HOME

 
   


7.
Huyền nhiệm t�nh y�u

 

Một trong những nhu cầu căn bản nhất của con người l� y�u v� được y�u. Thiếu t�nh y�u, người ta kh�ng thể lớn l�n được, kh�ng thể qu�n b�nh v� kh�ng thể sống tr�n đầy.

T�nh y�u l� điều cần thiết, tự nhi�n như kh� trời; biết bao nhi�u thi nh�n đ� định nghĩa về t�nh y�u, bao nhi�u giấy mực đ� tốn k�m để nghi�n cứu, nhưng ch�ng ta vẫn chưa c� được một định nghĩa n�o trọn vẹn cả. T�nh y�u xưa như tr�i đất, nhưng vẫn mới tinh kh�i l�m rung động vạn vạn tr�i tim con người.

Bạn c� thể kh�ng định nghĩa được t�nh y�u, nhưng cảm được t�nh y�u l� điều rất thật. Tuy nhi�n, c� những biểu hiện người ta cứ tưởng đ� l� t�nh y�u, nhưng kỳ thực lại kh�ng phải; c� khi cứ ngỡ m�nh đang y�u, nhưng thực ra lại đang l�m khổ người kh�c... T�nh y�u c� mu�n mặt, rất nhiều khi ta lầm tưởng v� chẳng hiểu t�nh y�u l� g� nữa. V� đ�y l� vấn đề ch�ng ta cần đặt ra.


T�NH Y�U L� G� ?

C� lẽ kh�ng c� g� b� ẩn hơn t�nh y�u. T�nh y�u l� một huyền nhiệm ! T�nh y�u l� hồn của �m nhạc, của thi ca, của văn chương nghệ thuật ..., n�i t�m lại, t�nh y�u l� hồn của cuộc sống. V� t�nh y�u, người ta c� thể đi�n cuồng, lăn lộn với cuộc sống, hy sinh qu�n m�nh, v� c� khi chấp nhận cả c�i chết. T�nh y�u chỉ l� một, nhưng c� mu�n ng�n h�nh th�i v� c�ch thế thể hiện kh�c nhau, chẳng kh�c n�o mỗi lo�i hoa toả ra cho đời những sắc hương ri�ng biệt.

Hương sắc mỗi lo�i hoa

C� thứ t�nh y�u nồng n�n say đắm, l�ng mạn đợi chờ; c� thứ t�nh y�u th�m trầm s�u lắng, lo toan v� tr�ch nhiệm; c� thứ t�nh y�u chia sớt cảm th�ng, đồng h�nh trong cuộc sống; c� thứ t�nh y�u bao la lồng lộng, chẳng đắp x�y chi cho c� nh�n m�nh; c� thứ t�nh y�u dốc cạn h�nh tr�nh, từ bỏ, hy sinh, d�ng m�nh cho Thượng Đế ... Bạn muốn gọi t�n t�nh y�u đ� l� g� cũng được : l� t�nh y�u đ�i lứa, l� t�nh m�u mủ gia đ�nh, l� t�nh bạn th�n t�nh, l� t�nh y�u đất nước qu� hương, l� t�nh y�u của đời tận hiến. T�nh y�u n�o cũng đẹp, cũng cao khiết, cũng phản �nh một t�nh y�u vĩ đại l� mối t�nh Thi�n Ch�a d�nh cho con người. Ch�ng ta h�y ph�n t�ch sau những t�nh y�u hương sắc của cuộc đời, c� lẽ ch�ng ta n�n t�m về suối nguồn t�nh y�u trước đ�.

Suối nguồn t�nh y�u

Th�nh Gioan chỉ dẫn cho ch�ng ta thấy t�nh y�u bắt nguồn từ Thi�n Ch�a (1Ga 4,7), �T�nh y�u cốt ở điều n�y, l� Thi�n Ch�a y�u thương ch�ng ta trước� (1Ga 4,10). T�nh y�u l� trọng t�m � nghĩa của lối sống Kit� gi�o. Thi�n Ch�a y�u thương ch�ng ta nhưng kh�ng, v� điều kiện, nhưng ch�ng ta chẳng tự nhi�n hay dễ d�ng y�u thương Thi�n Ch�a, y�u thương anh chị em m�nh. Đối với con người, y�u thương l� một th�ch đố, l� sự chọn lựa li�n lỷ, quyết liệt. Cả đời sống người Kit� hữu l� một chọn lựa y�u thương. Y�u thương l� lời mời gọi tự do, nhưng cũng l� luật sống căn bản của mỗi Kit� hữu.

Luật y�u thương

Một vị kinh sư l�n tiếng hỏi Đức Gi�su : �Thưa Thầy, trong mọi điều răn, điều n�o đứng đầu ?� Đức Gi�su trả lời :

Điều răn đứng đầu l� ... ngươi phải y�u mến Đức Ch�a, Thi�n Ch�a của ngươi, hết l�ng, hết linh hồn, hết tr� kh�n v� hết sức lực ngươi. Điều răn thứ hai l� : ngươi phải y�u người th�n cận như ch�nh m�nh. Chẳng c� điều răn n�o kh�c hơn c�c c�c điều răn đ��.  (Mc 12, 29 - 31).

C�u trả lời của Đức Gi�su kh�ng v�ng vo, nhưng đi thẳng v�o trọng t�m, t�nh y�u l� lề luật duy nhất. Đức Gi�su ch�nh l� hiện th�n của t�nh y�u n�y, Người đ� y�u thương đến c�ng v� chết cho người m�nh y�u. �Kh�ng c� t�nh y�u n�o cao qu� cho bằng t�nh y�u của người hy sinh t�nh mạng v� bạn hữu của m�nh� (Ga 15,13).

Kit� gi�o l� đạo của t�nh y�u. Trọng t�m sứ điệp Tin mừng cũng chẳng l� g� kh�c hơn sứ điệp y�u thương. T�nh y�u thương lu�n lu�n mới mẻ : �Thầy ban cho anh em một điều răn mới l� anh em h�y y�u thương nhau; anh em h�y y�u thương nhau như Thầy đ� y�u thương anh em� (Ga 13,34). Khi biết y�u thương nhau thực sự l� ch�ng ta chu to�n lề luật vậy (X. Rm 14,10).

Thi�n Ch�a l� t�nh y�u

Trong thư thứ nhất, th�nh Gioan đ� định nghĩa cho ch�ng ta :

Thi�n Ch�a l� t�nh y�u : ai ở lại trong t�nh y�u th� ở lại trong Thi�n Ch�a, v� Thi�n Ch�a ở lại trong người ấy ... Nếu ai n�i : �T�i y�u mến Thi�n Ch�a� m� lại gh�t anh em m�nh, người ấy l� kẻ n�i dối; v� ai kh�ng y�u thương người anh em m� họ tr�ng thấy, th� kh�ng thể y�u mến Thi�n Ch�a m� họ kh�ng tr�ng thấy� (4, 16 - 20).

