Untitled Document


	Ng�y 07 th�ng 11 Th�nh Vinh Sơn PHẠM HIẾU LI�M Linh mục d�ng Đaminh - (1732 – 1773) Hội Đồng Tứ Gi�o Đọc lại chuyện c�c anh h�ng tử đạo, ch�ng ta thấy c�c ng�i l�m chứng cho Ch�a Kit� hai lần : bằng mạng sống v� bằng lời n�i. C�c vị đ� n�i để tuy�n xưng niềm tin của m�nh, c� vị giải th�ch những dư luận sai lầm, c� vị cắt nghĩa gi�o l�. Nhưng chuyện hy hữu nhất trong chuyện 117 th�nh tử đạo Việt Nam, l� linh mục Vinh Sơn Li�m v� một linh mục bạn, cha Jacinto Gia, đ� tranh luận suốt ba ng�y với đại diện ba t�n gi�o lớn ở nước ta khi đ�, l� Phật gi�o, Khổng gi�o v� L�o gi�o. Con người bởi đ�u m� c� ? Sống ở đời để l�m g� ? V� chết rồi đi về đ�u ? Đ� l� ba vấn đề lớn của cuộc nh�n sinh, đ� được đem ra trao đổi trong Hội Đồng Tứ Gi�o. Những lời lẽ nh� nhặn v� s�ng sủa, những ph�n t�ch s�u sắc về lịch sử với c�c tr�ch dẫn ch�nh x�c kinh điển của Khổng Tử, L�o Tử v� Phật Gi�o, đ� được ghi lại trong cuốn "Hội Đồng Tứ Gi�o" từng t�i bản tới 14 lần tại S�i G�n (1), sẽ m�i m�i nhắc ch�ng ta nhớ đến cha Vinh Sơn Li�m, t�c giả cuốn s�ch, l� người tham gia cuộc trao đổi, v� l� linh mục Việt Nam tử đạo đầu ti�n. Vinh Sơn H�a B�nh. Vinh sơn Phạm Hiếu Li�m mở mắt ch�o đời năm 1732 tại Th�n Đ�ng, l�ng Tr� Lũ, Phủ Thi�n Trường, trấn Sơn Nam Hạ. Th�n phụ cậu, �ng Ant�n Do�n, l� một th�n h�o trong th�n. Th�n mẫu cậu, b� Maria Do�n, một người mẹ đạo đức, đ� hết m�nh với việc gi�o dục con c�i. Năm 12 tuổi, cậu Li�m v�o tu trong nh� Đức Ch�a Trời ở Lục Thủy. Qua s�u năm học tập, cậu đ� tỏ ra l� người th�ng minh đạo đức, n�n được c�c cha đ�ng Đaminh thời đ� đang phụ tr�ch gi�o phận Đ�ng Đ�ng Ngo�i để �. Cha ch�nh Espinnoza Huy đ� chọn cậu v�o số c�c thanh ni�n hưởng học bổng của T�y Ban Nha, gởi đi du học Manila (Phi Luật T�n) tại trường Juan de Letran. Sau ba năm học th�nh c�ng xuất sắc, th�y Li�m xin gia nhập d�ng Đaminh v� l�nh tu phục ng�y 09.09.1753. Năm sau, th�y tuy�n khấn trọng thể c�ng với ba tu sĩ đồng hương (2) v� lấy biệt hiệu l� Vinh Sơn H�a B�nh (Vincente de la Paz). Tiếp đ�, th�y Vinh Sơn học th�m bốn năm thần học v� được thụ phong linh mục năm 1758. Thụ phong linh mục rồi, cha Li�m liền chuẩn bị trở về phục vụ qu� hương. Ng�y 03.10 năm đ�, khi gi� từ c�c gi�o hữu v� th�n hữu để xuống t�u hồi hương, cha kh�ng thể giấu nổi niềm x�c cảm với bao lưu luyến những bạn b� quen thuộc trong t�m năm qua. Về đến Trung Linh ng�y 20. 