Ng�y 05 th�ng 06
Th�nh Luca Vũ B� Loan
Linh mục - (1756 – 1840)

L� h�nh bu�ng đao bỏ trốn

Truyện tử đạo Th�nh Luca Loan, vị ni�n trưởng trong số 117 th�nh ti�n khởi Việt Nam (84 tuổi), l� một trong những bằng chứng cụ thể nhất về sự phi l� của c�c bản �n tử đạo. Ng�i đ� bị giết chỉ do �n lệnh của triều đ�nh, trong khi tại địa phương, mọi người đều k�nh y�u vị linh mục 84 tuổi, r�u d�i, t�c bạc, hiền l�nh, đ�n hậu. Từ quan huyện, quan t�a đến l�nh ngục, tất cả đều thấy ng�i đ�ng tuổi cha �ng m�nh, n�n xưng h� bằng "Cụ’, v� c�n đối xử nh�n đạo với ng�i : Gần năm th�ng t� kh�ng một đ�n roi, kh�ng phải c�m g�ng. Ng�y xử tử, hai người l�nh t�nh nguyện c�ng cha ra ph�p trường. Cả mười l� h�nh được lệnh ch�m đầu cha đều bỏ trốn d� biết sẽ bị phạt, v� vi�n đao phủ thứ mười một chỉ d�m thi h�nh phận sự sau khi đ� xin lỗi, v� n�i rằng m�nh bị b� buộc miễn cưỡng th�i.

Đời linh mục ướp nồng bằng lời nguyện

Luca Vũ B� Loan sinh năm 1756 ở họ B�t Quai, thuộc xứ B�t Đ�ng, gi�o phận T�y Đ�ng Ngo�i. Từ thiếu ni�n, cậu đ� d�ng m�nh cho Ch�a, rồi tu học ở Ph� Đa v� Kẻ b�o. Sau khi thụ phong linh mục, cha Loan đến gi�p xứ Nam Sang s�u th�ng, rồi về gi�p cha gi� Li�m xứ Kẻ Vồi. Năm 1828, khi Đức cha Longer Gia chia xứ Kẻ Vồi l�m hai th� cha Loan nhận xứ mơi l� Kẻ Sở cho đến ng�y bị bắt. Trong nhiệm vụ linh mục, những người biết cha đều học được nơi cha một mẫu gương s�ng ngời về c�c nh�n đức. Đặc biệt l� l�ng y�u mến Ch�a, nhiệt t�m phục vụ c�c linh hồn v� nếp s�ng thanh bạch.

Cha Loan chuy�n ch� nhiều trong việc giảng dạy. V�o m�a Chay, mỗi ng�y cha giảng ba lần. B�i giảng của cha ngắn gọn, đơn sơ dễ hiểu, nhưng rất thực tế với những chỉ dẫn �p dụng cụ thể trong cuộc sống. Cha �t d�ng l� luận, cha n�i bằng kinh nghiệm bản th�n m�nh về Đấng cha đ� gặp gỡ thực sự trong kinh nguyện v� th�nh lễ.

Khi cầu nguyện cha như xuất thần, quy�n hết mọi truyện chung quanh, d� ai g�y tiếng đọng s�t b�n cũng kh�ng l�m cha gi�n đoạn cuộc tiếp x�c với Đấng linh thi�ng được. Hầu như cha kh�ng bỏ d�ng lễ bao giờ. Th�nh lễ cha cử h�nh c� m�u sắc trang nghi�m khoan thai, cung k�nh đăc biệt. Một th�y giảng g�p � xin cha d�ng lễ nhanh l�n như c�c linh mục kh�c. Cha giải th�ch : "Kh�ng được con ạ. Lễ Misa l� việc cao trọng nhất tr�n trần gian. Kh�ng c� g� đ�ng để ch�ng ta phải cử h�nh th�nh lễ c�ch vội v� cả. Việc thờ phượng Ch�a cần phải l�m chop trang nghi�m sốt sắng".

V� th�nh lễ của cha chưa kết th�c ở lời ch�c b�nh an, cha thường quỳ lại l�u giờ trước Th�nh Thể để tạ ơn Ch�a.

Cha Loan đ� thưa g� với Ch�a trong giờ kinh nguyện ? C� Ch�a mới biết được. Phải chăng cha xin Ch�a dạy những g� phải giảng, hay l� cầu nguyện cho t�n hữu trong xứ, cầu nguyện cho Gi�o Hội, cho đồng b�o… ? C� điều chắc chắn : song song với kinh nguyện đ�, cha thường xuy�n đến thăm những người ngh�o kh� bệnh tật, cha tận t�m nu�i dạy một v�i em hiền l�nh nhanh nhẹn để chuẩn bị linh mục cho tương lai, v� cha nhiệt th�nh hướng dẫn gi�p đỡ nhiều t�n hữu sống nh�n �i với mọi người, d� c� đạo hay kh�ng.