Tất cả truyền thống Kit� gi�o đều s�ng l�n điều n�y l� kh�ng thể t�ch rời t�nh y�u Thi�n Ch�a v� t�nh y�u con người được. Y�u thương con người kh�ng phải l� phương tiện để y�u mến Thi�n Ch�a nhưng đ� l� th�nh phần kh�ng thể thiếu của một t�nh y�u ho�n hảo.

Tất cả l� v� nghĩa nếu kh�ng c� t�nh y�u

Th�nh Phaol�, trong thư thứ nhất gởi gi�o đo�n C�rint�, đ� nhấn mạnh gi� trị tuyệt vời của t�nh y�u; t�nh y�u c� gi� trị tuyệt đối, đến nỗi nếu thiếu t�nh y�u, th� tất cả đều trở n�n v� nghĩa :

Giả như t�i c� n�i được c�c thứ tiếng

của lo�i người v� của Thi�n Thần đi nữa,

m� kh�ng c� đức mến,

th� t�i cũng chẳng kh�c g� thanh la ph�ng ph�ng,

chũm chọe xoang xoảng.

Giả như t�i được ơn n�i ti�n tri,

v� được biết hết mọi điều b� nhiệm, mọi lẽ cao si�u,

hay c� được tất cả đức tin đến chuyển n�i dời non,

m� kh�ng c� đức mến, th� t�i cũng chẳng l� g�.

Giả như t�i c� đem hết gia t�i cơ nghiệp m� bố th�,

hay nộp cả th�n x�c t�i để chịu thi�u đốt,

m� kh�ng c� đức mến,

th� cũng chẳng c� �ch g� cho t�i� (13, 1 - 3).

C�n th�nh nữ T�r�sa th� n�i : �Nếu kh�ng c� t�nh y�u, c�c th�nh tử đạo sẽ kh�ng d�m đổ m�u m�nh nữa, c�c nh� truyền gi�o sẽ th�i rao giảng, sẽ chẳng c�n th�nh hiển tu, chẳng c�n th�nh tiến sĩ, v� cũng chẳng c�n th�nh trinh nữ...�. Như vậy, nếu thiếu vắng t�nh y�u, th� tất cả đều trở n�n v� nghĩa.

V� trong đời thường, c� lẽ hơn một lần ch�ng ta cũng đ� cảm nghiệm được điều n�y, nếu kh�ng c� t�nh y�u, th� l�m sao b� mẹ c� thể thức khuya dậy sớm, c�ng lưng tần tảo để kiếm tiền nu�i con; l�m sao người cha d�m hy sinh hạnh ph�c của m�nh chỉ v� tương lai của con c�i; l�m sao người ta c� thể dấn th�n phục vụ m� hy sinh lợi �ch của bản th�n m�nh ... T�nh y�u kỳ diệu l� thế đấy bạn ạ !


Đi t�m định nghĩa cho t�nh y�u

Bạn đ� thấy được t�nh y�u l� thế n�o, b�y giờ ch�ng ta thử đưa ra một định nghĩa cho t�nh y�u nhằm định hướng cho con người trong cuộc sống. Karl Kock định nghĩa : �Y�u thương ch�nh l� t�m kiếm v� thăng tiến những điều thiện hảo nơi tha nh�n trong những t�nh trạng ri�ng biệt của họ�. C� thể định nghĩa n�y hơi kh� khan, kh�ng l�ng mạn, nhưng khả dĩ cung cấp cho ch�ng ta những chỉ dẫn thiết thực trong cuộc sống.

T�m kiếm v� thăng tiến

Trước ti�n, y�u thương c� nghĩa l� t�m kiếm v� thăng tiến. T�nh y�u lu�n năng động. T�m kiếm v� thăng tiến kh�ng phải l� điều g� thụ động, nhưng l� những h�nh vi t�ch cực y�u thương. Người y�u thương đ�ch thực l� người ra khỏi ch�nh m�nh, nh�n thấy nhu cầu của anh em. Đ� c� thể l� nhu cầu về vật chất, nhưng quan trọng hơn l� nhu cầu của t�m hồn, l� sự cảm th�ng, l�ng t�n trọng, sự tha thứ, sự lắng nghe ... 

Rất thường khi, ch�ng ta chỉ biết y�u m�nh, chỉ t�m hạnh ph�c cho ri�ng m�nh; v� tệ hại hơn, c�n d�ng người kh�c như một phương tiện thể thỏa m�n tham vọng của ch�ng ta. N�i một c�ch l�ng mạn : �y�u l� chết ở trong l�ng một �t� l� như vậy; v� những ai muốn y�u cho đến tận c�ng, th� kh�ng phải chỉ l��chết một �t�, m� l� chết tất cả, cho tất cả, hy sinh tất cả.

Những điều thiện hảo nơi tha nh�n

Kế đến, bản chất y�u thương l� kh�ng hướng về m�nh, kh�ng t�m lợi �ch cho bản th�n, nhưng l� hướng về người kh�c, l�m cho họ được thăng tiến, v� mưu cầu hạnh ph�c cho họ. Sile, một nh� văn người Đức, đ� định nghĩa : �T�nh y�u l� niềm say m� l�m cho người kh�c được hạnh ph�c�. Hạnh ph�c, những điều thiện hảo nơi tha nh�n, cũng như ch�nh hạnh ph�c, những điều thiện hảo m� ch�ng ta khao kh�t t�m kiếm cho bản th�n m�nh. Đức Gi�su đ� dạy ch�ng ta rất r� điều n�y : �Ngươi phải y�u thương người th�n cận như ch�nh m�nh� (Mc 12, 31). Ai trong ch�ng ch�ng ta cũng muốn được y�u thương, muốn được k�nh trọng, muốn thấy người kh�c th�n phục sự th�nh c�ng của m�nh ..., tại sao ch�ng ta lại kh�ng y�u thương người kh�c, kh�ng k�nh trọng họ, kh�ng chấp nhận, kh�ng t�n dương sự th�nh c�ng của họ ? Ch�ng ta thấy m�nh bị x�c phạm, bị hạ gi�, bị l�p vế khi người kh�c th�nh c�ng hơn ch�ng ta ư ? C� ai trong ch�ng ta th�ch người kh�c b�n t�n, bới m�c về những tật xấu của m�nh kh�ng ? Thế th� tại sao ch�ng ta lại th�ch đem lỗi lầm của anh em m�nh ra b�n t�n để l�m tr� ti�u khiển ?

Bạn ơi, y�u thương thật dễ v� cũng qu� kh� phải kh�ng bạn ? C� lẽ khi n�o ch�ng ta ho�n to�n chấp nhận được tha nh�n với trọn vẹn con người của họ, trong t�nh trạng ri�ng biệt của họ, khi ấy ch�ng ta mới biết thế n�o l� y�u thương đ�ch thực.