01.1759, cha đ� kh�ng cầm nổi nước mắt, v� vui mừng được gặp lại cha ch�nh Huy ra đ�n tận bến đ�, được t�i ngộ c�ng th�n quyến, đồng b�o, x�m l�ng, v� nhất l� gi�o hữu đang n�n nao đ�n chờ ng�y "vinh quy" của vị linh mục du học hải ngoại. Người loan b�o Tin Mừng Về Việt Nam, trước hết cha Vinh Sơn được bổ nhiệm l�m gi�o sư chủng viện Trung Linh. Cha đ� đem hết t�i tr� v� nhiệt th�nh truyền đạt cho c�c chủng sinh những kiến thức cha đ� thu thập được. Nhưng nguyện vọng của linh mục Vinh Sơn H�a B�nh lại l� loan b�o Tin Mừng b�nh an cho anh em. V� chẳng bao l�u, cha rời chủng viện dấn th�n v�o c�nh đồng truyền gi�o. Cha lần lượt đảm nhiệm c�c xứ Quất L�m, Lục Thủy, Trung Lễ, Trung Linh, Trung Lao, v� từ khi cha Jacinto Gia bị bắt, cha ki�m lu�n cả v�ng Lai Ổn. Hoạt động t�ng đồ của cha kh�ng chỉ hạn hẹp trong c�c gi�o xứ, m� c�n mở rộng đến c�c l�ng ngoại gi�o, bất chấp những kh� khăn nguy hiểm của thời cấm c�ch, nhất l� từ thời ch�a Trịnh S�m (1767 – 1782). Tại bất cứ nơi n�o, cha cũng lu�n nhiệt t�nh y�u thương, gi�p đỡ mọi người, n�n ai cũng hết l�ng thương mến. Cha kh�ch lệ mọi người th�m can đảm, cha an ủi những người buồn sầu, v� kh�ng nề h� bất cứ điều g� v� lợi �ch thi�ng li�ng của họ. Dầu th�nh c�ng trong c�ng t�c, cha Li�m kh�ng bao giờ tự m�n với ch�nh m�nh. Trong c�c thư của cha, ta c�n đọc được : "Xin Đức cha v� cha bề tr�n cầu nguyện c�ng Ch�a cho con, khi d�ng lễ v� trong kinh nguyện, để mỗi ng�y con được h�an thiện hơn, vui l�ng đ�n nhận những khốn kh� theo � Ch�a". Một �ng ho�ng, em thứ s�u của ch�a Trịnh Doanh trước khi từ trần đ� l�nh b� t�ch Th�nh tẩy nhờ c�ng của c�c vị thừa sai, cha Li�m đ�n nhận tin đ� như niềm vui của Gi�o Hội Việt Nam, v� loan b�o cho bề tr�n Gi�m tỉnh ở Manila (3). Lời chứng giữa c�ng hội Năm 1773, cha Vinh Sơn Li�m đang đi giảng cho họ Lương Đống, chuẩn bị mừng lễ Đức Mẹ M�n C�i. C�c quan nghe tin, liền cho �ng Điều Cam đem qu�n v�y bắt cha tại nh� �ng Nhi�u Nhuệ ng�y 02.10. Sau một trận đ�n ch� tử, họ tr�i cha v� hai cậu gi�p lễ Matth�u Vũ, Giuse B�ch, rồi đem nộp cho Ch�nh tổng X�ch B�ch. Vi�n Ch�nh tổng giam cha 12 ng�y kh�ng thấy c�c t�n hữu đưa tiền chuộc, sau đ� mới chịu giải l�n Phố Hiến nộp cho quan trấn. Ở đ�y cha Li�m gặp một linh mục c�ng d�ng, cha Castaneda Gia đ� bị giam ở đ�. hai anh em sung sướng c�ng nhau chia sẻ ngọt b�i trong cảnh t� tội. Ng�y 20.10 quan trấn bắt hai cha mang chiếc g�ng c� ghi bốn chữ "Hoa Lang Đạo Sư", rồi trao cho quan phủ Thần Kh� giải hai cha v� hai cậu gi�p lễ về kinh đ� Thăng Long, ra mắt ch�a Trịnh S�m. Ch�nh tại đ�y đ� diễn ra Hộ Đồng Tứ Gi�o. C� một quan lớn l� ch� của ch�a Tĩnh Đ� Vương Trịnh S�m. Mẹ của quan lớn, b� Thượng Tr�m, qu� xứ Hải Dương, vốn c� đạo. Nhiều lần b� khuy�n con t�ng gi�o. Quan lớn liền nảy ra s�ng kiến triệu tập đại diện bốn t�n gi�o để tr�nh b�y về đạo của m�nh. quan n�i: "L�ng ta chuộng sự thật muốn biết đạo n�o l� đạo ch�nh để thờ phượng". Cuộc trao đổi k�o d�i ba