Ch�a Nhật
XXXIII Thường Ni�n - Năm A
Cn 31:10-13.19-20.30-31 ; 1 Tx:1-6 ; Mt 25:14-30
An Phong op : �ừng �ầu H�ng Trước Khi V�o Cuộc
Như Hạ op : Niềm Vui Tuyệt Vời
Fr. Jude Siciliano, op : Đời sống Tin Mừng đ�i hỏi phi�u lưu
Fr. Jude Siciliano, op : Ch�a Gi�su t�n nhiệm ch�ng ta
G Nguyễn Cao Luật op : Muốn Sinh Lợi Phải D�m Liều
Fr. Jude Siciliano, op : Những ấn tượng ban đầu
�ừng
�ầu H�ng Trước Khi V�o Cuộc
Mt 25:14-30
Mỗi người một ho�n cảnh ri�ng
Con người sinh ra đ� c� sự bất b�nh đẳng : c� kẻ gi�u người ngh�o; kẻ th�ng minh, người th� đần độn; kẻ ra đời trong mảnh đất tốt, người th� phải đ�n nhận biết bao bất hạnh...
"�ng cho người n�y năm n�n, người kia hai n�n, người kh�c nữa một n�n"
Những sự bất b�nh đẳng tự nhi�n về t�i năng v� ho�n cảnh kh�ng c� nghĩa l� c� một sự bất b�nh đẳng về phẩm gi�. Thi�n Ch�a kh�ng đ�i mọi người phải l�m lợi được năm n�n, nhưng chỉ muốn mỗi người đ�n nhận cuộc sống của m�nh, đ�n nhận ho�n cảnh ri�ng của m�nh v� sống tốt đẹp trong ch�nh ho�n cảnh ấy. Mỗi người, trong ho�n cảnh ri�ng của m�nh vẫn l� một con người cao qu�, vẫn l� con c�i của Thi�n Ch�a v� được Thi�n Ch�a tin tưởng trao ph� n�n bạc của Ng�i.
Th�i độ so đo t�nh to�n
Tuy nhi�n, c� nhiều người lu�n "đứng n�i n�y tr�ng n�i nọ", họ lu�n thấy m�nh thiếu v� muốn đổ tội cho ho�n cảnh. Một th�i độ so đo t�nh to�n như thế bộc lộ th�i độ của người n� lệ hơn l� th�i độ của người con trong nh�; v� b�nh thường, đ� l� th�i độ ch�o thua trước cuộc đời.
"Thưa �ng chủ, t�i biết �ng l� người h� khắc, gặt chỗ kh�ng gieo, thu nơi kh�ng v�i. V� thế, t�i đ�m sợ mới đem ch�n giấu n�n bạc của �ng dưới đất. Của �ng đ�y, �ng cầm lấy".
Trong t�m t�nh con c�i, một n�n bạc đ� l� một hồng �n ! Nhưng trong th�i độ "đứng n�i n�y tr�ng n�i nọ", một n�n bạc lại l� một h�nh phạt. Ch�nh th�i độ của con người trước cuộc đời v� trước Ch�a đ� g�p phần l�m n�n th�nh c�ng hay thất bại của con người. Nhiều khi người ta được đ�n nhận hơn một n�n (một n�n bạc hiểu như điều căn bản để c� thể sống v� ho�n th�nh cuộc sống), nhưng lại cứ ph�n n�n t�i chẳng c� g�.
Thi�n Ch�a tin tưởng con người
Thi�n Ch�a đi xa ? Thật ra Thi�n Ch�a chẳng bao giờ đi xa cả. Ng�i chỉ ra như "vắng mặt" để con người biết thể hiện năng lực v� l�ng trung t�n của m�nh. Trong � nghĩa đ�, th�i độ trung t�n trở n�n một yếu tố hết sức quan trọng. Nếu ta trung t�n trong mỗi c�ng việc nhỏ, th� b�nh thường ch�nh c�ng việc ấy sẽ mở ra những c�nh cửa mới cho cuộc đời; v� nếu ta biết cảm tạ hồng �n, th� ch�nh những hồng �n nhỏ lại dẫn ta tới niềm vui lớn lao hơn : "v� ph�m ai c�, sẽ đựơc cho th�m v� sẽ c� dư thừa".
Lạy Ch�a Gi�su,
Th� thật với Ch�a, con vẫn chưa tin tưởng nhiều nơi Ch�a
trong đời sống, trong c�ng việc,
trong những kh� khăn m� con gặp phải tr�n đường đời.
V� cũng v� thế, nhiều lần con
muốn lẩn tr�nh,
hoặc đầu h�ng cuộc đời.
Xin cho con biết tin tưởng nơi
t�nh thương Ch�a
v� sự quan ph�ng y�u thương của Ch�a Cha nhiều hơn nữa.
NIỀM VUI
TUYỆT VỜI
Mt 25:14-30
Thế giới đang lo sợ về cuộc chiến giữa Iraq v� Hoa kỳ xảy ra v� c� thể lan rộng đến độ kh�ng kiểm so�t được. Cuộc chiến đ� chỉ khơi s�u hố ngăn c�ch giữa c�c nền văn ho� kh�c nhau. Thật l� một th�ch đố lớn lao giữa những gi� trị h�m nay.
NHỮNG C�I NH�N KH�C NHAU
V� "sắp đi xa" (Mt 25:14) trong "một thời gian l�u d�i" (Mt 25:19), một �ng chủ kh�n ngoan kia đ� chu đ�o sắp xếp mọi việc. �ược �ng giao ph� của cải, chắc chắn c�c đầy tớ phải l� những người đ�ng tin cậy sau nhiều năm l�m việc cho �ng. Thật vậy, kh�ng một đầy tớ n�o cuỗm số tiền bỏ trốn, mặc d� �ng vắng nh� kh� l�u. Về mặt trung t�n kh�ng ai c� thể tr�ch họ.
Kh�ng những kh�n ngoan, �ng chủ c�n c� con mắt tinh đời khi "giao ph� của cải m�nh cho họ," (Mt 25:14) "tuỳ khả năng ri�ng mỗi người." (Mt 25:15) Hớ h�nh một ch�t, �ng c� thể trở về trắng tay. Giả sử �ng giao năm yến cho cho người "t�i tớ xấu xa v� biếng nh�c" (Mt 25:26), chắc chắn t�i sản �ng đ� bị ảnh hưởng lớn v� c�ng việc đ� ngưng trệ. Thất đức đ� biến anh trở th�nh một thứ "kỳ đ� cản mũi". Người t�i tớ đ� kh�ng hẳn bất t�i. Nhưng tất cả những h�nh động xấu xa đ� đều ph�t xuất từ một c�i nh�n ti�u cực về �ng chủ. Nếu đ�ng như người đầy tớ n�y nhận x�t, tại sao c�c người đồng nghiệp với anh lại c� thể y�n t�m l�m việc cho chủ ?
�ng đ� chọn mặt gởi v�ng, khi giao năm v� hai yến cho c�c "t�i tớ t�i giỏi v� trung th�nh" (Mt 25:21.23). �iều �ng quan t�m nhất kh�ng phải l� khả năng chuy�n m�n, nhưng l� nh�n đức của người t�i tớ. Ch�nh nh�n đức mới quyết định tất cả th�nh bại cuộc đời. Những người t�i tớ n�y kh�ng những t�i giỏi, nhưng c�n c� c�i nh�n s�ng suốt v� đặt tất cả niềm hi vọng lớn lao nơi �ng chủ. Bằng chứng họ đ� hết sức t�ch cực l�m việc ngay cả khi �ng chủ vắng mặt. �ối với họ, �ng chủ c� mặt hay kh�ng, điều đ� kh�ng ảnh hưởng tới c�ng việc của họ. V� ch�nh lương t�m th�c đẩy họ ho�n th�nh mọi việc một c�ch xuất sắc. Niềm hi vọng đ� ph�t xuất từ niềm tin tưởng �ng chủ sẽ ban niềm vui lớn lao v�o l�c �ng trở về. Niềm vui ch�nh l� phần thưởng chỉ d�nh cho những "t�i tớ t�i giỏi v� trung th�nh", bất kể số lượng được giao bao nhi�u. Quả thực, c�n g� vui bằng khi nghe �ng tuy�n bố : "Ph�m ai đ� c�, th� được cho th�m v� sẽ c� dư thừa." (Mt 25:29) Niềm vui tr�n trề ! Vượt qu� niềm tin v� hi vọng.
Nhưng trong khi người t�i tớ "t�i giỏi v� trung th�nh" v�o "hưởng niềm vui của chủ" (Mt 25:21.23), th� "t�n đầy tớ v� dụng kia" bị quăng v�o "chỗ tối tăm b�n ngo�i : ở đ�, người ta sẽ phải kh�c l�c nghiến răng." (Mt 25:29.30) Một ho�n cảnh, hai số phận. Gi� trị cuộc đời kh�ng đo bằng số lượng của cải hay t�i năng, nhưng bằng l�ng trung th�nh. Giả sử người đ�y tớ nhận một yến ho�n to�n h�i l�ng v� h�nh động theo chỉ thị �ng chủ, chắc chắn anh dư khả năng để ho�n th�nh nhiệm vụ. Thế nhưng, mặc d� đủ t�i năng v� được chủ t�n nhiệm, anh cũng kh�ng muốn cố gắng ch�t n�o. Anh kh�ng muốn biết đến cảnh đồng nghiệp đang nỗ lực thi h�nh � muốn �ng chủ. Anh lợi dụng cơ hội �ng xa nh� để đứng nh�n cuộc đời dưới cặp k�nh đen thui của anh. Hẳn anh đ� từng ch� bai v� buồn cười trước những lam lũ của những người c�i lưng l�m t�i mọi cho một �ng chủ "h� khắc, gặt chỗ kh�ng gieo, thu nơi kh�ng v�i." (Mt 25:24) Thực tế, c�i nh�n tăm tối đ� đ� đẩy anh v�o "chỗ tối tăm b�n ngo�i" để "kh�c l�c nghiến răng" (Mt 25:30) trong tuyệt vọng.
