Untitled Document


	Ng�y 01 th�ng 11 Th�nh Valentin� BERRIO OCHOA VINH Gi�m mục D�ng Đaminh - (1827 – 1861) Đẹp như kh�c t�nh ca Cuộc đời th�nh Valentino Vinh đẹp như một b�i thơ v� h�ng tr�ng như bản t�nh ca bất hủ. Quả thật, cuộc đời ng�i chỉ vỏn vẹn c� 34 năm với ba năm Gi�m mục, kh�ng c� nhiều th�nh quả lẫy lừng, nhưng đ� l� một thi�n t�nh ca h�ng tr�ng… cuộc đời ấy được đan dệt bằng biết bao biến cố thăng trầm, bao kỷ niệm gian khổ v� bao thắng vượt anh h�ng. Với tinh thần đơn sơ của một người tr�n đầy t�nh y�u Ch�a v� tha nh�n, ng�i đ� biến tất cả th�nh một giai điệu n�n thơ. Tất cả những nỗi vất vả đ� được vị "Gi�m mục Hầm Tr�" n�y kho�c cho chiếc �o tươi vui bằng th�i độ ki�n cường, bằng t�nh y�u nhiệt th�nh v� sự trung t�n. Ng�i biến đổi ch�ng bằng những ph�t chi�m niệm s�u xa v� bằng nụ cười bất diệt. Nỗ lực tuổi trẻ Valentino Berrio Ochoa xuất th�n trong một gia đ�nh qu� ph�i, đạo đức nhưng lại ngh�o. Sinh ng�y 14 th�ng 2 năm 1827 tại l�ng Elorrico, gi�o phận Vich, nước T�y Ban Nha. Cuộc đời Valentino chịu ảnh hưởng rất nhiều của song th�n. Cậu học được nơi cha sự cần c� ki�n nhẫn, v� thừa hưởng nơi mẹ một đức tin sống động, l�ng s�ng k�nh Đức Maria v� t�nh vui tươi h�a nh� với mọi người. Đặc biệt với th�n mẫu, Valentino vẫn hằng �m ấp mối t�nh thắm thiết cả khi đ� l�m Gi�m mục m� ch�ng ta c� thể thấy được, vẫn dạt d�o trong c�c l� thư viết về cho b�. V� th�n phụ thường đ�ng b�n ghế cho một tu viện Đaminh trong v�ng, n�n Valentino được v�o gi�p lễ. Nhờ vậy, cậu c� dịp tiếp x�c với cha linh hướng của tu viện, một linh mục d�ng Đaminh. Khi rảnh rỗi, cậu đến gặp cha để nghe cha kể chuyện về c�c vị thừa sai Đaminh tại Việt Nam, về những mẫu gương dấn th�n v� những cuộc tử đạo anh h�ng. Từ đ�, cậu b� 12 tuổi �m m�i trong l�ng giấc mộng v�ng, l� được l�m linh mục Đaminh v� đến phục vụ tại mảnh đất Việt y�u dấu. Nhưng v� gia đ�nh qu� ngh�o, cậu phải phấn đấu rất nhiều để biến giấc mộng ước th�nh hiện thực. S�u năm liền, Valentino phải kết hợp ba chương tr�nh: vừa l�m mộc gi�p phụ th�n, vừa trau dồi văn h�a phổ th�ng v� xếp th�m giờ học tiếng Latinh. Theo gương đức Gi�su nơi xưởng mộc Nazareth xưa, cậu ki�n nhẫn chờ đợi � Ch�a được thể hiện. Năm 18 tuổi, nhờ sự g�up đỡ của một linh mục, cậu xin ph�p cha mẹ gia nhập chủng viện Logrono. Tại đ�y, cậu được c�c gi�o sư, c�c bề tr�n v� bạn b� qu� mến. Mọi người ghi nhận nơi ch�ng thanh ni�n n�y t�nh chăm chỉ học h�nh, một nếp sống đạo đức sau xa, khổ chế với ch�nh m�nh nhưng lại tươi vui với mọi người. Đức Gi�m mục gi�o phận, khi kinh l� l�ng Elorrio gh� thăm gia đ�nh anh, đ� n�i với th�n mẫu rằng : "B� Maria ơi, c� lẽ con b� sẽ l�m đến Gi�m mục". Sau ba năm triết học với th�nh quả mỹ m�n, h� năm 1848, th�y Valentino về thăm gia đ�nh, v� thấy cha mẹ gi� yếu qu� vất vả với c�ng việc, th�y trở lại xin bề tr�n được sống ngoại tr�, để vừa đi học thần học, vừa c� thể phụ gi�p gia đ�nh 30 th�ng. Hơn hai năm rưỡi đ� tr�i qua như thế, m�i tới khi theo lời đề nghị của một cha gi�o sư, Đức Gi�m mục cho th�y l�nh chức cắt t�c v� đặt th�y l�m linh hướng dự khuyết của chủng viện. Đ�y l� trường hợp rất họa hiếm n�i l�n uy t�n của th�y, tuy c�n l� sinh vi�n m� đ� được chọn v�o một tr�ch vụ thường d�nh cho những vị linh mục l�o th�nh đạo đức, nhiều kinh nghiệm. Vị linh hướng đạo đức L�ng t�n nhiệm th�y Valentino của Đức cha Irigoyen ng�y c�ng r� rệt hơn, khi người lần lượt trao ban chức năm, chức s�u v� linh mục cho th�y chỉ trong một năm (1851). Valentino đ� chuẩn bị xứng đ�ng, v� trong niềm h�n hoan kh�n tả, vị t�n linh mục đ� viết thư cho th�n th�n mẫu như sau : "Mẹ y�u dấu của con, h�m qua, ng�y 14.08.1851, ng�y mộng ước, ng�y con được thụ phong linh mục… Con của mẹ giờ đ�y đ� được t�nh thương Ch�a nhắc l�n phẩm chất cao cả, đến nỗi c�c thi�n thần cũng phải run sợ…" (thư 16). Hơn hai năm tận tụy với chức vụ linh hướng đại chủng viện, cha Valentino vẫn �m ấp giấc mộng v�ng thuở thơ ấu. Sau khi b�n hỏi với cha linh hướng d�ng T�n tại Loyola, cha xin ph�p Gi�m mục qua d�ng Đaminh. L�c gi� từ người quen, c� người hỏi cha: "Cha đi đ�u, v� bao giờ chở lại?". Cha đ�p: "T�i đi để qu� t�i c� người l�m Th�nh". V� cha đ� khởi sự quyết định n�n th�nh đ� bằng th�i độ từ bỏ dứt kho�t : đường từ nh� đến tu viện Ocan� độ ba bốn ng�y đường, cha quyết định đi bộ, kh�ng gi�y d�p, kh�ng tiền bạc. H�nh trang duy nhất l� cuốn s�ch nguyện. Sau c� người thấy tội nghiệp, t�m c�ch �p mời cha đi xe ngựa v�i đọan đường. Ocan�, một học viện của tỉnh d�ng M�n C�i từ năm 1830, nơi đ� đ�o tạo hai Đức cha An v� Xuy�n, khi đ� đang l�m Gi�m mục ch�nh v� ph� gi�o phận Trung Đ�ng Ngo�i, đ� rộng cửa đ�n vị linh mục linh hướng nổi tiếng, trao tu phục v� sau một năm tập như thường lệ, đ� cho cha khấn trọng ng�y 12.01.1854. Ba năm sau, cha tiếp tục giấc mộng thời ni�n thiếu, n�n qua trụ sở tỉnh d�ng ở Manila để t�m đường đến Việt Nam. S�u th�ng l�nh đ�nh tr�n biển cả, chiếc t�u của cha Valentino gồm c�c thừa sai của ba d�ng tu Đaminh, Phanxic� v� Augustino. C�c vị tổ chức đời sống như một tu viện. Qua thư, cha Valentino thuật lại : c�c vị c�ng nhau d�ng lễ, đọc kinh nguyện mỗi ng�y. Dịp Tuần Th�nh, c�c vị cũng tổ chức nghi lễ rửa ch�n, suy niệm Đ�ng Th�nh Gi�, bắn ph�o b�ng mừng phục sinh v� tổ chức việc suy niệm Đức Mẹ trong th�ng hoa nữa. Ng�y 17.06.1857, cha đến Manila trong niềm vui của c�c anh em d�ng tại đ�y. Anh em ra đ�n cha tại bến t�u, rồi đưa về th�nh dường h�t kinh TE DEUM v� tạ ơn Đức Mẹ trước b�n thờ M�n C�i. Biến ưu sầu th�nh kh�c ca vui Ng�y 30.03.1858, c�ng với cha Ria�o H�a v� cha Carreras Hiển, cha Berrio Ochoa đặt ch�n l�n đất Việt Nam, đến tr�nh diện cha ch�nh Nam v� Đức cha Xuy�n tại Ki�n Lao. Cơn b�ch hại đang ở cao điểm : Đức cha An mới bị tử đạo được t�m th�ng, thủ cấp của Đức cha Xuy�n được treo gi� v�ng, n�n thường xuy�n ng�i phải ẩn nấp. Trong thư 93 gửi về gia đ�nh, cha Vinh đ� ghi nhận : "C�nh đồng truyền gi�o n�y kh�ng thấy lấy một ng�y quang đ�ng, kh�ng ng�y n�o kh�ng phải cố gắng giữ n�t vui tươi. Kh�ng ng�y n�o kh�ng c� đau thương để kh�c, kh�ng c� lo toan để t�m phương bổ cứu, kh�ng c� kẻ lạ mặt theo d�i hay quan qu�n truy l�ng". Sườn n�i Canv� trơn dốc của cha Vinh đ� bắt đầu. Tại đ�y tất cả đều c�n lạ lẫm : Ng�n ngữ, tập qu�n, đường đi, con người v� bao nhi�u thứ phải l�m quen, phải học. Thế m� chỉ mới mấy ng�y sau khi ch�o vị chủ chăn gi�o phận, v� t�nh h�nh an ninh, mỗi vị phải chia tay nhau ẩn n�u mỗi người một phương. Tuy mới ch�n ướt ch�n r�o đến v�ng truyền gi�o, cha Vinh phải vận dụng sự kh�n ngoan s�ng tạo để h�an th�nh những c�ng t�c mục vụ, thăm viếng. Tất cả mọi việc đều phải l�n l�t. Hai th�ng rưỡi tr�i qua, tuy tiếng Việt n�i chưa th�ng, nhưng t�i năng v� nh�n đức của vị linh mục trẻ tuổi n�y đ� được khẳng định. Đức cha Sampedro Xuy�n, trước nguy cơ c� thể bị bắt, đ� chuẩn bị cho tương lai của gi�o phận, ng�i d�ng quyền T�a Th�nh để chọn một Gi�m mục ph� c� quyền kế vị. Ng�i đ� chọn cha Berrio Ochoa Vinh. Đ�y l� t�m sự của vị được tiến chức : "Thưa Đức cha, nếu được th� xin cất ch�n đ� cho con… Con thấy l�ng tr�n ngập lo lắng, �y n�y khi nghĩ đến địa vị m� Đức cha muốn đặt con l�n. nhưng điều m� m�i miệng con n�i th� con cũng xin n�i cả tấm l�ng, đ� l� xin v�ng trọn � Ch�a, b�y giờ v� đời đời chẳng c�ng". Gi�m mục "gậy tre mũ giấy" Lễ tấn phong Gi�m mục Valentino Vinh, quả thực c� một kh�ng hai trong lịch sử Gi�o hội. Đ�m 25 rạng ng�y 26.06.1858, Đức cha Xuy�n cử h�nh lễ tấn phong trong nh� �ng tr�m Chi ở Ninh Cường. Lễ nghi được tiến h�nh �m thầm giữa đ�m th�u, kh�ng một tiếng h�t, kh�ng một người tham dự. Hai cha Riano H�a v� Carreas Hiển l� thụ phong, bao tay, vớ tất kh�ng c�, mũ ngọc của t�n Gi�m mục l�m bằng giấy b�a cứng cũng phủ giấy tr�ng kim, gậy ngọc l� một c�y nứa, đầu gậy cuốn bằng rơm cũng được bọc giấy tr�ng kim. Việc chuẩn bị cho ng�y lễ, ch�ng ta h�y nghe ng�i thuật lại trong thư gửi cho cha Orge ở Manila. "Con th� thật rằng, con muốn tho�t khỏi v�ng r�ng buộc n�y. Nhưng biết bao lần Đức cha đ� bảo con, n�n theo lương t�m, buộc con phải vui nhận việc tuyển