ng�y, mỗi ng�y một vấn đề về nguồn gốc con người, mục đ�ch cuộc đời v� đời sau của mỗi người. cha Li�m v� cha Gia đại diện đạo Thi�n Ch�a đ� kh�o l�o tr�nh b�y đến nỗi quan lớn phải trầm trồ khen ngợi. Nhưng v� biết Phủ Ch�a vẫn cấm đạo, n�n quan vẫn ngần ngại chưa theo (4). Sau đ� �t bữa, hai cha c� cơ hội để n�i về đạo với Th�i T�n, mẹ của Ch�a Trịnh S�m. B� v� t� m�, đ� cho vời c�c ng�i v�o. Kh�ng n�i r� nội dung buổi n�i chuyện ra sao, nhưng cuối c�ng Th�i T�n hỏi: "Nếu chỉ c� đạo c�c th�y l� đạo thật th� những người kh�ng theo đạo ấy, chết rồi đi đ�u?". Cha Li�m đ�p: "Bẩm b�, sa hỏa ngục ạ".(5) Nghe thế, Th�i T�n Dương Hậu đ�ng đ�ng nổi giận, b� d�ng uy t�n �p con l� Tĩnh Đ� Vương phải xử tử hai vị linh mục. Do đ�, ng�y 04.11, Tĩnh Đ� Vương đ� l�n �n trảm đ� l�n �n trảm quyết hai cha, hai cậu gi�p lễ bị kết �n lưu đầy, đến khi nộp 100 quan tiền chuộc th� được trả tự do. Ng�y 07.11, hai cha bị đem đi xử, d�n ch�ng đi xem rất đ�ng. Khi đo�n người dừng trước ho�ng cung, một vi�n quan đọc bản �n. Theo phong tục thời đ�, l�c n�y vua c� thể �n x� cho tội nh�n. một vi�n quan kh�c lớn tiếng n�i : "Hoa Lang Đạo đ� bị nghi�m cấm, nhưng cho đến nay, chưa người d�n Việt n�o bị xử tử v� đạo n�y (6) n�n vua đại x� cho t�n Li�m". Nghe thế cha Li�m vội l�n tiếng thưa rằng: "Cha Gia bị �n trảm quyết v� lẽ g� th� cũng phải l�n �n trảm quyết cho t�i v� lẽ đ�. Cha Gia l� đạo trưởng, t�i cũng l� đạo trưởng. Nếu luật nước kh�ng kết �n t�i th� cũng kh�ng được kết �n cha Gia. V� t�i l� c�ng d�n nước Việt, lẽ ra t�i phải giữ luật nước hơn ng�i. Nhưng nếu giết cha Gia, c�n t�i lại tha, �n của vua kh�ng c�ng bằng. Y�u cầu tha th� tha cả hai, giết th� giết cả hai. Thế mới l� �n c�ng b�nh". Những lời lẽ minh bạch của cha Li�m c� thể l� ph�t xuất từ t�nh nghĩa huynh đệ, kh�ng muốn xa l�a người anh em, cũng c� thể l� lời xin tha cho linh mục bạn, v� nhiều người chứng kiến cảm động v� muốn cả hai cha được tha. Nhưng lời lẽ đ� cũng c� thể do l�ng ao ước muốn d�ng hiến ch�nh mạng sống m�nh để l�m chứng cho sự thật. Dầu sao th� bản �n vẫn kh�ng thay đổi. Hai vị anh h�ng đức tin đ� vui mừng đọc kinh Tin K�nh v� h�t kinh Lạy Nữ Vương tr�n đường ra ph�p trường Đ�ng Mơ. Những nh�t gươm định mệnh, chứng t� tuyệt hảo cho Đức Kit�. Thi h�i c�c ng�i được rước về an t�ng tại Trung Linh. Ng�y 20.05.1906 Đức Pi� X suy t�n c�c ng�i l�n bậc Ch�n Phước. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n bậc Hiển th�nh. Ri�ng th�nh Vinh Sơn Phạm Hiếu Li�m, nhiều trường học đ� nhận ng�i l�m Bổn Mạng, trong đ� c� trường cao đẳng Juan de Letran ở Phi Luật T�n, nơi ng�i từng l� học sinh. Th�nh nh�n quả l� �nh vinh quang của d�n tộc Việt nơi hải ngoại.