Chắc chắn đồng nghiệp kh�ng chia sẻ quan niệm của anh về �ng chủ. Ngược lại, qui luật cuộc sống rất cần để đạt đến hạnh ph�c v� niềm vui. Ph�n chia c�ng t�c hay lợi lộc, �ng chủ căn cứ "khả năng ri�ng mỗi người." (Mt 25:15) Khả năng kh�c nhau chỉ nhằm phục vụ anh em v� gi�p mọi người đạt tới hạnh ph�c đ�ch thực. Khả năng n�y chỉ tỏ lộ khi gặp th�ch đố. ��ng l� "thui ra mới biết b�o gầy". Qua cơn thử th�ch tất cả sẽ lộ nguy�n h�nh. Sau cơn thử lửa mới thấy niềm vui tuyệt vời.
NIỀM VUI TUỔI TRẺ
Niềm vui ch�nh l� hấp lực mạnh nhất đối với tuổi trẻ. Nhưng l�m sao t�m được niềm vui đ� giữa một thế giới qu� nhiều bất ổn v� khủng hoảng về mọi mặt như h�m nay ? Tương lai thuộc về ai "đem lại niềm hi vọng cho một thế giới đầy dẫy những bất c�ng v� thiếu vắng những gi� trị," (�GH Gioan Phaol� II : Zenit 8/11/2002) Muốn thế, "giữa một thời đại nổi cộm với một nền văn ho� nhiều lo lắng, trống rỗng v� v� nghĩa, h�y l�n tiếng rao giảng Thi�n ch�a si�u việt, �ấng lu�n lắng nghe tiếng những người bị �p bức v� đau khổ k�u g�o." (�GH Gioan Phaol� II : Zenit 8/11/2002)
Kh�ng thể rao giảng Thi�n ch�a si�u việt, nếu kh�ng c� l�ng "k�nh sợ �ức Ch�a." (Cn 31:30) Ch�nh l�ng k�nh sợ �ng chủ đ� gi�p những người t�i tớ ho�n th�nh c�ng t�c xuất sắc. "K�nh sợ �ức Ch�a l� bước đầu của tri thức. Kẻ ngu si khinh thường kh�n ngoan v� lời nghi�m huấn." (Cn 1:7) Như thế c�c đầy tớ �ng chủ đ� được ph�n ra hai hạng r� rệt : kh�n ngoan v� ngu si. Kh�n ngoan l� th�nh tr� vững chắc nhất bảo vệ mọi gi� trị. Kh�ng bắt nguồn từ kh�n ngoan, niềm vui sẽ hời hợt v� lạt lẽo. Chỉ �ức Gi�su, sự kh�n ngoan của Thi�n Ch�a, mới c� thể đem lại niềm vui thực sự cho nh�n loại. Giữa một thế giới đang vắng b�ng Thi�n Ch�a, c�c bạn trẻ "h�y tin tưởng ! H�y x�y dựng cuộc sống với �ức Gi�su trong niềm hi vọng !" (C�c Gi�m mục Ph�p : Zenit 13/11/2002) V� chỉ �ức Gi�su mới dẫn mọi người "v�o hưởng niềm vui của" Thi�n Ch�a qua nẻo đường "c�ng ch�nh, b�nh an v� hoan lạc trong Th�nh Thần"(Rm 14:17). �� ch�nh l� con đường th�nh thiện, l� "bổn phận căn bản v� cấp thiết m� bạn c� thể đ�ng g�p v�o c�ng cuộc t�n Ph�c �m ho�, v� l� một bảo đảm cho c�ng cuộc phục vụ Tin mừng đ�ch thực cho những người c�ng khốn." (�GH Gioan Phaol� II : Zenit 8/11/2002)
Giữa "những ho�n cảnh c� thể l�m lu mờ niềm hi vọng v� những căng thẳng v� sợ h�i, chống đối v� chia rẽ, qu� kh�ch v� bạo lực, c�c bạn phải cấp thiết đem sứ điệp Tin mừng đến cho mọi người. �ể c� thể thực hiện sứ mệnh đ�, tr�n hết c�c bạn phải duy tr� sự hiệp th�ng bền bỉ với �ức Gi�su, kh�ng ngừng chi�m niệm th�nh nhan Người trong kinh nguyện v� hết sức phục vụ Người qua anh em." (�GH Gioan Phaol� II : Zenit 8/11/2002) Muốn được như thế, họ cần "mở rộng t�m tr� trước những nhu cầu nh�n loại, v� nh�n loại đang chiến đấu để t�m ra mục đ�ch trong một thế giới c� qu� nhiều x�o trộn do khủng hoảng về � nghĩa." (�GH Gioan Phaol� II : Zenit 10/11/2002) Giữa cơn cuồng loạn ng�n từ h�m nay, người ta c� thể sẵn s�ng hi sinh anh em cho một mục ti�u kh�ng tưởng. �� l� cảnh tăm tối trần gian đang đầy đoạ con người. "V� tất cả anh em l� con c�i �nh s�ng, con c�i của ban ng�y. Ch�ng ta kh�ng thuộc về đ�m, cũng kh�ng thuộc về b�ng tối. Vậy ch�ng ta đừng ngủ m� như những người kh�c, nhưng h�y tỉnh thức v� sống tiết độ," (1 Tx 5:5-6) để c� thể l�m chứng cho mọi người biết "�ức Gi�su Kit�, Ng�i Lời Thi�n Ch�a nhập thể, l� trung t�m của lịch sử nh�n loại v� l� ch�a kho� mở cho mọi người thấy mầu nhiệm con người v� mạc khải về ơn gọi tối cao của Người." (�GH Gioan Phaol� II : Zenit 8/11/2002)
Sống giữa những ảnh hưởng chồng ch�o nhau h�m nay, giới trẻ phải dấn th�n v�o "việc Ph�c �m ho� văn ho�, để l�m cho cuộc sống nổi bật l�n niềm hi vọng hơn l� sợ h�i hay bi quan." (�GH Gioan Phaol� II : Zenit 10/11/2002) Muốn được như thế, họ phải lao v�o cuộc canh t�n đặc sủng C�ng gi�o để trở th�nh "những dấu chỉ sống động của niềm hi vọng," (�GH Gioan Phaol� II : Zenit 10/11/2002) l�m chứng cho mọi người thấy Ch�a Th�nh linh đang hiện diện v� hoạt động giữa l�ng nh�n loại. Ch�nh Th�nh linh sẽ cho giới trẻ biết rằng chỉ �ức Gi�su mới đem lại niềm vui tột đỉnh cho giới trẻ m� th�i, v� ch�nh Người l� niềm hi vọng của nh�n loại.
Đời sống
Tin Mừng đ�i hỏi phi�u lưu
(Mt 25, 14
-30)
Thưa qu� vị.
N�i về chuyện Ch�a Gi�su đến lần thứ hai đối với c�c t�n hữu b�nh thường xem ra xa vời, kh�ng ổn. Thản hoặc khi c� vị thuyết giảng n�o đ�, đầy nhiệt huyết m� ch�ng ta chẳng may bắt gặp ở đường phố, h� lớn: "Tận thế đ� gần rồi." Ch�ng ta ước mong �ng kh�ng chặn m�nh lại để hỏi: "Bạn c� được cứu rỗi kh�ng ?" Thật l�ng t�ng khi phải trả lời c�u hỏi đ�. Nhưng chẳng phải c�c vị ng�n sứ đường phố đ� mới n�i đến "Tận c�ng thời gian". Tin Mừng T�n ước mấy tuần nay cũng thường nhắc tới. Dầu vậy, khi đọc những bản văn Ph�c �m đầy h�nh ảnh c�nh chung, ch�ng ta thường cảm thấy m�nh đang như coi truyện cổ t�ch của một t�n gi�o đ� mai một từ l�u. Những truyện đ� h�nh như thuộc truyền thống của một t�n ngưỡng xa lạ. Vậy m� khi đọc những bản văn phụng vụ của c�c tuần cuối năm , ch�ng ta vẫn phải li�n tưởng đến việc Ch�a Gi�su xuất hiện lần thứ hai. Như vậy, ch�ng ta phải nghĩ thế n�o, rao giảng ra sao cho những th�nh giả ho�n to�n t�n thời chẳng hề c� � niệm về ng�y tận thế? C�ng nghe họ lại c�ng lạ tai.
