Ng�y 06 th�ng 04
Th�nh Phaol� L� BẢO TỊNH
Linh mục - (1793-1857)

Từ ẩn sĩ đến tử đạo

Khởi đầu l� vị ẩn tu, kết th�c l� vị tử đạo. Hai h�nh ảnh như c� vẻ kh�c biệt nhau. Nhưng đối với th�nh Phaol� L� Bảo Tịnh, điều quan trọng đ�u c� phải l� h�nh ảnh, l� lối sống, m� ch�nh l� NIỀM TIN : Thi�n Ch�a l� tất cả. Lối sống c� thể thay đổi nhưng niềm tin mới l� nền tảng ch�nh yếu. Ch�nh niềm tin đ� đ� dẫn dắt cuộc đời Phaol� Tịnh, từ một vị ẩn sĩ trở th�nh một vị linh mục nhiệt th�nh truyền gi�o, một gi�o sư tận tụy v� sau c�ng đến ph�c tử đạo vinh quang.

Rừng vắng v� sứ mạng

Phaol� L� Bảo Tịnh sinh năm 1793 tại x� Trinh H�, huyện Ho�ng Ho�, phủ H� Trung, tỉnh Thanh Ho�, l� con thứ ba trong gia đ�nh c�ng gi�o. Năm 12 tuổi cậu v�o ở với cha Duệ xứ Bạch B�t, sau ba năm cậu được cha gởi đi học tại chủng viện Vĩnh Trị (Nam Định). Trong chủng viện cậu l� một chủng sinh gương mẫu. Tr� kh�n b�nh thường nhưng cậu hơn hẳn anh em về sự chăm chỉ, về tinh thần đạo đức, h�m m�nh, cậu ăn chay c�c ng�y thứ s�u, đ�nh tội v� nằm đất. Khuynh hướng sống khổ hạnh l� bước đầu dẫn đến � định ẩn tu của th�y Tịnh.

C� thể n�i L� Bảo Tịnh l� một con người mến y�u Thi�n Ch�a triệt để. Th�y đ� cương quyết hiến d�ng cuộc đời cho Ch�a. Th�y đ� chọn Ch�a v� thể hiện điều ấy c�ch trọn vẹn. Ch�nh v� thế th�y t�ch trữ cơm kh�, �m thầm rời bỏ chủng viện v�o s�u trong rừng vắng để c� dịp cầu nguyện v� kết hiệp mật thiết đối với Thi�n Ch�a bằng đời sống khắc khổ trong c� tịch.

Thế nhưng đ�u phải ai cũng c� quyền sống đạo đức theo � ri�ng. Thi�n Ch�a mời gọi con người cộng at1Ch�a v�o c�ng tr�nh cứu chuộc của ng�i, th� ch�nh ng�i xếp đặt c�ng việc cho họ. Ch�nh v� vậy Đức Cha Longer Gia đ� chỉ thị cho c�c cha trong gi�o phận : "Nếu th�y Tịnh đến xưng tội, kh�ng linh mục n�o được quyền giải tội, phải bảo th�y đến gặp Đức Cha ngay".
V� vị ẩn sĩ đạo đức ấy đ� t�m ra � Ch�a qua vị Gi�m Mục. Một năm trời quen với rừng s�u, giờ đ�y th�y phải từ gi� để đ�n nhận những hy sinh mới, những c�ng t�c m� Gi�o Hội đang cần đến th�y.

Vị t�ng đồ đất L�o

Để chuẩn bị cho những c�ng t�c lớn lao hơn, Đức Cha cho th�y Tịnh về tiếp tục học thần học, l�nh c�c chức nhỏ, đồng thời tiếp tục dạy học. Đức Cha Havard Du, kế vị Đức Cha Gia, cử th�y sang Macao để nhận những khoản trợ cấp cho gi�o phận. Hai chuyến đi trong hai năm, đồng thời cũng l� hai lần tho�t chết khỏi tay cướp biển v� gi�ng tố.

