Ng�y 13 th�ng 06
Th�nh Augustin� PHAN VIẾT HUY
Qu�n nh�n - (1795 – 1839)
Th�nh Nicolas B�I ĐỨC THỂ
Qu�n nh�n - (1792 – 1839)
Th�nh Đaminh ĐINH ĐẠT
Qu�n nh�n - (1803 – 18.07.1839)

D�ng sớ biểu lộ niềm tin.

Một ng�y m�a hạ năm 1839, vua Minh Mạng rời ho�ng cung đi dạo v� quan s�t d�n t�nh Huế. Tất cả sinh hoạt đều tạm ngưng, mọi người phải dạt v�o lề đường, chờ xa g�a nh� vua đi qua mới tiếp tục c�ng việc m�nh được. Nhưng k�a, c� hai người l�nh kh�ng thuộc đội cận vệ, bỗng từ đ�u xuất hiện, tiến ra v� quỳ rạp trước kiệu rồng, hai tay n�ng cao tr�n tr�n một tờ sớ viết bằng chữ H�n. Vi�n quan nhận sớ tr�nh cho vua xem. Tuy chỉ c� hai người l�nh, nhưng số sớ t�n ba người, l� c�c �ng Phan Viết Huy, B�i Đức Thể, Đinh Đạt. Nội dung l� đơn ấy như sau :
"Cha �ng ch�ng t�i đ� theo đạo Gai T�, năm ngo�i c�c quan tra tấn �p buộc bước qua Th�nh Gi�, ch�ng t�i đ� miễn cưỡng l�m theo, chứ thực t�m kh�ng muốn. Nay ch�ng t�i xin tiếp tục giữ đạo để tr�n đạo hiếu với cha �ng ch�ng t�i".

Đ� l� biến cố ch�nh đưa đến c�i chết tử đạo của ba qu�n nh�n x� Lục Thủy, phủ Xu�n Trường, tỉnh Nam Định.

Augustin� Phan Viết Huy sinh năm 1795 tại l�ng Hạ Linh, thuở b� c� d�ng m�nh cho Ch�a, chuẩn bị l�m th�y giảng, nhưng sau xin ra ngo�i lập ga đ�nh, �ng đ� phục vụ trong qu�n ngũ mười năm. Người thứ hai l� �ng Nicolas B�i Đức Thể sinh năm 1792 tại l�ng Ki�n Trung, t�nh đến ng�y vị bắt, �ng mới đi l�nh được một th�ng. Người thứ ba l� Đaminh Đinh Đạt sinh năm 1803 tại l�ng Ph� Nhai, tuy �t tuổi nhất nhưng �ng đ� gia nhập qu�n đội được 12 năm.

Đ�u phải l�nh l� can đảm.

Tổng đốc Nam Định bấy giờ l� �ng Trịnh Quang Khanh. Năm 1838, �ng đ� từng bị triệu về kinh v� bị khiển tr�ch v� tội lơ l� việc thi h�nh bắt đạo của vua. Từ đ�, �ng trở th�nh một thứ "h�m x�m" tỉnh Nam Định, thề quyết kh�ng đội trời chung với "Gia T� tả đạo", cho qu�n đi l�ng bắt khắp nơi. Để c�ng việc c� hiệu quả, đối tượng đầu ti�n �ng quan t�m l� thanh lọc lại ngay trong h�ng ngũ qu�n đội, những người �ng sẽ ph�i đi thi h�nh truy l�ng trong đ�n ch�ng.

