Untitled Document


	Ng�y 11 th�ng 05. Th�nh Matth�u L� VĂN GẪM Thương Gia - (1813 – 1847) Liều th�n v� đại nghĩa Năm 1844, theo lời y�u cầu của Đức cha Cu�not Thể, Đức Gi�o Ho�ng Gr�g�ri� XVI chia gi�o phận Đ�ng Trong th�nh hai gi�o phận : Gi�o phận Đ�ng gồm c�c tỉnh miền Trung, v� gi�o phận T�y gồm c�c tỉnh Miền Nam v� Campuchia. Gi�o phận t�y được giao cho Đức cha Lef�bvre Nghĩa, khi đ� đ� bị trục xuất v� đang ở Singapour. Phải đưa Đức cha về gi�o phận, đ� l� điều mong ước của to�n thể t�n hữu v� h�ng gi�o sĩ ở Nam Việt. Th�nh Matth�u Gẫm đ� đứng ra đảm nhiệm c�ng t�c n�y, d� đ� lường trước được những nguy hiểm đến t�nh mạng. V� thực tế, ng�i đ� bị bắt v� đ� hy sinh v� sứ mạng n�y. Tấm gương s�ng ngời của th�nh nh�n sẽ mu�n đời sống m�i trong l�ng c�c t�n hữu Việt Nam y�u mến Gi�o Hội m�nh. Người gia trưởng gương mẫu Matth�u L� Văn Gẫm ch�o đời năm 1813 thời vua Gia Long, tại họ Tắt, thuộc l�ng Long Đại, xứ G� C�ng, tỉnh Bi�n H�a (nay thuộc quận 9, TPHCM). L� con đầu l�ng trong một gia đ�nh năm anh em trai v� một em g�i �t, Matth�u Gẫm đ� thừa hưởng nơi th�n phụ, �ng Phaol� L� Văn Lại v� th�n mẫu, b� Maria Nguyễn Thị Nhiệm, một truyền thống đạo đức th�m s�u. Năm 15 tuổi, cậu Gẫm xin ph�p cha mẹ gia nhập chủng viện L�i Thi�u để tu học linh mục. Nhưng chỉ một th�ng sau, song th�n đ� đến xin cậu về. V� l� anh cả một đ�n em nhỏ dại, cậu đ� v�ng lời cha mẹ về phụ gi�p gia đ�nh lao động kiếm sống. V� Ch�a đ� hướng dẫn cậu theo lối kh�c. Khoảng 20 tuổi, ch�ng thanh ni�n vạm vỡ ấy kết h�n với một thiếu nữ thuộc họ Th�nh, l�ng Long Điền, B� Rịa (Nay thuộc huyện Ch�u Th�nh, tỉnh Đồng Nai). Hai vợ chồng sống với nhau rất �m ấm thuận h�a v� sinh dạ được bốn người con. Trong nghề thương mại thường phải xa nh�, một lần kia Matth�u Gẫm sa ng�, theo đuổi mọt thiếu nữ kh�c. Nhưng khi nghĩ lại, �ng cương quyết từ bỏ mối t�nh ngang tr�i. Để b� lại, �ng tỏ ra y�u vợ nhiều hơn, v� ch� t�m v�o việc gi�o dục con c�i, nhất l� về đời sống đạo đức. Trong bốn người con th� con trưởng v� con �t qua đời v� bệnh, người thứ hai ra cản việc đốt nh� thờ Cầu Ngang n�n bị giết, c�n người thứ ba bị bắt v� đạo v� chết thi�u trong kh�m đường c�ng với nhiều người kh�c tại B� Rịa ng�y 07.01.1862. Hai người con sẵn s�ng chết v� đức tin, quả l� bằng chứng r� rệt về đường lối gi�o dục đức tin của �ng. Người thương gia quảng đại V� c� thuyền ri�ng v� r�nh nghề s�ng biển, c�ng việc bu�n b�n của �ng Matth�u