Năm 1837, Đức Cha đề ra chương tr�nh truyền gi�o tại L�o, th�y Tịnh đ� hăng h�i l�n đường. Sau một năm hoạt động thấy việc tiến triển tốt đẹp, th�y trở về gi�o phận xin Đức Cha ph�i th�m người đi truyền gi�o. Thế nhưng t�nh h�nh trong nước đ� thay đổi. Thi h�nh lệnh vua quan Tổng đốc Trịnh Quang Khanh l�c đ� ra lệnh cấm đạo gắt gao. Cha Mai Năm, �ng Tr�m Đ�ch, �ng L� Mỹ bị bắt v� tử đạo, chủng viện Vĩnh Trị phải đ�ng cửa, Đức Cha cha Du phải ẩn l�nh v� qua đời ng�y 05-07-1838. Đức Cao chịu tử đạo kh�ng kịp nhận nhiệm vụ. V� vậy đo�n truyền gi�o ở L�o phải dừng lại v� trở về nước, chuẩn bị nhận c�ng t�c mới.

V�o t� lần thứ nhất v� lưu đ�y.

Đức Cha Retordd Li�u, người kế vị Đức Cha Du, cử th�y Tịnh đi dạy gi�o l� t�n t�ng tại l�ng Thạch Tổ, xứ B�ch Tr�, tỉnh H� Nam. Cuối năm 1841, L� trưởng l�ng Thạch Tổ đ� r�nh bắt được th�y Tịnh. Gi�o hữu đem tiền nộp quan mong chuộc được th�y, nhưng th�y tỏ ra kh� kh�i n�i với quan : "Nếu chỉ c� tiền m� tha th� t�i kh�ng muốn".

Thế l� th�y Tịnh bị giải về Tuần phủ H� Nam, rồi l�n H� Nội. Ở đ�u con người mảnh khảnh ấy, với y phục th� sơ, lu�n đi ch�n đất, cổ đeo g�ng nhưng t�m hồn ch�nh trực v� cương quyết. C�c vị quan h�ng hổ nhưng kh�ng thể n�o khuất phục nổi. Họ chỉ c�n c�ch l� đệ �n về kinh xin trảm quyết. Nhưng rất may, khi vua Thiệu Trị l�n ng�i, bầu kh� �c cảm với đạo đ� giảm đi. S�u lần quan đệ �n v�o kinh, cả s�u lần kh�ng được chấp thuận, để đến lần thứ bảy chuyển th�nh �n lưu đ�y chung th�n ở Ph� Y�n (B�nh Định).

Tr�n đường lưu đ�y, người c� th�n h�nh mảnh mai nhưng t�m hồn cương nghị ấy, lu�n chứng tỏ l�ng trung th�nh quả cảm với ch�n l� đức tin m�nh đang theo. Th�y đ� mạnh liệt phản đối khi người ta gọi "Gia T� tả đạo", đồng thời giải th�ch với mọi người về t�n gi�o của m�nh.

Thời gian ph�t lưu kh�ng l�u th� vua Thiệu Trị băng h� (04-11-1847). Vua Tự Đức l�n kế ng�i v� ban �n x�, giải ph�ng t� nh�n. Trở về gi�o phận trong niềm vui kh�n xiết của nhiều người, th�y Tịnh v�ng lời Đức Cha l�nh chức linh mục, khi đ� 56 tuổi. Khoảng một năm sau, vị t�n linh mục được giữ chức gi�m đốc ki�m gi�o sư chủng viện Vĩnh Trị. Nhờ trước đ�y đ� từng l� �n nh�n chữa bệnh đau mắt cho quan Tổng Đốc Nam Định Nguyễn Đ�nh Hưng, n�n cha gi�m đốc đ� xin được giấy ph�p cho chủng viện hoạt động một c�ch b�n c�ng khai, dưới h�nh thức một trường dạy chữ Nho v� thuốc.