Sau nhiều ng�y suy t�nh kế hoạch v� chuẩn bị, Tổng đốc tổ chức đại tiệc chi�u đ�i tất cả c�c binh sĩ C�ng Gi�o ở Nam Định, dựa v�o l� lịch của họ. H�m đ� c� khoảng 500 anh em đến dự. Trong bữa tiệc, Tổng đốc đưa ra những lời hứa hẹn v� ban thưởng d�nh cho những ai trung th�nh với vua. �ng cũng kh�o l�o đe dọa những ai cố chấp kh�ng bỏ t� đạo. Khi tiệc đ� t�n, �ng cho mời hết thảy v�o dinh để thử l�ng họ. Tại đ�y, quan để sẵn những dụng cụ tra tấn như g�ng c�m, xiềng x�ch, roi k�m… v� đặt tượng Th�nh Gi� dưới dất. Tất cả được tự do chọn lựa, bước qua ảnh Chuộc Tội, hoặc chịu gia h�nh th� t�y �. Tiếc thay trong số 500 l�nh h�m đ� chỉ c� 15 người trung ki�n, từ chối bước qua tượng ảnh Ch�a, c�n bao nhiều đều nh�t sợ bỏ đạo. Tức khắc 15 người kia bị bắt giam v�o trong ngục tối.

Ng�y h�m sau, qu�n l�nh đưa 15 t�n hữu n�y ra c�ng đường, đ�nh đ�n v� bắt �p c�c �ng bước qua ảnh Ch�a, s�u người sờn l�ng bỏ cuộc, chỉ c�n 9 người vững v�ng trước trận đ�n ch� tử. Cả 9 bị tống giam v�o ngục. Ba �ng Huy, Thể, Đạt thuộc nh�m 9 người n�y. ri�ng �ng Huy, v� trước đậy c� lấy vợ nhỏ ở tỉnh, đ�m h�m đ� trốn ra ngo�i xưng tội v� l�m tờ cam bỏ vợ nhỏ với cha Năng tại họ Ph�c Đường, rồi trở v� t� với anh em.

Ng�y thứ ba, ch�n người tr�n lại được đem ra tr�nh diện với quan, Tổng đốc hứa thưởng tiền cho ai bỏ đạo. Thoạt đầu kh�ng ai nge lời, quan ra lệnh đ�nh đật t�n nhẫn, rồi cho l�nh đ�nh v�o đầu ng�n tay từng người. Chịu kh�ng nổi, bốn người bỏ cuộc, chỉ c�n năm vị cương quyết trung th�nh với Ch�a. Đầu th�ng 6, vua Minh Mạng ph�i th�m tướng L� Văn Đức đem 2000 kinh binh ra tăng viện cho Nam Định. Vi�n tướng n�y vừa tới nơi đ� l� người cộng t�c rất đắc lực với Tổng đốc trong cuộc b�ch hại. Ng�y 25.06, khi đem Đức Cha Henares Minh v� th�y Chiểu ra sử tử, tướng L� văn Đức cho dẫn năm binh sĩ bướng bỉnh ra ph�p trường, c� � h� dọa để c�c �ng sợ. Kh�ng ngờ c�c �ng đều tỏ ra h�n hoan v� tưởng sắp chết v� đạo.

Chỉ c�n ba người trung t�n

Thấy thế quan lại cho giải năm �ng trở về trại giam. �t bữa sau, quan truyền gọi năm �ng ra t�a, mới đầu quan d�ng lời ngon dụ dỗ, nhưng kh�ng th�nh c�ng, liền thịnh lộ sai qu�n l�nh khi�ng hai đầu g�ng từng người k�o l� tr�n tượng Ch�a, c�c �ng liền co ch�n l�n. Họ lấy ro đ�nh t�i bụi, vừa đ�nh vừa k�o ch�n c� �ng xuống đạp l�n ảnh th�nh. Th�m hai binh sĩ nữa bỏ cuộc sau trận đ�n n�y, chi c�n ba �ng Huy, Thể v� Đạt ki�n quyết trả lời với quan rằng: "C�c ng�i cưỡng b�ch ch�ng t�i đạp l�n tượng Ch�a, nhưng l�ng ch�ng t�i kh�ngchiều theo, th� chẳng phải ch�ng t�i bỏ đạo đ�u". Quan liền cho lệnh đ�ng g�ng thật nặng v� giam cả ba v�o trong ngục.

