Ng�y 28 th�ng 7
Th�nh Giuse Melchior Garcia SAMPEDRO XUY�N
Gi�m mục d�ng Đaminh - (1821 – 1858)

Ph�c họa một ch�n dung

Th�nh Giuse Sampedro Xuy�n với 37 tuổi đời, ch�n năm truyền gi�o, ba năm Gi�m mục (hai năm l�m Gi�m mục ph�), những con số tương đối khi�m tốn, nhưng sự nghiệp của th�nh nh�n thật lẫy lừng v� ng�i đảm nhiệm một gi�o phận lớn nhất khi đ� (154.000 người) v� l� gi�o phận chịu b�ch hại nặng nề nhất. Hơn nữa, cuộc đời ng�i m�i m�i l� mẫu gương s�ng ngời của một người lu�n sống c� l� c� t�nh, trung th�nh từ những việc nhỏ, khắc khổ h�m m�nh, nhiệt t�n truyền gi�o, chuy�n chăm cầu nguyện v� đặc biệt l�, l�ng s�ng k�nh Đức Mẹ.

Tuổi xu�n đầy hứa hẹn

Giuse Melchior Garcia Sampedro sinh ng�y 29. 04.1821 tại Sampedro de Arrojo, tỉnh Oviedo, T�y Ban Nha. Gia đ�nh cậu tuy thuộc d�ng d�i qu� tộc, nhưng đ� sa s�t đến chỗ ngh�o khổ. Ngay từ nhỏ, cậu Melchior đ� bộc lộ khuynh hướng đạo đức của m�nh. cậu th�ch tụ tập những em nhỏ để dạy kinh. Trong giờ đọc kinh ban tối ở gia đ�nh, cậu sốt sắng nhận phần xướng kinh, v� nghi�m trang quỳ suốt buổi kinh.

Năm 12 tuổi, Sampedro c� � xin đi tu l�m linh mục. Cha mẹ cậu tuy ngh�o nhưng vẫn vui vẻ d�nh dụm gởi cho con theo học tiếng Latinh với tu sĩ Alvarez, để tiết kiệm cho gia đ�nh, cậu quyết định tự nguyện đi bộ mỗi ng�y đến trường. Những ng�y nghỉ, cậu về gi�p song th�n trong việc đồng �ng. Năm 1835, cậu ghi t�n v�o đại học Oviedo. Để giải quyết kh� khăn kinh tế, cậu phải xin dạy học tư gia v� phải thường xuy�n d�ng s�ch mượn. Nhờ chăm chỉ, cậu đạt th�nh quả cao trong c�c kỳ thi.

Từ năm 1842, tuy vẫn c�n học, th�y Sampedro đ� được mời l�m gi�o vi�n dạy văn chương, La ngữ v� �m nhạc tại trường San Jose. Năm 1844, khi đ� tốt nghiệp triết học v� thần học, th�y được chọn l�m gi�o sư phụ t� dạy l� luận cho c�c t�n sinh vi�n. Để chia sẻ v�i ho�n cảnh kh� khăn của gia đ�nh, mỗi kỳ nghỉ, th�y đều trở về qu� phụ gi�p cha l�m ruộng. Khi học sinh tỏ vẻ ngạc nhi�n, th�y n�i : "Kh�ng c� việc n�o l�m mất danh dự, nếu n� kh�ng tr�i với � Ch�a. ch�nh Ch�a tr�n trời cũng đ� chọn sinh ra nơi hang đ� v� nằm trong m�ng cỏ".

Ngo�i ra trong c�c kỳ nghỉ h�, th�y Sapedro vẫn dạy gi�o l� ch� c�c em thiếu nhi để chuẩn bị l�nh nhận c�c b� t�ch. D�n ch�ng trong v�ng tỏ vẻ mến phục th�y v� quen gọi l� "�ng cầu nguyện", v� thời gian d�i" �ng cầu nguyện" quỳ trước Th�nh Thể cũng như tập qu�n th�y giữ suốt đời l� đọc v� suy niệm sốt sắng 15 mầu nhiệm M�n C�i mỗi ng�y.

Tu sĩ thuyết gi�o

Thế nhưng th�y Sampedro chưa thấy vậy l� đủ, th�y cảm thấy Ch�a k�u gọi m�nh hiến th�n cho Ng�i một c�ch trọn vẹn hơn trong việc truyền gi�o cho lương d�n. Th�y xin v�o tỉnh d�ng Đaminh M�n C�i để loan b�o tin mừng ở Viễn Đ�ng, d� gia đ�nh phản đối m�nh liệt, d� lời ngăn đe v� nước mắt, th�y đ� cương quyết từ bỏ chức gi�o sư, đến Ocana, trung t�m huấn luyện của tỉnh d�ng. Th�y l�nh tu phục ng�y 16.8.1845 khi đ� 24 tuổi. Ng�y 18.8.1846, th�y tuy�n khấn trọng thể trong d�ng Đaminh.

