HOME

 
 

Chương một

TIẾNG GỌI VỀ TRỜI

 

Ở c�c thế hệ kh�c, người ta t�m về thi�n đ�ng nhờ trật tự vũ trụ. Ng�y nay nhờ những bất ổn trong linh hồn m�nh. Người t�n thời kh�ng xem thấy Thi�n Ch�a trong thi�n nhi�n nữa. C�c thời điểm kh�c người ta nh�n ngắm trăng sao bạt ng�n, vũ trụ m�nh m�ng, vẻ đẹp huy ho�ng của bầu trời, trật tự lạ l�ng của c�c v� sao m� gẫm ra được quyền năng, v� kh�n ngoan của Thi�n Ch�a. Đấng t�c tạo mu�n lo�i v� duy tr� thế giới. Nhưng bất hạnh thay, con người t�n thời đ� cắt đứt với kiểu tiếp cận n�y, bởi v�i trở ngại: Người ta kh�ng c�n nhiều ấn tượng về trật tự thi�n nhi�n nữa m� quay về với c�c rối loại trong t�m hồn m�nh. Bom nguy�n tử đ� ph� hủy l�ng khiếp sợ thi�n nhi�n, v� cuối c�ng khoa học tự nhi�n đ� mang t�nh kh�ch quan qu� đ�ng đối với con người ki�u căng ng�y nay. Ch�nh c� nh�n chứ kh�ng phải bản chất người, m� ng�y nay khoa t�m l� thực sự quan t�m tới v� l�m con người bất an.

Sự thay đổi n�y kh�ng c� � nghĩa c�c linh hồn t�n thời th�i t�m kiếm Thi�n Ch�a, nhưng chỉ cho thấy rằng nh�n loại đ� từ chối con đường hợp l� hơn v� do đ� b�nh thường hơn, trong việc kiếm t�m Ng�i. Kh�ng phải trật tự của vũ ho�n, nhưng mất trật tự trong ch�nh con người m�nh. Kh�ng phải vật hữu h�nh của thế giới, nhưng những mặc cảm, những lo �u v� h�nh của ch�nh bản th�n. Đ�y l� những khởi đầu của c�c người t�n thời khi họ quay t�m về với t�n gi�o. Trong những ng�y xưa cũ, c�c triết gia tranh luận về những vấn đề của con người. Ng�y nay họ b�n t�n con người l� một vấn đề. Ng�y xưa người ta sống trong kh�ng gian ba chiều: Từ nơi họ ở với bạn b� th�n th�ch họ nh�n l�n trăng sao tr�n bầu trời v� hỏa ngục dưới đất. Ng�y nay v� l�ng qu�n Thượng Đế, c�i nh�n của họ bị thu hẹp v�o một chiều m� th�i, đ� l� v�o t�m hồn m�nh.

Linh hồn t�n thời b�y giờ sẽ đi về đ�u ? Tất cả c�c cột mốc chỉ đường đ� bị nhổ l�n lấp đầy v�o c�c lối tho�t ra ngo�i ? Giống như một th�nh phố, c�c tường th�nh bảo vệ đ� bị qu�n địch chiếm giữ, con người phải r�t lui v�o bản th�n m�nh. Giống như một d�ng suối bị chận đứng, sẽ chảy ngược lại bản th�n, t�ch lũy mọi thứ nhơ bẩn, cặn b�, r�c rến, linh hồn t�n thời ng�y nay cũng vậy (kh�ng c� những mục ti�u hay lối tho�t của người t�n hữu) sẽ cuộn trở lại ch�nh m�nh v� trong t�nh trạng ấy th�u gom tất cả những yếu tố hạ đẳng, bản năng s�c vật, đam m� dục vọng, tối tăm, tiềm thức v� t�nh m� lẽ ra kh�ng đ�ng c� nếu như người ta chăm lo cho c� lối tho�t b�nh thường. Con người t�n thời cảm thấy bế tắc, kh�a chặt v�o nội t�m, l�m t� nh�n của ch�nh bản th�n. Bị nhốt t� như vậy rồi, b�y giờ con người cố gắng b� đắp, cho những mất m�t thế giới ba chiều của đức tin, bằng c�ch ph�n t�ch tr� kh�n m�nh.

Những mặc cảm, những lo �u, những sợ h�i của linh hồn t�n thời kh�ng hiện hữu qu� quắt trong c�c thế hệ trước, bởi lẽ ch�ng lu�n được rũ bỏ, v� h�a nhập v�o trong cơ cấu vĩ đại của văn minh Kit� gi�o. Tuy những nỗi bất hạnh tr�n l� th�nh phần kh�ng thể t�ch rời khỏi linh hồn t�n thời đến nỗi ch�ng ta nghĩ rằng ch�ng khắc ghi v�o da thịt họ. Dầu sao người t�n thời phải được đưa về c�ng Thi�n Ch�a v� hạnh ph�c, bất chấp t�nh trạng linh hồn họ ra sao. Nếu như người thời nay muốn trở về với Thi�n Ch�a từ quỉ dữ, th� tại sao ch�ng ta kh�ng khởi sự từ quỷ dữ ? nghĩa l� từ chỗ m� Ch�a ch�ng ta bắt đầu với c� Maria Macđala. Ch�a n�i với c�c kẻ theo ng�i rằng họ cũng c� thể khởi sự c�ng cuộc rao giảng tin mừng từ chỗ đ� với ăn chay v� cầu nguyện .