Tuy nhi�n việc Ch�a đến lần thứ hai kh�ng phải l� hiện tượng nhỏ nhặt. Mặc dầu chưa đến, nhưng n� giữ một vai tr� then chốt trong cuộc sống đức tin. N� định gi� phẩm chất sống của người t�n hữu ! C�c b�i đọc Tin Mừng khuyến dụ ch�ng ta kiến tạo n� như một nh�n tố trong đời sống đạo đức v� trong khi chờ đợi sự kiện thực sự xuất hiện, ch�ng ta sống bằng niềm hyvọng c�nh chung đ�. Tin Mừng cảnh b�o mọi người rằng d� c�n phải chờ đợi một thời gian, nhưng chắc chắn Nước Thi�n Ch�a sẽ đến. Khi n� đến ch�ng ta đang ở trong tư thế n�o ? Sẵn s�ng hay v� t�m ? C� lẽ ch�ng ta kh�ng c�n sống để chứng kiến Ng�y Ch�a Gi�su t�i l�m, nhưng trong bụng mọi người đều nghĩ rằng thế giới hiện thời sẽ c� ng�y tận số. Chấm dứt mọi thời gian. C�nh chung sẽ ập đến số phận mọi người c� mặt tr�n tr�i đất n�y d� ở cương vị n�o đi nữa. Khi ấy, như c�u tục ngữ thường n�i: "Tắt đ�n nh� tranh cũng như nh� ng�i." (at the end of the game, the king and the pawn are put away in the same box: Con tướng v� con tốt đều nằm chung trong một hộp khi kết th�c v�n cờ).
Thế th� những dụ ng�n về ng�y tận thế nhắc nhở ch�ng ta n�n kh�n ngoan đầu tư cuộc sống m�nh v�o những gi� trị bền vững, để c� thể ngẩng đầu khi chịu ph�n x�t: �� sử dụng thời gian ra sao ? Ng�y Ch�a t�i l�m th�c giục mọi t�n hữu nghi�m chỉnh sử dụng cuộc đời m�nh, nghi�m chỉnh đến độ khi giờ Ch�a gọi ch�ng ta sẵn s�ng về với Ng�i trong đức tin v� l�ng can đảm. Ở cuộc tĩnh t�m gi�o xứ gần đ�y, t�i được l�m quen với một cụ gi� 70 tuổi. Cụ khoe với t�i vừa trải qua mấy cuộc thử nghiệm xem khối u lớn trong phổi cụ c� phải ung thư hay kh�ng. Cụ xin t�i cầu nguyện để rằng "bất cứ l� thế n�o, xin cho con đủ can đảm để chịu đựng." T�i n�i với cụ sẽ l�m theo � cụ, nhưng biết r� rằng linh hồn đạo đức n�y ho�n to�n sẵn s�ng "theo � Ch�a" suốt cuộc đời m�nh. Giống như hai người đầy tớ trung t�n đầu ti�n trong dụ ng�n Tin Mừng h�m nay. Cụ đ� đầu tư gia t�i Ch�a trao trong một cuộc "đầu tư tốt l�nh". Cuộc sống cụ gồm to�n c�ng việc �ch lợi : cầu nguyện, tr�ch nhiệm gia đ�nh, th�nh vi�n t�ch cực của cộng đo�n gi�o xứ, phục vụ l�ng giềng trong cơn nguy khốn, kh�ng thiếu x�t điều chi, kh�ng h�nh vi đ�ng tr�ch.
Hơn 20 năm trước đ�y, t�i c� theo d�i cuốn phim nhiều tập nổi tiếng, nhan đề l� "Những điệu nhạc buồn khu phố Hill" (Hill Street Blues). M�n đầu ti�n của mỗi tập đều chiếu căn ph�ng l�m việc trong khu phố l�c khởi sự đổi ca. �ng cảnh s�t trưởng v� c�c nh�n vi�n tụ họp. �ng ra lệnh cho họ mỗi người một c�ng t�c trong ng�y, rồi �ng khuy�n, tuần n�y qua tuần kh�c: "N�y c�c anh, h�y cẩn thận khi đến l�m việc ở đ�."
T�i nghĩ bụng, thế giới n�y l� một địa chỉ l�m việc đầy th�ch đố, kh�ng những đối với c�c nh�n vi�n cảnh s�t kia, m� c�n đối với tất cả mọi t�n hữu. Ch�ng ta c� quyền lao động, trở về nh� nghỉ ngơi, kho� cửa lại v� sống an to�n với gia đ�nh, kh�ng l�y nhiễm ồn �o của ngoại cảnh. Nhưng Ch�a khuy�n ch�ng ta kh�ng n�n l�m thế, m� phải ra đi, dấn th�n v�o x� hội, v�o thế giới loạn s� ngầu n�y, đầu tư cuộc đời v�o chiều s�u, chiều dầy của c�c biến cố.
Như trong dụ ng�n Ch�a Nhật h�m nay, cuộc ph�n x�t cuối c�ng khi chủ trở về dựa tr�n sự t�n nhiệm của �ng đặt v�o c�c đầy tớ. �ng đ� t�n nhiệm họ, giao của cải cho họ. Theo c�c nh� ch� giải th� mỗi n�n bạc nặng 35 k�. Nhiều th� 5 n�n, vừa 2 n�n v� �t cũng một n�n. �ng t�n th�nh sự phi�u lưu của họ v� đ�nh g�a cao bất cứ lợi lộc n�o họ kiếm được. Hai người đầy tớ trung t�n đ� v�ng lời �ng chủ, l�m lợi gấp đ�i. Một người v� t�ch sự, ch�n giấu n�n bạc rồi đổ lỗi cho chủ l� độc �c, keo kiệt.
C� hai b�i học trong truyện n�y: thứ nhất : �ng chủ Gi�su sẽ trở về, thứ hai: sau cuộc vắng mặt "l�n Trời" của �ng.
Ch�ng ta qu� r� sự kiện Ng�i "l�n trời" . Hiện thời đang chờ đợi việc Ng�i trở lại. Việc n�y cũng chắc chắn như việc "l�n trời", chỉ c� điều dụ ng�n kh�ng cho biết ng�y giờ đ�ch x�c. �ng chủ Gi�su đ�ng l� người d�m liều, giao cho c�c t�n hữu những t�i sản q�i gi� v� th�c đẩy họ đi "đ�nh bạc" với thế gian, x�c thịt v� ma quỷ. Ng�i kh�ng nghĩ l� Hội th�nh sẽ chơi tr� "an to�n", đem cất giấu của cải. Ngược lại, Ng�i mong đợi ch�ng ta l�m lợi đ�ng như Ng�i đ� đặt cược với �ức Ch�a Cha khi bước v�o trần gian.
Ch�ng ta đang sống trong giai đoạn khủng hoảng l�ng tin về tiền bạc, c�c c�ng ty lớn đang ph� sản. Tỷ lệ thất nghiệp d�ng cao. Nhiều người mất hết tiền của trong ng�n h�ng, trong thị trường chứng kho�n, nhất l� c�c cụ b� l�o mất quĩ hưu tr�, th� th�i độ của người đầy tớ thứ 3 xem ra kh�n ngoan, đ�ng l�m gương. Nhưng đối với �ng chủ Gi�su th� kh�ng phải vậy. Người đầy tớ thứ 3 h�nh động kh�ng phải do kh�n kh�o m� do bất lương, ăn cắp l�ng t�n nhiệm của chủ. Sự tiếp cận của hắn kh�ng phải v� y�u mến m� l� sợ h�i. Hắn đem cất giấu t�i năng, của cải v� biết chủ m�nh l� người h� khắc "gặt chỗ kh�ng gieo, thu nơi kh�ng ph�t".
R� r�ng dụ ng�n gợi � đời sống Tin mừng v� t�nh y�u Ph�c �m đ�i hỏi trung t�n, dấn th�n, v� phi�u lưu. Ch�ng ta chỉ thực sự sống Tin Mừng khi kh�ng �ch kỷ biến l�ng tin của m�nh th�nh sơ cứng, an to�n giả tạo. Ngược lại phải biết liều, d�m thăm viếng kẻ th�, đối thoại với người m�nh kh�ng ưa, t�m kế hoạch nu�i sống trẻ mồ c�i, đ�n b� go� bụa, người đ�i kh�t, quan t�m đến h�ng x�m, l�ng giềng, đọc s�ch nh� thờ, tham gia c�c sinh hoạt t�n gi�o, x� hội, tranh đấu cho c�ng l�, ho� b�nh. C� bao nhi�u khả năng th� đầu tư ngần ấy v�o c�c hoạt động �ch lợi trước mặt Thi�n Ch�a, chẳng cần th�nh c�ng, nhưng trung th�nh v� ph� th�c v�o �ấng tuy b�y giờ vắng mặt, nhưng chắc chắn sẽ trở lại ph�n x�t.
B�i đọc thứ nhất tr�ch từ s�ch Ch�m ng�n. S�ch c� giọng văn tiến bộ, được soạn sau thời lưu đ�y ở Babylone. Thời kỳ n�y kết th�c v�o năm 538 trước c�ng nguy�n. C�c c�u thơ được xếp đặt theo thứ tự chữ c�i, m� tả một nữ lưu kh�n kh�o, biết sử dụng t�i năng l�m cho gia đ�nh đẹp đẽ, trong ấm ngo�i �m. N�ng lao động t�ch cực, ban s�ng ban chiều v� th�u đ�m. Chồng n�ng c� thể tin cậy v�o n�ng, c�c người ngh�o khổ được n�ng nu�i dưỡng. N�ng hoạt động kh�ng những tại gia đ�nh m� cả nơi phố chợ. Mọi người đều hoan hỷ ca tụng n�ng tại cửa th�nh. Tuần vừa qua ch�ng ta được nghe đọc về B� ch�a kh�n ngoan, tuần n�y kh�n ngoan được cụ thể ho� nơi đời sống của một "người vợ t�i đức." Những c�ng việc của n�ng l� hoa tr�i kh�n ngoan, phẩm chất đời sống thường nhật l� sự th�nh thiện của n�ng, kh�ng l� thuyết, kh�ng trừu tượng m� l� những việc l�m thường ng�y: canh cửi cần mẫn, nội trợ chu đ�o, bố th� rộng r�i� N�ng th�nh thiện kh�ng ở d�ng vẻ b�n ngo�i, nhưng đầy l�ng k�nh sợ Thi�n Ch�a.