Một đặc điểm kh�c nơi cha Loan l� l�ng khi�m tốn trong phục vụ. Khi Đức cha gởi linh mục ph� xứ Kẻ Sở, cha t�n nhiệm, kh�ch lệ v� n�ng đỡ tận t�nh. Cha n�i : "Xin trao ph� mọi sự cho cha, t�i đ� gi� lại chậm chạp. Xin cha coi s�c cửa nh�, gi�p người v� coi s�c cả t�i nữa". Tuy được gi�o d�n sẵng s�ng trợ cấp mọi nhu cầu cần thiết, nhưng cha Loan tự giới hạn cho m�nh. cha muốn sống ngh�o kh� theo gương Đức Gi�su. �o quần, cha mặc cho đến sờn r�ch, v� tr�n v� dưới mới chịu d�ng c�i kh�c. Ăn uống cha chọn những thứ b�nh d�n như người trong xứ. Khi đi giảng ở đ�u, nếu ai dọn "m�m sang cỗ đầy" một ch�t l� được cha tỏ th�i độ liền. Đức cha Jeantet Khi�m ca tụng cha rằng : "Th�y x�t c�c việc cha Loan l�m từ khi chịu chức linh mục đến ng�y tử đạo, th�y thấy c� lẽ trong số linh mục Việt Nam từ trước đến nay kh�ng ai s�nh bằng".

Bị sa tay kẻ gian…

Bấy giờ c� hai người l� B� hộ kiểng ở l�ng B�n v� Đ� Cang ở phố V�i. Cả hai đều ngoại gi�o v� hiện đang trờ x�t xử v� phạm ph�p. Họ b�n t�nh với nhau đến bắt cha Loan để lập c�ng chuộc tội. Thế l� tối ng�y 10.01.1840 tại họ Kẻ Chu�n, khi cha vừa d�ng cơm xong, họ gỉa l�m kh�ch đến thăm cha, rồi mời xuống thuyền chở thẳng về l�ng B�n. C�c t�n hữu khi nghe biết tin đến xin chuộc, họ đ�i 2.000 quan. Cha Loan thương gi�o hữu ngh�o n�n tr�nh b�y : "C�c anh đ�i 200 may ra c�n liệu được, chứ bạc ng�n th� v� phương". B� hộ Kiểng định hạ gi� xuống, nhưng Đ� Cang kh�ng chịu, v� muốn nộp cha để giảm �n của m�nh.

Hai người đem nộp cha cho quan huyện Ph� Xuy�n, nhưng quan kh�ng chịu nhận, họ lại phải đưa cha về thẳng Thăng Long. Vừa đến c�ng đường, quan đầu tỉnh chỉ thẳng mặt hai �ng mắng rằng : "Qu�n dại dột, sao bay đang t�m bắt người hiền l�nh đạo đức, lại đ�ng tuổi cha �ng ch�ng bay thế n�y ?". Tuy nhi�n v� vua Minh Mạng đ� ra lệnh bắt đạo, v� việc cha Loan bị bắt đ� c�ng khai, quan đ�nh ra lệnh giam cha lại.

Tuổi cao nhưng vững v�ng sốt sắng

Tuy phải ra t�a hai lần, nhưng cha lu�n được c�c quan đối xử lịch sự v� k�nh trọng m�i đầu bạc. C�c quan chỉ điều tra l� lịch v� khuy�n cha đạp l�n Th�nh Gi�. Cha t�m c�ch n�i kh�o đi rằng : "C�c linh mục nu�i t�i v� Đức cha truyền chức cho t�i th� đ� chết cả rồi. Địa chỉ t�i th� nay đ�y mai đ�, chỗ n�o kh�ng chứa, t�i ẩn v�o ch�a nọ, đ�nh kia. Ri�ng việc qu� kh�a th� thưa quan, t�i l� đạo trưởng, l�m sao tu�n diều đ� được ?". Khi quan hỏi sao lại theo đạo ngoại quốc, cha trả lời : "T�i chẳng theo Ch�a của nước n�o cả, t�i chỉ thờ Ch�a trời đất, Ch�a của mu�n d�n th�i".

