Untitled Document


	Ng�y 19 th�ng 12 Chứng t� tập thể trong lao t� Phanxic� Xavi� H� TRỌNG MẬU Đaminh B�I VĂN �Y Augustin� NGUYỄN VĂN MỚI T�ma NGUYỄN VĂN ĐỆ St�phan� NGUYỄN VĂN VINH Đọc truyện c�c th�nh tử đạo Việt Nam, kh�ng ai c� thể qu�n được chứng t� tập thể của hai th�y giảng v� ba gi�o d�n ở trong t�. Năm vị c�ng bị giam chung với cha Tự v� �ng tr�m Cảnh, nhưng hai vị n�y tử đạo trước (05-09-1838). D� sống trong ngược đ�i, d� bị kiểm so�t gắt gao, năm vị đ� gắn b� với nhau trong t�nh anh em th�n thiết, c�ng sống đức tin ki�n vững v� nỗ lực l�m chứng cho Thi�n Ch�a, bằng lời n�i, gương s�ng v� ch�nh mạng sống m�nh. Th�nh Phanxic� Xavi� H� TRỌNG MẬU Th�y giảng d�ng Ba Đaminh (1790-1839) Th�y Phanxic� Xavi� Mậu kh�ng những phải chọn lựa giữa c�i chết v� cuộc sống, th�y c�n phải chọn lựa giữa c�i chết v� việc l�m quan triều đ�nh. Kh�ng một ch�t lưỡng lự, th�y trả lời vị tổng đốc : "T�i kh�ng ham chức quyền t�i chỉ muốn chết v� đạo". Phanxic� Xavi� H� Trọng Mậu cất tiếng ch�o đời năm 1740 tại l�ng Kẻ Diền, tỉnh Th�i B�nh. Cậu được cha mẹ cho đi tu, trở th�nh th�y giảng v� đi gi�p nhiều gi�o xứ. Khi cha Ph�r� Tự bị bắt, th�y Mậu đang coi họ Nội, thuộc xứ Kẻ Mốt, được tin cha v� th�y u� được đưa về Lương T�i, th�y Mậu đến đ� nghe ng�ng tin tức. Gi�o hữu gởi th�y ở trọ một nh� lương d�n b�n kia s�ng v� nghĩ rằng l�nh sẽ kh�ng kh�m x�t đến. Ai ngờ ch�nh người chủ nh� đi b�o cho quan kiếm tiền thưởng, thế l� th�y bị bắt. Th�y bị dẫn đến dinh quan Lương T�i, c� mặt cha Tự ở đ�. Quan hỏi th�y l� ai th�y đ�p : "Thưa quan t�i l� một m�n đệ th�n t�n của cha đ�y". Cha Tự ra dấu nhắc cha đừng khai r�, may ra c� thể chuộc về được chăng, nhưng th�y n�i nhỏ với cha : "Xin cha thương nhận con l�m m�n sinh, để con cũng được tử đạo với cha". Kể từ ng�y �ng Tr�m v� �ng tr�m Cảnh bị đem đi xử trảm, th�y Mậu trở th�nh cột trụ n�ng đỡ bốn người c�n s�t lại, l� th�y �y, c�c anh Mới, Vinh, Đệ. Th�y nhắc anh em sống huynh đệ, an ủi gi�p đỡ nhau. Th�y đại diện anh em viết thư ra ngo�i, hoặc trả lời c�c quan. Đặc biệt th�y động vi�n anh em hăng h�i l�m việc t�ng đồ ngay trong nh� t�. Trong hồ sơ phong th�nh, cha Huấn dựa v�o c�c thơ của th�y l�m chứng rằng : "Th�y Mậu vẫn dạy gi�o l� cho c�c t� nh�n, v� rửa tội được 44 người, trong đ� c� một tử tội t�n Hưng, mới học đạo một th�ng th� bị xử, anh xin quan ho�n lại �t giờ để rửa tội, sau đ� vui vẻ tiến ra ph�p trường." Khi quan n�i : "Kẻ n�o chết v� kh�ng bước qua Thập Gi� l� ngu dại, kh�ng biết thương cha mẹ gi�". Th�y giải th�ch : "Thưa quan cha mẹ sinh ra ch�ng t�i c� ở tr�n đời cũng l� nhờ quyền năng Ch�a". Khi quan qu�n tuy�n đọc bản �n xử tử, th�y b�nh tĩnh đ�p lại : "Thưa quan ch�ng t�i mong ước về với Ch�a, như nai mong t�m thấy suối vậy. Xin quan cứ thi h�nh �n lệnh của Đức Vua." Th�nh Đaminh B�I VĂN �Y Th�y giảng d�ng Ba Đaminh (1812-1839) "Nếu t�i cả gan bước qua Th�nh Gi� th� t�i x�c phạm đến Ch�a v� bất hiếu với cha mẹ. V� song th�n sinh ra t�i đ� dạy t�i trung th�nh với niềm tin cho đến chết." Thấy Đaminh �y đ� đặt trọn niềm tin của m�nh trong truyền thống ti�n tổ. Kh�ng biết cha mẹ căn dặn th�y trung ki�n d� phải tử đạo v�o l�c n�o, khi mới c� cuộc b�ch hại hay kh� v�o thăm trong t� ? Nhưng r� rệt l� với th�y, phản bội đức tin l� phản bội lại những người đ� nhọc c�ng vun trồng niềm tin cho m�nh. Đaminh B�i Văn �y sinh năm 1812 tại họ Ti�n M�n, l�ng Kẻ R�m, tỉnh Th�i B�nh. Từ b� cậu đ� được gia đ�nh gởi v�o nh� xứ sống với cha Tự. Sau khi học th�nh th�y giảng, th�y lu�n hoạt động b�n cha tại xứ Kẻ Đanh rồi Kẻ Mốt (Bắc Ninh) th� bị bắt, l�c đ� th�y mới 26 tuổi. Bất cứ ai gặp th�y �y đều c�ng nhận th�y hiền l�nh c� l�ng y�u mến Ch�a, đặc biệt l� người trợ thủ đắc lực của cha Tự trong c�ng t�c, nhất l� khi cuộc b�ch hại của vua Minh Mạng b�ng nổ. Ước mơ lớn nhất của th�y l� được đ�ng vai "L� Lai thế mạng" để cha Tự khỏi bị bắt. Khi đ�o hang tr� ẩn, th�y đ�o hai ngăn rồi t�nh nguyện ở ngăn b�n ngo�i. Th�y n�i với mọi người : "Nếu c�c quan đến truy l�ng, t�i sẽ ra trước nộp m�nh để cha