T�c giả s�ch Ch�m ng�n kh�ng m� tả c�c h�nh động đạo đức của n�ng một c�ch lẻ loi hoặc chỉ trong giờ khắc cầu nguyện, m� trong tương quan với đời thường. B� thực h�nh t�n gi�o của m�nh giữa đời, nơi gia đ�nh, phố x�, với chống con, bạn b�, kẻ ngh�o kh�, đ�i r�ch� Văn ho� của ch�ng ta ng�y nay ca tụng d�ng vẻ h�o nho�ng b�n ngo�i, nhưng nhiều khi những thứ đ� lừa dối, ch�ng qua. Th�nh thiện trong t�m hồn mới c� gi� trị. T�c giả kh�ng cho thấy ngoại h�nh của người vợ t�i đức n�y. Nhưng chắc chắn t�m hồn b� đầy đạo đức v� th�nh thiện.
B�i đọc 2, thơ gởi t�n hữu Thessalonica, cũng n�i l�n quan t�m của Hội th�nh ti�n khởi về ng�y Ch�a trở lại. Người ta vẫn mường tượng rằng chẳng bao l�u sau biến cố "l�n trời", Ng�i sẽ xuất hiện vinh hiển, tiếng Trung Quốc dịch l� quang l�m. Nhưng khi n�o ? Nhiều năm th�ng đ� tr�i qua, kh�ng thấy Ng�i thực hiện lời hứa. T�n hữu bắt đầu n�n n�ng, thất vọng. Th�nh Phaol� cảnh b�o về sự v� �ch của thắc mắc đ�. Ch�a đến một c�ch đột ngột, giống như kẻ trộm đột nhập, giống như đ�n b� đau đớn sinh con. Sự việc tuy biết trước sẽ xảy ra, nhưng giờ khắc th� ho�n to�n mầu nhiệm.
Tuy nhi�n, chẳng c� chi phải sợ h�i, T�n hữu l� con c�i �nh s�ng, kh�ng m� mẫm trong tối tăm, ngu dốt, Ch�a đ� dạy bảo nhiều ch�n l� s�ng ngời, chỉ đ�i hỏi tỉnh thức mong chờ như c�c trinh nữ kh�n ngoan tuần vừa qua. Lời lẽ của th�nh Phaol� ở đ�y cũng kh�ng trừu tượng, tr�i lại rất cụ thể v� gi�u h�nh ảnh. Ng�i t�o bạo so s�nh Ch�a đến như một kẻ trộm, hoặc như một phụ nữ sinh con, mặc d� gi�o l� về sự trở lại của Ch�a l� một phần nghi�m trọng trong đức tin của Hội th�nh. Xin cho c�c t�n hữu khắp ho�n cầu c� được một tinh thần mong đợi như th�nh Phaol�, trong những ng�y cuối năm n�y. Amen.
Ch�a Gi�su t�n nhiệm
ch�ng ta
(Mt 25, 14-30)
Thưa qu� vị.
T�i rất ngạc nhi�n kh�ng hiểu l�m thế n�o những cuộc cạnh tranh cờ bạc tr�n truyền h�nh lại phổ th�ng đến như vậy? C� tin đồn người ta sắp thiết lập một k�nh truyền h�nh mới d�nh ri�ng cho c�c con bạc đỏ đen. Nếu đ�ng như vậy th� quả l� t�i lạc hậu th�ng tin. C� lẽ k�nh đ� đ� được thực hiện rồi. V� tuần vừa qua t�i ngồi b�n một người đ�n �ng tr�n m�y bay v� �ng ta chơi video game suốt mấy tiếng đồng hồ ở chiếc vi t�nh s�ch tay, r� lại mấy v�n b�i đ� ph�t tuyến tr�n ti vi. �ng ta c� vẻ h�i l�ng v� đầy nhiệt huyết. Một lần t�i nghe �ng h� to �Yeah� (tr�ng rồi), l�c �ng thắng v�n b�i. T�i tự nhận đ�i l�c cũng ch� � đến c�c cao điểm của �ng. Một lần t�i định bụng x�i �ng chơi ba l� b�i thay v� hai. Thực tế, c� khối lượng khổng lồ kh�n giả coi c�c pha tr�nh diễn v� tr� chơi đen đỏ ấy. Tại sao vậy ? Điều g� hấp dẫn họ ?
T�i biết một buổi tối m�nh đ� bị cuốn h�t v�o tr� chơi ở một lần ph�t s�ng. T�i phải n�n lại v�i ph�t v� một người đ� đặt cọc tới 30.000 đ�la, cho một lần r�t b�i. T�i nghĩ m�nh đ� run lắm th� phải. Nhưng �ng ta lại chẳng tỏ dấu g� sợ h�i, v� t�i hiểu ra � nghĩa của cụm từ �poker-face� (mặt lạnh như tiền). V� những liều lĩnh n�o m� người đ�n �ng d�m chấp nhận rủi ro? T�i chẳng muốn lấy gương c�c tr� chơi đỏ đen hay c�c con bạc l�m mẫu mực cho nếp sống của ch�ng ta, c�c t�n hữu Ch�a Kit�. Bởi lẽ qu� nhiều người hoang ph� tiền bạc c� hạn của m�nh v�o c�c tr� chơi v� bổ. Lại c�n nhiều người kh�c trở th�nh c�c con nghiện của thần đỏ đen. Chắc chắn cuộc đời họ, gia đ�nh họ sẽ tan hoang v� con b�i hoặc b�nh xe may rủi. Tuy nhi�n, Tin mừng h�m nay c� ch�t d�nh d�ng đến nội dung liều lĩnh : �Nước Trời giống người kia sắp đi xa, gọi đầy tới đến m� giao ph� của cải m�nh cho họ. �ng đưa cho người n�y năm yến, người kia hai yến, người kh�c nữa một yến, t�y khả năng ri�ng mỗi người. Rồi �ng ra đi�. R� r�ng, Ch�a Gi�su muốn d�ng dụ ng�n song song với c�u chuyện b�i bạc của thế giới đời thường để mạc khải một ch�n l� n�o đ� cho ch�ng ta. Đức tin Ng�i để lại trần gian phải được c�c t�n hữu sử dụng sao cho hợp th�nh � Ng�i?
Trong c�u truyện Tin mừng, số tiền �ng chủ đ� giao mỗi gia nh�n rất lớn, nếu t�nh gi� hiện kim th� một yến tương đương với mười lăm năm lao động của một c�ng nh�n ngh�o. Hai yến l� ba mươi năm lao động. Vậy th� số vốn qu� dồi d�o để c�c đầy tớ sinh lợi. V� sự thật �ng chủ tr�ng đợi họ bu�n b�n l�m ăn cho đến khi �ng trở lại. C�u truyện kh�ng phải l� về ăn chay, h�m m�nh, phạt x�c, b�c �i, từ bỏ hay những chi giống như vậy. Ch�a Gi�su đ� n�i về c�c vấn đề n�y ở nhiều đoạn Ph�c �m kh�c. Ở đ�y � tưởng của Ch�a nhắm l� nội dung sinh hoạt kinh tế, bu�n b�n, lợi lộc v� kh�ch lệ c�c m�n đệ tăng trưởng về đ�ng thi�ng li�ng, sẵn s�ng liều lĩnh đảm nhận những nguy hiểm v� Danh Ng�i. Nếu như Ng�i sống ở thời điểm ch�ng ta, c� lẽ Ng�i cũng d�ng th� dụ về chuyện b�i bạc trong truyền h�nh m� dạy dỗ, chỉ bảo ch�ng ta l� c�c m�n đệ Ng�i phải biết điều h�nh �việc l�m ăn, sinh sống� khi Ng�i vắng mặt.
Dụ ng�n nhắc nhở rằng đức tin ch�ng ta nhận được từ Thi�n Ch�a kh�ng phải l� c�i bong b�ng dễ vỡ, n� c� nguồn gốc si�u nhi�n, chắc chắn như n�n bạc, chẳng dễ g� m� bị � nhiễm bởi ho�n cảnh của x� hội, của những nơi tầm thường. Ngược lại, Ch�a bảo ch�ng ta phải đầu tư v�o đ� : Gia đ�nh, trường học, sở l�m, chợ b�a, vui chơi, ngay cả những chỗ sa đoạ, tr�c t�ng, những nơi tội �c c� tổ chức, những b� đảng ăn cướp, giết người. N�i c�ch kh�c, Ch�a ban cho ch�ng ta những �n huệ, những gi� trị c� thể đứng vững ngay cả khi thế giới tấn c�ng với những thử th�ch độc �c nhất. Dụ ng�n khuyến kh�ch ch�ng ta d�m đảm nhận c�c liều lĩnh v� đem theo đức tin v�o c�c sinh hoạt hằng ng�y. Ch�ng ta phải d�m đứng ra l�m nh�n chứng cho những điều m�nh tin. Than �i, l� thuyết th� mạnh mẽ lắm, tưởng như Nước Trời đ� r� r�ng khắp nơi. Nhưng thực tế th� lại tối tăm, ảm đạm v� nếp sống kẻ rao giảng thường khi đi ngược với lời n�i. Họ t�m kiếm những chi m� thế gian ưa chuộng, hưởng thụ những chi m� thế gian t�m kiếm. Họ kh�ng thiếu một sung sướng n�o m� thế gian khao kh�t : Nh� lầu, xe hơi sang trọng, vợ đẹp con kh�n, cho n�n Lời Ch�a dạy hai ng�n năm xưa vẫn c� t�nh thời sự cho ch�ng ta h�m nay. Xin đừng nghĩ Tin mừng dạy dỗ người kh�c, nhưng mỗi linh hồn sa đoạ của ch�ng ta. Kh�ng cải tổ nếp sống, th� kh�ng xứng đ�ng đọc Tin mừng; V� ngược đời, kh� nghe.