V� đ� m�n kh�a thần học ở Oviedo, bấy giờ th�y Sampedro chuẩn bị l�nh c�c chức th�nh v� thụ phong linh mục ng�y 29.5.1847 tại Madrid, rồi ng�y 06.6 vị t�n linh mục d�ng th�nh lễ mở tay ở Ocana. Ch�n th�ng sau, cha Sampedro từ Cadiz đi theo t�u Victoria c�ng bốn bạn đồng h�nh sang Manila ng�y 25.7.1848 nhằm lễ th�nh Giac�b�. Khi đến nơi, Bề tr�n đ� xếp đặt để cha phụ tr�ch khoa triết l� cho trường đại học Santo Tomas, nhưng cha xin ph�p tr�nh b�y � nguyện đi truyền gi�o ở Việt Nam, v� Bề tr�n đ� chấp thuận.

Chỉ ba th�ng sau, cha đ�p t�u đến Macao, rồi đến Đ�ng Xuy�n ng�y 28.2.1848 đem theo hai sắc lệnh của T�a Th�nh bổ nhiệm hai Đức cha Hermosilla Li�m v� Marti Gia coi s�c hai gi�o phận Đ�ng v� Trung mới được phận chia. Sau một thời gian học hỏi kinh nghiệm với vị linh mục l�o th�nh Hermosilla, cha Sampedro được ng�i đặt t�n mới l� Xuy�n.

Sau đ�, Đức cha Li�m gửi cha đến Nam Am học tiếng Việt v� phục vụ cho đến th�ng 3 năm 1850 th� được Đức cha Sanjurjo An đặt l�m Gi�m đốc chủng viện ở Cao X�. Th�ng 7 năm đ�, cha được l�m đại diện Bề tr�n phụ tỉnh, v� th�ng 8.1852 th� nhận chức Bề tr�n phụ tỉnh, chu to�n tr�ch nhiệm gi�o dục của m�nh, cha Sampedro c�n n�u gương cho c�c chủng sinh về đời t�ng đồ truyền gi�o. Cha giữ luật chay tịnh, h�m m�nh theo luật d�ng, mặc �o nhặm v� gia tăng nhiều việc hy sinh kh�c. Ngo�i ra, cha c�n xuất bản nhiều tập s�ch nhỏ truyền b� đức tin, v� đi giảng cho lương d�n. Đức cha An x�c nhận cả một họ đạo mới th�nh lập gồm 54 gia đ�nh, 500 t�n hữu ở gần Cao X� l� kết quả l�ng nhiệt th�nh của cha bề tr�n Sampedro Xuy�n.

Gi�m mục trong cơn b�ch hại

Th�ng 8.1852, Đức cha Sanjurjo An l�n kế vị Đức cha Marti Gia (qua đời ng�y 26.8). V� gi�o phận qu� đ�ng, ng�i xin ph�p T�a th�nh để chọn Sampedro l�m Gi�m mục phụ t� hiệu t�a Tricomia. Lễ phong chức được cử h�nh rất trọng thể ng�y 16.9.1855 tại B�i Chu, với sự hiện diện của hai Gi�m mục, 49 linh mục v� rất đ�ng gi�o hữu. Trong chức vụ mới, Đức cha Sampedro Xuy�n c�ng nhiệt th�nh hơn với việc truyền b� đức tin. Trong ho�n cảnh nạn dịch lan tr�n, việc rửa tội cho trẻ em ngoại đạo sắp chết gia tăng rất nhanh. Chỉ trong năm 1855 được 35.349 em được rửa tội.

Dầu ho�n cảnh kh� khăn, Đức cha Xuy�n vẫn l�n l�t đi thăm c�c họ đạo, v� phải thi h�nh việc phục vụ hầu hết v�o ban đ�m. Th�ng 5.1857, khi Đức cha An bị bắt, Đức cha Xuy�n t�m mọi c�ch để đưa ng�i ra, nhưng việc chưa th�nh th� Đức cha An đ� bị xử tử v�o ng�y 20.07.

Cuộc b�ch hại ng�y c�ng gia tăng. Quan qu�n triệt hạ c�c nh� thờ B�i Chu, Lục Thủy, Ph� Nhai, bệnh viện, c� nhi viện v� c�c chủng viện. Tổng đốc Nguyễn Đ�nh T�n hăng h�i quyết l�ng bắt hết c�c Gi�m mục, linh mục trong khu vực của �ng. Thủ cấp của Đức cha Xuy�n được treo gi� cao n�n khắp nơi đều c� người r�nh bắt ng�i.