khỏi bị bắt, hầu cha c� thể gi�p anh chị em". Ng�y 29-06-1838, l�nh đến v�y l�ng Kẻ Mốt, đ� bắt th�y �y chung với cha Tự. Cha dự định khai th�y chỉ l� gi�o hữu v�o l�m bếp để đỡ nguy hiểm, nhưng th�y n�i : "Xin cha cứ n�i con l� th�y giảng, may ra cũng được ph�c tử đạo với cha". Rồi th�y xin xưng tội để chuẩn bị t�m hồn. Một lần tương kế tựu kế quan n�i với ng�i : "Cha Tự xuất gi�o rồi sao anh c�n cố chấp thế ?" Th�y b�nh tĩnh trả lời : "V� l� cha t�i kh�ng bao giờ l�m như vậy, m� d� c� thực thế t�i kh�ng bao giờ xuất gi�o đ�u". Lần kh�c quan như muốn dạy kh�n th�y : "Anh c�n trẻ h�y nghĩ lại v� kh�n ngoan một ch�t, ta chỉ y�u cầu anh bước qua một kh�c gỗ m�". Th�y �y đ�p : "Đ�ng l� kh�c gỗ thưa quan, nhưng kh�c gỗ đ� tượng trưng cho Ch�a t�i thờ. Quan nghĩ sao nếu t�i đạp l�n ảnh vẽ h�nh cha mẹ t�i ?". H�m kh�c khi bị dụ dỗ bước qua Th�nh Gi�, th�y khẳng kh�i n�i : "Thưa quan c� gi�m bước qua mặt Đức Vua kh�ng, m� lại bảo t�i bước qua mặt Ch�a t�i được?". Quan nghi�m nghị ph�n : "T�n phạm thượng ta sẽ ch�m đầu mi". Người chiến sĩ đức tin vui vẻ reo l�n : "Anh em ơi, t�i sắp được ch�m đầu rồi". Nhưng ph�c trường sinh đến với th�y kh�ng qu� mau như vậy. Th�nh Augustin� NGUYỄN VĂN MỚI N�ng d�n d�ng Ba Đaminh - (1806 – 1839) Tuy l� một t�n t�ng mới theo đạo, anh Augustin� Mới đ� biểu lộ một đức tin ki�n cường, kh�ng thua k�m g� những kit� hữu vững tin nhất. Augustin� Nguyễn Văn Mới sinh năm 1806, tạt l�ng Bồ Trang, tỉnh Th�i B�nh, trong một gia đ�nh n�ng d�n ngoại gi�o. Đến tuổi trưởng th�nh, anh đến l�ng Đức Trai, xứ Kẻ Mốt (Bắc Ninh) để l�m mướn. Tiếp x�c với gi�o hữu ở đ�y, c�ng ng�y anh c�ng thấy mến đạo, v� xin theo học gi�o l�. Năm 31 tuổi, anh được cha Tự rửa tội v� đặt t�n th�nh bổn mạng l� Augustin�. Mấy năm sau, cha Tự cũng chủ sự lễ th�nh h�n cho anh với một thiếu nữ trong xứ. Theo c�c lời chứng trong hồ sơ phong th�nh, anh Augustin� Mới sống đạo rất tốt, đặc biệt l� đọc kinh M�n C�i mỗi tối. D� c� ng�y lao động vất vả đến m�i khuya mới về, anh cũng kh�ng qu�n đọc kinh M�n C�i k�nh Đức Mẹ. Ng�y 19.6,1838, khi qu�n l�nh bao v�y l�ng Kẻ Mốt v� bắt cha Tự, họ buộc t�an d�n phải ra đ�nh điểm danh, rồi bước qua Th�nh Gi�. Một số t�n hữu nhanh ch�n lẩn tr�nh được, một số nh�t gan thực hiện y�u cầu c�c l�nh. C�c anh Mới, Vinh v� Đệ cương quyết kh�ng chịu đạp l�n Th�nh Gi�, n�n bị bắt v� bị �p giải chung với cha tự, �ng Tr�m Cảnh v� hai th�y Uy, Mậu, l�n giam tại Bắc Ninh. Th�nh T�ma NGUYỄN VĂN ĐỆ Thợ may d�ng Ba Đaminh - (1811 1838) Hai mươi t�m tuổi đời, một người vợ ba người con, đ� l� mối ưu tư trăn trở của anh T�ma Đệ trong những ng�y bị giam cầm. Kh�ng thể bỏ đức tin, nhưng tương lai của người vợ trẻ v� đ�n con dại sẽ ra sao ?… Trong nhiều ng�y anh suy nghĩ v� tha thiết cầu nguyện xin Ch�a soi s�ng. Cuối c�ng anh t�m được an b�nh trong t�m hồn, ph� th�c tất cả trong b�n tay Ch�a quan ph�ng. Anh n�i với người vợ đến thăm : "Đừng kh�c m�nh ạ ! M�nh h�y về d�y dỗ c�c con n�n người, dạy ch�ng thờ phượng Ch�a. T�i đ� d�ng m�nh v� c�c con cho Ng�i. Nhớ cầu xin Ch�a cho t�i được th�m sức mạnh để nhẫn lại đến c�ng". Ra đời trong một gia đ�nh C�ng Gi�o tại l�ng Bồ Tr�ng, tỉnh Th�i B�nh năm 1811, T�ma Nguyễn Văn Đệ v� l� do sinh kế, theo cha mẹ về xứ Kẻ Mốt (Bắc Ninh), v� ở ngay gần nh� thờ. Lớn l�n anh theo nghề thợ may v� được mọi người y�u chuộng. Anh rất nhiệt t�nh với c�ng việc trong xứ trong họ. Hầu hết cờ quạt, đồ trang ho�ng trong nh� thờ v� nh� xứ đều nhờ đến b�n tay kh�o l�o v� s�ng tạo của anh. Khi kinh tế gia đ�nh ổn định, anh lập gia đ�nh, ra ở ri�ng v� sinh hạ được ba người con. Ng�y 29.6.1830, qu�n l�nh v�y l�ng Kẻ Mốt, v� �p buộc mọi người tr�n 18 tuổi phải đạp l�n Th�nh Gi�, anh lẩn trốn ra ph�a sau nh�. Đến khi qu�n l�nh xồng xộc v�o nh� l�ng bắt, anh biết m�nh kh�ng thể tr�nh được nữa, liền gi� từ vợ, dặn đưa con về b�n ngoại, �m h�n từng đứa, rồi ra tr�nh diện. Đến trước Th�nh Gi�, anh Đệ quỳ xuống cầu nguyện lớn rằng "Lạy Ch�a! sẽ kh�ng bao giờ con bước qua mặt Ng�i". Qu�n l�nh �p giải anh T�ma Đệ c�ng với cha Tự, �ng Tr�m Cảnh, hai th�y Uy, Mậu v� anh Mới, Vinh về giam tại Bắc Ninh. Th�nh St�phan� NGUYỄN VĂN VINH T� điền, d�ng Ba Đaminh - (1813 – 1839) Th�nh St�phan� Vinh l� một trường hợp hy hữu, trong danh mục c�c th�nh tử đạo Việt Nam. Khi bị bắt, anh mới chỉ l� dự t�ng chưa được rửa tội. Nhưng với những hiểu biết �t ỏi về đạo, anh đ� ki�n tr� l�m chứng cho ch�n l�. Mặc d� khi v�o t� anh mới ch�nh thức gia nhập đạo, rồi th�nh hội vi�n d�ng ba Đaminh, nhưng anh kh�ng thua k�m ai về l�ng can đảm tuy�n xưng niềm tin v�o Thi�n Ch�a. St�phan� Nguyễn văn Vinh sinh năm 1813 tại l�ng Bồ Trang, tỉnh Th�i B�nh. Sống trong một gia đ�nh ngoại gi�o rất ngh�o, một miếng đất cũng kh�ng c�, anh Vinh quanh năm phải l�m thu� l�m mướn cho c�c gia đ�nh ở Kẻ Mốt (Bắc Ninh). Trường học duy nhất anh ham th�ch v� theo được l� c�c lớp gi�o l�, nơi anh tập đ�nh vần v� học truyền khẩu. Đặc biệt anh đem c�c điều học ở đ� ra thực h�nh trong cuộc sống. C� điều l� người ta kh�ng biết v� sao anh chưa được rửa tội. mọi người đều mến thương anh v� anh đơn sơ, chất ph�c, khỏe mạnh v� thật th�. Trong c�ng việc, anh kh�ng bao giờ l�m cho qua lần chiếu lệ, ai thu� việc g�, anh cũng chu to�n tốt đẹp kh�ng cần kiểm so�t, kh�ng c� g� ch� tr�ch. Cho đến khi bị bắt, anh vẫn độc th�n chưa lập gia đ�nh. Ng�y 29.6.1839, khi quan qu�n v�y bắt cha Tự ở Kẻ Mốt, v� bắt mọi người phải đạp l�n Th�nh Gi�, ch�ng thanh ni�n 25 tuổi n�y đ� anh dũng n�i thẳng với họ rằng : "T�i th� chết chứ kh�ng bao giờ chịu đạp l�n Th�nh Gi�, v� t�i biết đạo Ch�a Gi�su l� đạo thật". V� lời n�y, quan qu�n tưởng anh l� người trong đạo, thế l� họ bắt anh Vinh v� �p giải về trại giam Bắc Ninh chung với cha Tự, �ng Tr�m Cảnh, th�y Uy, th�y Mậu, v� hai anh Mới, Đệ. Ch�nh tại đ�y, anh Vinh được diễm ph�c l�m người Kit� hữu, được h�n hạnh l� con Cha Th�nh Đaminh. Suốt h�nh tr�nh tử đạo, anh l� một nh�n chứng trầm lặng, nhưng c�ng lập trường với c�c vị kh�c. G�ng c�m, xiềng x�ch v� tra tấn kh�ng lần n�o c� thể l�m anh sa ng� hay nản ch�. Chọn quan th�y St�phan� trong t�, anh cương quyết noi theo vị tử đạo ti�n khởi của Gi�o Hội đến hơi thở cuối c�ng. * Lời an ủi ấm l�ng… Sau gần một th�ng dọa nạt tra khảo bảy chiến sĩ đức tin nhưng v� hiệu, ng�y 27.7.1838, quan tỉnh Bắc Ninh đệ �n v�o triều xin xử giảo cha Tự v� �ng Tr�m cảnh, c�n năm vị kia quan cho l� nhẹ dạ tin theo, n�n xin đ�nh mỗi người 100 roi rồi ph�t lưu v�o B�nh Định. Luật vua thời đ� xử giảo c�c ph� thủy, đồng cốt, c�n những kẻ a dua chỉ bị đ�nh đ�n v� ph�t lưu 300 dặm. Thế nhưng vua Minh Mạng cho rằng tội theo đạo Gia T� thuộc loại nặng hơn, n�n quyết định xử ch�m hai vị tr�n ngay tức khắc, c�n tất cả sẽ bị xử giảo sau một năm nếu kh�ng chịu thay đổi � kiến. Ng�y 05.9.1838, khi biết tin cha Ph�r� Tự v� �ng Tr�m Cảnh đ� bị ch�m tại ph�p trường Kinh Bắc, năm vị trong ngục buồn b� nhớ thương. Th�y Mậu k�u gọi anh em ngồi lại b�n nhau c�ng đọc kinh, vừa kh�ch lệ nhau, vừa �n lại những lời khuy�n của cha m�nh. sau đ� ba buổi tối, như ch�nh c�c vị thuật lại, trong l�c họ đang cầu nguyện th� bất ngờ tất cả đều thấy như cha Tự hiện ra ngay b�n an ủi họ : "C�c con đừng buồn, chắc chắn c�c con sẽ được chết v� đạo. Tuy nhi�n, c�c con sẽ phải qua một thời gian thử th�ch nữa, để xứng đ�ng với ph�c trọng n�y". C� thể đ� chỉ l� giấc mơ chứ kh�ng phải sự thật, cũng c� thể đ� l� lời nhắn nhủ cuối c�ng của vị linh mục, nhưng kể từ ng�y đ�, họ hết sầu buồn, t�m lại được can đảm để n�u gương ngay trong cảnh quẫn b�ch ở trong trại giam. Tuy�n khấn trong ngục t� Ấn tượng ghi n�t s�u đậm v�o l�ng năm vị chứng nh�n l� lời cha Tự trong ng�y l�nh ph�c tử đạo. Cha mặc �o d�ng v� n�i với mọi người về chiếc �o đ�. Trước đ�y, bốn vị, đến khi v�o t� c� th�m anh Vinh, đ� mặc �o d�ng ba th�nh Đaminh, nhưng chưa ai khấn cả. Th�y Mậu liền viết thư cho cha Huấn d�ng Đaminh để b�y tỏ niềm ước nguyện được hiệp th�ng với d�ng c�ch trọn vẹn. Th�y viết : "Ch�ng con tất cả l� năm tập sinh của d�ng ba nhưng ch�ng con kh�ng thể giữ chay đủ c�c ng�y thứ hai, thứ tư, s�u