Thực sự l� như thế. Mấy tuần lễ vừa qua, Phụng vụ của Hội th�nh cho t�n hữu nghe c�c b�i đọc c� t�nh chất cảnh gi�c để sẵn s�ng đ�n Ch�a tới, v� sửa soạn cho năm Phụng vụ mới. Chắc chắn năm cũ đang đến hồi kết th�c. Cứ như � tưởng c�c b�i đọc th� việc Ch�a đến bị tr� ho�n v� c� nguy cơ c�c m�n đệ ngủ qu�n, đ�ng tr�, bận rộn v� c�c c�ng việc trần thế. Năm c� khờ dại v� năm c� kh�n ngoan, ch�ng rể đến muộn. �ng chủ về trễ. vv Dụ ng�n h�m nay kh�ng về vấn đề tỉnh thức v� sẵn s�ng nữa m� phải thi h�nh c�c c�ng việc Ch�a giao ph�. Ch�ng ta phải dồn hết t�m lực chu to�n c�c bổn phận trong khi chờ đợi Ch�a trở lại. Ch�ng ta phải dấn th�n v�o thế giới với l�ng tin cậy, tự tin v� ngay cả d�m liều nếu ho�n cảnh đ�i hỏi.
Điều kh� lạ l�ng l� �ng chủ ho�n to�n t�n nhiệm v�o c�c đầy tớ. Khi trao t�i sản to lớn v�o tay họ, �ng kh�ng c� những chỉ dẫn tỉ mỉ phải sử dụng ch�ng ra sa, khi n�o, bao giờ, l�m sao họ bu�n b�n với số tiền khổng lồ đ�. Mỗi yến c�n nặng ba mươi lăm k� l� v�ng bạc chứ c� �t đ�u ? Cũng vậy, ơn th�nh v� việc phục vụ của ch�ng ta rất đa dạng v� phong ph�, ch�ng ta được trao cho cả Nước Trời để l�m sinh s�i nảy nở. Chẳng c� sứ vụ n�o, h�nh thức t�ng đồ n�o l� nhỏ b�, h�n k�m. Người ta ph�n chia cấp bậc, gi� trị việc l�m trong Nước Ch�a. Nhưng thực sự Ch�a Gi�su t�n nhiệm ch�ng ta trong bất cứ c�ng việc n�o, bất cứ đường lối n�o m� ch�ng ta đầu tư sức lực, tiền t�i, thời gian nh�n Danh Ng�i. �ng chủ gi�u c� trong dụ ng�n chắc chắn biết r� c�c cơ nguy trong c�ng việc l�m ăn. Ở thương trường đầy dẫy �m mưu, thủ đoạn. T�i sản của �ng c� thể mất trắng. Vậy m� �ng vẫn trao tiền cho c�c đầy tớ, tr�ng đợi nhiều lợi nhuận, bất chấp c�c nguy hiểm. Vốn liếng �ng trao kh�ng phải l� �t. Một yến tương đương với s�u ng�n ng�y c�ng. Một năm chỉ c� 365 ng�y. �ng cũng r� gia nh�n thứ ba kh�ng c� khả năng như hai người kia v� đ� từng phục vụ trong nh� �ng. Tuy nhi�n, �ng vẫn giao một yến, tức ba mươi lăm k� v�ng bạc.
Quả l� mạo hiểm. Đối chiếu với c�ch Ch�a t�n nhiệm ch�ng ta, những ơn l�nh Ch�a trao trong suốt cuộc đời th� l�ng h�o hiệp của �ng chủ vẫn c�n thua xa. Người đầy tớ thứ ba sợ h�i v� bất k�nh với chủ, kh�ng nhiệt th�nh y�u mến chủ, n�n đ� đ�o lỗ ch�n dấu yến bạc v� đ� bị chủ đuổi ra khỏi nh�, kh�ng được hưởng yến tiệc mừng chủ trở về. Cũng kh�ng được trao ph� c�c tr�ch nhiệm to lớn hơn. Tr�i lại bị n�m ra ngo�i kh�c l�c, nghiến răng. Anh ta mất hết mọi sự trong nh� chủ chỉ v� kh�ng d�m chấp nhận liều lĩnh. Số phận c�c linh mục, tu sĩ, gi�o d�n cũng vậy. Nếu ch�ng ta kh�ng d�m mạo hiểm v� Nước trời, kh�ng d�m dấn th�n phục vụ Ng�i th� sẽ c�ng chung số phận. Do đ�, chẳng ai d�m vỗ ngực ki�u căng, ngồi m�t ăn b�t v�ng, rồi chỉ tay năm ng�n, sai bảo thi�n hạ. Nhưng khi�m nhường phục vụ việc nh� Ch�a, tự th�n chấp nhận tr�ch nhiệm v� chu to�n ho�n hảo với hết khả năng, t�m t�nh, l�ng mến như hai người gia nh�n c�n lại. Phần thưởng chắc chắn l� bội hậu.
Nh�n đề cập đến vấn đề chờ đợi Ch�a trở lại, ch�ng ta thường lầm tưởng l� ti�u cực, bất động, mai phục chờ sẵn, đứng ngo�i c�c rắc rối. Phải c�ng nhận nhiều khi sự rao giảng của c�c chủ chăn, thậm ch� của Gi�o hội nhắm hướng ấy. Nhưng ch�ng ta phải d�m chấp nhận những th�ch thức m� dụ ng�n h�m nay dạy bảo. Ăn ở lười biếng sẽ chuốc lấy �n phạt. Cậy v�o hơn hai ng�n năm tồn tại chẳng chứng minh được g�. N� kh�ng phải l� thước đo th�nh c�ng. Ngược lại, thất bại cũng kh�ng lu�n l� th� thảm nếu ch�ng ta d�m mạo hiểm v� Danh Ch�a Kit�. Dụ ng�n h�m nay kh�ng t�nh đến l�ng sợ h�i, v� cũng kh�ng c� chỗ cho lười biếng. Thờ ơ những sinh hoạt trần gian m� nhiều tu sĩ nam nữ cho l� �đầy dẫy cạm bẫy�. C� thể l� như vậy. Nhưng dụ ng�n th�c đẩy ch�ng ta dấn th�n v� thực h�nh đức tin của m�nh. Một số �t được gọi v�o đời sống chi�m niệm trong c�c nh� D�ng. C�n phần đ�ng t�n hữu phải sống giữa thế gian, chịu đựng thử th�ch của n�, c� khi rất khốc liệt. Ch�ng ta được mời gọi sử dụng những kho t�ng, những n�n bạc Ch�a trao, để thay đổi ho�n cảnh thế gian, cải tạo sai lầm, ng� hầu triều đại Thi�n Ch�a mau xuất hiện trong cuộc sống mỗi người. Ch�ng ta phải hoạt động để được hạnh ph�c đ�, chứ kh�ng phải bất động ngồi chờ n� đến. Xin đừng nghĩ đức tin của t�n hữu mỏng d�n, bởi kh�ng phải do b�n tay con người l�m ra. N� l� �n huệ vững bền Thi�n Ch�a ban cho mỗi người. N� l� kho t�ng sung m�n v� hữu hiệu nếu ch�ng ta biết sử dụng cho ch�nh đ�ng. N� sẽ ph�t huy hiệu quả nếu ch�ng ta thực sự tr�nh b�y cho thế gian bằng lời n�i, việc l�m ch�n thật. Nếu ch�ng ta từ chối mạo hiểm đưa đức tin v�o thế gian, v� sợ sệt hay ươn lười, th� l�m thế n�o n�i được m�nh c� đức tin ?
T�i suy niệm Tin mừng h�m nay với một tờ nhật tr�nh. T�i vừa đọc Ph�c �m xong, th� tờ b�o loan tin một biến cố lớn cho đất nước : B� Rosa Parks chết đ�m h�m qua. B� l� một khu�n mặt lớn của d�n ch�ng Hoa Kỳ. Người ta gọi b� l� �Mẹ của phong tr�o quyền d�n sự�. Trong những năm năm mươi của thế kỷ trước, b� hoạt động mạnh mẽ ở th�nh phố Montgomery, tiểu bang Alabama v� trong đại hội NAACP (National Association for Advancement of Colored People = Hiệp hội quốc gia v� sự thăng tiến d�n da m�u). Khi được y�u cầu nhường chỗ tr�n xe bu�t cho một người da trắng, b� đ� từ chối. Sau n�y b� cho biết, b� qu� mệt mỏi v� bị hạ nhục v� quấy nhiễu chỉ v� m�u da của m�nh v� chịu đựng chế độ ph�n biệt chủng tộc qu� nhiều. Sự phản kh�ng của b� đ� thắp lửa cho phong tr�o người Mỹ gốc Phi Ch�u ở Montgomery. Họ đứng l�n tẩy chay xe bu�t 381 ng�y, kết th�c v�o 13 th�ng 11 năm 1956 khi To� �n Tối Cao (Browder chống Gayle) quyết định b�i bỏ chế độ ph�n biệt chủng tộc tr�n c�c xe chuy�n chở c�ng cộng th�nh phố. Sự chống đối của b� v� tiếp theo l� bắt giữ, t� tội, đ� biến đổi người thanh ni�n da đen 26 tuổi t�n l� Martin Luther King, Jn trở th�nh l�nh tụ phong tr�o giải ph�ng d�n da đen, gọi l� quyền d�n sự quốc gia. Nhưng trước khi c� Marin Luther King, Jn th� đ� c� Rosa Parks.
