Ng�y 28 th�ng 10
Th�nh Gioan Đạt
Linh mục - (1765 – 1798)

Hiến mạng v� đ�an chi�n.

"Người mục tử nh�n l�nh hiến mạng sống cho đ�an chi�n" (Ga 10,11b). Đ� l� lời Đức Gi�su, đ� được th�nh Gioan Đạt đem ra thực hiện một c�ch tuyệt hảo. Đang khi qu�n l�nh truy bắt, cha c� thừa cơ hội trốn tho�t, nhưng v� thương c�c t�n hữu đang bị tra khảo, thấy qu�n l�nh t�n nhẫn đ�nh đập họ v� m�nh, cha đ� t�nh nguyện ra tr�nh diện.

Gioan Đạt mở mắt ch�o đời năm 1765 tại l�ng Kh� Cầu, huyện B�nh Lục, Thanh H�a, gi�o phận T�y Đ�ng Ngo�i. Mồ c�i cha từ nhỏ, cậu Đạt xin ph�p mẹ để ho�n to�n hiến th�n cho Ch�a dưới sự chăm s�c đầy t�nh thương của cha Loan xứ Đồng Chuối. Năm 18 tuổi, cậu xin v�o chủng viện, sau đ�, đi gi�p xứ một thời gian. Đến năm 1798, th�y mơ� thụ phong linh mục.

Cha Gioan Đạt được ph�i đến xứ Hảo Nho, Th�n Ph�. Vị t�n linh mục hết sức lo lắng cho c�c t�n hữu n�n được mọi người y�u qu�. Cha ch�nh gi�o phận T�y Đ�ng Ngo�i nhận x�t : "Cha Đạt c� nhiều nh�n đức, nhất l� đức tu�n phục v� kh� ngh�o. Cha lu�n chu to�n mọi bổn phận, n�n Đức cha v� c�c vị thừa sai đều q�y mến. Lời cha giảng c� sức mạnh đặc biệt, c� sức thuyết phục l�ng người".

Mới thi h�nh t�c vụ linh mục được 6 th�ng, vua Cảnh Thịnh ra sắc lệnh bắt đạo gắt gao hơn trước. Quan trấn ra lệnh cho qu�n l�nh tầm n� c�c t�n hữu, nhất l� c�c đạo trưởng. cha Đạt phải trốn l�n rừng một thời gian. khi thấy t�nh h�nh c� vẻ lắng dịu, cha thường l�n về gi�o xứ ban c�c b� t�ch.

Một h�m cha vừa ho�n tất th�nh lễ an t�ng tại tư gia th� qu�n l�nh ập đến. Gi�o hữu đưa cha ra sau nh�, v� chỉ lối cho cha tho�t th�n. Thế nhưng cha kh�ng đ�nh l�ng bỏ rơi họ ra đi. V� khi đ�, l�nh đ� t�m thấy ch�n th�nh v� �o lễ, n�n đang tra tấn chủ nh�, �ng Tr�m Mới v� một số t�n hữ kh�c. Như Đức Gi�su xưa y�u cầu qu�n Do Th�i để c�c t�ng đồ được an to�n, cha cũng tự nguyện ra tr�nh diện. Ng�i n�i: "Vẫn biết t�i c� thể trốn tho�t, nhưng như thế anh chị em sẽ khổ nhiều".

Qu�n l�nh tr�i cha lại, rồi đ�nh đập t�n nhẫn c�ng với th�y T�m v� ba vị trong Ban chức gi�o xứ. C�c gi�o hữu ở đ� định cậy đ�ng người d�ng sức mạnh giải v�y cứu cha, nhưng cha biết �, cản họ lại : "Cứ để t�i v�ng theo th�nh � Ch�a, anh chị em ở lại b�nh y�n, ki�n trung giữ đạo, nhớ cầu nguyện cho t�i được vững v�ng đến c�ng". Tr�n đường �p giải cha về Thanh H�a, khi ngang qua l�ng Kẻ Dừa, c� người cầm n�n đưa cha đội, nhưng qu�n l�nh kh�ng cho.

Chứng t� trong t�

Hai th�ng t� tại Đ�nh Đang, cha Đạt l�m mọi người bỡ ngỡ, v� thấy cha trong ho�n cảnh đ� m� vẫn b�nh tĩnh vui vẻ. Khi c�c t�n hữu đến thăm v� kh�c thương, cha n�i chuyện vui cho mọi người bớt ưu sầu v� an ủi kh�ch lệ họ. Cha n�i : "Tử đạo l� ph�c cao trọng An Nam ta chưa được mấy người. Nếu được tử đạo, t�i mừng lắm".