Gẫm c�ng ng�y c�ng ph�t đạt. �ng quảng đại gi�p đỡ c�c gi�o sĩ, v� được c�c thừa sai t�n nhiệm. Trong chương tr�nh của cha Lợi, quản l� nh� chung B� Rịa th� thỉnh thoảng �ng lại l�m một chuyến qua Hạ Ch�u (Singgapour) hay P�nang (M� Lai) để đ�n c�c thừa sai v� c�c chửng sinh Việt Nam du học về nước, hoăc chuyển c�c đồ thờ tự v� s�ch b�o đạo. Một số chuyến đi về �m xu�i, nhưng rồi c�ng việc bại lộ, v� c�c quan địa phương để � theo d�i �ng rất gắt. Năm 1846, v� nhu cầu của gi�o phận, �ng nhận lời với cha Lợi sang Singapour đ�n Đức cha Đaminh Lef�bvre Nghĩa, cha Duclos Lộ v� ba chủng sinh về S�i G�n. Như c� linh cảm chuyến n�y kh� tho�t, n�n �ng đến từ gi� cha mẹ nội ngoại, dặn d� vợ con kỹ c�ng ước vọng của m�nh rồi l�n đường. Chuyến đi được �m xu�i. Ng�y 23.05, thuyền nhổ neo quay về th� gặp b�o tố, v� mất th�m bốn ng�y trốn chạy một t�u cướp biển, n�n �ng chễ hẹn. Ng�y 06.06, �ng Gẫm mới v�o đến cửa Cần Giờ, �ng tr�m Huy họ Chợ Qu�n đ� chờ ở đ� s�u ng�y để chuyển người m� kh�ng gặp, n�n đ� chở về nh�. V� biết m�nh l� đối tượng bị theo d�i, �ng Gẫm đ� cẩn thận neo thuyền chờ th�m hai ng�y, đến khi kh�ng thấy ai ra đ�n, mới quyết định đ�nh liều đi s�u v�o S�i G�n. Vừa tho�t qua một đồn canh, �ng gặp một chiếc thuyền tuần tiễu, �ng nhanh tr� hối lộ cho họ 10 n�n bạc để tho�t th�n. Năm người l�nh tr�n thuyền n�y, sau một hồi tranh luận, sợ chuyện bị bại lộ, n�n quay thuyền lại v� rượt theo để trả tiền rồi bắt thuyền �ng. �ng Gẫm k�u gọi c�c anh em tr�n thuyền hợp lực, định chống trả, nhưng Đức cha Nghĩa kh�ng đồng �, v� cho rằng tr�i với tinh th�n nh�n hậu của Kit� gi�o. Khổ gi� v� vinh quang S�ng ng�y 08.06.1846, với sự yểm trợ của một số l�nh tr�n thuyền kh�c mới tới, quan l�nh nh� vua �p tải thuyền �ng Gẫm về Bến Ngh�. Đức cha Nghĩa v� cha Lộ bị giam ở C�ng Qu�n. Cha Lộ qua đời trong t� ng�y 17.07.1846, c�n vị Gi�m mục th� được giải ra kinh đ� Ph� Xu�n. Tại đ�y vua Thiệu Trị l�n �n xử trảm, sau đổi th�nh �n trục xuất về Singapour, sau ng�i lại t�m c�ch v�o Việt Nam. �ng Matth�u Gẫm tự nhận l� người chủ mưu n�n bị biệt giam ở S�i G�n. V�i ng�y sau, c�c quan đưa �ng ra t�a lấy khẩu cung v� k�u gọi qu� kh�a. D� bị đ�n đ�nh đau đớn, �ng Gẫm vẫn hi�n ngang chịu đựng, kh�ng khai một ai, cũng kh�ng chịu bước qua Th�nh Gi�. Trước t�a, �ng khai t�n l� L� Văn Bửu, c�n bản �n lại ghi t�n L� Văn Bối. Sau 20 ng�y, c�c quan l�m �n gửi về kinh đ� xin xử ch�m, nhưng nh� vua