chọn… Con kh�ng gi�m cưỡng � Ch�a đ� r� rệt. Sau ng�y được tuyển chọn, con chỉ c�n vừa đủ th� giờ để cấm ph�ng. Con lắng nghe Ng�i ph�n trong thinh lặng, kh�ng c� lấy một cuốn s�ch n�o gi�p tĩnh t�m, m� c� t�m cũng kh�ng ra … Kh�ng phải chỉ thiếu s�ch cấm ph�ng, nhưng chiều �p lễ tấn phong, thấy rằng chỉ c� độ một nửa khăn �o cần d�ng trong nghi lễ, Đức Gi�m mục đại diện T�ng t�a v� con phải vội v�ng hai tay kim chỉ đ�ng vai thợ may. Tạ ơn Ch�a, tới đ�ng giờ đ� định, ch�ng con cũng c� �t khăn �o xứng đ�ng…" (Thư 79). Nếu th�nh Phaol� xưa tự nhận m�nh l� t�ng đồ sinh non, vị t�n Gi�m mục cũng tự nhận l� Gi�m mục sinh non, sinh thiếu th�ng. Chưa đầy ba th�ng tr�n đất Việt với số tuổi 31, thế m� giờ đ�y phải quan t�m săn s�c một gi�o phận tr�n 150 ng�n gi�o hữu giữa cơn cuồng phong b�ch hại �c liệt nhất. l�c n�y đ�y, ngo�i Ch�a ra, ai c� thể cảm th�ng được nỗi ưu tư của ng�i ? Sau ng�y tấn phong, hai Đức cha v� hai linh mục l�n xứ Quần Cống. Được �t h�m, quan �n s�t Nam Định đến bao v�y l�ng n�y, khiến mỗi vị phải đi một ngả. Đức cha Vinh phải chạy sang Tr� Lũ, Đức cha Xuy�n qua l�ng Th�n Đ�ng, rồi đến Ki�n Lao th� bị bắt ng�y 08.07, v� bị xử lăng tr� ng�y 28.07.1858. Từ nay, Đức cha Vinh phải một m�nh l�nh tr�ch nhiệm to�n gi�o phận Trung. Theo � vị tiềm nhiệm, Đức cha bỏ gi�o phận trốn qua tỉnh Hải Dương, l� nơi cuộc b�ch hại c�n lắng dịu. Sau bốn ng�y vượt s�ng băng lạch, ng�i đến Cao X�, tỉnh Hưng Y�n, rồi tới nơi Đức cha Hermosilla Li�m v� cha Almato B�nh tr� ẩn. Được �t l�u, ng�i đ� t�m được nơi tr� ẩn mới trong vườn nh� anh Thăng, l�ng Hương La, xử Tử N� (Bắc Ninh). Gia chủ đ� đ�o cho ng�i một hầm tr� ẩn kh� an to�n. Ch�nh tại hầm n�y, vị "Gi�m mục hầm Tr�" đ� th�nh lập t�a Gi�m mục trong gần trọn đời Gi�m mục của ng�i. Gi�m mục hầm tr� Khi nghe tin Đức cha Xuy�n tử đạo, dầu ki�n nhẫn v� b�nh tĩnh, Đức cha Vinh đ� phải ph�t biểu nửa đ�a nửa thật rằng : "Đức Gi�m mục khả k�nh Sampedro Xuy�n để lại cho t�i một g�nh qu� nặng. Ng�y n�o t�i nhoai đến thi�n cung, t�i sẽ tố c�o ng�i". Trong thư gửi cho một linh mục bạn, ng�i viết : "T�i c�ng lưng g�nh một g�nh m� t�i sợ, rất sợ, sợ đổ vỡ dọc đường…". Sau đ�, Đức cha t�m mọi c�ch trở về với gi�o phận, nhưng kh�ng thể được, v� cơn b�ch hại tại gi�o phận Trung qua khắc nghiệt. Theo cha M. Gispert, c� một lần duy nhất trong đời Gi�m mục, Đức cha Vinh về xứ Kẻ M�n, thuộc gi�o phận Trung. Nơi đ�y, c�ng với cha Riano H�a, hai vị tuy�n thệ x�y cất một Th�nh đường d�ng k�nh Đức Mẹ V� Nhiễm, v� nhận người l�m bổn mạng của gi�o phận, nếu Ch�a ban cho Gi�o Hội tho�t khỏi cơn b�ch hại v� hưởng th�i b�nh. Lời tuy�n thệ n�y về sau khi cha H�a l�m Gi�m mục đ� thực hiện. Đ� l� th�nh đường sau ba lần t�i thiết, nay l� một th�nh đường kiểu Gothique nguy nga d�ng k�nh Đức Mẹ V� Nhiễm tại Ph� Nhai. Trở lại vị Gi�m mục hầm tr� tại Hương La. S�u th�ng đầu, ng�i sống chung với Đức cha Alcazar Hy, Đức cha ph� gi�o phận Đ�ng, cho đến khi vị n�y phải rời xứ truyền gi�o tạm l�nh qua Macao. Ch�nh tại hầm tr� n�y, Đức cha điều h�nh gi�o phận gần trọn ba năm. Nơi đ�y, ng�i sống như một ẩn sĩ, nhưng vẫn l� linh hồn của gi�o phận Trung. Sinh hoạt thường ng�y của ng�i l� cầu nguyện, hy sinh, viết thư cho c�c linh mục v� c�c gi�o xứ b�n gi�o phận. Hỗ trợ Đức cha c� bốn địa chủng sinh v� �ng lang Thư, người Cao X�, trong việc sao ch�p thư lu�n lưu, cũng như việc li�n lạc. Thật đ�ng kh�m phục, trong cảnh dầu s�i lửa bỏng như thế, Đức cha vẫn hướng về �nh s�ng cuối đường hầm, vẫn nh�n trời xanh qua kẽ l�, vẫn chuẩn bị cho Gi�o Hội tương lai trong h�an cảnh tưởng như tuyệt vọng n�y. Trong hầm tr�, ng�i vẫn tiếp tục hướng dẫn, dạy thần học cho một chủng sinh, huấn luyện c�c linh mục tương lai. Để �n th�m v� để việc huấn luyện được đầy đủ, giữa khung cảnh b�o t�p ấy, ng�i viết thư cho cha quản l� ở Macao, xin gởi cho cha bộ Tổng Luận thần học, bộ Contra Gentiles của th�nh T�ma v� nhất l� bộ Gi�o Luật. Ba năm trải qua như thế. Tất cả ở dưới hầm tr�, trừ đ�i lần giữa đ�m, ng�i ra khỏi đ� để thăm v� xưng tội với