v� bảy được, n�n ch�ng con xin cha thương rộng ph�p chuẩn chước cho sự thiếu s�t đ�. Qua thư n�y, ch�ng con xin tuy�n khấn trước mặt cha vậy, xin cha cho ph�p. "Để t�n vinh v� ngợi khen Thi�n Ch�a to�n năng, Ch�a Cha, Ch�a Con v� Ch�a Th�nh Thần, ch�ng con l� Phanxic�, Đaminh, Augustin�, T�ma v� St�phan�, trước mặt cha Huấn, đại diện cha Hemosilla, gi�m đốc d�ng Ba H�m m�nh Th�nh Đaminh, ch�ng con xin hứa v� ước ao giữ lề luật v� tập tục của d�ng cho đến chết". Những chữ "cho đến chết" trong ngục t� khi đ� chắc hẳn phải c� �m vang đặc biệt đối với c�c vị. Được nối kết với truyền thống hơn 600 năm truyền gi�o của Th�nh Phụ v� một d�ng tu lớn trong Gi�o Hội, từ nay năm anh em t�ch cực hơn với việc t�ng đồ. Dưới sự điều h�nh của th�y Mậu, năm hội vi�n chia nhau tiếp x�c gặp gỡ c�c bạn t�, giới thiệu với họ về Thi�n Ch�a, cắt nghĩa gi�o l�, rồi dẫn họ đến th�y Mậu l�nh nhận b� t�ch rửa tội. �t ra c�c vị đ� rửa tội được 44 người. ngục t� giờ đ�y trở th�nh nguyện đường, h�ng ng�y vang l�n những lời ch�c tụng Thi�n Ch�a, lời cầu nguyện cho Gi�o Hội v� cho mọi người, mọi giới đầy tr�n ơn l�nh của Ng�i. L�m chứng trước quan quyền Thấm tho�t hơn một năm t� đ� tr�i qua, triều đ�nh quyết định lại việc xử giảo cả năm người. Ng�y 19.8.1839, quan cho điệu tất cả ra t�a, vẫn Th�nh Gi� một b�n, b�n kia l� dụng cụ tra tấn. quan hỏi : "C�c anh bị giam cầm đ� l�u ng�y, chịu khổ cũng đ� nhiều, vậy bỏ đạo đi, ta tha về với vợ con". Th�y Mậu đại diện anh em trả lời : "Ch�ng t�i đ� quyết t�m trung th�nh với Ch�a, n�n quan ra lệnh ch�m đầu hay giết c�ch n�o kh�c, ch�ng t�i đều sẵn s�ng". Rồi cả năm vị quỳ xuống b�i lạy Th�nh Gi� v� cầu nguyện : "Lạy Ch�a ! Xin cứu ch�ng con, con xin ph� th�c hồn con trong tay Ch�a". Thất vọng, quan cho l�nh đưa tất cả về ngục v� thốt l�n : "Bọn n�y kh�ng thể tha thứ được, m� ch�ng c� th�m được tha đ�u !". Ng�y 24.11, năm vị phải ra t�a một lần nữa. Quang cảnh vẫn như lần trước, v� c�c t�i tớ Ch�a vẫn một mực cương quyết kh�ng chối đạo. Th�y mậu thay mặt anh em n�i với quan : "Ch�ng t�i chỉ t�n thờ một Thi�n Ch�a l� cha chung mu�n lo�i, l� vua tr�n hết c�c vua, l� Đấng ch�ng t�i mong được đổ m�u ra để chứng tỏ l�ng trung th�nh v� y�u mến". Như rừng mong mỏi t�m về suối nước trong… Ng�y 19.12.1839, trước khi đi xử, quan cho năm vị một cơ hội cuối c�ng. �ng n�i : "Chỉ cần đi ngang qua ph�a ch�n tượng, ta cũng tha". Sau đ�, �ng lại n�i : "Chỉ cần đi v�ng quanh tượng ta cũng tha". Nhưng c�c chứng nh�n đức tin kh�ng để bị mắc lừa, họ bảo nhau quỳ xuống đọc kinh K�nh Danh Ch�a Gi�su. C� lẽ do ảnh hưởng những lời kinh Gi�o Hội trong m�a Vọng, đ�n chờ Ch�a gi�ng sinh, th�y Mậu n�i với quan những lời kinh Th�nh Vịnh 41 (c1-2) : "Thưa quan, ch�ng t�i ước mong về với Ch�a như nai mong t�m thấy suối vậy. Xin quan cứ thi h�nh �n lệnh của nh� vua". Biết kh�ng thể l�m nao n�ng � ch� sắt đ� của những con người n�y được nữa, quan liền truyền đem đi xử với bản �n như sau : "Bọn gian �c theo Gia T� tả đạo, mặc dầu đ� khuy�n răn sửa phạt, vẫn ngoan cố kh�ng chịu bước qua Thập Tự, nay ch�ng bị xử giảo". Tr�n đường ra ph�p trường, th�y Mậu rảo ch�n bước đi trước, cha anh em bước theo sau, tất cả đều tỏ ra h�n hoan ki�n cường. D�n ch�ng hiếu kỳ xem rất đ�ng v� x� x�o với nhau l� c�c vị n�y bị giết oan. Theo gương th�y Mậu, c�c chứng nh�n tươi cười n�i với mọi người : "Anh em ch�ng t�i đang tiến về Thi�n Đ�ng đ�y". Khi tới nới xử, mỗi vị bị tr�i v�o một cọc đ� ch�n sẵn. Rồi c�ng một l�c l� h�nh xiết cổ c�c vị bằng d�y thừng cho đến l�c tắt thở. C�c t�n hữu đem thi thể c�c vị về an t�ng tại họ đạo m�nh. Th�nh Mậu ở Kẻ La, th�nh �y ở Đồng Tiến, th�nh Mới ở Phượng Vĩ, th�nh Đệ ở Phong Cốc v� th�nh Vinh ở Hương La, tất cả đều thuộc tỉnh Bắc Ninh. Ng�y 27.05.1900, Đức L�o XIII đ� suy t�n năm vị anh h�ng tử đạo : Phanxic� Xavie H� Trọng Mậu, Đaminh B�i Văn �y, Augustin� Nguyễn Văn Mới, T�ma Nguyễn Văn Đệ v� St�phan� Nguyễn Văn Vinh l�n bậc Ch�n Phước. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n c�c ng�i l�n h�ng Hiển th�nh.