Ng�y 07 th�ng 11
Th�nh Vinh Sơn PHẠM HIẾU LI�M
Linh mục d�ng Đaminh - (1732 – 1773)

Hội Đồng Tứ Gi�o

Đọc lại chuyện c�c anh h�ng tử đạo, ch�ng ta thấy c�c ng�i l�m chứng cho Ch�a Kit� hai lần : bằng mạng sống v� bằng lời n�i. C�c vị đ� n�i để tuy�n xưng niềm tin của m�nh, c� vị giải th�ch những dư luận sai lầm, c� vị cắt nghĩa gi�o l�. Nhưng chuyện hy hữu nhất trong chuyện 117 th�nh tử đạo Việt Nam, l� linh mục Vinh Sơn Li�m v� một linh mục bạn, cha Jacinto Gia, đ� tranh luận suốt ba ng�y với đại diện ba t�n gi�o lớn ở nước ta khi đ�, l� Phật gi�o, Khổng gi�o v� L�o gi�o.

Con người bởi đ�u m� c� ? Sống ở đời để l�m g� ? V� chết rồi đi về đ�u ? Đ� l� ba vấn đề lớn của cuộc nh�n sinh, đ� được đem ra trao đổi trong Hội Đồng Tứ Gi�o. Những lời lẽ nh� nhặn v� s�ng sủa, những ph�n t�ch s�u sắc về lịch sử với c�c tr�ch dẫn ch�nh x�c kinh điển của Khổng Tử, L�o Tử v� Phật Gi�o, đ� được ghi lại trong cuốn "Hội Đồng Tứ Gi�o" từng t�i bản tới 14 lần tại S�i G�n (1), sẽ m�i m�i nhắc ch�ng ta nhớ đến cha Vinh Sơn Li�m, t�c giả cuốn s�ch, l� người tham gia cuộc trao đổi, v� l� linh mục Việt Nam tử đạo đầu ti�n.

Vinh Sơn H�a B�nh.

Vinh sơn Phạm Hiếu Li�m mở mắt ch�o đời năm 1732 tại Th�n Đ�ng, l�ng Tr� Lũ, Phủ Thi�n Trường, trấn Sơn Nam Hạ. Th�n phụ cậu, �ng Ant�n Do�n, l� một th�n h�o trong th�n. Th�n mẫu cậu, b� Maria Do�n, một người mẹ đạo đức, đ� hết m�nh với việc gi�o dục con c�i. Năm 12 tuổi, cậu Li�m v�o tu trong nh� Đức Ch�a Trời ở Lục Thủy. Qua s�u năm học tập, cậu đ� tỏ ra l� người th�ng minh đạo đức, n�n được c�c cha đ�ng Đaminh thời đ� đang phụ tr�ch gi�o phận Đ�ng Đ�ng Ngo�i để �. Cha ch�nh Espinnoza Huy đ� chọn cậu v�o số c�c thanh ni�n hưởng học bổng của T�y Ban Nha, gởi đi du học Manila (Phi Luật T�n) tại trường Juan de Letran.

Sau ba năm học th�nh c�ng xuất sắc, th�y Li�m xin gia nhập d�ng Đaminh v� l�nh tu phục ng�y 09.09.1753. Năm sau, th�y tuy�n khấn trọng thể c�ng với ba tu sĩ đồng hương (2) v� lấy biệt hiệu l� Vinh Sơn H�a B�nh (Vincente de la Paz). Tiếp đ�, th�y Vinh Sơn học th�m bốn năm thần học v� được thụ phong linh mục năm 1758.

Thụ phong linh mục rồi, cha Li�m liền chuẩn bị trở về phục vụ qu� hương. Ng�y 03.10 năm đ�, khi gi� từ c�c gi�o hữu v� th�n hữu để xuống t�u hồi hương, cha kh�ng thể giấu nổi niềm x�c cảm với bao lưu luyến những bạn b� quen thuộc trong t�m năm qua. Về đến Trung Linh ng�y 20. 01.1759, cha đ� kh�ng cầm nổi nước mắt, v� vui mừng được gặp lại cha ch�nh Huy ra đ�n tận bến đ�, được t�i ngộ c�ng th�n quyến, đồng b�o, x�m l�ng, v� nhất l� gi�o hữu đang n�n nao đ�n chờ ng�y "vinh quy" của vị linh mục du học hải ngoại.