Những t�nh trạng ri�ng biệt

Y�u thương đ�ch thực l� y�u thương v� điều kiện. Thi�n Ch�a kh�ng chờ ch�ng ta phải thật tốt l�nh, thật th�nh thiện, rồi Người mới y�u ch�ng ta ! Y�u thương l� đ�n nhận người kh�c như ch�nh con người của họ. Mỗi người đều được Ch�a tạo dựng v� c� một phẩm gi� cao qu�, bất khả thay thế, v� phải được mọi người t�n trọng, d� bản th�n con người đ� c� như  thế n�o đi chăng nữa. Con người vốn �nh�n v� thập to�n�, nhưng �nh�n chi sơ t�nh bản thiện�, kh�ng ai tự bản chất l� xấu xa cả. Đ�n nhận v� tin tưởng con người l� khởi đầu cho một h�nh tr�nh y�u thương. V� chỉ c� y�u thương một c�ch v� điều kiện, khi ấy ch�ng ta mới c� thể l�m cho người kh�c nhận ra ch�nh gi� trị của bản th�n họ, từ đ� c� thể gi�p họ thăng tiến hơn.

T�nh y�u theo lối nh�n của th�nh Phaol�

Th�nh Phaol� đ� t�m tắt nhiều n�t đặc trưng của t�nh y�u trong những lời khuy�n nhủ ng�i gởi cho gi�o đo�n C�rint� :

�Đức mến th� nhẫn nhục, hiền hậu,

kh�ng ghen tương, kh�ng v�nh vang, kh�ng tự đắc,

kh�ng l�m điều bất ch�nh, kh�ng t�m tư lợi,

kh�ng n�ng giận, kh�ng nu�i hận th�,

kh�ng mừng khi thấy sự gian �c,

nhưng vui khi thấy điều ch�n thật.

Đức mến tha thứ tất cả,

tin tưởng tất cả, chịu đựng tất cả� .

(1Cr 13, 4-7).

T�nh y�u lu�n đ�i hỏi sự ki�n nhẫn, l�c thuận tiện cũng như l�c kh�ng thuận tiện. T�nh y�u l� v� bi�n. N�i như th�nh B�nađ� : �Giới hạn của t�nh y�u l� y�u kh�ng giới hạn�. Thế m� trong thế giới của ch�ng ta h�m nay, người ta lại th�ch đi t�m những giải ph�p tức thời, những kinh nghiệm ngay tức khắc, những mối tương quan đễ d�i chiều chuộng, những kiểu y�u vội sống cuồng ... Tất cả những h�nh thức tr�n đều kh�ng thoả m�n kh�t vọng y�u thương s�u thẳm của l�ng người; con người ng�y nay vẫn kh�t khao những chứng t� của một t�nh y�u s�u thẳm.

T�nh y�u cứu độ thế giới

Rất nhiều khi con người bị th�c b�ch bởi một thứ t�nh y�u hạ đẳng. Y�u thương được xem như một c�ch thức để lấp đầy những khoảng trống, những nhu cầu của t�m hồn. C�ng c� đơn, c�ng trống vắng, người ta c�ng c� nhu cầu b� đắp; l�c n�y nhiều khi y�u thương bị đồng ho� với sự thoả m�n �ch kỷ, hay đơn giản như một thứ rượu bia, x� ke, ma tu� k�ch th�ch ru ngủ con người. T�nh y�u đ�ch thực kh�ng thể n�o l� một thứ b� đắp như thế.

T�nh y�u đ�ch thực c� sức cứu độ. Đức Gi�su y�u thương bạn hữu của m�nh l� anh Ladar�, Người đ� k�o anh ra khỏi huyệt mộ v� cho trở về với cuộc sống (X. Ga 11). Trong thời đại ch�ng ta h�m nay, t�nh y�u vẫn c� sức phục sinh kẻ chết, đ� l� những người chết về mặt tinh thần, x� hội, t�n gi�o ... Bao bạn trẻ lầm lạc rơi v�o con đường sai tr�i, n�o l� nghiện ngập, chơi bời, trộm cắp ... rồi ch�n nản thất vọng, t�m c�ch quy�n sinh ... Phần lớn do c�c bạn ấy thiếu thốn t�nh y�u, hay được y�u kh�ng đ�ng c�ch. Chỉ c� t�nh y�u đ�ch thực mới c� thể l�m cho họ trở về, t�nh y�u c� sức cứu độ l� vậy.

Đức Gioan XXIII căn dặn ch�ng ta : �Bất cứ đi đến đ�u, bạn h�y mang tr�i tim theo đ�. Cuộc sống sẽ tươi đẹp hơn, tương quan giữa người với người sẽ th�n thiện, nồng thắm hơn nếu mỗi người đều biết cho đi, đều y�u thương đ�ch thực. N�i như th�nh Phaol�, nếu kh�ng c� t�nh y�u, đời sống ch�ng ta sẽ v� nghĩa, v� bản th�n ch�ng ta cũng chẳng n�i l�n được gi� trị g�.


T�NH Y�U MU�N VẺ

Như mu�n nh�nh s�ng đều chảy ra từ thượng nguồn, mu�n c�ch thế kh�c biệt nhưng cũng chỉ diễn tả một t�nh y�u duy nhất. Trước ti�n, y�u thương thể hiện qua ch�nh việc y�u m�nh.

Y�u m�nh

Y�u thương ch�nh m�nh l� điều cần thiết trước khi ch�ng ta c� thể y�u thương tha nh�n. Đức Gi�su đ� chẳng dạy ch�ng ta �h�y y�u thương người th�n cận như ch�nh m�nh� (Mc 12,31) đ� sao. Theo c�ch nh�n n�y, c� thể n�i, bạn chỉ y�u thương người th�n cận một khi bạn biết y�u thương ch�nh bản th�n m�nh. Y�u m�nh cũng c� nghĩa l� phải biết m�nh, biết những sở trường, sở đoản; kh�ng biết m�nh, kh�ng hiểu m�nh, th� ch�ng ta cũng kh� biết v� hiểu được người kh�c.

Y�u m�nh khởi đi từ việc biết chấp nhận v� t�n trọng bản th�n, biết kh�m ph� v� thăng tiến những gi� trị của ch�nh m�nh. Tuy nhi�n, bậc thang gi� trị của mỗi người rất kh�c nhau, đ�u l� quy chuẩn để mỗi người chọn lựa v� thăng tiến ? Đ�u l� gi� trị đ�ch thực của bản th�n t�i ? Rất nhiều khi ch�ng ta lầm tưởng điều n�y.