chần chừ đến năm sau mới quyết định. Trong thời gian chờ vua ph� �n, �ng Gẫm phải mang g�ng xiềng nặng nề, nhưng l�c n�o cũng giữ được b�nh tĩnh vui vẻ. �ng n�i : "T�i c� ăn trộm ăn cướp g� đ�u m� sợ, m� buồn. Được chết v� đạo l� điều tốt lắm". Cha Th�n ba lần cải trang v�o thăm giải tội v� trao M�nh Th�nh. Cha Phan Văn Minh (tử đạo ng�y 03.07.1853) cũng v�o thăm v� kh�ch lệ. C�c t�n hữu Chợ Qu�n, Thị Ngh�, An Nhơn v� họ Lăng (Ch� H�a) cũng rủ nhau đến thăm viếng người anh h�ng của gi�o phận. Th�n phụ �ng Gẫm v� người em, �ng đội Phaol� Bằng, v� li�n hệ gia đ�nh cũng bị bắt giam tại Bi�n H�a. Th�n mẫu �ng v� c�c em kh�c trốn tr�nh quanh v�ng Thủ Đức cũng v�o ngục thăm �ng một v�i lần. Sau bảy th�ng �ng Gẫm bị giam, bản �n được vua Thiệu Trị ch�u ph�, nhưng v� tr�ng v�o dịp cuối năm, vua ra lệnh dời qua tết mới thi h�nh. Sau tết, một v�i vi�n quan ở trấn Gia Định c� cảm t�nh với người thương gia hiền l�nh, viện cớ ch�nh vị gi�m mục cũng kh�ng bị xử tử, l�m đơn xin vua giảm �n của �ng Gẫm th�nh �n lưu đ�y chung th�n. Nhưng th�ng 03.1847, khi qu�n đội triều đ�nh giao tranh v� thua qu�n Ph�p ở Đ� Nẵng, nh� vua quyết định kh�ng �n x� g� nữa. Ng�y 11.05.1847, �ng L� Văn Gẫm được đưa đến ph�p trường "Da C�m", t�n một c�y đa tr�c gốc cằn cỗi ở đ� (nay l� xứ Chợ Đũi, khi đ� c�n thuộc xứ Chợ Qu�n), c�c vị t�n hữu v� lương d�n hiện diện rất đ�ng. Ba người em của vị anh h�ng đức tin, l� T�ma Trọng, Phaol� Bằng v� Anr� Nguyện, cũng c� mặt trong cuộc xử anh m�nh. �ng đội Bằng v� �ng Tr�m Phước phải x� đẩy đ�m đ�ng để đưa cha Th�n đến gần giải tội lần cuối c�ng cho anh m�nh. �ng đội cũng tặng đao phủ ba quan tiền đề anh ta ch�m thật gọn, gi�p anh m�nh đỡ đau đớn. Thế nhưng nghe tiếng chi�ng trống, v� thấy th�i độ thương tiếc của nhiều người tham dự, vi�n đao phủ kh�ng giữ được b�nh tĩnh phải ch�m đến ba nh�t, đầu vị tử đạo đạo mới l�a khỏi cổ. C�c người en vị tử đạo v� c�c t�n hữu �a v�o, r�p đầu vị chứng nh�n với th�n m�nh, kh�u lại, thay �o trắng, lấy khăn xanh quấn quanh cổ ng�i, rồi đặt l�n v�ng khi�ng về an t�ng tại họ Chợ Qu�n. Năm 1870, b� nhiệm, th�n mẫu vị tử đạo thuật lại ở t�a điều tra phong th�nh rằng : "Hai vợ chồng ch�ng t�i nghe con chết th� chẳng c�n thảm thiết g�, một vui l�ng m� rằng : chết vậy đặng l�m th�nh". Ng�y 27.05.1900, Đức L�o XIII suy t�n �ng Matth�u L� Văn Gẫm l�n bậc Ch�n Phước. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n bậc Hiển th�nh.