Ng�y 19 th�ng 12
Chứng t� tập thể trong lao t�
Phanxic� Xavi� H� TRỌNG MẬU
Đaminh B�I VĂN �Y
Augustin� NGUYỄN VĂN MỚI
T�ma NGUYỄN VĂN ĐỆ
St�phan� NGUYỄN VĂN VINH

Đọc truyện c�c th�nh tử đạo Việt Nam, kh�ng ai c� thể qu�n được chứng t� tập thể của hai th�y giảng v� ba gi�o d�n ở trong t�. Năm vị c�ng bị giam chung với cha Tự v� �ng tr�m Cảnh, nhưng hai vị n�y tử đạo trước (05-09-1838). D� sống trong ngược đ�i, d� bị kiểm so�t gắt gao, năm vị đ� gắn b� với nhau trong t�nh anh em th�n thiết, c�ng sống đức tin ki�n vững v� nỗ lực l�m chứng cho Thi�n Ch�a, bằng lời n�i, gương s�ng v� ch�nh mạng sống m�nh.

Th�nh Phanxic� Xavi� H� TRỌNG MẬU
Th�y giảng d�ng Ba Đaminh (1790-1839)

Th�y Phanxic� Xavi� Mậu kh�ng những phải chọn lựa giữa c�i chết v� cuộc sống, th�y c�n phải chọn lựa giữa c�i chết v� việc l�m quan triều đ�nh. Kh�ng một ch�t lưỡng lự, th�y trả lời vị tổng đốc : "T�i kh�ng ham chức quyền t�i chỉ muốn chết v� đạo".

Phanxic� Xavi� H� Trọng Mậu cất tiếng ch�o đời năm 1740 tại l�ng Kẻ Diền, tỉnh Th�i B�nh. Cậu được cha mẹ cho đi tu, trở th�nh th�y giảng v� đi gi�p nhiều gi�o xứ. Khi cha Ph�r� Tự bị bắt, th�y Mậu đang coi họ Nội, thuộc xứ Kẻ Mốt, được tin cha v� th�y u� được đưa về Lương T�i, th�y Mậu đến đ� nghe ng�ng tin tức. Gi�o hữu gởi th�y ở trọ một nh� lương d�n b�n kia s�ng v� nghĩ rằng l�nh sẽ kh�ng kh�m x�t đến. Ai ngờ ch�nh người chủ nh� đi b�o cho quan kiếm tiền thưởng, thế l� th�y bị bắt.

Th�y bị dẫn đến dinh quan Lương T�i, c� mặt cha Tự ở đ�. Quan hỏi th�y l� ai th�y đ�p : "Thưa quan t�i l� một m�n đệ th�n t�n của cha đ�y". Cha Tự ra dấu nhắc cha đừng khai r�, may ra c� thể chuộc về được chăng, nhưng th�y n�i nhỏ với cha : "Xin cha thương nhận con l�m m�n sinh, để con cũng được tử đạo với cha".

Kể từ ng�y �ng Tr�m v� �ng tr�m Cảnh bị đem đi xử trảm, th�y Mậu trở th�nh cột trụ n�ng đỡ bốn người c�n s�t lại, l� th�y �y, c�c anh Mới, Vinh, Đệ. Th�y nhắc anh em sống huynh đệ, an ủi gi�p đỡ nhau. Th�y đại diện anh em viết thư ra ngo�i, hoặc trả lời c�c quan. Đặc biệt th�y động vi�n anh em hăng h�i l�m việc t�ng đồ ngay trong nh� t�. Trong hồ sơ phong th�nh, cha Huấn dựa v�o c�c thơ của th�y l�m chứng rằng : "Th�y Mậu vẫn dạy gi�o l� cho c�c t� nh�n, v� rửa tội được 44 người, trong đ� c� một tử tội t�n Hưng, mới học đạo một th�ng th� bị xử, anh xin quan ho�n lại �t giờ để rửa tội, sau đ� vui vẻ tiến ra ph�p trường."

Khi quan n�i : "Kẻ n�o chết v� kh�ng bước qua Thập Gi� l� ngu dại, kh�ng biết thương cha mẹ gi�". Th�y giải th�ch : "Thưa quan cha mẹ sinh ra ch�ng t�i c� ở tr�n đời cũng l� nhờ quyền năng Ch�a". Khi quan qu�n tuy�n đọc bản �n xử tử, th�y b�nh tĩnh đ�p lại : "Thưa quan ch�ng t�i mong ước về với Ch�a, như nai mong t�m thấy suối vậy. Xin quan cứ thi h�nh �n lệnh của Đức Vua."

Th�nh Đaminh B�I VĂN �Y
Th�y giảng d�ng Ba Đaminh (1812-1839)

"Nếu t�i cả gan bước qua Th�nh Gi� th� t�i x�c phạm đến Ch�a v� bất hiếu với cha mẹ. V� song th�n sinh ra t�i đ� dạy t�i trung th�nh với niềm tin cho đến chết."

Thấy Đaminh �y đ� đặt trọn niềm tin của m�nh trong truyền thống ti�n tổ. Kh�ng biết cha mẹ căn dặn th�y trung ki�n d� phải tử đạo v�o l�c n�o, khi mới c� cuộc b�ch hại hay kh� v�o thăm trong t� ? Nhưng r� rệt l� với th�y, phản bội đức tin l� phản bội lại những người đ� nhọc c�ng vun trồng niềm tin cho m�nh.

Đaminh B�i Văn �y sinh năm 1812 tại họ Ti�n M�n, l�ng Kẻ R�m, tỉnh Th�i B�nh. Từ b� cậu đ� được gia đ�nh gởi v�o nh� xứ sống với cha Tự. Sau khi học th�nh th�y giảng, th�y lu�n hoạt động b�n cha tại xứ Kẻ Đanh rồi Kẻ Mốt (Bắc Ninh) th� bị bắt, l�c đ� th�y mới 26 tuổi. Bất cứ ai gặp th�y �y đều c�ng nhận th�y hiền l�nh c� l�ng y�u mến Ch�a, đặc biệt l� người trợ thủ đắc lực của cha Tự trong c�ng t�c, nhất l� khi cuộc b�ch hại của vua Minh Mạng b�ng nổ. Ước mơ lớn nhất của th�y l� được đ�ng vai "L� Lai thế mạng" để cha Tự khỏi bị bắt. Khi đ�o hang tr� ẩn, th�y đ�o hai ngăn rồi t�nh nguyện ở ngăn b�n ngo�i.

Th�y n�i với mọi người : "Nếu c�c quan đến truy l�ng, t�i sẽ ra trước nộp m�nh để cha khỏi bị bắt, hầu cha c� thể gi�p anh chị em".

