�, v�o những ng�y 15, 18 v� 21 qu�n l�nh đ� thi h�nh lệnh vua : Dẫn quan Th�i bộc qua c�c nẻo phố Huế, dừng lại đ�nh đ�n ở hai nơi, tổng số 60 trượng mỗi ng�y. Một người l�nh đi trước tuy�n bố theo lệnh rằng: "Hồ Đ�nh Hy, kẻ theo t� đạo đứa ngỗ nghịch bất hiếu với mẹ cha, chống lại luật lệ triều đ�nh. V� thế y bị kết �n phải chết. Bọn Gia T� tin rằng chết v� đạo sẽ được ph�c Thi�n Đ�ng. Điều đ� đ�ng hay sai kh�ng ai biết. Gi�su của Hồ Đ�nh Hy đ�u rồi, sao thấy y khổ m� kh�ng đến cứu ?"

Như thế đ�, quan Hồ Đ�nh Hy, bức ch�n dung "N�Y L� NGƯỜI" Việt Nam bị l�i qua c�c đường phố c�ch thảm thương v� tủi nhục. Nhưng quan Th�i bộc vẫn ki�n nhẫn cho đến c�ng, kh�ng bỏ đạo. S�ng ng�y 22.05, �ng bị đưa ra ph�p trường. D�n ch�ng tu�n đến xem rất đ�ng. D� lương hay gi�o, họ b�i ng�i thương tiếc vị quan thanh li�m tốt bụng. L�c qua cầu An H�a, �ng n�i với l�nh rằng : "Đi xa l�m chi, ở đ�y t�i c� nhiều bạn hữu b� con". Thế l� thay v� đến cống Đốc Sơ, �ng được xử ngay tại đ�.

V� l� quan nổi tiếng, l�nh cũng đ�nh cho �ng ch�t đặc �n cuối c�ng : �ng thong thả rửa ch�n tay, rồi ngồi xếp bằng tr�n chiếu, b�nh tĩnh h�t hết một điếu thuốc. Sau đ� đứng l�n, thật b�nh thản sửa soạn lại đầu t�c y phục cho chỉnh tề, rồi sốt sắng q�y gối cầu nguyện… Hai linh mục Việt Nam ẩn trong đ�m đ�ng ra dấu tha tội cho �ng. Cuối c�ng, �ng đưa đầu cho l� h�nh thi h�nh phận sự. Nước trời đ� mở sẵn cửa để đ�n linh hồn vị chứng nh�n anh dũng.

Đức Pi� X suy t�n quan Th�i bộc Hồ Đ�nh Hy l�n bậc Ch�n Phước ng�y 02.05.1909. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n bậc Hiển th�nh.