Từ đ� trở đi, ba �ng c�n phải chịu nhiều cuộc tra tấn kh�c nữa. Khi th� mỗi người 24 roi, khi th� 150 roi. Một lần quan d�ng l� luận khuy�n c�c �ng bỏ đạo t�, �ng Huy thay mặt anh em đ�p lại : "Quan lớn dạy ch�ng t�i bỏ đạo Thi�n Ch�a, th� ch�ng t�i theo đạo n�o b�y giờ ? Ch�ng t�i chỉ theo đạo thật th�i". Quan h�t l�n : "Nếu đạo ch�ng bay l� đạo thật, sao Đức Vua lại nghi�m cấm ?". Bấy giờ �ng Huy c� dịp sử dụng những g� xưa đ� học khi chuẩn bị l�m th�y giảng, để cắt nghĩa c�c lẽ đạo v� trả lời c�ch mạch lạc s�ng sủa những c�u hỏi quan đặt ra. Thấy m�nh đuối l�, quan cho lệnh giam ba �ng với linh mục Giacob� Năm, �ng L� M� v� �ng Tr�m Đ�ch. Cha Năm hỏi ba �ng: "H�m nay thế n�o, được hay thua?". C�c �ng đ�p : "Ch�ng con chẳng chịu qu� kh�a, n�n quan đ� l�m �n xử rồi".

Thế nhưng c�c �ng chưa được vua Minh Mạng ch�u ph�. Vua truyền c�c quan bằng mọi c�ch bắt ba �ng bỏ đạo v� "khi dầu đ� đứt, chẳng c�n ph�p chi nối lại được nữa". Giai đoạn n�y, Trịnh Quang Khanh đang bị ngưng chức Tổng đốc, Tổng trấn L� Văn Đức tạm thay quyền đ� cho lệnh đ�ng g�ng v� dưa ba chiến sĩ Đức Kit� phơi nắng chỗ c�ng cộng, �ng Huy v� Thể ở cửa Đ�ng, �ng Đạt ở cửa Nam suốt 21 ng�y liền, mọi người đi qua đều tự do h�nh hạ, sỉ nhục t�y �. Nhưng quan lại một lần nữa thất bại.

Th�ng 10.1838, Trinh Quang Khanh được phục chức Tổng đốc, n�n hết l�ng t�m c�ch đền đ�p ơn vua. Tổng đốc hco những người đ� bỏ đạo trước đ�y v�o ngục thất khuy�n dụ dỗ ba �ng bỏ đạo, nhưng những người n�y bị c�c �ng khiển tr�ch l� kẻ h�n nh�t dại dột, n�n mắc cỡ kh�ng gi�m n�i năng g� cả. Tổng đ�� chuyển sang kế hoạch mới, dọa nạt vợ con, th�n nh�n, bạn b� của ba �ng, bắt họ v�o n�i nỉ dụ dỗ, hy vọng c�c �ng sẽ xi�u l�ng. Nhưng cả ba vị vẫn cương quyết trung th�nh với Ch�a.

Một ph�t lầm lỡ…. V� thống hối

Cuối c�ng Tổng đốc cho gọi c�c kỳ mục ba l�ng Hạ Linh, Ki�n Trung, Ph� Nhai đến, v� ra hẹn trong một th�ng phải �p ba chiến sĩ đức tin bỏ đạo, bằng kh�ng sẽ bị trừng phạt. Một th�ng sau, những người n�y vẫn chưa ho�n th�nh được c�ng t�c kh� khăn ấy. Quan liền tập trung c�c kỳ mục v� cho lệnh đ�nh đ�n họ trước mặt ba người chiến sĩ Đức Kit�. V� lần n�y �ng th�nh c�ng. �ng Thể động l�ng trước cảnh một b� l�o l�ng Ki�n Trung chịu đ�n th�m t�m v� m�nh, xin quan tha cho cụ bằng c�ch đồng � bước qua Thập Gi�. Quan vỗ tay reo mừng. Tiếp theo �ng Đạt cũng bước qua Thập Gi�. Ri�ng �ng Huy vẫn chưa chịu khuất phục.