Ch�n dung cha Phaol� Tịnh

Thoạt nh�n người ta c� thể nhận thấy Phaol� Tịnh l� một linh mục c� th�n h�nh dong dỏng cao gầy guộc, d�ng vẻ đạo mạo, khắc khổ. Nhưng chỉ những ai gặp gỡ cha mới nhận ra đ� l� một vị linh mục đầy l�ng nh�n �i, giản dị, kh�n ngoan, từng trải. C� lẽ những bước thăng trầm đ�y đ� c�ng với số tuổi kh� cao khi l�nh chức linh mục, đ� ảnh hưởng tới nhiều cuộc đời t�ng đồ của cha. Ng�i tận dụng thời giờ thật kh�t khao, cốt sao đạt được �ch lợi tối đa. Trong những năm th�ng đảm nhiệm chủng viện Vĩnh Trị với bao c�ng việc, thế m� gi�m đốc vẫn thu xếp được thời giờ để viết l�ch. Ta c� thể kể những t�c phẩm của cha :

- Ph�c �m dẫn giải
- Gi�o l� đại cương
- V� Lục vấn lương t�m : gồm những lời khuy�n thực h�nh để gi�p xa l�nh tội trọng v� dọn m�nh chết l�nh.

Trong khi hướng dẫn chủng sinh, cha thường khuy�n c�c th�y phải giữ kỷ luật, v� ch�nh cha đ� c� kinh nghiệm s�u sắc : Kỷ luật l� �n nh�n gi�p thể hiện l�ng mến Ch�a, n�ng đỡ đời tu. Đ�ng kh�c cha c�n ch� t�m huấn luyện chủng sinh về đời sống cầu nguyện. Theo cha một nh� truyền gi�o m� kh�ng qu� trọng việc cầu nguyện th� lời giảng sẽ kh�ng c� sức thuyết phục. L�c n�y, tuy kh�ng c�n trực tiếp coi s�c c�c gi�o hữu, nhưng cha Tịnh rất si�ng năng giải tội, gi�p đỡ c�c t�m hồn h�a giải với Ch�a. Một kh�a cạnh kh�c trong đời cha Phaol� Tịnh l� l�ng y�u mến Th�nh Gi�. Bất cứ nơi n�o cha đ� từng sống, đều c� b�ng d�ng của c�y Thập Gi�. Sau n�y, khi bị bắt c�c quan thấy cha c� nhiều c�y Thập Gi� qu�, liền kh�o nhau : "�ng cụ n�y nghiện Th�nh Gi�".

Đ�ng vậy, kh�ng phải cha "nghiện" Th�nh Gi� bằng c�ch dựng th�nh gi� khắp nơi, nhưng v� l�ng t�n k�nh cuộc tử nạn Ch�a Kit�, đồng thời ao ước sống cuộc đời Th�nh Gi�, mong muốn m�nh được g�p phần v�o d�ng m�u của Th�y Ch� Th�nh đ� đổ ra để cứu chuộc trần gian. L�ng y�u mến ấy đ� bộc lộ qua nếp sống thật nhiệm nhặt, cả khi c�n l�m th�y sống ẩn tu, cũng như khi l�m cha gi�m đốc chủng viện. Bữa ăn thường nhật của cha l� v�i ch�n cơm với ch�t nước mắm v� đĩa rau xanh. Cha thường ngủ nghỉ dưới đất, �t khi chịu nằm giường. Th�n x�c cha hao m�n, nhưng b�n trong vẫn chứa đựng một t�m hồn m�nh liệt, một tr� th�ng minh sắc sảo.

Cha sống nhiệm ngặt đến qu�n th�n m�nh, nhưng lại lo lắng cho người kh�c. Cha thường thăm viếng, an ủi, ban c�c b� t�ch, gi�p đỡ người ngh�o, nhất l� c�c bệnh nh�n, kể cả những người bị bệnh nan y như phong c�i. C� thể n�i cha L� Bảo Tịnh đ� tử đạo ngay trong cuộc sống, trước khi được ph�c thực sự đổ m�u v� đức tin trung ki�n.