Người loan b�o Tin Mừng

Về Việt Nam, trước hết cha Vinh Sơn được bổ nhiệm l�m gi�o sư chủng viện Trung Linh. Cha đ� đem hết t�i tr� v� nhiệt th�nh truyền đạt cho c�c chủng sinh những kiến thức cha đ� thu thập được. Nhưng nguyện vọng của linh mục Vinh Sơn H�a B�nh lại l� loan b�o Tin Mừng b�nh an cho anh em. V� chẳng bao l�u, cha rời chủng viện dấn th�n v�o c�nh đồng truyền gi�o. Cha lần lượt đảm nhiệm c�c xứ Quất L�m, Lục Thủy, Trung Lễ, Trung Linh, Trung Lao, v� từ khi cha Jacinto Gia bị bắt, cha ki�m lu�n cả v�ng Lai Ổn.

Hoạt động t�ng đồ của cha kh�ng chỉ hạn hẹp trong c�c gi�o xứ, m� c�n mở rộng đến c�c l�ng ngoại gi�o, bất chấp những kh� khăn nguy hiểm của thời cấm c�ch, nhất l� từ thời ch�a Trịnh S�m (1767 – 1782). Tại bất cứ nơi n�o, cha cũng lu�n nhiệt t�nh y�u thương, gi�p đỡ mọi người, n�n ai cũng hết l�ng thương mến. Cha kh�ch lệ mọi người th�m can đảm, cha an ủi những người buồn sầu, v� kh�ng nề h� bất cứ điều g� v� lợi �ch thi�ng li�ng của họ.

Dầu th�nh c�ng trong c�ng t�c, cha Li�m kh�ng bao giờ tự m�n với ch�nh m�nh. Trong c�c thư của cha, ta c�n đọc được : "Xin Đức cha v� cha bề tr�n cầu nguyện c�ng Ch�a cho con, khi d�ng lễ v� trong kinh nguyện, để mỗi ng�y con được h�an thiện hơn, vui l�ng đ�n nhận những khốn kh� theo � Ch�a". Một �ng ho�ng, em thứ s�u của ch�a Trịnh Doanh trước khi từ trần đ� l�nh b� t�ch Th�nh tẩy nhờ c�ng của c�c vị thừa sai, cha Li�m đ�n nhận tin đ� như niềm vui của Gi�o Hội Việt Nam, v� loan b�o cho bề tr�n Gi�m tỉnh ở Manila (3).

Lời chứng giữa c�ng hội

Năm 1773, cha Vinh Sơn Li�m đang đi giảng cho họ Lương Đống, chuẩn bị mừng lễ Đức Mẹ M�n C�i. C�c quan nghe tin, liền cho �ng Điều Cam đem qu�n v�y bắt cha tại nh� �ng Nhi�u Nhuệ ng�y 02.10. Sau một trận đ�n ch� tử, họ tr�i cha v� hai cậu gi�p lễ Matth�u Vũ, Giuse B�ch, rồi đem nộp cho Ch�nh tổng X�ch B�ch. Vi�n Ch�nh tổng giam cha 12 ng�y kh�ng thấy c�c t�n hữu đưa tiền chuộc, sau đ� mới chịu giải l�n Phố Hiến nộp cho quan trấn. Ở đ�y cha Li�m gặp một linh mục c�ng d�ng, cha Castaneda Gia đ� bị giam ở đ�. hai anh em sung sướng c�ng nhau chia sẻ ngọt b�i trong cảnh t� tội.

Ng�y 20.10 quan trấn bắt hai cha mang chiếc g�ng c� ghi bốn chữ "Hoa Lang Đạo Sư", rồi trao cho quan phủ Thần Kh� giải hai cha v� hai cậu gi�p lễ về kinh đ� Thăng Long, ra mắt ch�a Trịnh S�m. Ch�nh tại đ�y đ� diễn ra Hộ Đồng Tứ Gi�o.

C� một quan lớn l� ch� của ch�a Tĩnh Đ� Vương Trịnh S�m. Mẹ của quan lớn, b� Thượng Tr�m, qu� xứ Hải Dương, vốn c� đạo. Nhiều lần b� khuy�n con t�ng gi�o. Quan lớn liền nảy ra s�ng kiến triệu tập đại diện bốn t�n gi�o để tr�nh b�y về đạo của m�nh. quan n�i: "L�ng ta chuộng sự thật muốn biết đạo n�o l� đạo ch�nh để thờ phượng". Cuộc trao đổi k�o d�i ba ng�y, mỗi ng�y một vấn đề về nguồn gốc con người, mục đ�ch cuộc đời v� đời sau của mỗi người. cha Li�m v� cha Gia đại diện đạo Thi�n Ch�a đ� kh�o l�o tr�nh b�y đến nỗi quan lớn phải trầm trồ khen ngợi. Nhưng v� biết Phủ Ch�a vẫn cấm đạo, n�n quan vẫn ngần ngại chưa theo (4).