Ch�ng ta c� thể sai lầm khi chọn lựa những bậc thang gi� trị. Y�u m�nh l� tốt, nhưng c� người chỉ biết y�u m�nh, đến nỗi trở th�nh �ch kỷ, chẳng c�n biết quan t�m đến ai kh�c nữa. Một trong những nguy�n nh�n dẫn đến điều n�y c� lẽ do t�c động của nền văn h�a ch�ng ta đang sống : nền văn h�a ti�u thụ, hưởng thụ, kho�i lạc, đề cao tự do c� nh�n ... Theo đ�, thước đo gi� trị của mỗi con người được t�nh tr�n những g� họ sở hữu, những điều họ được hưởng thụ, hiệu năng c�ng việc, vị thế trong x� hội, quyền h�nh xử tr�n người kh�c; hay cụ thể hơn, gi� trị con người được đ�nh gi� theo bộ đồ người đ� mặc, chiếc xe người đ� đi, thứ nước hoa đắt tiền người đ� x�i, hoặc đ�nh gi� tr�n sức khỏe, sắc đẹp ... To�n những thứ b�n ngo�i, nay c�n mai mất. Gi� trị của con người kh�ng hệ tại ở những điều ch�ng qua đ�. Thi�n Ch�a s�ng tạo v� y�u thương mỗi người ch�ng ta như ch�ng ta đang l�. Đ� l� gi� trị đ�ch thực của mỗi con người. V� như vậy mọi người d� sang hay h�n, đẹp hay xấu ... đều c� gi� trị như nhau.

T�nh bạn

Ta đ� n�i đến những kiểu t�nh y�u �ch kỷ, t�nh bạn kh�ng phải l� thứ t�nh y�u ấy. Bạn đ� nghe n�i đến t�nh bạn của B� Nha v� Tử Kỳ trong văn học Trung Quốc, t�nh bạn của Nazis v� Golmund trong �Đ�i bạn ch�n t�nh� của Hermann Hesse, hay Lưu B�nh v� Dương Lễ trong văn học Việt Nam ... ? Ta gặp một điểm chung nơi những t�nh bạn n�y l� sự trung th�nh, cảm th�ng v� chia sẻ. T�nh bạn đ�ch thực sẽ kh�ng �ch kỷ, kh�ng t�m c�ch loại trừ nhau, nhưng chia sớt với nhau những nỗi niềm trong cuộc sống v� gi�p nhau c�ng thăng tiến.

Thi�n Ch�a th�ch l�m bạn với con người, Đức Gi�su gọi c�c m�n đệ l� bạn hữu (Ga 15,15), thế sao con người lại kh�ng thể l� bạn của nhau ? Chỉ khi n�o l� bạn, ch�ng ta mới c� thể bộc lộ hết nỗi niềm, mới kh�ng đeo mặt nạ, mới c� thể cảm th�ng cả những yếu đuối, sai lầm của nhau trong cuộc sống. C� thể n�i t�nh bạn l� nền tảng căn bản của mọi thứ t�nh y�u trong cuộc sống.

Ch�ng ta t�m hiểu một thứ t�nh y�u kh�c, nhẹ nh�ng, quyến rũ hơn.

T�nh y�u đ�i lứa

Rất nhiều điều phải b�n đến trong kh�a cạnh t�nh y�u đ�i lứa n�y. Ở đ�y chỉ xin đề cập đến sự ho� hợp giữa hai th�n x�c, hai t�m hồn. Đến tuổi trưởng th�nh, người nam v� người nữ c� khuynh hướng thu h�t nhau, hấp dẫn lẫn nhau, v� rồi n�n vợ n�n chồng, n�n một th�n x�c, một t�m hồn. Những tương quan giới t�nh l�m cho hai người ph�t triển sung m�n, v� l�m nảy sinh sự sống mới.

Thường người ta hay e ngại, hoặc đ�nh gi� thấp những h�nh vi �n �i vợ chồng; trong đời sống lứa đ�i, h�nh vi đ� kh�ng c� g� l� xấu xa, nhưng l� th�nh thiện, tốt đẹp. Ch�nh v� thế trong b�i gi�o huấn về đời sống gia đ�nh, th�nh Phaol� đ� nhắc lại đoạn văn trong s�ch S�ng Thế : �Ch�nh v� thế, người đ�n �ng sẽ l�a cha mẹ m� gắn b� với vợ m�nh, v� cả hai th�nh một xương một thịt� (Ep 5,31).

Tuy nhi�n, con người ta v� tội lỗi l�m suy yếu, n�n rất kh� vượt qua những đ�i hỏi của bản năng, n�n nhiều khi t�nh y�u trong h�n nh�n bị lạm dụng, bị x�c phạm. H�nh vi �n �i kh�ng c�n l� việc thi�ng li�ng giữa vợ v� chồng, m� nhiều khi chỉ l� việc l�m thoả m�n bản năng b�n ngo�i phạm vi h�n nh�n. V� như thế, đ�y kh�ng phải l� t�nh y�u đ�ch thực nữa, m� l� một sự biến th�i, lạm dụng, mua b�n hay trao đổi th�n x�c.

T�nh y�u l�ng mạn

Khi n�i đến t�nh y�u, c� lẽ trong đầu bạn nghĩ ngay đến loại t�nh y�u n�y. Hơn bất cứ loại đề t�i n�o, t�nh y�u l�ng mạn l� đề t�i mu�n thuở của tiểu thuyết, thi ca, v� nhiều loại h�nh nghệ thuật kh�c nữa.

Người ta th�ch n�i đến tiếng s�t �i t�nh, đến những cảm gi�c tuyệt vời kh� tả của kẻ đang y�u, v� cả đến những chuyển biến t�m l� kh�c thường của họ nữa. Sau đ�y l� t�m trạng của một c� g�i đang y�u được thổ lộ :

�Anh y�u,

Giờ đ�y em mới hiểu thế n�o l� tiếng s�t �i t�nh. Em đ� y�u anh ngay từ c�i buổi gặp gỡ ban đầu ấy. Tất cả những g� em c� thể l�m l�c n�y l� nhớ về anh. B�ng h�nh anh đ� chiếm trọn tr�i tim em đến nỗi dường như em nghẹt thở ! Em nghĩ rằng c� lẽ chẳng c� ph�t gi�y n�o m� anh kh�ng hướng về em, c� phải thế kh�ng anh ? Chỉ cần nghĩ đến anh th�i l� tr�i tim em rộn r�, ruột gan em bồi hồi thổn thức. Em l�m sao sống được nếu kh�ng c� anh ! Anh l� l� tưởng của em, l� sức sống của em, l� t�nh y�u của em.

Em y�u anh m�i m�i�.

Rất c� thể t�nh y�u đ�i lứa khởi đi từ sự rung cảm đầu đời, từ tiếng s�t �i t�nh như thế. Những cảm x�c của c� g�i kể tr�n l� điều rất thực, nhưng thường kh�ng bền. T�nh y�u l�ng mạn chợt đến rồi chợt đi, đ� kh�ng phải l� điều tất yếu để t�nh y�u lứa đ�i n�n bền chặt. Một ch�t l�ng mạn l�m cho cuộc sống uyển chuyển, nhẹ nh�ng, nhưng kh�ng hẳn phải l�c n�o cũng c�.