L�c n�y, h�nh động ngạo mạn ph�p luật của b� Rosa Parks xem ra đơn giản. Nhiều người trong ch�ng ta đ� từng tham gia c�c cuộc biểu t�nh phản đối h�nh thức n�y hay h�nh thức kh�c, v� đa phần l� an to�n. Nhưng ở thập ni�n 1950 tại Alabama l� điều rất liều lĩnh v� nguy hiểm. B� ta liều m�nh gặp luật ph�p trừng trị, d�n da trắng gh�t bỏ, thậm ch� bị bạo lực trả th�. B� ta chỉ l� khu�n mặt b�nh thường của một c�ng d�n, kh�ng c� chức, kh�ng c� quyền, kh�ng c� hậu thuẫn. Nhưng t�nh nết lại g�y nhiều ch� �. T�i c� một tấm ảnh của b� l�c cầu nguyện. B� đứng ở d�y ghế nh� thờ, n�t mặt gi� dặn, hai tay đặt l�n thanh dựa của chiếc ghế d�i trước mặt b�. T�i kh�ng hay m�nh đ�an c� tr�ng kh�ng, nhưng tấm ảnh gợi � đức tin của b� mạnh mẽ, l�m điểm tựa cho c�c hoạt động của b�, n� trợ gi�p b� tranh đấu cho lẽ phải. Thục vậy, c�c nh� thờ của người Mỹ gốc da đen Phi ch�u đ� nu�i dưỡng, trợ gi�p, g�y hứng cho phong tr�o quyền d�n sự khắp nước Hoa Kỳ. Ng�y nay ch�ng ta được hưởng �n huệ của phong tr�o ấy. Nhưng n� khởi sự từ đức tin của người đ�n b� nhỏ b� da m�u.
Vậy th� b� Rosa Parks c� bao nhi�u yến bạc ? B� ta l� thần tượng của rất nhiều người Mỹ. Nhưng trong l�ng khi�m tốn của m�nh, b� trả lời : �Một n�n�. Tuy nhi�n với n�n ấy b� đ� l�m nổ tung dư luận Mỹ, bắt họ suy nghĩ v� trở về đường ngay, lẽ phải. B� đ� d�m chấp nhận rủi ro, đầu tư yến bạc v�o x� hội ph�n biệt chủng tộc, m�u da, ng�n ngữ. Nếu như c�c t�n hữu biết noi gương b�, sử dụng đức tin của m�nh cho đ�ng mức, hẳn to�n thể thế giới trắng v�ng đen đỏ đều được hưởng lợi lớn lao biết mấy. Ước chi được như vậy. Amen.
Muốn Sinh Lợi Phải D�m
Liều
Mt 25:14-30
"�ng chủ đi vắng ..."
Dụ ng�n những n�n v�ng l� dụ ng�n cuối c�ng trong ba dụ ng�n được th�nh M�t-th�u gom lại để n�i l�n chủ đề "Thời cuối c�ng". Trong c�u chuyện n�y, ai l� �ng chủ sắp đi xa, nếu kh�ng phải l� ch�nh �ức Gi�su ? Trước đ�y một khoảng thời gian ngắn, ch�nh Người đ� tuy�n bố : "�t l�u nữa, anh em sẽ kh�ng c�n tr�ng thấy Thầy, rồi �t l�u nữa, anh em sẽ thấy Thầy." (Ga 16,16). Người sẽ ra đi để được Ch�a Cha t�n vinh c�ch c�ng khai v� long trọng, Người cũng sẽ trở lại để t�nh sổ. V� vậy, Tin Mừng M�t-th�u đ� nối kết c�u chuyện x�t xử t�n gia nh�n bất t�i với cuộc ph�n x�t chung (Mt 25,31-46).
Ngo�i ra, tr�nh thuật h�m nay được đặt trong bối cảnh �ức Gi�su sắp tiến v�o Gi�rusalem v� chịu khổ nạn. Con Người sắp ra đi v� trao ph� vương quốc lại cho những người được t�n nhiệm. C�c �ng c� nhiệm vụ l�m cho vương quốc ấy được tiến triển.
"Một người kia sắp đi xa, liền gọi gia nh�n đến m� giao ph� của cải m�nh cho họ."
Trước hết, tất cả c�c gia nh�n đều được trao một số n�o đ�, kh�ng ai trắng tay, kh�ng c� vốn ban đầu. Tuy vậy, mỗi người nhận được số v�ng kh�ng như nhau. Sau n�y, khi trở về, �ng chủ t�nh sổ với mỗi người theo t�nh trạng kh�ng đồng đều n�y : �ng kh�ng đ�i người nhận hai n�n phải trả lại năm n�n. �ng đ�i mỗi người theo mức độ �ng đ� giao, v� chỉ chừng đ� th�i.
Thời gian của lịch sử nh�n loại, đ� l� thời gian "�ng chủ đi vắng" : mỗi người bị đặt trước thử th�ch, như gia nh�n được �ng chủ trao ph� những tr�ch nhiệm lớn lao. Quả thế, đời sống của con người qua đi trong l�c dường như Thi�n Ch�a vắng mặt hay r�t lui để cho c�c thụ tạo c� thể ph�t huy s�ng kiến của m�nh. �iều n�y cho thấy Thi�n Ch�a rất tin tưởng v� t�n trọng con người.
Với c�c m�n đệ của �ức Gi�su, n�n v�ng ch�nh l� "Anh em h�y đi đến với mu�n d�n, l�m ph�p rửa cho họ ..., dạy họ tu�n giữ những điều Thầy đ� truyền cho anh em ..." (Mt 28,19.20). Ngay từ l�c ấy, c�c m�n đệ của �ức Gi�su, đặc biệt l� �ng Ph�r�, được tung v�o một thử th�ch gh� gớm : cuộc đối đầu với c�c vị l�nh đạo cao nhất về t�n gi�o của đất nước. �ng sẽ mạnh mẽ l�n tiếng l�m chứng : "Anh em đ� giết chết �ấng khơi nguổn sự sống, nhưng Thi�n Ch�a đ� l�m cho Người chỗi dậy từ c�i chết." (Cv 3,15). Chẳng c� ai ban sức mạnh cho �ng, ngoại trừ Th�nh Thần của Thi�n Ch�a. Tất cả đ� được trao cho c�c m�n đệ, cho �ng Ph�-r�.
�t l�u sau, một cuộc khủng hoảng xảy ra : C� n�n từ bỏ Giu-đa gi�o kh�ng ? C�u trả lời kh�ng dễ d�ng v� cũng kh�ng c� ngay được. Dường như ch�nh �ức Gi�su đ� kh�ng giới hạn sứ vụ của Người nơi đo�n chi�n �t-ra-en. Cuối c�ng, Hội Th�nh đ� can đảm tiến l�n ph�a trước : "Th�nh Thần v� ch�ng t�i đ� quyết định ..." (Cv 15,28).
Tiếp đ� l� cuộc đụng đầu với bộ m�y cầm quyền ở R�-ma, rồi với cuộc x�m lăng của d�n man-di, việc tiếp x�c với những nền văn minh xa lạ. Mỗi lần lại l� những vấn đề mới.
Nh�n chung chỉ khi n�o vượt l�n khỏi sự sợ h�i, l�c ấy Hội Th�nh mới � thức được rằng Tin Mừng kh�ng phải l� một kho t�ng để cất giữ, nhưng l� một hạt giống cần được gieo xuống, một vườn nho phải sinh hoa tr�i, một nắm men phải dậy l�n, một cuộc phi�u lưu cần mạo hiểm, một số vốn phải sinh lời, v� cuối c�ng, một tr�ch nhiệm phải chu to�n cho đến ng�y �ng chủ trở về.
Như thế, �ng chủ đi vắng, nhưng �ng đ� tin tưởng v�o c�c gia nh�n. �ng đ� trao to�n bộ t�i sản của �ng cho họ. Bổn phận của họ l� l�m lợi th�m để khi �ng trở về, �ng sẽ t�nh sổ v� ban thưởng.
"... nhưng �ng sẽ trở về"
�ng chủ ra đi kh� l�u v� cuộc thử th�ch vẫn k�o d�i. Người ta c� cảm tưởng rằng �ng kh�ng trở về, hay l� �ng đ� chết rồi.
Nhưng kh�ng, �ng sẽ trở về, v�o giờ ph�t kh�ng ngờ. Kh�ng ai biết được l�c n�o �ng chủ trở về. Ch�nh v� vậy, �ức Gi�su khuy�n c�c m�n đệ lu�n phải sẵn s�ng, phải tỉnh thức trong khi chờ đợi.
Rồi đến l�c �ng chủ trở về v� đ�i c�c gia nh�n t�nh sổ. Những người đ� sử dụng vốn liếng �ng đ� trao để sinh lợi, �ng ban tặng phần thưởng xứng đ�ng. Ri�ng với người đem cất kỹ n�n v�ng �ng đ� trao, �ng xử phạt. Tại sao thế ? Anh đ� kh�ng sinh lợi th�m, nhưng �t ra vẫn bảo to�n n�n v�ng, kh�ng suy suyển, mất m�t.