Sau đ� �t bữa, hai cha c� cơ hội để n�i về đạo với Th�i T�n, mẹ của Ch�a Trịnh S�m. B� v� t� m�, đ� cho vời c�c ng�i v�o. Kh�ng n�i r� nội dung buổi n�i chuyện ra sao, nhưng cuối c�ng Th�i T�n hỏi: "Nếu chỉ c� đạo c�c th�y l� đạo thật th� những người kh�ng theo đạo ấy, chết rồi đi đ�u?". Cha Li�m đ�p: "Bẩm b�, sa hỏa ngục ạ".(5) Nghe thế, Th�i T�n Dương Hậu đ�ng đ�ng nổi giận, b� d�ng uy t�n �p con l� Tĩnh Đ� Vương phải xử tử hai vị linh mục. Do đ�, ng�y 04.11, Tĩnh Đ� Vương đ� l�n �n trảm đ� l�n �n trảm quyết hai cha, hai cậu gi�p lễ bị kết �n lưu đầy, đến khi nộp 100 quan tiền chuộc th� được trả tự do.

Ng�y 07.11, hai cha bị đem đi xử, d�n ch�ng đi xem rất đ�ng. Khi đo�n người dừng trước ho�ng cung, một vi�n quan đọc bản �n. Theo phong tục thời đ�, l�c n�y vua c� thể �n x� cho tội nh�n. một vi�n quan kh�c lớn tiếng n�i : "Hoa Lang Đạo đ� bị nghi�m cấm, nhưng cho đến nay, chưa người d�n Việt n�o bị xử tử v� đạo n�y (6) n�n vua đại x� cho t�n Li�m". Nghe thế cha Li�m vội l�n tiếng thưa rằng:

"Cha Gia bị �n trảm quyết v� lẽ g� th� cũng phải l�n �n trảm quyết cho t�i v� lẽ đ�. Cha Gia l� đạo trưởng, t�i cũng l� đạo trưởng. Nếu luật nước kh�ng kết �n t�i th� cũng kh�ng được kết �n cha Gia. V� t�i l� c�ng d�n nước Việt, lẽ ra t�i phải giữ luật nước hơn ng�i. Nhưng nếu giết cha Gia, c�n t�i lại tha, �n của vua kh�ng c�ng bằng. Y�u cầu tha th� tha cả hai, giết th� giết cả hai. Thế mới l� �n c�ng b�nh".

Những lời lẽ minh bạch của cha Li�m c� thể l� ph�t xuất từ t�nh nghĩa huynh đệ, kh�ng muốn xa l�a người anh em, cũng c� thể l� lời xin tha cho linh mục bạn, v� nhiều người chứng kiến cảm động v� muốn cả hai cha được tha. Nhưng lời lẽ đ� cũng c� thể do l�ng ao ước muốn d�ng hiến ch�nh mạng sống m�nh để l�m chứng cho sự thật.

Dầu sao th� bản �n vẫn kh�ng thay đổi. Hai vị anh h�ng đức tin đ� vui mừng đọc kinh Tin K�nh v� h�t kinh Lạy Nữ Vương tr�n đường ra ph�p trường Đ�ng Mơ. Những nh�t gươm định mệnh, chứng t� tuyệt hảo cho Đức Kit�. Thi h�i c�c ng�i được rước về an t�ng tại Trung Linh.

Ng�y 20.05.1906 Đức Pi� X suy t�n c�c ng�i l�n bậc Ch�n Phước. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n bậc Hiển th�nh.

Ri�ng th�nh Vinh Sơn Phạm Hiếu Li�m, nhiều trường học đ� nhận ng�i l�m Bổn Mạng, trong đ� c� trường cao đẳng Juan de Letran ở Phi Luật T�n, nơi ng�i từng l� học sinh. Th�nh nh�n quả l� �nh vinh quang của d�n tộc Việt nơi hải ngoại.