Ch�ng ta cần lưu � những cạm bẫy của sự l�ng mạn, nhiều khi l�ng mạn qu�, sẽ l�m cho cuộc sống trở n�n kh�ng thực tế, v� sau một ph�t cho�ng ngợp, người ta c� thể sẽ thất vọng � chề. Ch�ng ta chứng kiến bao cảnh thất t�nh ho� n�n đi�n dại l� như vậy. Cuộc sống kh�ng chỉ c� b�nh m� nhưng c�n c� hoa hồng nữa, nhưng nếu chỉ to�n hoa hồng th� đ� cũng chẳng c�n l� cuộc sống. Cạm bẫy đầu ti�n đ� l� :

Sự say đắm

Sự say đắm nhiều khi l�m ch�ng ta trở n�n m� qu�ng, mất đi sự nhận thức r� r�ng v� khả năng ph�n đo�n đ�ng đắn. Khi y�u, thấy c�i g� cũng đẹp, cũng hợp nh�n, nhưng nếu một t�nh y�u kh�ng được l� tr� hướng dẫn, sẽ l� t�nh y�u m� lo�, n�ng nổi. Sống trong t�nh y�u l�ng mạn say đắm, c� thể v� tựa như bạn đang ngồi tr�n toa xe lao vun v�t tr�n con đường si�u tốc trải d�i từ đỉnh xuống triền n�i, mọi vật xung quanh bạn trở n�n mờ nhạt, v� bạn chỉ c�n một cảm gi�c ch�ng mặt, cho�ng v�ng. Sự say đắm c� thể đem lại cho bạn những gi�y ph�c x�c động, nhưng bạn l�c n�o cũng như kẻ đang đi tr�n d�y, từng nỗi hồi hộp run run nằm ngay dưới b�n ch�n của m�nh.

Cạm bẫy thứ hai của t�nh y�u l�ng mạn đ� l� dễ l�m cho bạn thần tượng ho� người kh�c.

Thần tượng h�a

C� bao giờ bạn đ� coi ai kh�c như một thần tượng ? Một khi bạn đ� thần tượng h�a một ai, th� trong mắt bạn, người ấy l� tuyệt hảo, tuyệt vời, l� c�u trả lời cho mọi thắc mắc, mọi ước mơ đời bạn. V� nhiều khi bạn c�n thấy đời m�nh chẳng c� � nghĩa g� nếu kh�ng c� người ấy, kh�ng trở n�n giống người ấy. Bạn từ từ thay đổi m�nh theo khu�n mẫu người ấy nhưng bạn kh�ng hề � thức m�nh đang thay đổi. Bạn nghĩ rằng m�nh y�u thương người ấy thực sự, nhưng thực ra bạn chỉ y�u h�nh ảnh của bạn c� trong người ấy m� th�i.

Bỗng một ng�y kia, bạn ph�t hiện ra những khuyết điểm của thần tượng, thế l� thần tượng sụp đổ. Những điều trước đ�y bạn từng y�u qu� tr�n trọng, giờ đ�y như một g�nh nặng, như một điều g� giả dối đối với bạn. Bạn cảm thấy m�nh bị x�c phạm, bị tổn thương. L�c n�y bạn mới thấy rằng t�nh trường quả lắm nhi�u kh�, nhiều trắc trở, n�o đ�u c� thuận gi� su�i buồm như bạn vẫn ước mơ. V� bạn cũng ngộ ra rằng t�nh y�u l�ng mạn phải chăng cũng chỉ như ch�t hương gởi gi�.

T�nh y�u gia đ�nh

Trước khi bạn biết y�u m�nh, biết thế n�o l� t�nh bằng hữu, t�nh y�u đ�i lứa, t�nh y�u l�ng mạn ... th� bạn đ� được sinh ra, được nu�i dưỡng, v� cảm nhận t�nh y�u của gia đ�nh trước hết. Chỉ trong gia đ�nh, bạn mới hiểu được thế n�o l� một t�nh y�u v� điều kiện. D� bạn l� ai, l� một con người như thế n�o đi chăng nữa, th� cha mẹ vẫn đ�n nhận bạn một c�ch v� điều kiện. C� nhiều cha mẹ l�n tiếng từ chối những đứa con hư hỏng, kh�ng chấp nhận những đứa con n�y như th�nh vi�n trong gia đ�nh, thế nhưng khi ch�ng gặp hoạn nạn, hoặc t� đầy, th� ch�nh cha mẹ lại l� người đầu ti�n x�ch giỏ đi thăm nu�i !

Trong gia đ�nh, bạn cảm nhận được mầu nhiệm t�nh y�u một c�ch r� n�t hơn cả : người ta kh�ng so đo t�nh to�n, kh�ng t�m tư lợi; đặc biệt h�nh ảnh người mẹ, người cha, suốt đời lam lũ lo cho con c�i từng miếng cơm manh �o, coi sự th�nh đạt v� hạnh ph�c của con l� hạnh ph�c của m�nh. Những ai được sinh ra, được nu�i dưỡng trong một bầu kh� gia đ�nh y�u thương như thế, nh�n c�ch của người đ� sẽ ph�t triển sung m�n v� th�nh to�n.

V� cũng từ gia đ�nh, người ta học được b�i học y�u thương trắc ẩn. T�nh y�u được nu�i dưỡng v� lớn l�n từ ch�nh th�i độ biết quan t�m đến người kh�c, nhất l� những người bất hạnh. Từ phạm vi một gia đ�nh m�u mủ ruột thịt, người ta c� thể mở rộng ra những gia đ�nh lớn hơn, gia đ�nh thi�ng li�ng, đo�n thể, gi�o xứ, qu� hương ... v� mở ra với cả gia đ�nh nh�n loại. Segundo Galilea, một thần học gia ch�u Mỹ Latinh đ� n�i :

Kit� gi�o chỉ trở th�nh một t�n gi�o khi người ta t�m thấy h�nh ảnh Thi�n Ch�a nơi con người, nhất l� những con người ngh�o khổ, yếu đuối, bị bỏ rơi ... Kh�ng c� Kit� gi�o, th� cũng kh�ng t�m thấy � nghĩa n�o của sự ngh�o khổ� . (Following Jesus, p. 31).

T�nh y�u thi�n nhi�n

Những ai đ� t�m hiểu về văn h�a Đ�ng phương, chắc hẳn kh�ng xa lạ g� với c�ch sống của những bậc hiền nh�n qu�n tử, những con người th�ch giao du sơn thuỷ, thơ t�i rượu bầu, cả chốn dương gian hết thảy đều l� nh�, tất cả đều l� anh em, �tứ hải giai huynh đệ�.

