Ng�y 06 th�ng 10
Th�nh Phanxic� TRẦN VĂN TRUNG
Cai đội – (1825 – 1858)

Đ�nh T�y th� đ�nh, bỏ đạo th� kh�ng

"T�n trung l�m cơ đội Tuy�n văn Phong, trước đ�y bị c�o về tội gian lận trong kỳ thi s�t hạch, phải gi�ng chức v� xử trọng tội, nay xin gia nhập sổ l�nh đi đ�nh giặc nhưng lại kh�ng chịu qu� kh�a n�n đ�ng xử trảm".

Đọc lại bản �n của �ng cai đội Phanxic� Trần Văn Trung tr�n đ�y, mọi người hiểu ngay tấm l�ng của vị th�nh. Cũng như hầu hết những người c�ng gi�o thời vua Tự Đức, �ng Trung t�nh nguyện tham gia việc chống ngoại x�m bảo vệ qu� hương, nhưng vẫn trung th�nh với Thi�n Ch�a.

Phanxic� Trần Văn Trung, sinh khoảng năm 1825 tại Phan X�, tỉnh Quảng Trị, dưới thời vua Minh Mạng, thuộc gia đ�nh C�ng Gi�o. Th�n phụ cậu trước cũng l� cai đội. Khoảng năm 24 tuổi, anh Trung kết h�n với một thiếu nữ c�ng l�ng, v� sinh được bốn người con. Như c�c gia đ�nh C�ng Gi�o kh�c, �ng cai đội chu to�n tr�ch vụ Kit� hữu.

V� một l� do đặc biệt, �ng đ� bị giam trong t�. Một lần kia, c�ng với mười một bạn đồng ngũ, �ng phải dự cuộc khảo th�. Trong t�nh h�nh bất an thời bấy giờ, muốn việc thi cử tr�t lọt dễ d�ng, phải hối lộ với quan tr�n. D� đủ điều kiện tr�ng tuyển, �ng kh�ng thể l�m kh�c hơn. Kh�ng may, v� việc chia tiền kh�ng đồng đều, c�c quan tranh c�i với nhau. Vua Tự Đức biết tin liền cho cả 12 cai đội v�o ngồi t�.

Y�u nước v� tin ch�a

Sau khi cửa H�n bị qu�n Ph�p dưới sự chỉ huy của đ� đốc Rigault de Genouilly đ�nh chiếm ng�y 01.09.1858, vua Tự Đức liền cho ph�ng th�ch c�c binh l�nh giam giữ để bổ sung v�o số qu�n bảo vệ kinh th�nh Huế. �ng cai đội Trung v� c�c bạn hăng h�i hưởng ứng. Nhưng khi sắp được xuất trận c�c quan bắt �p c�c �ng phải bước qua Thập Gi�. Mười một người kia liền theo lệnh, c�n �ng Trung nhất định kh�ng chịu nghe. C�c quan hỏi : - Tại sao kh�ng chịu đạp l�n Thập Gi� ? C� phải mi theo đạo kh�ng ?

- Thưa phải, t�i l� người C�ng Gi�o. T�i sẵn s�ng đi đ�nh giặc để bảo vệ tổ quốc, nhưng kh�ng bao giờ t�i lại bỏ đạo.

C�u n�i khẳng kh�i trọn vẹn đ�i đ�ng của người c�ng d�n tổ quốc v� người con của Thi�n Ch�a ấy đ� đưa �ng cai đội Trung trở lại nh� ngục. Một th�ng bị giam, �ng bị điệu ra tra hỏi nhiều lần, bị tra tấn ba lần, mỗi lần 50 roi. Những trận đ�n đ� kh�ng l�m cho người chiến sĩ đức tin bỏ cuộc. Dự đo�n m�nh sẽ bị xử tử, �ng chẳng những kh�ng sợ lại tỏ ra chờ mong ng�y đ� nữa.

Người gia trưởng gương mẫu

Dầu sắp chịu �n tử, �ng đội Trung đ� b�nh tĩnh thu xếp việc gia đ�nh c�ch kh�o l�o. �ng căn dặn vợ: "T�i c� bị chết, m�nh lo săn s�c c�c con nh� ! H�y hết l�ng y�u thương c�c con, đừng t�i h�n với ai nữa nh� !". Đứa con nhỏ t�m tuổi của �ng t�n l� Catarina Th�ng được ph�p ở lại gi�p đỡ �ng một th�ng. Đến khi nghe tin ở xứ nh� để theo học gi�o l� v� khuy�n con v�ng lời dạy bảo của c�c linh mục.

Khi nhớ ra c�n thiếu nợ một v�i người, �ng tỏ vẻ lo lắng v� sợ c�c chủ nợ bắt c�c con m�nh ở đợ để trừ nợ, vừa cực khổ lại vừa c� thể qu�n cả đạo nghĩa nữa, n�n �ng căn dặn vợ rất kỹ lưỡng, những đồ đạc n�o trong nh� phải b�n đi v� thanh to�n nợ nần cho chu đ�o.

Th�nh Gi� tr�n cổ

Khi kh�ng c�n hy vọng l�m cho �ng đội Trung mất niềm tin, c�c quan liền l�m �n t�u xin vua Tự Đức cho lệnh trảm quyết. Nh� Vua liền ch�u ph�. S�ng 06.10.1858, �ng đội Trung được dẫn ra ph�p trường An H�a (Huế). Năm vi�n quan cưỡi ngựa v� 60 l�nh đi bộ hộ tống. Cha Anr� Thoại ở họ dương sơn biết tin, liền cải trang đi với một th�y giảng tới giải tội cho �ng. Cha nhắn một người b� con của �ng t�n hiệu nhận ra cha: người sẽ cầm một điếu thuốc giơ cao ngang mặt. �ng đội đ� chuẩn bị t�m hồn để l�nh nhận B� t�ch Giải tội lần cuối c�ng.

Nhưng sự việc lại diễn tiến thể kh�c : c�c quan đ�nh việc xử lại, v� cho người về xin nh� vua tha cho �ng, lấy cớ việc xử �n c� thể bị hiểu lầm l� khi�u kh�ch qu�n Ph�p, họ sẽ đ�nh th� nguy. Đo�n người chờ đến 18 giờ chiều vẫn chưa c� tin, liền k�o nhau v�o qu�n nghỉ ngơi, v� dẫn �ng đội Trung đ� bị tr�i cẩn thận đi theo. Chờ đến khoảng 20 giờ tối, chiếu chỉ vua Tự Đức gởi tới nơi ra lệnh xử tức khắc v� đe phạt những quan đ� d�m xin �n x� cho �ng.

Được tin, �ng đội Trung hỏi t�m cha Thoại nhưng cha đ� trở về v� tưởng ng�y mai mới xử �n. L�c đ�, �ng liền quỳ xuống nền đất, xin đao phủ lấy v�i vẽ tr�n cổ h�nh Th�nh Gi�, để chứng tỏ m�nh trung ki�n với Đức Kit� đến c�ng. Sau đ�, �ng hi�n ngang đưa cổ cho l� h�nh ch�m. Thủ cấp �ng bị b�u ba ng�y để l�m gương, rồi mới được đem ch�n. Hiện nay thi h�i của vị chứng nh�n được lưu giữ ở nh� thờ họ Dương Sơn.

Đức Pi� X suy t�n �ng đội Phanxic� Trần Văn Trung l�n bậc Ch�n Phước ng�y 02.05.1909. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n h�ng Hiển th�nh.