Thật ra, anh ta kh�ng phải l� người bất lương ; kh�ng sinh lợi th�m kh�ng c� nghĩa l� ăn cắp. Vậy, anh kh�ng l�m điều bất c�ng, kh�ng lỗi đức c�ng bằng, tại sao anh lại bị quở tr�ch v� bị xử phạt ?
�ng chủ quở tr�ch anh, kh�ng phải v� anh đ� phạm tội l�m tr�i lẽ c�ng bằng, nhưng tại v� anh đ� cư xử tr�i ngược với sự t�n nhiệm �ng đặt nơi anh. Th�i độ đ�ng bị khiển tr�ch của anh, kh�ng phải l� kh�ng l�m lợi th�m cho �ng chủ, nhưng ch�nh l� kh�ng d�m l�m. L� do anh đưa ra để b�o chữa cho th�i độ của m�nh : anh sợ �ng chủ "l� một người h� khắc, gặt chỗ kh�ng gieo, thu nơi kh�ng v�i". Anh đ� t�nh to�n v� nghĩ rằng tốt hơn cả l� kh�ng n�n liều. Anh đ� nghĩ sai về �ng chủ, anh đ� hồ nghi. Tội của anh l� ở chỗ đ�.
V� �ng chủ đối xử với anh như anh đ� nghĩ về �ng. Anh sợ �ng, anh nghi ngờ �ng, anh nghĩ �ng l� người h� khắc ; vậy �ng xử với anh như anh nghĩ. �ng đ� quở tr�ch anh l� bất t�i, l� v� dụng, thu lại n�n v�ng đ� giao v� hơn nữa, c�n giam anh v�o nơi tối tăm.
Như thế, khi �ng chủ t�nh sổ, th�i độ tin tưởng hay hồ nghi sẽ l� mức độ để ban thưởng hay xử phạt. Anh gia nh�n được giao một n�n chỉ nghĩ đến sự h� khắc của �ng chủ, n�n anh bị phạt, c�n những người kh�c lại nghĩ đến l�ng đại lượng của �ng chủ, v� họ đ� sống theo đ�, n�n được ban thưởng. C�ng t�nh to�n kỹ, người ta lại trở về tay trắng, c�n khi tin tưởng, người ta được tr�n trề, vượt qu� l�ng mong ước.
��y l� một thử th�ch lớn với con người, kể từ thời A-đam. Người ta vẫn c� th�i quen coi Thi�n Ch�a như một vị bạo ch�a hơn l� một người cha đầy t�nh y�u thương, �ấng đ� thiết lập "giao ước" với con người, sau khi họ phạm tội. ��y cũng l� � nghĩ của những người biệt ph�i v� kinh sư : họ nghĩ rằng chỉ c� họ l� người c�ng ch�nh, c�n người kh�c th� kh�ng. Họ chẳng y�u mến g� Thi�n Ch�a, nhưng chỉ v� muốn an to�n v� thu lợi về cho m�nh. V� vậy, đương nhi�n họ cũng hiểu �ức Gi�su muốn �m chỉ họ khi kể dụ ng�n n�y.
Như vậy, chắc chắn �ng chủ sẽ trở về. �ng sẽ ban thưởng cho người y�u mến �ng, sống xứng đ�ng với l�ng t�n nhiệm của �ng, ai sống ngược lại, sẽ bị xử phạt.
Mỗi người c� vị tr� ri�ng
Một c�ch gi�n tiếp, dụ ng�n n�y đặt nền cho sự tự do của ch�ng ta. Nhờ b� t�ch thanh tẩy, mỗi người đ� đ�n nhận những n�n v�ng, v� phải sinh lợi th�m. Mỗi người đều c� tr�ch nhiệm ph�t huy s�ng kiến để l�m tăng th�m những n�n v�ng. Tự do cũng đồng nghĩa với d�m liều. Thi�n Ch�a kh�ng muốn ch�ng ta sống như những người n� lệ, nhưng l� như những người tự do, tức l� biết quyết định về đời sống hiện tại cũng như tương lai của m�nh.
Trong thời gian chờ đợi ng�y Ch�a trở lại, mỗi người ch�ng ta sẽ sử dụng, điều h�nh mọi sự kh�ng phải như l� t�i sản của ri�ng m�nh, nhưng l� của �ấng S�ng Tạo. Việc sử dụng tốt nhất ch�nh l� cộng t�c t�ch cực v�o việc x�y dựng Nước Thi�n Ch�a. Ch�ng ta sẽ kh�ng ph�n b�, t�nh to�n m�nh nhận được nhiều hay �t, nhưng hiểu rằng mỗi người c� những n�n v�ng, c� vai tr� v� tr�ch nhiệm ri�ng của m�nh. Thi�n Ch�a t�n nhiệm mỗi c� nh�n v� giao cho mỗi c� nh�n một vị tr� đặc biệt, c� thể n�i mạnh rằng, kh�ng ai giống ai. �iều cần thiết l� mỗi người phải ho�n th�nh "vai tr� lịch sử" của m�nh ; bởi v�, v�o ng�y Ch�a trở lại, Người đ�i mỗi người phải t�nh sổ, phải trả lời về những n�n v�ng m�nh đ� nhận.
�ể được như thế, chắc chắn ch�ng ta phải vượt ra khỏi � nghĩ cho rằng Thi�n Ch�a l� người h� khắc, tr�i lại phải sống với Người như với một người cha đầy t�nh �u yếm. Th�i độ n�y sẽ khơi dậy l�ng tin để d�m tho�t ra khỏi sự an to�n c� nh�n, kể cả việc tỉ mỉ tu�n giữ Lề Luật, v� vươn tới tinh thần tự do, tinh thần của những người d�m đưa ra s�ng kiến v� đảm nhận tr�ch nhiệm của m�nh.
Thi�n Ch�a vắng mặt,
nhưng Người đ� t�n nhiệm ch�ng ta,
Người mong muốn ch�ng ta tỉnh thức
v� đảm nhận tương lai của m�nh.
Ch�ng ta kh�ng c� quyền coi
thường hay hồ nghi sự t�n nhiệm đ�,
kh�ng c� quyền ngủ y�n trong hiện tại,
nhưng nhận ra đ� l� một vinh dự
để nỗ lực hướng tới tương lai, đợi ng�y Người trở lại v� t�nh sổ.
Lm. Jude Siciliano, OP (Chuyển
ngữ:: Anh em HV Đaminh G�-Vấp)
NHỮNG ẤN TƯỢNG BAN ĐẦU
Mt
25: 14-30
Ch�ng ta đang dần tiến đến ng�y Ch�a nhật cuối c�ng của năm phụng vụ. Tuần tới l� lễ Đức Gi�su Kit� Vua Vũ Trụ. Để chuẩn bị, tuần trước v� h�m nay c�c b�i đọc Tin Mừng của ch�ng đ� đề cập đến ng�y giờ tận thế v� tr�ch nhiệm của ch�ng ta với việc ch�ng rể đến trễ (tuần trước) v� �ng chủ vắng nh� l�u ng�y (h�m nay). Ch�ng ta cũng đang nghe thư thứ nhất của th�nh Phaol� T�ng đồ gửi t�n hữu Th�xal�nica.
Th�nh Phaol� viết cho t�n hữu Th�xal�nica về ng�y tận thế v� việc Đức Gi�su trở lại. H�m nay, c� vẻ như ng�i đang giải đ�p cho vấn đề �ng�y giờ v� thời kỳ�. C� lẽ c� người đ� hỏi về ng�y Quang L�m. Gi�o Hội sơ khai mong Đức Gi�su mau đến v� điều n�y c� thể l� th�nh Phaol� đ� rao giảng trước đ�. Những ng�y n�y, thỉnh thoảng ch�ng ta vẫn nghe c� người giảng về một ng�y gần kề v� một số đ�m đ�ng l�n n�i để ch�o đ�n Đức Gi�su trở lại. C� lẽ họ n�n đọc thư gửi t�n hữu Th�xal�nica (1 Tx 5,1-6) trước khi bỏ dở c�ng việc của m�nh để leo l�n c�c ngọn đồi.
Th�nh Phaol� kh�ng biết đ�ch x�c ng�y n�o Đức Gi�su trở lại, nhưng ng�i chắc chắn rằng ng�y đ� sẽ đến � v� sẽ đến bất th�nh l�nh. Th�nh Phaol� d�ng một h�nh ảnh g�y bất ngờ để diễn tả Đức Gi�su sẽ trở lại c�ch n�o: �như kẻ trộm ban đ�m�. Đ� cũng l� một h�nh ảnh xuất hiện trong c�c s�ch Tin Mừng (Mc 13,35; Lc 12,39). Th�nh Phaol� nhắc c�c t�n hữu Th�xal�nica rằng điều họ bận t�m kh�ng phải l� việc suy đo�n về �ng�y giờ v� thời kỳ�, nhưng l� cần sống sẵn s�ng, v� Đức Gi�su sẽ đến bất cứ l�c n�o.