Ng�y 29-06-1838, l�nh đến v�y l�ng Kẻ Mốt, đ� bắt th�y �y chung với cha Tự. Cha dự định khai th�y chỉ l� gi�o hữu v�o l�m bếp để đỡ nguy hiểm, nhưng th�y n�i : "Xin cha cứ n�i con l� th�y giảng, may ra cũng được ph�c tử đạo với cha".

Rồi th�y xin xưng tội để chuẩn bị t�m hồn. Một lần tương kế tựu kế quan n�i với ng�i : "Cha Tự xuất gi�o rồi sao anh c�n cố chấp thế ?" Th�y b�nh tĩnh trả lời : "V� l� cha t�i kh�ng bao giờ l�m như vậy, m� d� c� thực thế t�i kh�ng bao giờ xuất gi�o đ�u".

Lần kh�c quan như muốn dạy kh�n th�y : "Anh c�n trẻ h�y nghĩ lại v� kh�n ngoan một ch�t, ta chỉ y�u cầu anh bước qua một kh�c gỗ m�". Th�y �y đ�p : "Đ�ng l� kh�c gỗ thưa quan, nhưng kh�c gỗ đ� tượng trưng cho Ch�a t�i thờ. Quan nghĩ sao nếu t�i đạp l�n ảnh vẽ h�nh cha mẹ t�i ?".

H�m kh�c khi bị dụ dỗ bước qua Th�nh Gi�, th�y khẳng kh�i n�i : "Thưa quan c� gi�m bước qua mặt Đức Vua kh�ng, m� lại bảo t�i bước qua mặt Ch�a t�i được?".

Quan nghi�m nghị ph�n : "T�n phạm thượng ta sẽ ch�m đầu mi". Người chiến sĩ đức tin vui vẻ reo l�n : "Anh em ơi, t�i sắp được ch�m đầu rồi". Nhưng ph�c trường sinh đến với th�y kh�ng qu� mau như vậy.

Th�nh Augustin� NGUYỄN VĂN MỚI
N�ng d�n d�ng Ba Đaminh - (1806 – 1839)

Tuy l� một t�n t�ng mới theo đạo, anh Augustin� Mới đ� biểu lộ một đức tin ki�n cường, kh�ng thua k�m g� những kit� hữu vững tin nhất.

Augustin� Nguyễn Văn Mới sinh năm 1806, tạt l�ng Bồ Trang, tỉnh Th�i B�nh, trong một gia đ�nh n�ng d�n ngoại gi�o. Đến tuổi trưởng th�nh, anh đến l�ng Đức Trai, xứ Kẻ Mốt (Bắc Ninh) để l�m mướn. Tiếp x�c với gi�o hữu ở đ�y, c�ng ng�y anh c�ng thấy mến đạo, v� xin theo học gi�o l�. Năm 31 tuổi, anh được cha Tự rửa tội v� đặt t�n th�nh bổn mạng l� Augustin�.

Mấy năm sau, cha Tự cũng chủ sự lễ th�nh h�n cho anh với một thiếu nữ trong xứ. Theo c�c lời chứng trong hồ sơ phong th�nh, anh Augustin� Mới sống đạo rất tốt, đặc biệt l� đọc kinh M�n C�i mỗi tối. D� c� ng�y lao động vất vả đến m�i khuya mới về, anh cũng kh�ng qu�n đọc kinh M�n C�i k�nh Đức Mẹ.

Ng�y 19.6,1838, khi qu�n l�nh bao v�y l�ng Kẻ Mốt v� bắt cha Tự, họ buộc t�an d�n phải ra đ�nh điểm danh, rồi bước qua Th�nh Gi�. Một số t�n hữu nhanh ch�n lẩn tr�nh được, một số nh�t gan thực hiện y�u cầu c�c l�nh. C�c anh Mới, Vinh v� Đệ cương quyết kh�ng chịu đạp l�n Th�nh Gi�, n�n bị bắt v� bị �p giải chung với cha tự, �ng Tr�m Cảnh v� hai th�y Uy, Mậu, l�n giam tại Bắc Ninh.

Th�nh T�ma NGUYỄN VĂN ĐỆ
Thợ may d�ng Ba Đaminh - (1811 1838)

Hai mươi t�m tuổi đời, một người vợ ba người con, đ� l� mối ưu tư trăn trở của anh T�ma Đệ trong những ng�y bị giam cầm. Kh�ng thể bỏ đức tin, nhưng tương lai của người vợ trẻ v� đ�n con dại sẽ ra sao ?… Trong nhiều ng�y anh suy nghĩ v� tha thiết cầu nguyện xin Ch�a soi s�ng. Cuối c�ng anh t�m được an b�nh trong t�m hồn, ph� th�c tất cả trong b�n tay Ch�a quan ph�ng. Anh n�i với người vợ đến thăm :

"Đừng kh�c m�nh ạ ! M�nh h�y về d�y dỗ c�c con n�n người, dạy ch�ng thờ phượng Ch�a. T�i đ� d�ng m�nh v� c�c con cho Ng�i. Nhớ cầu xin Ch�a cho t�i được th�m sức mạnh để nhẫn lại đến c�ng".

Ra đời trong một gia đ�nh C�ng Gi�o tại l�ng Bồ Tr�ng, tỉnh Th�i B�nh năm 1811, T�ma Nguyễn Văn Đệ v� l� do sinh kế, theo cha mẹ về xứ Kẻ Mốt (Bắc Ninh), v� ở ngay gần nh� thờ. Lớn l�n anh theo nghề thợ may v� được mọi người y�u chuộng. Anh rất nhiệt t�nh với c�ng việc trong xứ trong họ. Hầu hết cờ quạt, đồ trang ho�ng trong nh� thờ v� nh� xứ đều nhờ đến b�n tay kh�o l�o v� s�ng tạo của anh. Khi kinh tế gia đ�nh ổn định, anh lập gia đ�nh, ra ở ri�ng v� sinh hạ được ba người con.

Ng�y 29.6.1830, qu�n l�nh v�y l�ng Kẻ Mốt, v� �p buộc mọi người tr�n 18 tuổi phải đạp l�n Th�nh Gi�, anh lẩn trốn ra ph�a sau nh�. Đến khi qu�n l�nh xồng xộc v�o nh� l�ng bắt, anh biết m�nh kh�ng thể tr�nh được nữa, liền gi� từ vợ, dặn đưa con về b�n ngoại, �m h�n từng đứa, rồi ra tr�nh diện. Đến trước Th�nh Gi�, anh Đệ quỳ xuống cầu nguyện lớn rằng "Lạy Ch�a! sẽ kh�ng bao giờ con bước qua mặt Ng�i".