Bị bắt lần thứ hai

Năm 1857, hai cha Kỳ v� Hảo về tổ chức lễ tại nh� thờ Ph�t Diệm. Dịp n�y, ngo�i th�nh lễ c�n c� những cuộc rước long trọng. Biến cố rầm rộ n�y bị b�o c�o xuy�n tạc với vi�n quan Ninh B�nh rằng : "Cụ đạo khao qu�n". Quan qu�n liền k�o về Ph�t Diệm v�y bắt, nhưng hai cha Kỳ v� Hảo đ� về Vĩnh Trị rồi, n�n họ gửi giấy y�u cầu quan Nam Định đi bắt hai linh mục đ�. Quan Tổng đốc Nam Định Nguyễn Đ�nh Hưng vẫn c�n nhớ �n t�nh với cha L� Bảo Tịnh (vị �n nh�n đ� chữa mắt cho m�nh), n�n đ� cố gắng ngăn cản nhưng kh�ng được. Kế hoạch v�y bắt được ấn định v�o ng�y 27-02-1857 do quan phủ Nghĩa Hưng chỉ huy.

Trong khi đ�, quan tổng đốc đ� nhờ người b�o tin cho cha Tịnh ở Vĩnh Trị, nhưng v� người đ� bất ưng bị bệnh nặng kh�ng đi b�o được, b�n chủng viện Vĩnh Trị vẫn sinh hoạt b�nh thường khi quan qu�n v�y k�n l�ng. Sau mấy ph�t hội �, Đức cha Li�u v� c�c cha đồng � chạy trốn, chỉ để một m�nh cha Tịnh ở lại đối ph�, với hy vọng tr�nh được những t�n ph�. Cha Tịnh b�nh tĩnh mời quan phủ Nghĩa Hưng v� �ng Ph�n Trứ v�o ph�ng uống nước, rồi tr�nh b�y giấy ph�p của quan Tổng Đốc. Tuy nhi�n v� trong nh� c� nhiều đồ "quốc cấm" như s�ch La tinh, đồ lễ v� nhiều vật dụng kh�c từ nước ngo�i gửi đến, n�n quan phủ cho lập bi�n bản, v� y�u cầu cha Tịnh ra tỉnh để điều tra th�m.

Trước khi đi, cha Tịnh v�o nh� thờ cầu nguyện v� gi� từ c�c chủng sinh, những người con y�u qu� nhất của cha. Đức cha Li�u c� t�m c�ch chuộc lại cha Tịnh trước khi bị giải l�n tỉnh, nhưng kh�ng th�nh c�ng. Đức cha liền cho người b�o trước với quan Tổng Đốc để nhờ quan lo liệu. H�m sau, �ng Ph�n Trứ giải cha Tịnh ra tỉnh. Tờ giấy ph�p m� quan Tổng Đốc cấp cho cha Tịnh đả đưa �ng v�o thế kẹt. C�c quan kh�c nghĩ �ng đ� nhận được một khoản tiền kh� lớn…

Quan Tổng đốc l�m v�o t�nh thế kh� xử. �ng biết r� cuộc đời, th�n thế của cha Tịnh, thế m� ch�nh quan Thượng Hưng lại l� người hỏi cung cha. Trước t�a, quan kh�ng gạn hỏi g� cả, chỉ xin cha qu� kh�a th� sẽ tha về. Nhưng cha Tịnh với tư c�ch một linh mục l�m sao c� thể chấp nhận lời đề nghị ấy.

Năm ng�y sau, cha Tịnh lại được đưa ra trước c�ng đường. Cũng một c�u hỏi v� cũng một l�ng son sắt đ�. Khi được lệnh viết lại bản l� lịch, cha vẫn x�c nhận m�nh l� linh mục. Quan Thượng Hưng khuy�n cha kh�ng n�n viết thế, chỉ n�n khai l� gi�o hữu chuy�n dạy chữ nho v� l�m thuốc mới hy vọng tho�t khỏi �n chết. Đ�p lại, cha c�m ơn l�ng tốt của quan, vẫn giữ y lời khai v� cho đ� l� một vinh dự lớn lao. Cha sẵn s�ng chịu đựng tất cả l� v� vinh dự ấy. Lần cuối c�ng, quan Thượng Hưng t�m c�ch cứu gỡ vị �n nh�n của m�nh. Ch�nh tay �ng viết bản �n v� điền th�m ở dưới :

"X�t rằng L� Bảo Tịnh đ� ngo�i 60 tuổi, chiếu theo luật nước, kh�ng n�n xử tử những người gi� nua tuổi t�c như thế, xin cứ giam ở Nam Định v� cứ giữ ở đ� l� tiện nhất".