Đ�m h�m đ�, quan cho người v�o ngục dụ dỗ �ng Huy : "Chẳng ai cười ch� đ�u, v� ch� đ� chịu kh� rất cam đảm. Vua chẳng muốn giết ch�, chi bằng cứ bước đại qua Thập Gi� để khỏi rầy r�". �ng Huy nghe thấy hơi xi�u l�ng, lại thấy hai bạn m�nh được tự do cả rồi, n�n s�ng h�m sau �ng cũng theo ch�n c�c bạn bỏ đạo. Quan cho mỗi người mười quan tiền v� cho trở lại trong qu�n ngũ.

Thế nhưng ba người l�nh được tự do trở về nh� lại thấy l�ng �y n�y, lương t�m cắn rứt, c�c �ng kh�ng ngờ vụ �n m�nh kh�ng chỉ l� vấn đề c� nh�n. Qu� nhiều người quan t�m v� cầu nguyện cho c�c �ng mỗi ng�y. Do đ� việc bỏ đạo của ba người cuối trong nh�m 500 binh sĩ trở th�nh tin buồn kh� lớn lao cho tập thể. C� người kh�ng tin c�c �ng đ� đạp l�n Th�nh Gi�, d� c�c �ng ho�n to�n nhận lỗi nơi m�nh, họ bảo rằng chắ c�c quan d�ng thuốc m� khiến c�c �ng mất s�ng suốt. Thế l� ba �ng sau khi xưng tội, b�n bạc với nhau v� cương quyết l�n tỉnh để tuy�n xưng đạo một lần nữa.

L�ng can đảm hy hữu

Đến tỉnh, ba �ng v�o thẳng dinh quan Tổng đốc tr�nh b�y nguyện vọng của m�nh : "Thưa quan, đạo Thi�n Ch�a l� đạo thật, Ch�a ch�ng t�i thờ l� Đấng quyền năng v� bi�n. Mấy ng�y trước ch�ng t�i đ� ch�t dại q�a kh�a. Nay ch�ng t�i xin trả tiền lại cho quan để được giữ đạo Ch�a thật l�ng". Quan nghe n�i tức giận chửi mắng ba �ng thậm tệ, rồi ra lệnh giam v�o ngục để t�m c�ch dụ dỗ như lần trước. Nhưng v� quan đ� b�o c�o l�n vua việc ba �ng bỏ đạo l�n muốn bỏ qua chuyện, chỉ truyền đ�nh đ�n ba �ng rồi rồi duổi ra khỏi dinh. Số tiền c�c �ng trả, quan trao cho hưởng chức ba l�ng của c�c �ng.

Trở về nh� ba �ng cầu nguyện li�n lỉ v� tiếp tục b�n b�c với nhau, dự t�nh v�o tận kinh đ� để tuy�n xưng niềm tin. Ba �ng hỏi � kiến cha Tuy�n v� cha Năng. C�c ng�i n�i t�y �, chứ tội c�c �ng kh�ng buộc phải đến bằng c�ch đ�. Cha Ch�nh Jimen� L�m (sau n�y l�m Gi�m Mục gi�o phận Đ�ng Đ�ng Ngo�i) nghe tin th� viết thư t�n th�nh s�ng kiến đ�. thế l� ba �ng ngổi lại với nhau viết một l� đơn cho vua, b�y tỏ niềm tin của m�nh. �ng Đạt cũng k� v�o đơn, nhưng v� đang phải c�ng t�c với đội binh n�n ở lại. Hai �ng Huy v� Thể c� cơ hội tức tốc khăn g�i đi v�o Huế.