Về phần Đức cha, sợ gi�o phận c� ng�y mất chủ chăn, đ� d�ng quyền T�a Th�nh để chọn cha Berrio Ochon Vinh l�m Gi�m mục phụ t� c� quyền kế vị. Lễ tấn phong �m thầm c� một kh�ng hai cho vị Gi�m mục "gậy tre mũi giấy" n�y đ� được cử h�nh trong một nh� gi�o hữu ng�y 13.6.1858 ở Ninh Cường.

Điều h�nh gi�o phận trong những ng�y kh� khăn, cuộc sống của Đức cha Xuy�n nổi bật về l�ng đạo đức v� tinh thần cầu nguyện. Ng�i thường tự xưng l� "kẻ tội lỗi khốn khổ !" Ng�i thường khuy�n người kh�c : "h�y nh�n khuyết điểm của tha nh�n để sửa m�nh v� sẵn s�ng lắng nghe � kiến của mọi người".

Đức cha vẫn lu�n mặc �o nhặm v� suy gẫm chuỗi M�n C�i, mỗi ng�y suy niệm về Đức Mẹ Sầu Bi, Nữ Vương c�c Th�nh Tử Đạo, mẫu gương hiệp th�ng với những đau khổ của Ch�a. đặc biệt v� t�n k�nh Đưc Mẹ, ng�i lu�n khởi đầu thư từ v� c�c buổi n�i chuyện bằng lời ch�c tụng AVE MARIA.

Ngục t� v� �n lăng tr�

Sau lễ tấn phong cho vị Gi�m mục phụ t�, Đức cha Xuy�n đi l�n Quần Cống, rồi qua Th�n Đ�ng v�i ng�y, v� đến Ki�n Lao tạm tr� nh� �ng tr�m Khanh. Ng�y 08.7.1858 qu�n l�nh đ� v�y bắt được v�i ng�i v� hai ch� gi�p lễ : Đaminh Nguyễn Tiệp v� Mai Hiến. Quan bắt Đức cha mang g�ng xiềng nặng nề v� giải ba cha con l�n tỉnh Nam Định.

Sau 20 ng�y trong ngục, Đức cha l�nh �n lăng tr� ng�y 28.7.1858. tr�n đường ra ph�p trường Bảy Mẫu, đi sau đ�m l�nh đ�ng đảo v� l� h�nh 20 người tuốt gươm trần, Đức cha Sampedro Xuy�n một tay cầm s�ch nguyện, một tay giơ l�n ban ph�p l�nh cho d�n ch�ng. Tuy nhi�n cũng c� kẻ lấy b�n n�m v�o ng�i.

Tại ph�p trường, hai cậu Tiệp v� Hiến đ�n nhận ph�p l�nh của Đức cha, rồi đưa cổ chịu ch�m. Sau đ�, l� h�nh x� vị Gi�m mục nằm sấp tr�n chiếu c� phủ vải sẵn, tước hết y phục, chỉ để cho ng�i mặc chiếc quần cụt. Rồi họ cột ch�n tay thật căng v�o bốn cọc ở bốn ph�a, v� th�m hai cọc ở dưới n�ch để nạn nh�n khỏi cựa quậy.

Năm l� h�nh cầm năm c�i r�u chờ lệnh quan �m s�t ra dấu, lần lượt từng người thi h�nh nhiệm vụ. Họ chặt từng ch�n, từng c�nh tay rồi mới chặt đầu. M�u tu�n ra đọng lại th�nh vũng, trong khi vị tử đạo vẫn giữ được vẻ mặt b�nh tĩnh, kh�ng ngừng k�u t�n Ch�a Giesu cho đến khi tắt thở.

Mấy ph�t sau, đ�m l�nh mổ bụng ng�i, cắt buồng gan giơ l�n cao v� n�i: "Xem n�y, Gan T�y thật l� to", rồi họ chia nhau ăn. Cuối c�ng họ đẩy thi thể ng�i xuống một hố s�u, lấp đi v� muốn cho voi d�y x�o nữa. Nhưng họ th�c giục h� la m� đ�n voi vẫn kh�ng đạp l�n hố. Thủ cấp của vị tử đạo sau ba ng�y bị b�u nơi c�ng cộng, qu�n l�nh băm n�t rồi n�m xuống s�ng. Đến sau c�c gi�o hữu đưa thi thể của Đức cha về mai t�ng tại Ph� Nhai. Năm 1888, thi h�i ng�i được dời về qu� hương Oviedo, nhưng tay phải của ng�i th� để lại B�i Chu, v� tay tr�i được đưa về Malina, sau bị thất lạc trong Thế Chiến Thứ Hai v� bom đạn.

Ng�y 29.4.1951, Đức Pi� XII đ� suy t�n Đức cha Giuse Melchior Garcia Sampedro Xuy�n l�n bậc Ch�n Phước c�ng với Đức cha An v� 23 vị tử đạo người Việt Nam. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n h�ng Hiển th�nh.