Linh hồn t�i thuộc về Ch�a.

Trong khi chờ đợi vua trả lời về bản �n, cha Tịnh bị giam ở Trại Vệ. Với cha, 37 ng�y sống tại đ�y l� cơ hội để cha củng cố đức tin cho c�c anh em yếu đuối, t�m c�ch liệu cho họ l�nh được lương thực tinh thần cũng như những trợ gi�p về vật chất. Nhờ đ�, họ th�m can đảm l�m chứng cho Ch�a trong những gi�y ph�t bi thương nhất. Về phần cha, đ�y l� dịp chuẩn bị lần cuối để xứng đ�ng với diễm ph�c tử đạo m� cha hằng ao ước. Cha sửa soạn cho giờ ph�t đ� một c�ch đều đặn bằng việc đọc kinh nguyện ngắm. Ch�nh khi củng cố l�ng can đảm nơi người kh�c, cũng l� l�c cha củng cố l�ng m�nh. Trong những ng�y n�y, cha kh�ng thể n�o qu�n được đo�n con th�n y�u ở chủng viện Vĩnh Trị. Trước khi bị xử �n 12 ng�y, cha viết cho c�c chủng sinh một t�m thư rất cảm động v� chan chứa những tư tưởng đạo đức.

Ng�y 05.04.1857, �n ra tới tỉnh, người hồi hộp nhất l� quan Tổng đốc. Vua cải �n giam th�nh �n tử h�nh trảm quyết. Nhận được bản �n, quan Thượng cố gắng một lần ch�t bằng c�ch khuyến dụ cha Tịnh xuất gi�o. Nhưng l�m sao cha lại chấp nhận ? Cả một đời đ� tận tụy với Thi�n Ch�a, cả một đời kh�t khao mong chờ diễm ph�c lớn lao n�y, đến nay sắp được toại nguyện, lẽ n�o lại bỏ đi ? Cha từ tốn đ�p lại lời quan :

"T�i xin ch�n th�nh c�m ơn quan, vẫn lu�n c� l�ng tốt t�m c�ch cứu t�i. Th�n x�c t�i ở trong tay quan, xin l�m khổ n� t�y �, t�i rất vui l�ng, kh�ng o�n than g�. N� chết đi nhưng mai ng�y sẽ sống lại trong vinh quang. C�n linh hồn t�i l� của Thi�n Ch�a, kh�ng c� g� l�m t�i hy sinh n� được, kh�ng ai c� thể lay chuyển l�ng tin tưởng của t�i. Đạo Thi�n Ch�a l� ch�nh đạo, l� đạo thật, t�i y�u mến v� giữ đạo ấy từ thuở b�, v� d� t�i c� chết cũng chẳng bỏ được".

Lời khẳng kh�i ấy ph�t sinh từ quyết định thật can đảm v� s�ng suốt. Quyết định lựa chọn c�i chết một c�ch hi�n ngang, v� tin chắc rằng m�nh sẽ được sống mu�n đời (Ga 12, 25).

Vĩnh ph�c ấy, cha Phaol� L� Bảo Tịnh đ� đạt được ng�y 06.04.1857 tại ph�p trường Bảy Mẫu (Nam Định) trong lời từ biệt gởi tới mọi người : "Anh em ở lại b�nh an, chịu kh� giữ đạo v� can đảm bền vững, đừng sợ chết nh�".

Đức Pi� X đ� suy t�n cha Phaol� L� Bảo Tịnh l�n bậc Ch�n Phước ng�y 02.05.1909. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n h�ng Hiển th�nh.