Trước khi l�n đường, cha Tuy�n nhắc bảo hai �ng phải tr�ng cậy v�o Ch�a hơn l� sức m�nh, phải cầu nguyện nhiều mới c� thể can đảm l�m chứng cho đạo Ch�a. Hai vị xưng tội một lần nữa, ch�o gi� biệt họ h�ng th�n th�ch v� xin mọi người g�p lời cầu nguyện. Sau 20 ng�y đi bộ, c�c �ng v�o tới kinh đ� đầu th�ng 05.1839. Một người con �ng Huy mới 16 tuổi cũng theo ch�n người cha để nghe ng�ng tin tức.

Theo thủ tục khi đ�, ba �ng đến nộp đơn ở t�a Tam Ph�p chờ đợi. C�c quan nhận đơn, nhưng lại bỏ qua kh�ng tr�nh l�n vua. Trong thời giam chờ đợi, c�c �ng ở trọ nh� b� Đ�ng, cũng l� một t�n hữu ở Huế. Sau đ� hai vị l�m th�m một l� đơn thứ hai, nhưng t�a Tam Ph�p vẫn im tiếng l�m ngơ như cũ. Thế l� c�c �ng phải t�nh đến một kế hoạch t�o bạo hơn. Nh�n dịp vua Minh Mạng ngự gi� đi dạo trong th�nh phố. Hai �ng đ�n đường để tr�nh đơn thẳng l�n nh� vua. Đọc xong vua nổi giận truyền tống giam cả hai, v� giao cho c�c quan bộ h�nh cứu x�t.

Khổ h�nh v� vinh ph�c.

C�c quan ở kinh đ� khuyến dụ, hứa hẹn nhiều điều, rồi tr� tấn đ�nh đập, nhưng hai nh�n chứng vấn cứ trước sau như một, tuy�n xưng l� những binh sĩ c� đạo. Tướng qu�n L� Văn Đức ở Nam Định trở về, v� đ� từng biết sự gan dạ của hai �ng n�n n�i : "Đừng hy vọng thuyết phục bọn n�y, đ�nh ch�ng chỉ mỏi tay th�i". Một h�m quan hỏi tại sao trong đơn c�n c� chữ k� của Đinh Đạt, hai �ng trả lời : " Thưa quan, anh Đạt cũng kh�ng chịu qu� kh�a, nhưng bận việc qu�n n�n kh�ng đi với ch�ng t�i được. Anh ấy dặn : ch�ng t�i thế n�o, anh ấy cũng như vậy".

C�c quan tr�nh b�y sự việc l�n vua để l�nh �. Sau đ�, theo lệnh vua, quan cho b�y trước mặt hai �ng mười n�n v�ng, một tượng Chịu Nạn v� một thanh gươm rồi n�i : "Cho bay tự � chọn, bước qua tượng th� được v�ng, bằng kh�ng th� gươm sẽ chặt đ�i người bay ra, x�c sẽ bị bỏ tr�i ra biển". Hai �ng b�y tỏ � muốn chọn gươm. Vua Minh Mạng nổi giận truyền viết bản �n sau:

"Trước đ�y ta đ� l�m �n tử h�nh, nhưng ta thương chẳng muốn giết, n�o ngờ ch�ng đ� m� dại chẳng biết sự phải lẽ. Ta đ� mở lối cho ch�ng ăn năn v� chừa cải, song hai t�n tội phạm cố chấp theo Gia T� tả đạo, lại bỏ việc qu�n v�o kinh nộp đơn. Thật l� bọn ki�u ngạo đ�ng khinh, đ�ng gh�t, chẳng thể để sống được nữa. Vậy hai tội phạm Phan Viết Huy v� B�i Đức Thể phải cho l�nh đem re biển lấy r�u lớn chặt ngang lưng rồi bỏ x�c xuống biển, để ai lấy biết tỏ điều răn cấm …"