Quả thực tr�i đất n�y l� ng�i nh� để con người tr� ngụ. Trong ng�i nh� ấy, mu�ng th�, cỏ c�y, c� biển, chim trời ... l� anh em, l� bạn hữu của con người. Chẳng phải ngẫu nhi�n m� ng�n sứ Đanien mời gọi mu�n lo�i mu�n vật c�ng ca tụng Thi�n Ch�a :

Ch�c tụng Ch�a đi mọi c�ng tr�nh của Ch�a

Ch�c tụng Ch�a đi nguồn nước tận cao xanh

Ch�c tụng Ch�a đi, mọi cơ binh thượng giới,

Ch�c tụng Ch�a đi, mặt trời với mặt trăng,

Ch�c tụng Ch�a đi, hỡi tinh t� mu�n ng�n ...

(Đn 3,57-88.56)

 Th�nh Phanxic� Atxidi đ� gọi mặt trời l� anh, mặt trăng l� chị, ... C�n Raymond Hamilton th� c� b�i thơ tuyệt vời n�i về mối quan hệ khắng kh�t giữa m�nh với thi�n nhi�n :

Tr�i đất l� mẹ của t�i

Mẹ s�t b�n t�i từ hồi thơ ấu

Mặt trời l� cha t�i đấy

Bộ dạng bề ngo�i ..., ấy vậy hiền kh�.

Ng�i sao t�i gọi l� c�

Mặt trăng l� chị tha hồ dung dăng...

(Carl Koch, p. 135).

 Ch�a kh�ng dựng n�n con người một m�nh trơ trọi, nhưng Người đặt thụ tạo cao qu� của m�nh v�o vườn �đen, trao cho con người quyền cai quản thi�n nhi�n, b� chủ chim trời c� biển. C� thể n�i, trong chương tr�nh tạo dựng v� cứu độ của Thi�n Ch�a, thi�n nhi�n v� mu�n vật l� những người em nhỏ b� của ch�ng ta, ch�ng cũng đang chờ ng�y Thi�n Ch�a cứu độ như ch�ng ta.

V� vậy, khi y�u thương v� bảo vệ thi�n nhi�n, l� ch�ng ta đang y�u thương v� bảo vệ ch�nh m�nh. Con người kh�ng thể sống t�ch rời khỏi thi�n nhi�n, cho dẫu người ta c� thể sinh ra trong lồng kiếng. Con người ng�y c�ng trở n�n cằn cỗi, th� kệnh, n�ng nảy, v� con người kh�ng sống ho� điệu với thi�n nhi�n, đ� trở n�n th� địch với thi�n nhi�n. Một khi con người sống thuận, sống ho� điệu với thi�n nhi�n, con người mới l� m�nh trọn vẹn.

T�nh y�u Thi�n Ch�a

Ch�ng ta chỉ c� thể n�i được m�nh y�u Thi�n Ch�a khi ch�ng ta biết y�u thương ch�nh m�nh, y�u thương đồng loại, v� y�u thương c�ng tr�nh s�ng tạo của Người. Như th�nh Gioan đ� n�i : �Ai kh�ng y�u thương người anh chị em m� họ tr�ng thấy, th� kh�ng thể y�u mến Thi�n Ch�a m� họ kh�ng tr�ng thấy được� (1Ga 4,20). V� vậy, t�m kiếm v� thăng tiến những điều thiện hảo nơi tha nh�n v� nơi c�ng tr�nh s�ng tạo, l� trường học dạy ta biết y�u mến Thi�n Ch�a, Đấng s�ng tạo mu�n vật mu�n lo�i. Ch�ng ta c�ng đi v�o nẻo đường kh�m ph� n�y.

H�nh tr�nh kh�m ph�

T�nh y�u l� điều rất tự nhi�n nơi Thi�n Ch�a, v� Thi�n Ch�a ch�nh l� t�nh y�u. Thi�n Ch�a c�n như một người bạn, người y�u, người cha, người mẹ, l� Đấng Tạo Ho�, v� hơn thế nữa, ch�ng ta kh�ng thể h�nh dung hết về Người được, Người vượt xa những g� ch�ng ta c� thể tưởng tượng ra v� g�n cho Người. Muốn y�u mến Thi�n Ch�a, mỗi người phải l�n đường kh�m ph�, phải t�m ra một c�ch thế ri�ng cho m�nh. Nẻo đường đ� vạn dặm, chẳng ai giống ai, mỗi người mỗi cảm nhận kh�c nhau, mỗi kiếm t�m độc đ�o.

C� người khởi đi từ những nẻo đường trần thế, từ đ� kh�m ph� ra Thi�n Ch�a v� y�u mến Người (Đại diện cho nẻo đường kh�m ph� n�y l� th�nh T�ma Aquin�); c� người khởi đi từ căn nh� nội t�m, từ đ� kh�m ph� Thi�n Ch�a hiện diện v� y�u mến Người (C� thể coi đ�y l� con đường của th�nh �utinh). Điểm xuất ph�t của mỗi người mỗi kh�c, nhưng tất cả họ đều gặp nhau ở điểm kh�m ph� ra Thi�n Ch�a l� Đấng y�u thương con người, v� một khi đ� cảm nhận được t�nh y�u n�y, con người kh�ng thể kh�ng đ�p trả.

Một c�ch thức đ�p trả : hiện diện v� lắng nghe

Như hai người y�u nhau, những ph�t gi�y hiện diện b�n nhau, lắng nghe nhau, l�m cho t�nh y�u của họ c�ng th�m bền chặt. C�ng đi v�o mối th�m giao, họ c�ng d�nh nhiều th� giờ cho nhau hơn. Thi�n Ch�a cũng vậy, Người lu�n hiện diện với ch�ng ta, v� Người mời gọi ch�ng ta đi v�o mối tương quan th�m giao với Người.

Mối tương quan n�y thể hiện trong cả cuộc sống, nhất l� những ph�t gi�y ch�ng ta hiện diện v� lắng nghe Ng�i, đ� l� những ph�t cầu nguyện, những giờ khắc ch�ng ta sống th�n t�nh với Ch�a. Thiếu đời sống cầu nguyện đ�ch thực, kh� l�ng ch�ng ta c� thể n�i m�nh đang sống trong mối tương quan t�nh y�u. C� thể n�i, cầu nguyện l� ng�n ngữ của t�nh y�u (rất nhiều khi ch�ng ta chỉ dừng lại ở mức độ cầu nguyện như một việc xin ơn), chỉ c� ai biết y�u, đang y�u, mới hiểu t�nh y�u l� thế n�o; cũng vậy, chỉ những ai đang y�u mới biết cầu nguyện đ�ch thực, v� những ai biết cầu nguyện đ�ch thực mới chứng tỏ m�nh đang y�u thực sự.