Đức cha Li�m, hoặc đi gi�p c�c bệnh nh�n, nhưng kh�ng vượt ra khỏi ranh giới hai l�ng Đức Trai v� Tử N�. Một v�i lần, ng�i phải cuốn g�i chạy trốn qua một hầm kh�c để tiếp tục ẩn nấp. Thực tả sao cho xiết nỗi cơ cực v� nỗi khổ ng�i chịu. Cơ cực v� hầm chật chội, ngột ngạt, ăn uống thiếu thốn … Khổ t�m v� kh�ng thể về với gi�o phận m�nh, trong khi cơn b�ch hại ng�y c�ng gia tăng. C�c hung tin được loan b�o tới tấp : Một, hai … rồi 18 linh mục tử đạo, c�c th�y giảng v� biết bao gi�o hữu bị ng� gục v� đức tin ch�n ch�nh. Trong một thư gửi cho Th�nh Bộ Truyền Gi�o, cha viết: "Rất c� thể trong �t th�ng nữa, gi�o phận của t�i chẳng c�n thừa sai, chẳng c�n linh mục, kh�ng chủng sinh, kh�ng th�y giảng v� kh�ng biết c�n n�n n�i th�m chăng, kh�ng c�n bổn đạo" (Thư 93). Vui tuơi v� xả hỷ Tuy sống gian khổ như thế, Đức cha Vinh đ� kh�ng một lời r�n rỉ, kh�ng một tiếng thở than. C�i "chương tr�nh" th�nh thiện trong vui tươi của anh chủng sinh vừa học vừa l�m thời ni�n thiếu, giờ d�y ng�i vẫn trung th�nh thực hiện. Ta c� thể thấy điều đ� trong một thư gửi cho th�n mẫu v�o th�ng 08.1860 : "Mẹ ch� y�u l�ng con, "Mẹ hỏi con sống thế n�o, ăn uống l�m sao ? Mẹ qu� mến của con ơi ! Con sống tươi lắm, con l�m Gi�m mục cơ m� ! C�n thức ăn ng�y n�o cũng c�. Đừng lo mẹ ạ, ch�ng con chẳng đ�i đ�u. Nhưng mẹ tưởng hễ l�m Gi�m mục l� phải ngồi ngựa � ? Kh�ng, ch�ng con tuột giầy ra giữa đ�m h�m tăm tối, nho�i hết chỗ lội n�y đến qu�ng lội kh�c, vậy m� cứ vui th�i. Một h�m, con lội s�u dặm đường, tr�n mưa tu�n, dưới b�n trơn, con ng� so�nh soạch kh�ng biết bao nhi�u lần. Tuy l� Gi�m mục, con cũng ướt như chuột v� lấm b�n be b�t. Nhưng gi�o hữu ở đ�y tốt lắm, về tới nh� đ� thấy họ đổ nước cho con tắm rửa sạch sẽ để chuẩn bị d�ng lễ… "Ồ c� lẽ mẹ bảo : Vinh nhỏ của mẹ ơi, sống thế x�u lắm ! Kh�ng, chả buồn chả x�u ch�t n�o mẹ ạ. Ở đ�y người ta sống mạnh, sống tươi, nhanh nhẹn lắm. Ch�a an ủi ch�ng con trong lao nhọc. Con tuy l� "trai gi�" m� nhảy qua vũng lội vẫn lẹ như s�c ấy. Mẹ ạ, Vinh trước đ� l� đứa con nhảy nh�t qua n�i đồi th� nay bộ mặt đầy r�u của n�, cũng sẽ l�m những t�n quỷ gi� nhất ở trong hỏa ngục phải run sợ…"(Thư 116). Quả thực, phải c� t�m hồn tươi trẻ v� si�u nhi�n mới c� được th�i độ v� lời lẽ như vậy, vừa d� dỏm vừa tươi vui pha ch�t đ�a bỡn nữa. Những l� thư như thế phản ảnh được sự bỏ m�nh v� n�t tươi trẻ của vị Gi�m mục tử đạo 34 tuổi xu�n n�y. Thực l� c�i vui của c�c vị th�nh, của những t�m hồn đầy Ch�a. Chẳng bao l�u nữa, vẫn với niềm vui tươi v� t�nh đơn sơ ph� th�c ấy, ng�i giơ đầu đ�n nh�t gươm l� h�nh, v� tr�n khu�n mặt đẫm m�u đ�o của ng�i, c�n �nh l�n n�t tươi vui. Th�ng 8.1861, chiếu chỉ ph�n s�p của vua Tự Đức như một cơn hồng thủy tr�n lan mọi thị x� cũng như th�n qu�. L�ng Hương La cũng kh�ng thể y�n ổn được nữa. Đức cha Vinh liền xuống thuyền với linh mục Almato B�nh, xu�i d�ng xuống Hải Dương. Tại đ�y, may mắn hai vị gặp Đức cha Li�m v� th�y Khang đang ở tr�n một thuyền kh�c trong bầu kh�ng kh� th�n mật v� cảm động. Nhưng sau đ�, thuyền ng�i lại phải tiếp tục cuộc h�nh tr�nh. C�c gi�o hữu giới thiệu hai vị trọ nh� một người ngoại gi�o l�m ph� l� ở gần đ�. Kh�ng ngờ ch�u �ng n�y đi b�o với quan, khiến hai vị bị bắt ng�y 25.10.1861 v� bị đ�ng cũi giải về Hải Dương. Tại đ�y, hai vị gặp Đức cha Li�m trong một cũi kh�c, ng�i đ� bị bắt trước đ� năm ng�y. Ng�y 01.11.1861, ba vị thừa sai c�ng bị đem đi xử. Qu�n l�nh �p giải đ�ng như đi rước. Cũi Đức cha Vinh đi giữa hai vị kia. Ng�i b�nh tĩnh ngồi cầu nguyện như th�i quen, n�t mặt tươi tỉnh khiến mọi người phải ngạc nhi�n. Tại ph�p trường Năm Mẫu, sau �t ph�t cầu nguyện, l� h�nh đ� ch�m đầu c�c ng�i theo hiệu chi�ng trống. Thi thể ba vị tử đạo được ch�n tại đ�, sau được cải về Thọ Ninh, rồi Kẻ Mốt. Đến đời Đức cha Hiển, thi thể Đức cha Vinh được gởi về Macao, v� sau c�ng được đem về qu� hương của ng�i. Đức Pi� X đ� suy t�n Gi�m mục Valentino Berrio Ochoa Vinh l�n bậc Ch�n Phước ng�y 20.05.1906. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n h�ng Hiển th�nh.

