Ng�y 30 th�ng 06.
Th�nh Vinh Sơn Đỗ Yến
Linh mục d�ng Đaminh - (1764 – 1838)

�ng l�o lang thang.

Vinh Sơn Đỗ Yến được họa lại dưới ch�n dung một cụ gi� tuổi ngo�i thất tuần, r�u t�c bạc phơ sau hơn bốn mươi năm tận tụy với đo�n chi�n Ch�a tại nhiều gi�o xứ ở Hải Dương. Như lương y tận t�m với con bệnh, vị linh mục cao ni�n khả k�nh, đạo dức, hiền từ ấy đ� lu�n hiện diện giữa gi�o hữu trong mọi cơn thử th�ch.

Giờ đ�y khi nh� vua gắt gao truy l�ng c�c linh mục v� hăm dọa ph� b�nh địa khu vực gi�m chứa chấp bất cứ đạo trưởng n�o, vị t�ng đồ l�o th�nh kh�ng muốn g�y li�n lụy cho đo�n chi�n, đ� từ gi� xứ Kẻ Sặt th�n thương l�n đường bước tới một phương trời v� định… như Đức Kit� xưa "c�o c� hang, chim c� tổ, nhưng con người kh�ng chỗ tựa đầu". Cuộc li biệt đo�n chi�n y�u qu� dưới thế đ� đưa cha Vinh Sơn Đỗ Yến đến đo�n tụ với c�c th�nh tr�n trời : Vị cha gi� đ� l�nh triều thi�n tử đạo l�m phần thưởng mu�n đời Thi�n Ch�a trao ban.

Linh mục d�ng thuyết gi�o

Vinh Sơn Đỗ Yến ch�o đời năm 1764 (thời Hậu L�), tại Tr�, xứ Ph� Nhai, tỉnh Nam Định. Đ�y l� một miền đất "ph� nhi�u" đ� ph�t sinh nhiều vị th�nh : Vinh Sơn Li�m, T�ma Dụ, Đaminh Đạt… Cậu Vinh Sơn Yến theo lời Ch�a gọi sống đời tu tr� ngay từ thời ni�n thiếu. Sau một thời gian r�n luyện nh�n đức v� học hỏi c�c m�n triết, thần, th�y được Đức Gi�m Mục Delgado Y phong chức linh mục năm 1798. Người ta tưởng cuộc đời t�ng đồ của ng�i kết th�c ngắn ngủi, v� ng�i đ� bị bắt trong cơn cấm đạo cuối đời cảnh Thịnh. Nhưng may mắn nhờ c�c t�n hữu d�ng tiền chuộc lại, cha đ� được tha về.

Ng�y 22.07.1807, cha Vinh Sơn Đỗ Yến l�nh �o d�ng Đaminh v� được tuy�n khấn năm sau. Đời tu d�ng gi�p cha kết hiệp mật thiết hơn với t�nh y�u Ch�a. Ng�i sống rất khi�m tốn, thường hy sinh h�m m�nh v� thầm lặng l�u giờ trong chi�m niệm. T�m hồn lu�n b�ng ch�y l�ng mến y�u, cha nhiệt t�m với t�ng đồ truyền gi�o, kh�ng nề quản mệt nhọc hay hiểm nguy đến t�nh mạng. Dưới triều Gia Long (1802-1820) v� đầu thời Minh Mạng cha Vinh Sơn Yến thi h�nh sứ mệnh t�ng đồ trong bầu kh�ng kh� b�nh an. Thoạt ti�n cha đảm tr�ch gi�o xứ Kẻ Mốt, sau chuyển sang xứ Kẻ Sặt, thuộc t�nh Hải Dương. Nơi n�o Ng�i cũng hết m�nh củng cố đức tin cho c�c t�n hữu v� ho�n cải nhiều người ngoại gi�o tin theo đạo Ch�a. C�c t�n hữu khẳng định ng�i lu�n vui tươi kh�n ngoan, b�nh tĩnh, dịu hiền v� th�nh thiện.

Bước ch�n lưu lạc

Năm 1838, vua Minh Mạng truyền c�c quan chức phải triệt để thi h�nh chiếu chỉ cấm đạo tại c�c gi�o phận Đ�ng Ngo�i. Nhiều gi�m mục, linh mục, tu sĩ, gi�o hữu đ� anh h�ng hy sinh mạng sống v� trung th�nh với đức tin. Nhiều th�nh đường chủng viện, nh� chung bị t�n ph�. Cha Vinh Sơn Đỗ Yến, ch�nh sứ Kẻ Sặt, rất đau l�ng chứng kiến cảnh c�c con chi�n m�nh chịu cưỡng b�ch hạ ng�i th�nh đường khang trang do c�ng sức vất vả v� tiền bạc họ đ�ng g�p để x�y dựng n�n. V� thuơng đo�n chi�n đang cảnh ngộ gian nan, ng�i ở lại giữa họ, nay ở nh� n�y, mai ở nh� kh�c, ban đ�m lo cử h�nh phụng vụ d�ng lễ, ban ng�y đến khuy�n bảo c�c t�n hữu v� ban b� t�ch cho họ. Tất cả những điều đ� cha phải l�m k�n đ�o tương tự thời sơ khai của Gi�o Hội.

Nhưng khi hay tin cha Vinh Sơn Yến vẫn c�n lẫn trốn trong xứ Kẻ Sặt, c�c quan liền cho tăng cường kiểm so�t chặt chẽ, quyết l�ng bắt ng�i cho kỳ được, v� dọa t�n ph� b�nh địa l�ng Sặt. V� muốn gi�o hữu được y�n ổn, vị chủ chăn �m thầm ra đi, mang theo nỗi niềm đau x�t phải xa c�ch đo�n chi�n y�u qu�. Cha ho�n to�n t�n th�c mọi sự v�o b�n tay quan ph�ng.