Phần sau bản �n, vua giao cho Trịnh Quang Khanh việc điều tra �ng Đinh Đạt v� dặn tr�nh b�o lại. Ng�y 13.06.1839, qu�n l�nh điệu hai �ng ra cửa Thuận An thi h�nh �n lệnh. Họ dẫn hai �ng l�n thuyền ch�o ra giữa biển, đặt một Th�nh Gi� ngay trong thuyền, để thử xem c�c �ng c� đổi � đạp l�n chăng. Khi thất vọng, họ tr�i hai �ng v�o cột ch�o, thay v� chặt ngang lưng, họ chặt đầu trước rồi bổ th�n ra l�m bốn, n�m xuống biển l�m mồi cho c�.

Bổ l�m t�m cũng được

Về phần �ng Đinh Đạt, sau khi đi c�ng t�c tr�n tỉnh, �ng thu xếp việc nh� v� chuẩn bị t�m hồn đ�n nhận c�i chết anh h�ng. Cuối th�ng 06.1839, một người bạn đồng đội đến b�o tin �ng Huy v� Thể đ� bị h�nh h�nh, �ng đạt tỏ ra rất vui mừng, b�o tin cho cha mẹ, b� con, từ gi� mọi người. �ng kh�ng t�nh chuyện chạy trốn, chỉ chờ đợi ng�y bị bắt. Vợ con kh�c l�c, �ng lựa lời an ủi v� quả quyết Ch�a đ� lo liệu quan ph�ng mọi sự. Khi qu�n l�nh đến v�y bắt, �ng l�nh mặt �t giờ để xưng tội v� rước lễ lần cuối, rồi thản nhi�n đi theo họ l�n tỉnh. Dọc đường �ng sốt sắng lần chuỗi, suy niệm c�c mầu nhiệm kinh M�n C�i.

Đến Nam Định, l�nh đưa �ng v�o gặp Trịnh Quang Khanh, quan Tổng đốc bảo �ng : "Hai bạn của ngươi v� cuồng dại kh�ng chịu bỏ đạo t�, n�n bị ch�m l�m tư quăng xuống biển. C�n ngươi, nếu kh�n th� chối bỏ thứ t� đạo đi để về với vợ con". �ng Đạt thẳng thắn thưa : "T�i đ� chịu nhiều cực h�nh v� đức tin, nay t�i sẵn s�ng chịu th�m nhiều cực h�nh kh�c nữa. Hai bạn t�i đ� được ph�c trọng, quan cứ ch�m t�i l�m t�m kh�c cũng được". Quan biết c� đe dọa cũng kh�ng th�nh c�ng, liền lập �n gửi về kinh xin xử giảo.

�ng Đạt khi nghe đọc bản �n th� rất b�nh tĩnh, vui mừng đ�n nhận c�i chết gần kề. Ng�y 18.07.1839 �ng theo l�nh ra ph�p trường Bảy Mẫu, vừa đi vừa chăm ch� đọc kinh. Đến nơi xử, �ng quỳ tr6en chiếu cầu nguyện gi�y l�t, rồi chờ qu�n l�nh th�o g�ng tr�n cổ, �ng nằm xuống. L� h�nh đứng hai b�n d�ng gi�y xiết cổ �ng cho đến khi tắt thở. T�n hữu l�ng Ph� Nhai thương lượng với quan qu�n đem thi h�i vị anh h�ng tử đạo về an t�ng tại khu đất của người anh cả vị anh h�ng. Sau h�i cốt của �ng Đạt được lưu giữ tại nh� thờ Ph� Nhai.

Ng�y 27.05.1900, Đức L�o XIII suy t�n ba vị anh h�ng tử đạo : Augustin� Phan Viết Huy, Nic�las B�i Đ�nh Thể v� Đaminh Đinh Đạt l�n bậc Ch�n Phước. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n c�c ng�i l�n bậc Hiển th�nh.