Ng�y 01 th�ng 11
Th�nh Valentin� BERRIO OCHOA VINH
Gi�m mục D�ng Đaminh - (1827 – 1861)

Đẹp như kh�c t�nh ca

Cuộc đời th�nh Valentino Vinh đẹp như một b�i thơ v� h�ng tr�ng như bản t�nh ca bất hủ. Quả thật, cuộc đời ng�i chỉ vỏn vẹn c� 34 năm với ba năm Gi�m mục, kh�ng c� nhiều th�nh quả lẫy lừng, nhưng đ� l� một thi�n t�nh ca h�ng tr�ng… cuộc đời ấy được đan dệt bằng biết bao biến cố thăng trầm, bao kỷ niệm gian khổ v� bao thắng vượt anh h�ng.

Với tinh thần đơn sơ của một người tr�n đầy t�nh y�u Ch�a v� tha nh�n, ng�i đ� biến tất cả th�nh một giai điệu n�n thơ. Tất cả những nỗi vất vả đ� được vị "Gi�m mục Hầm Tr�" n�y kho�c cho chiếc �o tươi vui bằng th�i độ ki�n cường, bằng t�nh y�u nhiệt th�nh v� sự trung t�n. Ng�i biến đổi ch�ng bằng những ph�t chi�m niệm s�u xa v� bằng nụ cười bất diệt.

Nỗ lực tuổi trẻ

Valentino Berrio Ochoa xuất th�n trong một gia đ�nh qu� ph�i, đạo đức nhưng lại ngh�o. Sinh ng�y 14 th�ng 2 năm 1827 tại l�ng Elorrico, gi�o phận Vich, nước T�y Ban Nha. Cuộc đời Valentino chịu ảnh hưởng rất nhiều của song th�n. Cậu học được nơi cha sự cần c� ki�n nhẫn, v� thừa hưởng nơi mẹ một đức tin sống động, l�ng s�ng k�nh Đức Maria v� t�nh vui tươi h�a nh� với mọi người. Đặc biệt với th�n mẫu, Valentino vẫn hằng �m ấp mối t�nh thắm thiết cả khi đ� l�m Gi�m mục m� ch�ng ta c� thể thấy được, vẫn dạt d�o trong c�c l� thư viết về cho b�.

V� th�n phụ thường đ�ng b�n ghế cho một tu viện Đaminh trong v�ng, n�n Valentino được v�o gi�p lễ. Nhờ vậy, cậu c� dịp tiếp x�c với cha linh hướng của tu viện, một linh mục d�ng Đaminh. Khi rảnh rỗi, cậu đến gặp cha để nghe cha kể chuyện về c�c vị thừa sai Đaminh tại Việt Nam, về những mẫu gương dấn th�n v� những cuộc tử đạo anh h�ng. Từ đ�, cậu b� 12 tuổi �m m�i trong l�ng giấc mộng v�ng, l� được l�m linh mục Đaminh v� đến phục vụ tại mảnh đất Việt y�u dấu. Nhưng v� gia đ�nh qu� ngh�o, cậu phải phấn đấu rất nhiều để biến giấc mộng ước th�nh hiện thực.

S�u năm liền, Valentino phải kết hợp ba chương tr�nh: vừa l�m mộc gi�p phụ th�n, vừa trau dồi văn h�a phổ th�ng v� xếp th�m giờ học tiếng Latinh. Theo gương đức Gi�su nơi xưởng mộc Nazareth xưa, cậu ki�n nhẫn chờ đợi � Ch�a được thể hiện. Năm 18 tuổi, nhờ sự g�up đỡ của một linh mục, cậu xin ph�p cha mẹ gia nhập chủng viện Logrono. Tại đ�y, cậu được c�c gi�o sư, c�c bề tr�n v� bạn b� qu� mến. Mọi người ghi nhận nơi ch�ng thanh ni�n n�y t�nh chăm chỉ học h�nh, một nếp sống đạo đức sau xa, khổ chế với ch�nh m�nh nhưng lại tươi vui với mọi người. Đức Gi�m mục gi�o phận, khi kinh l� l�ng Elorrio gh� thăm gia đ�nh anh, đ� n�i với th�n mẫu rằng : "B� Maria ơi, c� lẽ con b� sẽ l�m đến Gi�m mục".

Sau ba năm triết học với th�nh quả mỹ m�n, h� năm 1848, th�y Valentino về thăm gia đ�nh, v� thấy cha mẹ gi� yếu qu� vất vả với c�ng việc, th�y trở lại xin bề tr�n được sống ngoại tr�, để vừa đi học thần học, vừa c� thể phụ gi�p gia đ�nh 30 th�ng.

Hơn hai năm rưỡi đ� tr�i qua như thế, m�i tới khi theo lời đề nghị của một cha gi�o sư, Đức Gi�m mục cho th�y l�nh chức cắt t�c v� đặt th�y l�m linh hướng dự khuyết của chủng viện. Đ�y l� trường hợp rất họa hiếm n�i l�n uy t�n của th�y, tuy c�n l� sinh vi�n m� đ� được chọn v�o một tr�ch vụ thường d�nh cho những vị linh mục l�o th�nh đạo đức, nhiều kinh nghiệm.

Vị linh hướng đạo đức

L�ng t�n nhiệm th�y Valentino của Đức cha Irigoyen ng�y c�ng r� rệt hơn, khi người lần lượt trao ban chức năm, chức s�u v� linh mục cho th�y chỉ trong một năm (1851). Valentino đ� chuẩn bị xứng đ�ng, v� trong niềm h�n hoan kh�n tả, vị t�n linh mục đ� viết thư cho th�n th�n mẫu như sau : "Mẹ y�u dấu của con, h�m qua, ng�y 14.08.1851, ng�y mộng ước, ng�y con được thụ phong linh mục… Con của mẹ giờ đ�y đ� được t�nh thương Ch�a nhắc l�n phẩm chất cao cả, đến nỗi c�c thi�n thần cũng phải run sợ…" (thư 16).

Hơn hai năm tận tụy với chức vụ linh hướng đại chủng viện, cha Valentino vẫn �m ấp giấc mộng v�ng thuở thơ ấu. Sau khi b�n hỏi với cha linh hướng d�ng T�n tại Loyola, cha xin ph�p Gi�m mục qua d�ng Đaminh. L�c gi� từ người quen, c� người hỏi cha: "Cha đi đ�u, v� bao giờ chở lại?". Cha đ�p: "T�i đi để qu� t�i c� người l�m Th�nh". V� cha đ� khởi sự quyết định n�n th�nh đ� bằng th�i độ từ bỏ dứt kho�t : đường từ nh� đến tu viện Ocan� độ ba bốn ng�y đường, cha quyết định đi bộ, kh�ng gi�y d�p, kh�ng tiền bạc. H�nh trang duy nhất l� cuốn s�ch nguyện. Sau c� người thấy tội nghiệp, t�m c�ch �p mời cha đi xe ngựa v�i đọan đường.