Trước hết cha đến họ Thừa, nhưng thấy nơi đ�y kh�ng bảo đảm, ng�i lại l�n đường đến họ Lực Điền (Hưng Y�n). Đường xa mệt mỏi, ng�o dừng ch�n nghỉ dưới b�ng bụi tre. Một kh�ch bộ h�nh đi qua hỏi : "�ng l�o đi đ�u sao lại ngồi đ�y ?" Để giấu tung t�ch, cha liền giả vờ hỏi xem đường n�o đi Kẻ Sặt, đường n�o về Lực Điền. Người kh�ch chỉ gi�p rồi bỏ đi tiếp tục cuộc h�nh tr�nh, ng�y 08.06 cha gặp �ng Cai Phan. �ng l�m bộ thương cảm n�i nỉ ng�i n�n ở nh� m�nh. Thế rồi �ng trở mặt bắt ng�i, cho đ�ng g�ng v� giải về Hải Dương. Khi hay tin gi�o xứ Kẻ Sặt v� Lực Điền đem tr�u v� tiền đến chuộc, nhưng �ng Cai nhất định kh�ng cho v� hy vọng được quan ban thưởng nhiều hơn. Cha Vinh Sơn phải hết lời khuy�n can mới ngăn được hai họ khỏi d�ng vũ lực để giải tho�t ng�i.

Tại Hải Dương 3 ng�y sau vị t�ng đồ được đưa ra trước c�ng đường. Quan tuần phủ tỉnh n�y vốn l�ng nh�n hậu, lại c� lời can thiệp của �ng lang H�n, y sĩ chữa bệnh cho quan, n�n kh�ng muốn vấy m�u người c� đạo, �ng xin vị linh mục tự nhận l� lang y để �ng ph�ng th�ch. Vị chứng nh�n trả lời : "Kh�ng, t�i kh�ng phải l� th�y lang. T�i l� th�y cả chuy�n giảng đạo v� tế lễ Thi�n Ch�a. T�i sẵn l�ng chịu chết v� lẽ đ�, chứ kh�ng n�i dối để được sống".

Quan t�m c�ch kh�c để trả tự do cho cha Yến. �ng truyền vẽ v�ng tr�n xung quanh chỗ cha đứng, bảo ng�i bước qua đ� như bước quan Th�nh Gi� vậy. Một lần nữa vị tuy�n xưng đức tin lại cương quyết từ chối : "L�m như thế kh�ng kh�c n�o t�i chối đạo". Quan tuần phủ thấy kh�ng thể l�m lay chuyển đức tin của vị linh mục l�o th�nh, liền l�m sớ tường tr�nh vế kinh. Nhưng v� kh�ng muốn đ�ch th�n xử �n người v� tội, quan xin ph�p triều đ�nh cho giải cha về tỉnh nguy�n qu�n l� Nam Định.

Giờ �n thưởng

Vua Minh Mạng kh�ng chấp thuận v� kết �n tử h�nh ngay. Bản �n k� ng�y 20.06.1838, vế tới Hải Dương ng�y 30.06, nội dung như sau:

"Đỗ Yến bản quốc l� đạo trưởng Gia T�, bị bắt m� kh�ng chịu bỏ đạo, thật l� người ngu muội cố t�nh kh�ng theo đường phải, vậy trảm quyết ngay đem về Nam Định l�m g�?".

Trong 3 tuần lễ bị giam, nhờ sự can thiệp của �ng lang H�n, cha Vinh Sơn Yến kh�ng phải mang g�ng xiềng, được ph�p nhận lương thực gi�o hữu thăm nu�i kh� đầy đủ. Ng�y đ�m ng�i chỉ chuy�n cần nguyện kinh v� trầm lặng trong suy niệm l�u giờ.

Ng�y 30.06.1838, quan tuần phủ thi h�nh ngay bản �n mới nhận được. Cha Vinh Sơn hi�n ngang tiến ra ph�p trường ớ ng� tư, gần họ B�nh Lao, c�ch th�nh Hải Dương một c�y số vế ph�a T�y. Gương mặt hiền từ của vị linh mục l�o th�nh đ�ng k�nh với d�ng điệu thanh cao khiến nhiều người x�c động. Tới nơi ng�i quỳ gối cầu nguyện thật sốt sắng, rối l� h�nh thi h�nh phận sự. Chỉ một nh�t gươm vung l�n đầu vị tử đạo rơi xuống đất.

Quan tặng một tấm vải đế tẩm liệm v� truyền kh�u đầu vị tử đạo v�o cổ, rối cho ph�p t�n hữu họ B�nh Lao đưa về an t�ng. T�m th�ng sau, t�n hữu cải t�ng v�o nh� thờ Thọ Ninh. Khi cải t�ng người ta thấy thi h�i của cha Vinh Sơn c�n nguy�n vẹn như mới ly trần. �ng Trưởng Dong một người ngoại gi�o, được chứng kiến tận mắt đ� n�i : "Thật l� người sống kh�n th�c thi�ng, đ� t�m th�ng m� kh�ng ti�u hao ch�t n�o, kh�ng h�i tanh lại thoảng m�i thơm tho nữa."

Anh h�ng tử đạo Vinh Sơn Đỗ Yến, linh mục d�ng Đaminh, đ� được Đức L�o XIII suy t�n ch�n phước ng�y 27.05.1900. Ng�y 19-06-1988, Đức Gioan Phaol� II suy t�n ng�i l�n h�ng Hiển th�nh.