Ng�y 11 th�ng 05.
Th�nh Matth�u L� VĂN GẪM
Thương Gia - (1813 – 1847)

Liều th�n v� đại nghĩa

Năm 1844, theo lời y�u cầu của Đức cha Cu�not Thể, Đức Gi�o Ho�ng Gr�g�ri� XVI chia gi�o phận Đ�ng Trong th�nh hai gi�o phận : Gi�o phận Đ�ng gồm c�c tỉnh miền Trung, v� gi�o phận T�y gồm c�c tỉnh Miền Nam v� Campuchia. Gi�o phận t�y được giao cho Đức cha Lef�bvre Nghĩa, khi đ� đ� bị trục xuất v� đang ở Singapour. Phải đưa Đức cha về gi�o phận, đ� l� điều mong ước của to�n thể t�n hữu v� h�ng gi�o sĩ ở Nam Việt. Th�nh Matth�u Gẫm đ� đứng ra đảm nhiệm c�ng t�c n�y, d� đ� lường trước được những nguy hiểm đến t�nh mạng. V� thực tế, ng�i đ� bị bắt v� đ� hy sinh v� sứ mạng n�y. Tấm gương s�ng ngời của th�nh nh�n sẽ mu�n đời sống m�i trong l�ng c�c t�n hữu Việt Nam y�u mến Gi�o Hội m�nh.

Người gia trưởng gương mẫu

Matth�u L� Văn Gẫm ch�o đời năm 1813 thời vua Gia Long, tại họ Tắt, thuộc l�ng Long Đại, xứ G� C�ng, tỉnh Bi�n H�a (nay thuộc quận 9, TPHCM). L� con đầu l�ng trong một gia đ�nh năm anh em trai v� một em g�i �t, Matth�u Gẫm đ� thừa hưởng nơi th�n phụ, �ng Phaol� L� Văn Lại v� th�n mẫu, b� Maria Nguyễn Thị Nhiệm, một truyền thống đạo đức th�m s�u.

Năm 15 tuổi, cậu Gẫm xin ph�p cha mẹ gia nhập chủng viện L�i Thi�u để tu học linh mục. Nhưng chỉ một th�ng sau, song th�n đ� đến xin cậu về. V� l� anh cả một đ�n em nhỏ dại, cậu đ� v�ng lời cha mẹ về phụ gi�p gia đ�nh lao động kiếm sống. V� Ch�a đ� hướng dẫn cậu theo lối kh�c. Khoảng 20 tuổi, ch�ng thanh ni�n vạm vỡ ấy kết h�n với một thiếu nữ thuộc họ Th�nh, l�ng Long Điền, B� Rịa (Nay thuộc huyện Ch�u Th�nh, tỉnh Đồng Nai). Hai vợ chồng sống với nhau rất �m ấm thuận h�a v� sinh dạ được bốn người con.

Trong nghề thương mại thường phải xa nh�, một lần kia Matth�u Gẫm sa ng�, theo đuổi mọt thiếu nữ kh�c. Nhưng khi nghĩ lại, �ng cương quyết từ bỏ mối t�nh ngang tr�i. Để b� lại, �ng tỏ ra y�u vợ nhiều hơn, v� ch� t�m v�o việc gi�o dục con c�i, nhất l� về đời sống đạo đức. Trong bốn người con th� con trưởng v� con �t qua đời v� bệnh, người thứ hai ra cản việc đốt nh� thờ Cầu Ngang n�n bị giết, c�n người thứ ba bị bắt v� đạo v� chết thi�u trong kh�m đường c�ng với nhiều người kh�c tại B� Rịa ng�y 07.01.1862. Hai người con sẵn s�ng chết v� đức tin, quả l� bằng chứng r� rệt về đường lối gi�o dục đức tin của �ng.