Qu�n l�nh �p giải anh T�ma Đệ c�ng với cha Tự, �ng Tr�m Cảnh, hai th�y Uy, Mậu v� anh Mới, Vinh về giam tại Bắc Ninh.

Th�nh St�phan� NGUYỄN VĂN VINH
T� điền, d�ng Ba Đaminh - (1813 – 1839)

Th�nh St�phan� Vinh l� một trường hợp hy hữu, trong danh mục c�c th�nh tử đạo Việt Nam. Khi bị bắt, anh mới chỉ l� dự t�ng chưa được rửa tội. Nhưng với những hiểu biết �t ỏi về đạo, anh đ� ki�n tr� l�m chứng cho ch�n l�. Mặc d� khi v�o t� anh mới ch�nh thức gia nhập đạo, rồi th�nh hội vi�n d�ng ba Đaminh, nhưng anh kh�ng thua k�m ai về l�ng can đảm tuy�n xưng niềm tin v�o Thi�n Ch�a.

St�phan� Nguyễn văn Vinh sinh năm 1813 tại l�ng Bồ Trang, tỉnh Th�i B�nh. Sống trong một gia đ�nh ngoại gi�o rất ngh�o, một miếng đất cũng kh�ng c�, anh Vinh quanh năm phải l�m thu� l�m mướn cho c�c gia đ�nh ở Kẻ Mốt (Bắc Ninh). Trường học duy nhất anh ham th�ch v� theo được l� c�c lớp gi�o l�, nơi anh tập đ�nh vần v� học truyền khẩu. Đặc biệt anh đem c�c điều học ở đ� ra thực h�nh trong cuộc sống. C� điều l� người ta kh�ng biết v� sao anh chưa được rửa tội. mọi người đều mến thương anh v� anh đơn sơ, chất ph�c, khỏe mạnh v� thật th�. Trong c�ng việc, anh kh�ng bao giờ l�m cho qua lần chiếu lệ, ai thu� việc g�, anh cũng chu to�n tốt đẹp kh�ng cần kiểm so�t, kh�ng c� g� ch� tr�ch. Cho đến khi bị bắt, anh vẫn độc th�n chưa lập gia đ�nh.

Ng�y 29.6.1839, khi quan qu�n v�y bắt cha Tự ở Kẻ Mốt, v� bắt mọi người phải đạp l�n Th�nh Gi�, ch�ng thanh ni�n 25 tuổi n�y đ� anh dũng n�i thẳng với họ rằng : "T�i th� chết chứ kh�ng bao giờ chịu đạp l�n Th�nh Gi�, v� t�i biết đạo Ch�a Gi�su l� đạo thật".

V� lời n�y, quan qu�n tưởng anh l� người trong đạo, thế l� họ bắt anh Vinh v� �p giải về trại giam Bắc Ninh chung với cha Tự, �ng Tr�m Cảnh, th�y Uy, th�y Mậu, v� hai anh Mới, Đệ. Ch�nh tại đ�y, anh Vinh được diễm ph�c l�m người Kit� hữu, được h�n hạnh l� con Cha Th�nh Đaminh. Suốt h�nh tr�nh tử đạo, anh l� một nh�n chứng trầm lặng, nhưng c�ng lập trường với c�c vị kh�c. G�ng c�m, xiềng x�ch v� tra tấn kh�ng lần n�o c� thể l�m anh sa ng� hay nản ch�. Chọn quan th�y St�phan� trong t�, anh cương quyết noi theo vị tử đạo ti�n khởi của Gi�o Hội đến hơi thở cuối c�ng.

Lời an ủi ấm l�ng…

Sau gần một th�ng dọa nạt tra khảo bảy chiến sĩ đức tin nhưng v� hiệu, ng�y 27.7.1838, quan tỉnh Bắc Ninh đệ �n v�o triều xin xử giảo cha Tự v� �ng Tr�m cảnh, c�n năm vị kia quan cho l� nhẹ dạ tin theo, n�n xin đ�nh mỗi người 100 roi rồi ph�t lưu v�o B�nh Định. Luật vua thời đ� xử giảo c�c ph� thủy, đồng cốt, c�n những kẻ a dua chỉ bị đ�nh đ�n v� ph�t lưu 300 dặm. Thế nhưng vua Minh Mạng cho rằng tội theo đạo Gia T� thuộc loại nặng hơn, n�n quyết định xử ch�m hai vị tr�n ngay tức khắc, c�n tất cả sẽ bị xử giảo sau một năm nếu kh�ng chịu thay đổi � kiến.

Ng�y 05.9.1838, khi biết tin cha Ph�r� Tự v� �ng Tr�m Cảnh đ� bị ch�m tại ph�p trường Kinh Bắc, năm vị trong ngục buồn b� nhớ thương. Th�y Mậu k�u gọi anh em ngồi lại b�n nhau c�ng đọc kinh, vừa kh�ch lệ nhau, vừa �n lại những lời khuy�n của cha m�nh. sau đ� ba buổi tối, như ch�nh c�c vị thuật lại, trong l�c họ đang cầu nguyện th� bất ngờ tất cả đều thấy như cha Tự hiện ra ngay b�n an ủi họ : "C�c con đừng buồn, chắc chắn c�c con sẽ được chết v� đạo. Tuy nhi�n, c�c con sẽ phải qua một thời gian thử th�ch nữa, để xứng đ�ng với ph�c trọng n�y". C� thể đ� chỉ l� giấc mơ chứ kh�ng phải sự thật, cũng c� thể đ� l� lời nhắn nhủ cuối c�ng của vị linh mục, nhưng kể từ ng�y đ�, họ hết sầu buồn, t�m lại được can đảm để n�u gương ngay trong cảnh quẫn b�ch ở trong trại giam.

Tuy�n khấn trong ngục t�

Ấn tượng ghi n�t s�u đậm v�o l�ng năm vị chứng nh�n l� lời cha Tự trong ng�y l�nh ph�c tử đạo. Cha mặc �o d�ng v� n�i với mọi người về chiếc �o đ�. Trước đ�y, bốn vị, đến khi v�o t� c� th�m anh Vinh, đ� mặc �o d�ng ba th�nh Đaminh, nhưng chưa ai khấn cả. Th�y Mậu liền viết thư cho cha Huấn d�ng Đaminh để b�y tỏ niềm ước nguyện được hiệp th�ng với d�ng c�ch trọn vẹn. Th�y viết :

"Ch�ng con tất cả l� năm tập sinh của d�ng ba nhưng ch�ng con kh�ng thể giữ chay đủ c�c ng�y thứ hai, thứ tư, s�u v� bảy được, n�n ch�ng con xin cha thương rộng ph�p chuẩn chước cho sự thiếu s�t đ�. Qua thư n�y, ch�ng con xin tuy�n khấn trước mặt cha vậy, xin cha cho ph�p.