Lương d�n sống gần trại giam cũng cảm mến thương cha. Một thiếu phụ l�ng ngay đưa cha một chai độc dược để kết liễu cuộ cđời khổ đau trong t� ngục. Cha từ chối v� giải th�ch cho b� biết: "Người C�ng Gi�o ch�n ch�nh, d� trong ho�n cảnh n�o cũng kh�ng chấp nhận việc tự tử". Đặc biệt cha c�n cảm h�a được cả đ�m l�nh canh ngục. Mới dầu họ hay l�m kh� dễ, cứ mỗi lần đổi ca g�c, họ lại bắt c�c t�n hữu đ�t l�t tiền, nếu kh�ng họ sẽ h�nh hạ t� nh�n. Sau thấy được l�ng b�c �i y�u thương của cha Đạt, đ�m l�nh canh đ� c� thiện cảm v� dễ d�ng hơn với c�c t�n hữu. Một lần cha b�nh vực cho một người l�nh ăn cắp nải chuối gi�o d�n gởi v�o cho cha. Lần kh�c, cha n�i với họ rằng: "Khi n�o t�i được ph�c l�n trời, t�i sẽ chẳng qu�n anh em dưới thế".

�ng Thiềng, cai ngục, tỏ l�ng qu� mến cha c�ch đặc biệt. Khi gặp ri�ng, �ng n�i với cha rằng: "T�i thấy cụ kh�n ngoan, đạo nghĩa th� muốn kết nghĩa huynh đệ lắm, ngặt v� cụ sắp bị kết �n tử rồi. T�i xin hứa biếu cụ cỗ quan t�i để biểu lộ l�ng t�i qu� cụ".

Nhiều lần, cha Đạt v� c�c t�n hữu bị l�i ra quỳ trước t�a, tay ch�n mang xiềng x�ch, cổ đeo g�ng. �ng Ho�ng Đệ l� em vua Cảnh Thịnh, đ�ch th�n chủ tọa phi�n t�a. �ng bắt c�c anh h�ng đức tin chối đạo hoặc ch� Th�nh Gi�, v� d� đ� �p dụng nhiều h�nh thức tra tấn d� man, nhưng �ng vẫn ho�n to�n thất bại. C� h�m �ng y�u cầu cha Đạt cắt nghĩa tấm ảnh ph�n x�t chung, rồi n�i cha đạp l�n tấm ảnh đ� th� sẽ được tha. Nhưng cha c�i xuống cầm lấy ảnh v� h�n k�nh c�ch sốt sắng.

Hiến lễ d�ng Thi�n Ch�a

Trung tuần th�ng 10, �ng Ho�ng Đệ gọi cha ra c�ng đường tuy�n �n xử tử. �ng tưởng nghe bản �n, cha sẽ kinh sợ v� đổi �, kh�ng ngờ cha lại tỏ ra h�n hoan kh�c thường. Về trại giam cha thuật cho c�c bạn t� nghe �n xử như một tin mừng đến với cha. Cha Huấn xứ Bạch B�t giả l�m cụ đồ bạn cũ đến thăm, giải tội v� đem cho cha M�nh Th�nh Ch�a.

Đ�ng ng�y h�nh xử, trời bỗng đổ cơn mưa như tr�t. Cha Đạt, cổ đeo g�ng nặng trĩu, phải lẽo đẽo chạy theo l�nh dưới cơn mưa tầm t� tiến ra ph�p trường Tinh h�. Tại đ�y, gi�o d�n đ� trải chiếu hoa, cha b�nh tĩnh quỳ xuống cầu nguyện. Khi c�c quan cho ph�p, t�n hữu �a đến b�n cha l�nh ph�p l�nh cuối c�ng. Cha khuy�n họ : "L� Kit� hữu, ch�ng ta phải v�ng lệnh vua quan trong những điều hợp l�, nhưng trước hết, phải t�n trọng lề luật Ch�a".

Một hồi chi�ng nồi l�n, mọi người phải lui ra xa. L� h�nh vung gươm kết liễu cuộc đời vị linh mục trẻ đầy nhiệt huyết v� can đảm. Gi�o hữu v� lương d�n đều x�m lại thấm m�u vị chứng nh�n đức tin. Đ� l� ng�y 28.10.1798, khi đ� cha Đạt mới 33 tuổi, với chưa đầy một năm phục vụ trong chức linh mục.

Đời sống cha Gioan Đạt l� mẫu gương s�ng ngời về t�nh y�u. Y�u l� tưởng, cha hiến th�n tu h�nh, y�u anh em, cha tự nguyện nộp m�nh, v� y�u Thi�n Ch�a, cha hiến tế ch�nh mạng sống v� gi� kh�ng thương tiếc. Thi h�i vị tử đạo được đưa về an t�ng tại nh� thờ Ph�c Nhạc (Ph�t Diệm).

Đức L�o XIII suy t�n cha Gioan Đạt l�n bậc Ch�n Phước ng�y 27.05.1900. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n bậc Hiển th�nh.