Người thương gia quảng đại

V� c� thuyền ri�ng v� r�nh nghề s�ng biển, c�ng việc bu�n b�n của �ng Matth�u Gẫm c�ng ng�y c�ng ph�t đạt. �ng quảng đại gi�p đỡ c�c gi�o sĩ, v� được c�c thừa sai t�n nhiệm. Trong chương tr�nh của cha Lợi, quản l� nh� chung B� Rịa th� thỉnh thoảng �ng lại l�m một chuyến qua Hạ Ch�u (Singgapour) hay P�nang (M� Lai) để đ�n c�c thừa sai v� c�c chửng sinh Việt Nam du học về nước, hoăc chuyển c�c đồ thờ tự v� s�ch b�o đạo. Một số chuyến đi về �m xu�i, nhưng rồi c�ng việc bại lộ, v� c�c quan địa phương để � theo d�i �ng rất gắt.

Năm 1846, v� nhu cầu của gi�o phận, �ng nhận lời với cha Lợi sang Singapour đ�n Đức cha Đaminh Lef�bvre Nghĩa, cha Duclos Lộ v� ba chủng sinh về S�i G�n. Như c� linh cảm chuyến n�y kh� tho�t, n�n �ng đến từ gi� cha mẹ nội ngoại, dặn d� vợ con kỹ c�ng ước vọng của m�nh rồi l�n đường. Chuyến đi được �m xu�i. Ng�y 23.05, thuyền nhổ neo quay về th� gặp b�o tố, v� mất th�m bốn ng�y trốn chạy một t�u cướp biển, n�n �ng chễ hẹn. Ng�y 06.06, �ng Gẫm mới v�o đến cửa Cần Giờ, �ng tr�m Huy họ Chợ Qu�n đ� chờ ở đ� s�u ng�y để chuyển người m� kh�ng gặp, n�n đ� chở về nh�.

V� biết m�nh l� đối tượng bị theo d�i, �ng Gẫm đ� cẩn thận neo thuyền chờ th�m hai ng�y, đến khi kh�ng thấy ai ra đ�n, mới quyết định đ�nh liều đi s�u v�o S�i G�n. Vừa tho�t qua một đồn canh, �ng gặp một chiếc thuyền tuần tiễu, �ng nhanh tr� hối lộ cho họ 10 n�n bạc để tho�t th�n. Năm người l�nh tr�n thuyền n�y, sau một hồi tranh luận, sợ chuyện bị bại lộ, n�n quay thuyền lại v� rượt theo để trả tiền rồi bắt thuyền �ng. �ng Gẫm k�u gọi c�c anh em tr�n thuyền hợp lực, định chống trả, nhưng Đức cha Nghĩa kh�ng đồng �, v� cho rằng tr�i với tinh th�n nh�n hậu của Kit� gi�o.

Khổ gi� v� vinh quang

S�ng ng�y 08.06.1846, với sự yểm trợ của một số l�nh tr�n thuyền kh�c mới tới, quan l�nh nh� vua �p tải thuyền �ng Gẫm về Bến Ngh�. Đức cha Nghĩa v� cha Lộ bị giam ở C�ng Qu�n. Cha Lộ qua đời trong t� ng�y 17.07.1846, c�n vị Gi�m mục th� được giải ra kinh đ� Ph� Xu�n. Tại đ�y vua Thiệu Trị l�n �n xử trảm, sau đổi th�nh �n trục xuất về Singapour, sau ng�i lại t�m c�ch v�o Việt Nam. �ng Matth�u Gẫm tự nhận l� người chủ mưu n�n bị biệt giam ở S�i G�n.

V�i ng�y sau, c�c quan đưa �ng ra t�a lấy khẩu cung v� k�u gọi qu� kh�a. D� bị đ�n đ�nh đau đớn, �ng Gẫm vẫn hi�n ngang chịu đựng, kh�ng khai một ai, cũng kh�ng chịu bước qua Th�nh Gi�. Trước t�a, �ng khai t�n l� L� Văn Bửu, c�n bản �n lại ghi t�n L� Văn Bối. Sau 20 ng�y, c�c quan l�m �n gửi về kinh đ� xin xử ch�m, nhưng nh� vua chần chừ đến năm sau mới quyết định.