"Để t�n vinh v� ngợi khen Thi�n Ch�a to�n năng, Ch�a Cha, Ch�a Con v� Ch�a Th�nh Thần, ch�ng con l� Phanxic�, Đaminh, Augustin�, T�ma v� St�phan�, trước mặt cha Huấn, đại diện cha Hemosilla, gi�m đốc d�ng Ba H�m m�nh Th�nh Đaminh, ch�ng con xin hứa v� ước ao giữ lề luật v� tập tục của d�ng cho đến chết".

Những chữ "cho đến chết" trong ngục t� khi đ� chắc hẳn phải c� �m vang đặc biệt đối với c�c vị. Được nối kết với truyền thống hơn 600 năm truyền gi�o của Th�nh Phụ v� một d�ng tu lớn trong Gi�o Hội, từ nay năm anh em t�ch cực hơn với việc t�ng đồ. Dưới sự điều h�nh của th�y Mậu, năm hội vi�n chia nhau tiếp x�c gặp gỡ c�c bạn t�, giới thiệu với họ về Thi�n Ch�a, cắt nghĩa gi�o l�, rồi dẫn họ đến th�y Mậu l�nh nhận b� t�ch rửa tội. �t ra c�c vị đ� rửa tội được 44 người. ngục t� giờ đ�y trở th�nh nguyện đường, h�ng ng�y vang l�n những lời ch�c tụng Thi�n Ch�a, lời cầu nguyện cho Gi�o Hội v� cho mọi người, mọi giới đầy tr�n ơn l�nh của Ng�i.

L�m chứng trước quan quyền

Thấm tho�t hơn một năm t� đ� tr�i qua, triều đ�nh quyết định lại việc xử giảo cả năm người. Ng�y 19.8.1839, quan cho điệu tất cả ra t�a, vẫn Th�nh Gi� một b�n, b�n kia l� dụng cụ tra tấn. quan hỏi : "C�c anh bị giam cầm đ� l�u ng�y, chịu khổ cũng đ� nhiều, vậy bỏ đạo đi, ta tha về với vợ con". Th�y Mậu đại diện anh em trả lời : "Ch�ng t�i đ� quyết t�m trung th�nh với Ch�a, n�n quan ra lệnh ch�m đầu hay giết c�ch n�o kh�c, ch�ng t�i đều sẵn s�ng".

Rồi cả năm vị quỳ xuống b�i lạy Th�nh Gi� v� cầu nguyện : "Lạy Ch�a ! Xin cứu ch�ng con, con xin ph� th�c hồn con trong tay Ch�a".

Thất vọng, quan cho l�nh đưa tất cả về ngục v� thốt l�n : "Bọn n�y kh�ng thể tha thứ được, m� ch�ng c� th�m được tha đ�u !".

Ng�y 24.11, năm vị phải ra t�a một lần nữa. Quang cảnh vẫn như lần trước, v� c�c t�i tớ Ch�a vẫn một mực cương quyết kh�ng chối đạo. Th�y mậu thay mặt anh em n�i với quan : "Ch�ng t�i chỉ t�n thờ một Thi�n Ch�a l� cha chung mu�n lo�i, l� vua tr�n hết c�c vua, l� Đấng ch�ng t�i mong được đổ m�u ra để chứng tỏ l�ng trung th�nh v� y�u mến".

Như rừng mong mỏi t�m về suối nước trong…

Ng�y 19.12.1839, trước khi đi xử, quan cho năm vị một cơ hội cuối c�ng. �ng n�i : "Chỉ cần đi ngang qua ph�a ch�n tượng, ta cũng tha". Sau đ�, �ng lại n�i : "Chỉ cần đi v�ng quanh tượng ta cũng tha". Nhưng c�c chứng nh�n đức tin kh�ng để bị mắc lừa, họ bảo nhau quỳ xuống đọc kinh K�nh Danh Ch�a Gi�su. C� lẽ do ảnh hưởng những lời kinh Gi�o Hội trong m�a Vọng, đ�n chờ Ch�a gi�ng sinh, th�y Mậu n�i với quan những lời kinh Th�nh Vịnh 41 (c1-2) : "Thưa quan, ch�ng t�i ước mong về với Ch�a như nai mong t�m thấy suối vậy. Xin quan cứ thi h�nh �n lệnh của nh� vua".

Biết kh�ng thể l�m nao n�ng � ch� sắt đ� của những con người n�y được nữa, quan liền truyền đem đi xử với bản �n như sau : "Bọn gian �c theo Gia T� tả đạo, mặc dầu đ� khuy�n răn sửa phạt, vẫn ngoan cố kh�ng chịu bước qua Thập Tự, nay ch�ng bị xử giảo".

Tr�n đường ra ph�p trường, th�y Mậu rảo ch�n bước đi trước, cha anh em bước theo sau, tất cả đều tỏ ra h�n hoan ki�n cường. D�n ch�ng hiếu kỳ xem rất đ�ng v� x� x�o với nhau l� c�c vị n�y bị giết oan. Theo gương th�y Mậu, c�c chứng nh�n tươi cười n�i với mọi người : "Anh em ch�ng t�i đang tiến về Thi�n Đ�ng đ�y".

Khi tới nới xử, mỗi vị bị tr�i v�o một cọc đ� ch�n sẵn. Rồi c�ng một l�c l� h�nh xiết cổ c�c vị bằng d�y thừng cho đến l�c tắt thở. C�c t�n hữu đem thi thể c�c vị về an t�ng tại họ đạo m�nh. Th�nh Mậu ở Kẻ La, th�nh �y ở Đồng Tiến, th�nh Mới ở Phượng Vĩ, th�nh Đệ ở Phong Cốc v� th�nh Vinh ở Hương La, tất cả đều thuộc tỉnh Bắc Ninh.

Ng�y 27.05.1900, Đức L�o XIII đ� suy t�n năm vị anh h�ng tử đạo : Phanxic� Xavie H� Trọng Mậu, Đaminh B�i Văn �y, Augustin� Nguyễn Văn Mới, T�ma Nguyễn Văn Đệ v� St�phan� Nguyễn Văn Vinh l�n bậc Ch�n Phước. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n c�c ng�i l�n h�ng Hiển th�nh.