T�NH Y�U L� MỘT THỬ TH�CH

Quả thực, nẻo đường t�nh y�u vạn dặm, v� diệu vợi v� c�ng. T�nh y�u l� một thử th�ch. Tr�n lộ tr�nh n�y, ch�ng ta phải vận dụng tất cả mọi t�i năng của m�nh để thi thố t�nh thương, l�ng trắc ẩn, sự cảm th�ng, sự n�ng đỡ, sự thứ tha... Nhưng rất thường, ng�n ngữ y�u bị lạm dụng, bị hiểu sai. Chướng ngại thử th�ch đ� mở ra ...

Khi chữ y�u được d�ng như một ng�n ngữ rẻ tiền

Trước khi t�m hiểu s�u xa những thử th�ch của t�nh y�u, ch�ng ta thử nh�n lại xem trong văn h�a, ng�n ngữ hằng ng�y của ch�ng ta, từ ngữ n�y bị lạm dụng như thế n�o. Nhiều khi từ ngữ �y�u� bị mất đi t�nh trong s�ng v� người ta kh�ng hiểu hết được � nghĩa của từ ngữ n�y. Hằng ng�y, trong giao tiếp, tr�n c�c phương tiện truyền th�ng như b�o ch�, truyền thanh, truyền h�nh ... đặc biệt c�c trang mục quảng c�o, nhiều khi ch�ng ta thấy t�nh y�u bị hạ gi�, bị rao b�n, trở th�nh m�n đồ trang sức cho những kẻ cho m�nh l� s�nh điệu ... Xin n�u v�i v� dụ điển h�nh :

C� bao giờ t�nh y�u thi�ng li�ng, ri�ng tư giữa hai người lại đưa l�n loa ph�t thanh m� g�o th�t kh�ng ? Thế m� ta vẫn nghe : �Ế ồ ồ ế �, y�u em nhất tr�n đời ... Chỉ một m�nh em th�i ...� Đ� l� thứ t�nh y�u n�o vậy ? C�  lẽ đ�y l� loại �t�nh y�u đến anh kh�ng mong đợi g�, t�nh y�u đi anh kh�ng hề hối tiếc ...� ?

V� c� bao giờ bạn nghe n�i c� những kẻ y�u xe, y�u tiền, y�u b�ng đ� ... ? Kh�ng biết người ta hiểu �y�u� l� như thế n�o nhỉ ? Thực ra, � nghĩa tr�n đầy của t�nh y�u c� một sức mạnh phi thường, t�nh y�u kh�ng phải như  những điều ch�ng ta vừa kể. N�n thận trọng khi sử dụng từ �y�u� n�y, t�nh y�u chẳng bao giờ l� một tr� giải tr� hay l� một chuyện đ�a cả.

Khi t�nh y�u bị chối từ

Nền tảng căn bản nhất của th�ch đố trong t�nh y�u l� chọn lựa hay chối từ, điều n�y diễn ra trong từng khoảnh khắc của cuộc sống. Mặc d� trọng t�m đời sống của người Kit� hữu l� y�u thương, nhưng rất nhiều khi ch�ng ta đ� chọn lựa ngược lại. Từng ph�t gi�y, xung quanh ch�ng ta vẫn diễn ra bao nỗi bất h�a, bạo động, loại trừ nhau ... n�i t�m lại, ch�ng ta từ khước y�u thương, ch�ng ta phạm tội.

Tội ch�nh l� ch�ng ta quay đầu lại với Thi�n Ch�a, khước từ t�nh y�u, m� Thi�n Ch�a l� t�nh y�u. Nếu y�u thương l� t�m kiếm v� thăng tiến những điều thiện hảo nơi tha nh�n, th� tội lỗi ch�nh l� l�m tổn hại, tổn thương người kh�c. Tuy nhi�n, tội lỗi kh�ng chỉ đến từ những yếu đuối, từ những ho�n cảnh, nhưng quan trọng l� ta đ� kh�ng sử dụng tự do để chọn lựa y�u thương.

Tội lỗi c� khi đến từ những việc l�m sai tr�i g�y thiệt hại v� tổn thương người kh�c, nhưng tội lỗi cũng c�n đến từ những việc ch�ng ta sao nh�ng, thiếu quan t�m, kh�ng biết chia sẻ cho người kh�c. Tin mừng M�tth�u chương 25 n�i r� cho ch�ng ta điều n�y. T�nh y�u kh�ng chỉ dừng lại ở sự c�ng bằng, m� c�n vươn l�n tới đức �i nữa.

 Trong từng khoảnh khắc, với v� số những chọn lựa hằng ng�y của đời thường, l�m sao để mỗi chọn lựa ấy đều l� những chọn lựa y�u thương. Đ� l� một th�ch đố kh�ng nhỏ đối với mỗi người ch�ng ta.

Chọn lựa từng cử chỉ y�u thương

Dẫu cho ch�ng ta c� nỗ lực hết sức, c� thể x�y dựng được mối tương quan y�u thương, nhưng chẳng bao giờ ch�ng ta c� thể đạt được mối tương quan y�u thương ho�n hảo. Thế nhưng Đức Gi�su vẫn mời gọi ch�ng ta mỗi ng�y phải trở n�n ho�n hảo như Cha ở tr�n trời l� Đấng ho�n hảo. Ch�nh điều n�y th�c b�ch ch�ng ta phải chọn lựa từng nghĩa cử y�u thương trong cuộc sống. Những nghĩa cử đ� l� :

- Nỗ lực để hiểu người kh�c : nếu ch�ng ta kh�ng thấu hiểu s�u xa được nỗi l�ng của nhau, th� m�i m�i ch�ng ta cũng chỉ l� những con người hời hợt, kh� l�ng cảm th�ng, kh� c� thể đ�p ứng được nhu cầu thực sự của họ. Muốn hiểu biết được người kh�c, ch�ng ta phải :

- So d�y l�ng m�nh với d�y l�ng người : hiểu biết c�n l� bắt gặp sự rung cảm, ho� điệu giữa hai t�m hồn, biết c�ch l�m cho m�nh trở n�n hữu dụng đối với người kh�c. Ch�nh sự hiểu biết n�y l�m cho hai t�m hồn thấu cảm nhau, bớt đối xử với nhau bằng những nguy�n tắc cứng nhắc, nhưng :

- Biết linh động v� uyển chuyển : linh động sẽ l�m cho cuộc sống trở n�n nhẹ nh�ng v� sinh động hơn. T�m hồn con người kh�ng phải l� c�i g� xơ cứng, nhưng rất nhạy cảm; ch�nh sự nhạy cảm n�y dệt n�n giai điệu của t�nh y�u.