Ocan�, một học viện của tỉnh d�ng M�n C�i từ năm 1830, nơi đ� đ�o tạo hai Đức cha An v� Xuy�n, khi đ� đang l�m Gi�m mục ch�nh v� ph� gi�o phận Trung Đ�ng Ngo�i, đ� rộng cửa đ�n vị linh mục linh hướng nổi tiếng, trao tu phục v� sau một năm tập như thường lệ, đ� cho cha khấn trọng ng�y 12.01.1854.

Ba năm sau, cha tiếp tục giấc mộng thời ni�n thiếu, n�n qua trụ sở tỉnh d�ng ở Manila để t�m đường đến Việt Nam. S�u th�ng l�nh đ�nh tr�n biển cả, chiếc t�u của cha Valentino gồm c�c thừa sai của ba d�ng tu Đaminh, Phanxic� v� Augustino. C�c vị tổ chức đời sống như một tu viện. Qua thư, cha Valentino thuật lại : c�c vị c�ng nhau d�ng lễ, đọc kinh nguyện mỗi ng�y. Dịp Tuần Th�nh, c�c vị cũng tổ chức nghi lễ rửa ch�n, suy niệm Đ�ng Th�nh Gi�, bắn ph�o b�ng mừng phục sinh v� tổ chức việc suy niệm Đức Mẹ trong th�ng hoa nữa.

Ng�y 17.06.1857, cha đến Manila trong niềm vui của c�c anh em d�ng tại đ�y. Anh em ra đ�n cha tại bến t�u, rồi đưa về th�nh dường h�t kinh TE DEUM v� tạ ơn Đức Mẹ trước b�n thờ M�n C�i.

Biến ưu sầu th�nh kh�c ca vui

Ng�y 30.03.1858, c�ng với cha Ria�o H�a v� cha Carreras Hiển, cha Berrio Ochoa đặt ch�n l�n đất Việt Nam, đến tr�nh diện cha ch�nh Nam v� Đức cha Xuy�n tại Ki�n Lao. Cơn b�ch hại đang ở cao điểm : Đức cha An mới bị tử đạo được t�m th�ng, thủ cấp của Đức cha Xuy�n được treo gi� v�ng, n�n thường xuy�n ng�i phải ẩn nấp.

Trong thư 93 gửi về gia đ�nh, cha Vinh đ� ghi nhận : "C�nh đồng truyền gi�o n�y kh�ng thấy lấy một ng�y quang đ�ng, kh�ng ng�y n�o kh�ng phải cố gắng giữ n�t vui tươi. Kh�ng ng�y n�o kh�ng c� đau thương để kh�c, kh�ng c� lo toan để t�m phương bổ cứu, kh�ng c� kẻ lạ mặt theo d�i hay quan qu�n truy l�ng".

Sườn n�i Canv� trơn dốc của cha Vinh đ� bắt đầu. Tại đ�y tất cả đều c�n lạ lẫm : Ng�n ngữ, tập qu�n, đường đi, con người v� bao nhi�u thứ phải l�m quen, phải học. Thế m� chỉ mới mấy ng�y sau khi ch�o vị chủ chăn gi�o phận, v� t�nh h�nh an ninh, mỗi vị phải chia tay nhau ẩn n�u mỗi người một phương. Tuy mới ch�n ướt ch�n r�o đến v�ng truyền gi�o, cha Vinh phải vận dụng sự kh�n ngoan s�ng tạo để h�an th�nh những c�ng t�c mục vụ, thăm viếng. Tất cả mọi việc đều phải l�n l�t.

Hai th�ng rưỡi tr�i qua, tuy tiếng Việt n�i chưa th�ng, nhưng t�i năng v� nh�n đức của vị linh mục trẻ tuổi n�y đ� được khẳng định. Đức cha Sampedro Xuy�n, trước nguy cơ c� thể bị bắt, đ� chuẩn bị cho tương lai của gi�o phận, ng�i d�ng quyền T�a Th�nh để chọn một Gi�m mục ph� c� quyền kế vị. Ng�i đ� chọn cha Berrio Ochoa Vinh. Đ�y l� t�m sự của vị được tiến chức :

"Thưa Đức cha, nếu được th� xin cất ch�n đ� cho con… Con thấy l�ng tr�n ngập lo lắng, �y n�y khi nghĩ đến địa vị m� Đức cha muốn đặt con l�n. nhưng điều m� m�i miệng con n�i th� con cũng xin n�i cả tấm l�ng, đ� l� xin v�ng trọn � Ch�a, b�y giờ v� đời đời chẳng c�ng".

Gi�m mục "gậy tre mũ giấy"

Lễ tấn phong Gi�m mục Valentino Vinh, quả thực c� một kh�ng hai trong lịch sử Gi�o hội. Đ�m 25 rạng ng�y 26.06.1858, Đức cha Xuy�n cử h�nh lễ tấn phong trong nh� �ng tr�m Chi ở Ninh Cường. Lễ nghi được tiến h�nh �m thầm giữa đ�m th�u, kh�ng một tiếng h�t, kh�ng một người tham dự. Hai cha Riano H�a v� Carreas Hiển l� thụ phong, bao tay, vớ tất kh�ng c�, mũ ngọc của t�n Gi�m mục l�m bằng giấy b�a cứng cũng phủ giấy tr�ng kim, gậy ngọc l� một c�y nứa, đầu gậy cuốn bằng rơm cũng được bọc giấy tr�ng kim. Việc chuẩn bị cho ng�y lễ, ch�ng ta h�y nghe ng�i thuật lại trong thư gửi cho cha Orge ở Manila.