Mặt kh�c, th�nh Phaol� n�i với t�n hữu Th�xal�nica, họ phải sống sao cho xứng hợp, như thể ng�y tận thế đ� đến. Đức Kit� đ� ở với ch�ng ta v� ch�ng ta l� �con c�i �nh s�ng, con c�i của ban ng�y�. V� ch�ng ta đ� được Đức Kit� gi�ng ph�c, �nh s�ng của Người chiếu rọi trong ch�ng ta, ch�ng ta phải chiếu tỏa �nh s�ng đ� cho thế giới bằng lối sống của m�nh. Ch�ng ta kh�ng quan t�m khi n�o Đức Gi�su sẽ trở lại cho bằng việc ch�ng ta đang sống ở đ�y v� được l�m cho n�n mạnh mẽ bằng tương lai m� ch�ng ta đ� cảm nghiệm qua B� t�ch rửa tội.
Qua dụ ng�n, Tin Mừng cũng n�i đến thời gian ch�ng ta sẽ chờ đợi Đức Kit� l� �rất l�u�. Người ta mong rằng cả ba đầy tớ được �ng chủ trao cho c�c yến bạc sẽ đều � thức về vai tr� quan trọng của họ. Qu� vị c� nghĩ thế kh�ng? Sau hết, họ được �ng chủ �giao ph�� của cải. Đ� chẳng phải l� �n huệ khi ai đ� trao những g� c� gi� trị cho ch�ng ta sao ?
C�c bậc thầy t�n gi�o thời Đức Gi�su được v� như c�c đầy tớ trong dụ ng�n. Họ được trao cho luật lệ v� truyền thống t�n gi�o v� phải gi�p cộng đo�n sống sẵn s�ng để Thi�n Ch�a đến trong cuộc đời của họ. Tuy nhi�n, c�c kinh sư lại cứng nhắc trong những gi�o l� của họ n�n Đức Gi�su kết �n họ kh�ng được thấy vương quốc trong Ng�i, đang ở giữa họ. Giống như đầy tớ thứ ba trong dụ ng�n, họ hiểu sai những g� đức Gi�su mong chờ nơi họ.
Cả ba đầy tớ dường như c� năng lực v� t�i ph�n đo�n kh�c nhau về việc �ng chủ của họ ph�n ph�t tiền bạc. Một �yến� tương đương với số tiền một người ngh�o c� thể sống khoảng từ 15 đến 25 năm. V� thế, mỗi đầy tớ, ngay cả người đ� nhận một yến, cũng đ� được �ng chủ trao cho một số tiền đ�ng kể. Ch�ng ta t�m thấy nguồn gốc kh�i niệm m� ch�ng ta dịch l� �yến� (�n ban tự nhi�n) trong dụ ng�n n�y. Nhưng trong dụ ng�n n�y, ��n ban tự nhi�n� l� số tiền được �ng chủ đầu tư, rồi mong thu lại cả vốn lẫn l�i. Đ�y l� cơ hội cho mỗi đầy tớ để chứng tỏ rằng điều �ng chủ trao ph� cho m�nh l� ch�nh đ�ng.
Người đầy tớ thứ ba đ� kh�ng thất bại v� tư sai chỗ, m� v� anh đ� kh�ng đầu tư g� cả - đ� kh�ng cố gắng. Dụ ng�n kh�ng n�i về những �n ban ri�ng của người đầy tớ, nhưng n�i về sự lười biếng v� nh�t đảm của anh. C� lẽ anh sợ d� chỉ l� một ch�t mạo hiểm gửi tiền v�o ng�n h�ng cũng sẽ li�n lụy đến m�nh. Giải ph�p của anh l� kh�ng n�n mạo hiểm v� ch�n tiền dưới đất.
Dụ ng�n kh�ng đề cập đến những t�i kh�o cụ thể ch�ng ta sẽ được ban cho v� ch�ng ta sử dụng ch�ng như thế n�o. Đ� l� tất cả những g� ch�ng ta c�. �ng chủ mong số tiền cần được đầu tư, t�ch trữ chỉ l� l�ng ph�. Với ch�ng ta cũng thế. Đức Gi�su kh�ch lệ ch�ng ta đặt tất cả cuộc đời của m�nh một c�ch dứt kho�t trong việc phục vụ Ng�i � kh�ng chỉ l� những t�i năng cụ thể. Ch�ng ta phải đầu tư cả bản th�n m�nh v� danh Thi�n Ch�a, phục vụ Thi�n Ch�a bằng việc phục vụ tha nh�n. Vấn đề kh�ng phải l� ch�ng ta nghĩ m�nh đ� được ban cho bao nhi�u. Mỗi ch�ng ta đ� được rửa tội trong Đức Kit� th� cần dấn th�n v�o thế gian, � thức rằng Đấng đ� giao ph� cho ch�ng ta th� cũng sẽ ở với ch�ng ta khi ch�ng ta đương đầu với cuộc sống v� những thử th�ch của n� như l� những Kit� hữu đ�ch thực.
Trong dụ ng�n, Thi�n Ch�a kh�ng phải l� �ng chủ bủn xỉn v� khắt khe. Đ�y cũng kh�ng phải l� chuyện ngụ ng�n. Nhưng r� r�ng, cuộc sống ch�ng ta với Thi�n Ch�a khởi đi từ đ�y v� ngay l�c n�y. L�c n�y, sống m� kh�ng phục vụ Thi�n Ch�a nghĩa l� chọn �b�ng tối b�n ngo�i�. Sống phục vụ Thi�n Ch�a, bất cứ nơi đ�u ch�ng ta được mời gọi, l� một sự liều lĩnh, nhưng ch�ng ta được khuyến kh�ch đ�n nhận sự liều lĩnh đ� v� kh�ng chọn lấy một sự an to�n ảo tưởng v� h�nh thức dễ chịu n�o trong mối tương quan m�n đệ. Đức Gi�su n�i với rằng ch�ng ta t�m thấy sự sống của m�nh bằng việc mất n� v� danh Ng�i.
Những dịp để n�i hay h�nh động dựa v�o niềm tin của ch�ng ta c� xảy ra thường xuy�n kh�ng? L� những Kit� hữu, ch�ng ta c� d�m tiến bước để đầu tư ch�nh m�nh v� danh Đức Kit� kh�ng? Hay ch�ng ta c� nghĩ m�nh sẽ chỉ cố gắng để �giữ đức tin� giản dị v� trong sạch cho tới khi Đức Kit� đến gọi ch�ng ta thanh to�n? T�n gi�o t�n lụi khi n� b�m chặt v�o qu� khứ v� sẽ kh�ng thấy Thi�n Ch�a hiện diện v� hoạt động theo những c�ch thức mới trong mỗi thế hệ. Một lời n�i tử tế, một cử chỉ y�u thương, một lập trường ủng hộ lẽ phải � bất cứ g� được đ�i hỏi nơi ch�ng ta đều được Đức Kit� đ�p ứng, Người đ� thắt chặt cuộc sống của m�nh với cuộc sống ch�ng ta trong thế gian n�y. �ng chủ ph� b�nh người đầy tớ được trao một n�n v� anh l� một đầy tớ nh�t đảm v� đ� kh�ng l�m g� cả. Tốt hơn l� h�y cứ liều, như c� vẻ thế, rồi h�y cẩn thận sau! Ch�ng ta d�m mạo hiểm biết bao trong Ch�a, Đấng mong đợi mỗi ch�ng ta đầu tư ch�nh m�nh trong những th�ch đố ch�ng ta phải đối diện!
Chẳng th� vị sao khi những người đầy tớ đ� nắm bắt thời cơ v� đ� g�y lời để cho �ng chủ nhưng �ng đ� kh�ng n�i với họ l� �h�y thoải m�i v� vui hưởng sự thanh thản�? Thay v� vậy, họ được trao nhiều tr�ch nhiệm hơn! Trong c�c gi�o xứ, t�i lu�n gặp gỡ những người ki�n quyết �nh�ng ch�n v�o� một số việc t�ng đồ cần thiết như: dạy c�c lớp gi�o l� cho trẻ em; huấn luyện những người đọc s�ch; quy�n g�p cho việc từ thiện; đan mền cho những b� mẹ mới sinh con v� đơn th�n; gia nhập nh�m Kinh Th�nh; th�nh lập ủy ban c�ng l� x� hội cấp gi�o xứ.v.v. Sẽ chẳng bao giờ thất bại. Tất cả họ đều n�i rằng họ bị cuốn h�t nhiều hơn điều họ mong đợi � v� họ y�u th�ch c�ng việc đ�! Đ�y l� những đầy tớ đ� nghe Ch�a n�i với họ �Kh� lắm, hỡi t�i tớ t�i giỏi v� trung th�nh� � v� họ cũng nghe rằng �T�i sẽ giao nhiều cho anh�.
Điều ngạc nhi�n l� những đầy tớ n�y c� vẻ th�ch được l�m giao nhiều việc hơn. Họ tin v�o t�nh y�u bao bọc v� n�ng đỡ của Thi�n Ch�a khi họ d�m dấn m�nh v�o sự rủi ro nguy hiểm trong tương quan m�n đệ. Họ sẵn l�ng chia sẻ với niềm vui của chủ. C�c đầy tớ �t�i giỏi v� trung t�n� n�y kh�ng xem Thi�n Ch�a như Đấng đưa ra c�c nguy�n tắc chung chung rồi mong con người tu�n theo một c�ch ch�nh x�c. Nhiều người c� vẻ tưởng tượng Thi�n Ch�a l� như thế. Thay v�o đ�, họ cất bước đến những phần kh�c của vườn nho m� trước kia họ chưa từng đặt ch�n đến để bắt đầu l�m việc. Họ tin tưởng v�o những tr�ch nhiệm họ được trao v� tin v�o Đấng Ban Ơn n�ng đỡ họ.