- Gỡ m�nh ra khỏi những xung đột : một điều rất thật l� d� hai người c� hiểu nhau mấy đi chăng nữa, th� mỗi người đều c� những kh�c biệt căn bản. Những kh�c biệt n�y kh�ng l�m rạn nứt mối tương quan, nhưng bổ t�c v� l�m cho cuộc sống phong ph� hơn. Tuy nhi�n sự kh�c biệt cũng l� nguy�n cớ g�y xung đột; điều quan trọng l� ch�ng ta phải gỡ m�nh ra khỏi mối xung đột đ� v� nhận ra gi� trị đ�ch thực của nhau. H�nh tr�nh n�y rất d�i, v� kh�ng thể thiếu vắng một điều quan trọng, đ� l� :

- Biết ki�n nhẫn : ki�n nhẫn l� người thầy gi�p ta giải quyết những kh� khăn trong cuộc sống. Để tiến đến sự ho�n thiện, mỗi người đều cần c� thời gian, cần một tiến tr�nh li�n tục, tiệm tiến. Ch�ng ta kh�ng được ph�p đốt giai đoạn, điều quan trọng l� ki�n nhẫn chờ c�i ph�t gi�y th�nh to�n ấy.

- Sống thực : bạn kh�ng cố t�nh sống giả dối, nhưng nếu muốn sống thực sự con người bạn, kh�ng ph�ng vệ, kh�ng mặt nạ, kh�ng t� m�u ch�t phấn ... bạn phải trả gi� đắt đấy. Tuy nhi�n, chỉ c� sự trung thực mới c� thể l�m cho mối tương quan trở n�n bền vững. Chắc hẳn chẳng bao giờ bạn muốn x�y dựng mối tương quan giả tạo v� ng�y một ng�y hai l� tan vỡ ? Tương quan thực sự rất cần c� điều n�y :

- Tin tưởng lẫn nhau : nếu kh�ng tin người kh�c, l�m sao bạn c� thể tiến xa hơn trong mối tương quan được. Bất cứ mối quan hệ n�o : cha mẹ, con c�i, vợ chồng, bạn hữu, nghề nghiệp ... chữ t�n vẫn phải coi trọng. Tin tưởng l� người bạn th�n thiện của y�u thương đấy. Thế nhưng muốn tin tưởng nhau được, ch�nh bản th�n ch�ng ta phải tỏ ra thiện � trước.

- Tỏ ra m�nh đ�ng t�n nhiệm : người xưa từng n�i : �Một lần bất t�n, vạn lần kh�ng tin�. Muốn tạo được mối t�n nhiệm lẫn nhau, ch�nh bản th�n m�nh phải tỏ ra cho người kh�c thấy l� họ c� thể tin ch�ng ta được. Giữa một x� hội v�ng - thau lẫn lộn, sự t�n nhiệm đang bị nghi ngại nặng nề. Bao nhi�u kẻ bị mắc lừa chỉ v� dễ tin người kh�c. Trong bối cảnh n�y để tỏ ra rằng m�nh đ�ng t�n nhiệm, thật kh� khăn
bội phần.

- Th�i độ khi�m tốn : khi�m tốn kh�ng c� nghĩa l� phủ nhận những khả năng của m�nh, kh�ng d�m l�nh nhận tr�ch nhiệm, l�c n�o cũng �dạ, em kh�ng d�m, em chẳng biết g�, em nhỏ b� ...� Khi�m tốn l� nh�n nhận khả năng thực sự của m�nh, biết sở trường sở đoản của m�nh; đồng thời biết ch�n nhận khả năng của kẻ kh�c. Ngược với th�i độ khi�m tốn l� tự cao tự đại, kh�ng biết m�nh, v� cũng kh�ng biết t�n trọng người kh�c. Kẻ tự cao chẳng bao giờ l� mẫu người l� tưởng để ch�ng ta học hỏi cả.

- Sống hy vọng : kẻ th� nguy hiểm nhất của con người l� thất vọng. Thi�n Ch�a kh�ng bao giờ thất vọng về con người, v� con người cũng kh�ng bao giờ c� quyền thất vọng về nhau, kh�ng c� quyền thất vọng về ch�nh m�nh. Dẫu biết rằng cuộc sống kh�ng phải l�c n�o cũng như m�nh tưởng, nhưng nếu ch�ng ta c� t�m hồn lạc quan, cuộc sống sẽ tươi s�ng hơn. Cuộc sống như một tấm gương, nếu ta cười với n�, n� sẽ cười với ta; nếu ta mếu với n�, n� cũng sẽ mếu với ta. Sống hy vọng, lạc quan, ch�ng ta sẽ tiến bước đến những ch�n trời mới.

- Sống can đảm : bạn kh�ng được khuyến kh�ch để ch�n ch�n, thối lui, hay hoảng loạn khi đối diện với những bất trắc trong cuộc sống. Can đảm ch�nh l� ch�ng ta mạnh dạn đối diện với thực tại, cho d� thực tại ấy phũ ph�ng. Đặc biệt trong tương quan y�u thương, kh�ng c� chỗ d�nh cho bạn sợ sệt. Ch�ng ta kh�ng l�nh nhận được Thần Kh� để th�nh n� lệ, nhưng trở n�n tự do, một thứ tự do tuyệt vời của con c�i Ch�a.

- Thứ tha : c� thể n�i y�u thương v� tha thứ l� hai mặt của một thực tại. Kh�ng thể c� y�u thương thật nếu kh�ng c� tha thứ. Trong cuộc sống, ai cũng c� lầm lỗi. Ch�ng ta chỉ c� thể y�u thương thực sự khi biết tha thứ cho ch�nh m�nh v� tha thứ cho người kh�c nữa. Thi�n Ch�a lu�n ki�n nhẫn v� tha thứ cho ch�ng ta, ch�ng ta cũng phải tha thứ cho nhau.


KẾT LUẬN

Chỉ cần một ph�t dừng ch�n để chi�m ngắm cuộc sống, bạn sẽ kh�m ph� ra mu�n điều kỳ diệu; v� c� lẽ điều kỳ diệu nhất ch�nh l� huyền nhiệm t�nh y�u. V� y�u, Thi�n Ch�a s�ng tạo thế giới n�y; v� y�u, ch�ng ta được hiện hữu; v� y�u, Thi�n Ch�a đ� l�m người, đ� chịu chết nhục nh� để cứu độ ch�ng ta; v� y�u, con người tiến lại gần nhau, hy sinh cho nhau... T�m lại, t�nh y�u l� sự sống, l� sự s�ng tạo, l� � nghĩa của kiếp nh�n sinh n�y. T�nh y�u c� sức phục sinh con người v� cứu độ thế giới.

Thiếu vắng t�nh y�u, trần gian sẽ l� hoả ngục, con người sẽ trở th�nh lang s�i của nhau. Kiếp nh�n sinh ba vạn s�u ng�n ng�y l� mấy, mong sao từng khoảnh khắc ngắn ngủi của cuộc sống ấy sẽ l� những khoảnh khắc y�u thương. Giai điệu y�u thương chỉ c� được, khi từng nốt nhạc y�u thương được tấu l�n; mỗi ch�ng ta phải l� một nốt nhạc y�u thương trong bản trường ca cuộc sống mến thương n�y.