"Con th� thật rằng, con muốn tho�t khỏi v�ng r�ng buộc n�y. Nhưng biết bao lần Đức cha đ� bảo con, n�n theo lương t�m, buộc con phải vui nhận việc tuyển chọn… Con kh�ng gi�m cưỡng � Ch�a đ� r� rệt. Sau ng�y được tuyển chọn, con chỉ c�n vừa đủ th� giờ để cấm ph�ng. Con lắng nghe Ng�i ph�n trong thinh lặng, kh�ng c� lấy một cuốn s�ch n�o gi�p tĩnh t�m, m� c� t�m cũng kh�ng ra … Kh�ng phải chỉ thiếu s�ch cấm ph�ng, nhưng chiều �p lễ tấn phong, thấy rằng chỉ c� độ một nửa khăn �o cần d�ng trong nghi lễ, Đức Gi�m mục đại diện T�ng t�a v� con phải vội v�ng hai tay kim chỉ đ�ng vai thợ may. Tạ ơn Ch�a, tới đ�ng giờ đ� định, ch�ng con cũng c� �t khăn �o xứng đ�ng…" (Thư 79).

Nếu th�nh Phaol� xưa tự nhận m�nh l� t�ng đồ sinh non, vị t�n Gi�m mục cũng tự nhận l� Gi�m mục sinh non, sinh thiếu th�ng. Chưa đầy ba th�ng tr�n đất Việt với số tuổi 31, thế m� giờ đ�y phải quan t�m săn s�c một gi�o phận tr�n 150 ng�n gi�o hữu giữa cơn cuồng phong b�ch hại �c liệt nhất. l�c n�y đ�y, ngo�i Ch�a ra, ai c� thể cảm th�ng được nỗi ưu tư của ng�i ?

Sau ng�y tấn phong, hai Đức cha v� hai linh mục l�n xứ Quần Cống. Được �t h�m, quan �n s�t Nam Định đến bao v�y l�ng n�y, khiến mỗi vị phải đi một ngả. Đức cha Vinh phải chạy sang Tr� Lũ, Đức cha Xuy�n qua l�ng Th�n Đ�ng, rồi đến Ki�n Lao th� bị bắt ng�y 08.07, v� bị xử lăng tr� ng�y 28.07.1858. Từ nay, Đức cha Vinh phải một m�nh l�nh tr�ch nhiệm to�n gi�o phận Trung. Theo � vị tiềm nhiệm, Đức cha bỏ gi�o phận trốn qua tỉnh Hải Dương, l� nơi cuộc b�ch hại c�n lắng dịu. Sau bốn ng�y vượt s�ng băng lạch, ng�i đến Cao X�, tỉnh Hưng Y�n, rồi tới nơi Đức cha Hermosilla Li�m v� cha Almato B�nh tr� ẩn. Được �t l�u, ng�i đ� t�m được nơi tr� ẩn mới trong vườn nh� anh Thăng, l�ng Hương La, xử Tử N� (Bắc Ninh). Gia chủ đ� đ�o cho ng�i một hầm tr� ẩn kh� an to�n. Ch�nh tại hầm n�y, vị "Gi�m mục hầm Tr�" đ� th�nh lập t�a Gi�m mục trong gần trọn đời Gi�m mục của ng�i.

Gi�m mục hầm tr�

Khi nghe tin Đức cha Xuy�n tử đạo, dầu ki�n nhẫn v� b�nh tĩnh, Đức cha Vinh đ� phải ph�t biểu nửa đ�a nửa thật rằng : "Đức Gi�m mục khả k�nh Sampedro Xuy�n để lại cho t�i một g�nh qu� nặng. Ng�y n�o t�i nhoai đến thi�n cung, t�i sẽ tố c�o ng�i".

Trong thư gửi cho một linh mục bạn, ng�i viết : "T�i c�ng lưng g�nh một g�nh m� t�i sợ, rất sợ, sợ đổ vỡ dọc đường…". Sau đ�, Đức cha t�m mọi c�ch trở về với gi�o phận, nhưng kh�ng thể được, v� cơn b�ch hại tại gi�o phận Trung qua khắc nghiệt.

Theo cha M. Gispert, c� một lần duy nhất trong đời Gi�m mục, Đức cha Vinh về xứ Kẻ M�n, thuộc gi�o phận Trung. Nơi đ�y, c�ng với cha Riano H�a, hai vị tuy�n thệ x�y cất một Th�nh đường d�ng k�nh Đức Mẹ V� Nhiễm, v� nhận người l�m bổn mạng của gi�o phận, nếu Ch�a ban cho Gi�o Hội tho�t khỏi cơn b�ch hại v� hưởng th�i b�nh. Lời tuy�n thệ n�y về sau khi cha H�a l�m Gi�m mục đ� thực hiện. Đ� l� th�nh đường sau ba lần t�i thiết, nay l� một th�nh đường kiểu Gothique nguy nga d�ng k�nh Đức Mẹ V� Nhiễm tại Ph� Nhai.

Trở lại vị Gi�m mục hầm tr� tại Hương La. S�u th�ng đầu, ng�i sống chung với Đức cha Alcazar Hy, Đức cha ph� gi�o phận Đ�ng, cho đến khi vị n�y phải rời xứ truyền gi�o tạm l�nh qua Macao. Ch�nh tại hầm tr� n�y, Đức cha điều h�nh gi�o phận gần trọn ba năm. Nơi đ�y, ng�i sống như một ẩn sĩ, nhưng vẫn l� linh hồn của gi�o phận Trung. Sinh hoạt thường ng�y của ng�i l� cầu nguyện, hy sinh, viết thư cho c�c linh mục v� c�c gi�o xứ b�n gi�o phận. Hỗ trợ Đức cha c� bốn địa chủng sinh v� �ng lang Thư, người Cao X�, trong việc sao ch�p thư lu�n lưu, cũng như việc li�n lạc.

Thật đ�ng kh�m phục, trong cảnh dầu s�i lửa bỏng như thế, Đức cha vẫn hướng về �nh s�ng cuối đường hầm, vẫn nh�n trời xanh qua kẽ l�, vẫn chuẩn bị cho Gi�o Hội tương lai trong h�an cảnh tưởng như tuyệt vọng n�y. Trong hầm tr�, ng�i vẫn tiếp tục hướng dẫn, dạy thần học cho một chủng sinh, huấn luyện c�c linh mục tương lai. Để �n th�m v� để việc huấn luyện được đầy đủ, giữa khung cảnh b�o t�p ấy, ng�i viết thư cho cha quản l� ở Macao, xin gởi cho cha bộ Tổng Luận thần học, bộ Contra Gentiles của th�nh T�ma v� nhất l� bộ Gi�o Luật.