Trong thời gian chờ vua ph� �n, �ng Gẫm phải mang g�ng xiềng nặng nề, nhưng l�c n�o cũng giữ được b�nh tĩnh vui vẻ. �ng n�i : "T�i c� ăn trộm ăn cướp g� đ�u m� sợ, m� buồn. Được chết v� đạo l� điều tốt lắm". Cha Th�n ba lần cải trang v�o thăm giải tội v� trao M�nh Th�nh. Cha Phan Văn Minh (tử đạo ng�y 03.07.1853) cũng v�o thăm v� kh�ch lệ. C�c t�n hữu Chợ Qu�n, Thị Ngh�, An Nhơn v� họ Lăng (Ch� H�a) cũng rủ nhau đến thăm viếng người anh h�ng của gi�o phận. Th�n phụ �ng Gẫm v� người em, �ng đội Phaol� Bằng, v� li�n hệ gia đ�nh cũng bị bắt giam tại Bi�n H�a. Th�n mẫu �ng v� c�c em kh�c trốn tr�nh quanh v�ng Thủ Đức cũng v�o ngục thăm �ng một v�i lần.

Sau bảy th�ng �ng Gẫm bị giam, bản �n được vua Thiệu Trị ch�u ph�, nhưng v� tr�ng v�o dịp cuối năm, vua ra lệnh dời qua tết mới thi h�nh. Sau tết, một v�i vi�n quan ở trấn Gia Định c� cảm t�nh với người thương gia hiền l�nh, viện cớ ch�nh vị gi�m mục cũng kh�ng bị xử tử, l�m đơn xin vua giảm �n của �ng Gẫm th�nh �n lưu đ�y chung th�n. Nhưng th�ng 03.1847, khi qu�n đội triều đ�nh giao tranh v� thua qu�n Ph�p ở Đ� Nẵng, nh� vua quyết định kh�ng �n x� g� nữa.

Ng�y 11.05.1847, �ng L� Văn Gẫm được đưa đến ph�p trường "Da C�m", t�n một c�y đa tr�c gốc cằn cỗi ở đ� (nay l� xứ Chợ Đũi, khi đ� c�n thuộc xứ Chợ Qu�n), c�c vị t�n hữu v� lương d�n hiện diện rất đ�ng. Ba người em của vị anh h�ng đức tin, l� T�ma Trọng, Phaol� Bằng v� Anr� Nguyện, cũng c� mặt trong cuộc xử anh m�nh. �ng đội Bằng v� �ng Tr�m Phước phải x� đẩy đ�m đ�ng để đưa cha Th�n đến gần giải tội lần cuối c�ng cho anh m�nh. �ng đội cũng tặng đao phủ ba quan tiền đề anh ta ch�m thật gọn, gi�p anh m�nh đỡ đau đớn.

Thế nhưng nghe tiếng chi�ng trống, v� thấy th�i độ thương tiếc của nhiều người tham dự, vi�n đao phủ kh�ng giữ được b�nh tĩnh phải ch�m đến ba nh�t, đầu vị tử đạo đạo mới l�a khỏi cổ. C�c người en vị tử đạo v� c�c t�n hữu �a v�o, r�p đầu vị chứng nh�n với th�n m�nh, kh�u lại, thay �o trắng, lấy khăn xanh quấn quanh cổ ng�i, rồi đặt l�n v�ng khi�ng về an t�ng tại họ Chợ Qu�n.

Năm 1870, b� nhiệm, th�n mẫu vị tử đạo thuật lại ở t�a điều tra phong th�nh rằng : "Hai vợ chồng ch�ng t�i nghe con chết th� chẳng c�n thảm thiết g�, một vui l�ng m� rằng : chết vậy đặng l�m th�nh".

Ng�y 27.05.1900, Đức L�o XIII suy t�n �ng Matth�u L� Văn Gẫm l�n bậc Ch�n Phước. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n bậc Hiển th�nh.