Trong trại giam, cha Loan kh�ng hề bị g�ng c�m, v� c�c t�n hữu đ�t tiền cho l�nh canh v� n�i : "Cụ gi� qu� rồi, c� bảo trốn cũng chẳng đi được, mấy anh c�m lại l�m chi ?". L�nh th�ng cảm tuổi gi� n�n kh�ng c�m cha một ng�y n�o. Một lần quan tỉnh xuống trại giam gặp cha, dặn d� l�nh canh : "Cụ gi� tuổi t�c cao, phải xử cho hẳn hoi, đừng cấm người ta v�o thăm". Nhờ thế, trong những ng�y th�ng giam t�, cha Loan được rất nhiều người thăm nu�i tiếp tế. Qu� biếu nhận được, cha chia sẻ cho l�nh v� c�c bạn t� n�n c�ng được họ qu� mến.

Tuy kh�ng thiếu thốn vật chất, nhưng v� sức yếu tuổi gi�, lại phải ở nơi chật hẹp h�i h�m, sau một th�ng t� cha Loan trở bệnh nặng, ch�n ph�, mặt sưng, cộng với căn bệnh suyễn kinh ni�n, l�m cha kiệt quệ, nhiều l�c tưởng kh�ng hy vọng đi tơp� đ�ch cuối c�ng l�nh ph�c tử đạo. Vi�n cai ngục thấy thế tội nghiệp, t�u tr�nh v� xin ph�p quan cho một t�n hữu họ đạo Chu�n Trung ở lu�n trong t� chăm s�c cho cha đến ng�y xử tử. Hai ba gi�o xứ n�i nỉ cha l�m tờ di ch�c thi h�i sau khi chết cho xứ m�nh. Cha chỉ cười v� n�i : "X�c t�i cũng l� tro bụi, chết rồi cũng tanh h�i cho g�y bọ r�c rỉa, c�c �ng xin l�m chi?". Thế nhưng cha nhận lời k� giấy trao thi thể cho họ Chu�n Trung, xứ Kẻ Chu�n, t�c l� xứ đạo của người gi�p cha trong t�, được lo liệu mai t�ng khi cha khải ho�n về Thi�n Quốc.

Vinh ph�c thi�n thu,

Quan tỉnh H� Nội tuy qu� trọng cha, nhưng lại sợ vua Minh Mạng, n�n khi thấy cha cương quyết kh�ng bỏ đạo, �ng đ�nh l�m �n xử trảm quyết. Vua Minh Mạng ch�u ph� v� ra lệnh thi h�nh. Trước ng�y xử, một gi�o d�n t�m c�ch đưa cha Tuấn v�o t� giải tội v� trao M�nh Th�nh cho cha gi�.

Đ�ng ng�y 05/06/1840, qu�n l�nh t�nh nguyện c�ng cha gi� Loan ra ph�p trường, nhưng cha c�m ơn từ chối. V� trời nắng gay gắt, cha chỉ chấp nhận cho hai t�n hữu đi hai b�n cầm lọng che nắng. Vi�n quan gi�m s�t chủ tr� phi�n sử thấy cha đi bộ cũng bỏ ngựa, giao cho một người l�nh rồi c�ng đi ra cửa � Cầu giấy l� nơi thi h�nh bản �n. Đến nơi, �ng n�i với cha : "Cụ muốn l�m g� th� l�m đi". Cha Loan q�i xuống cầu nguyện, rồi vui vẻ đưa tay cho l�nh cột tr�i v�o cọc. Mười người l�nh được chỉ định ch�m cha Loan bỗng trốn đi đ�u hết. Uy t�n của cha q�a lớn, đến độ họ cứ sợ sau khi chết, hồn cha sẽ nhập v�o họ trả th� chăng. Để giải quyết vấn đề, quan liền sai một người l�nh nam bộ, anh Minh, người l�nh bất đắc dĩ đ� đ� đến lạy cha Loan v� biện bạch rằng : "Việc vua truyền ch�ng ch�u phải l�m, xin cụ x� lỗi cho, ch�u sẽ gi�p cụ chết �m �i. Khi về trời, cụ nhớ đến ch�u nh�". Cha Loan gật đầu, rồi ra hiệu cho anh thi h�nh phạn sự. chỉ một nh�t ch�m, cha gi� từ trần thế về Thi�n Quốc. C�c t�n hữu x�ng v�o cởi �o, thấm m�u vị tử đạo như một chứng t�ch anh h�ng của người cha tuy gi� yếu nhưng mạnh mẽ về niềm tin.

Được �n huệ trối trăng, xứ Kẻ Chu�n đem thi h�i cha về ch�n cất ở họ m�nh.

Đức L�o XIII suy t�n cha Luca Vũ B� Loan l�n bậc Ch�n Phước ng�y 27.05.1900. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n bậc Hiển th�nh.