Ba năm trải qua như thế. Tất cả ở dưới hầm tr�, trừ đ�i lần giữa đ�m, ng�i ra khỏi đ� để thăm v� xưng tội với Đức cha Li�m, hoặc đi gi�p c�c bệnh nh�n, nhưng kh�ng vượt ra khỏi ranh giới hai l�ng Đức Trai v� Tử N�. Một v�i lần, ng�i phải cuốn g�i chạy trốn qua một hầm kh�c để tiếp tục ẩn nấp. Thực tả sao cho xiết nỗi cơ cực v� nỗi khổ ng�i chịu. Cơ cực v� hầm chật chội, ngột ngạt, ăn uống thiếu thốn … Khổ t�m v� kh�ng thể về với gi�o phận m�nh, trong khi cơn b�ch hại ng�y c�ng gia tăng. C�c hung tin được loan b�o tới tấp : Một, hai … rồi 18 linh mục tử đạo, c�c th�y giảng v� biết bao gi�o hữu bị ng� gục v� đức tin ch�n ch�nh. Trong một thư gửi cho Th�nh Bộ Truyền Gi�o, cha viết:

"Rất c� thể trong �t th�ng nữa, gi�o phận của t�i chẳng c�n thừa sai, chẳng c�n linh mục, kh�ng chủng sinh, kh�ng th�y giảng v� kh�ng biết c�n n�n n�i th�m chăng, kh�ng c�n bổn đạo" (Thư 93).

Vui tuơi v� xả hỷ

Tuy sống gian khổ như thế, Đức cha Vinh đ� kh�ng một lời r�n rỉ, kh�ng một tiếng thở than. C�i "chương tr�nh" th�nh thiện trong vui tươi của anh chủng sinh vừa học vừa l�m thời ni�n thiếu, giờ d�y ng�i vẫn trung th�nh thực hiện. Ta c� thể thấy điều đ� trong một thư gửi cho th�n mẫu v�o th�ng 08.1860 :

"Mẹ ch� y�u l�ng con,
"Mẹ hỏi con sống thế n�o, ăn uống l�m sao ? Mẹ qu� mến của con ơi ! Con sống tươi lắm, con l�m Gi�m mục cơ m� ! C�n thức ăn ng�y n�o cũng c�. Đừng lo mẹ ạ, ch�ng con chẳng đ�i đ�u. Nhưng mẹ tưởng hễ l�m Gi�m mục l� phải ngồi ngựa � ? Kh�ng, ch�ng con tuột giầy ra giữa đ�m h�m tăm tối, nho�i hết chỗ lội n�y đến qu�ng lội kh�c, vậy m� cứ vui th�i. Một h�m, con lội s�u dặm đường, tr�n mưa tu�n, dưới b�n trơn, con ng� so�nh soạch kh�ng biết bao nhi�u lần. Tuy l� Gi�m mục, con cũng ướt như chuột v� lấm b�n be b�t. Nhưng gi�o hữu ở đ�y tốt lắm, về tới nh� đ� thấy họ đổ nước cho con tắm rửa sạch sẽ để chuẩn bị d�ng lễ…
"Ồ c� lẽ mẹ bảo : Vinh nhỏ của mẹ ơi, sống thế x�u lắm ! Kh�ng, chả buồn chả x�u ch�t n�o mẹ ạ. Ở đ�y người ta sống mạnh, sống tươi, nhanh nhẹn lắm. Ch�a an ủi ch�ng con trong lao nhọc. Con tuy l� "trai gi�" m� nhảy qua vũng lội vẫn lẹ như s�c ấy. Mẹ ạ, Vinh trước đ� l� đứa con nhảy nh�t qua n�i đồi th� nay bộ mặt đầy r�u của n�, cũng sẽ l�m những t�n quỷ gi� nhất ở trong hỏa ngục phải run sợ…"(Thư 116).

Quả thực, phải c� t�m hồn tươi trẻ v� si�u nhi�n mới c� được th�i độ v� lời lẽ như vậy, vừa d� dỏm vừa tươi vui pha ch�t đ�a bỡn nữa. Những l� thư như thế phản ảnh được sự bỏ m�nh v� n�t tươi trẻ của vị Gi�m mục tử đạo 34 tuổi xu�n n�y. Thực l� c�i vui của c�c vị th�nh, của những t�m hồn đầy Ch�a. Chẳng bao l�u nữa, vẫn với niềm vui tươi v� t�nh đơn sơ ph� th�c ấy, ng�i giơ đầu đ�n nh�t gươm l� h�nh, v� tr�n khu�n mặt đẫm m�u đ�o của ng�i, c�n �nh l�n n�t tươi vui.

Th�ng 8.1861, chiếu chỉ ph�n s�p của vua Tự Đức như một cơn hồng thủy tr�n lan mọi thị x� cũng như th�n qu�. L�ng Hương La cũng kh�ng thể y�n ổn được nữa. Đức cha Vinh liền xuống thuyền với linh mục Almato B�nh, xu�i d�ng xuống Hải Dương. Tại đ�y, may mắn hai vị gặp Đức cha Li�m v� th�y Khang đang ở tr�n một thuyền kh�c trong bầu kh�ng kh� th�n mật v� cảm động. Nhưng sau đ�, thuyền ng�i lại phải tiếp tục cuộc h�nh tr�nh. C�c gi�o hữu giới thiệu hai vị trọ nh� một người ngoại gi�o l�m ph� l� ở gần đ�. Kh�ng ngờ ch�u �ng n�y đi b�o với quan, khiến hai vị bị bắt ng�y 25.10.1861 v� bị đ�ng cũi giải về Hải Dương. Tại đ�y, hai vị gặp Đức cha Li�m trong một cũi kh�c, ng�i đ� bị bắt trước đ� năm ng�y.

Ng�y 01.11.1861, ba vị thừa sai c�ng bị đem đi xử. Qu�n l�nh �p giải đ�ng như đi rước. Cũi Đức cha Vinh đi giữa hai vị kia. Ng�i b�nh tĩnh ngồi cầu nguyện như th�i quen, n�t mặt tươi tỉnh khiến mọi người phải ngạc nhi�n. Tại ph�p trường Năm Mẫu, sau �t ph�t cầu nguyện, l� h�nh đ� ch�m đầu c�c ng�i theo hiệu chi�ng trống. Thi thể ba vị tử đạo được ch�n tại đ�, sau được cải về Thọ Ninh, rồi Kẻ Mốt. Đến đời Đức cha Hiển, thi thể Đức cha Vinh được gởi về Macao, v� sau c�ng được đem về qu� hương của ng�i.

Đức Pi� X đ� suy t�n Gi�m mục Valentino Berrio Ochoa Vinh l�n bậc Ch�n Phước ng�y 20.05.1906. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n h�ng Hiển th�nh.