Thực tế kh�ng c� sự kh�c nhau, ngoại trừ ng�n ngữ, giữa linh hồn khốn khổ trong ph�c �m v� những linh hồn bất ổn thời nay. C�c người t�n thời c� ba sự vong th�n l�m đặc t�nh: Thứ nhất hắn thường xuy�n bị ph�n liệt khỏi ch�nh bản th�n, thứ hai khỏi tha nh�n v� thứ ba khỏi Thi�n Ch�a. Đ�y cũng l� hiện tượng của ch�ng thanh ni�n ở miền đất Gi�sas�n�.

Cấp bậc vong th�n thứ nhất l� ph�n liệt khỏi ch�nh bản th�n. Con người t�n thời b�y giờ kh�ng c�n thống nhất nữa, m� l� một khối ph�n ho� th�nh nhiều mảng lộn xộn v� bất ổn: Những mặc cảm, ki�u căng, th�c loạn thần kinh, căng thẳng t�m l�. Hắn l� kh�ch lạ của ch�nh hắn v� th�o rời từng mảng linh hồn, tự m�u thuẫn, hay đổi thay th�i độ, thiếu nhất qu�n. Hắn kh�ng c�n nh�n m�nh như một đơn vị duy nhất, m� l� một b�i chiến trường của c�c khuynh hướng đối chọi nhau, kh�ng c� mục ti�u thống nhất cho cuộc sống. Ch�ng ta c� thể so s�nh linh hồn t�n thời với một chuồng chứa s�c vật, trong đ� đủ mọi th� dữ cắn x� lẫn nhau, mạnh được, yếu thua, hoặc so s�nh với một chiếc m�y th�u thanh, c�ng l�c tiếp nhận nhiều tần số của c�c đ�i ph�t kh�c nhau. Thay v� một tần số r� r�ng, th� l� hổ đốn tiếng ồn �o nhức �c.

Nếu như người ta c� ch�t học thức, th� t�nh trạng lại c�n khốn đốn hơn. Tr� tuệ của họ l� một hỗn hợp c�c tin tức lộn xộn, kh�ng c� một triết l� chủ đạo n�o. L�c ấy linh hồn c� thể chế diễu m�nh �trong t�i c� hai ng�i vị. Một l� linh hồn t�i sống động, hai l� một tiến sĩ triết học, kiến thức uy�n th�m.� Những con người như thế ng�y nay đầy rẫy trong xă hội. Họ phản chiếu ra b�n ngo�i nhiều � kiến kh� nghe. Chứng tỏ tr� tuệ họ l� một khối lộn xộn chưa kịp ti�u h�a. Họ kết luận với mọi người rằng: Bởi t�i kh�ng biết sự thật, cho n�n chẳng ai biết. Quan điểm yếm thế của họ ph�t triển th�nh triết l� sống cho mọi người. Nhưng buồn thay, n� n�m hắn v�o trong tối tăm, ngu dốt, v�o trong hang h�i thối của v� thức, tiềm thức. Hậu quả l� họ thay đổi triết l� sống như thay �o. Ng�y thứ hai, họ ph�c họa v�i n�t duy vật. Ng�y thứ ba họ đọc một cuốn s�ch b�n chạy nhất tuần, rồi vất vả bỏ chủ thuyết cũ vẽ ra chủ thuyết mới, chủ thuyết duy t�m. Ng�y tứ tư, chủ thuyết quốc x� đi�n kh�ng. Ng�y thứ năm, căn bản mới của bến bờ tự do. Ng�y thứ s�u, thay đổi � kiến, sau khi nghe ph�t thanh một chương tr�nh t�m l�, họ quyết định chọn �ng Freud l�m th�y dạy. Ng�y thứ bảy, họ uống rượu thật nhiều để qu�n đi mọi hướng đi đ� ph�c họa. V� ng�y chủ nhật, họ lấy l�m ngạc nhi�n v� suy nghĩ tại sao lại c�n c� những con người ngu xuẩn rủ nhau tới nh� thờ ? Mỗi ng�y họ c� một ngẫu tượng mới. Mỗi tuần một t�nh kh� mới. Thẩm quyền của họ l� � kiến c�ng cộng. � kiến ấy đổi chiều, th� họ cũng đổi theo, kh�ng c� l� tưởng cố định, kh�ng c� đam m� lớn, chỉ c� thờ ơ, l�nh đạm với hết mọi sự tr�n thế gian. Sống trong t�nh trạng đặt m�nh l�m t�m điểm c�ch qu� đ�ng cho n�n c�u truyện h�ng ng�y của họ to�n c�i �t�i�, hậu quả l� nếu h�ng x�m l�ng giềng kh�ng đề cao c�i t�i của họ trong c�u truyện, th� họ cảm thấy nhạt nhẽo, v� duy�n.

Đặc điểm thứ hai của con người t�n thời l� xa l�nh tha nh�n. Đặc điểm n�y được gi�i b�y kh�ng những bằng hai cuộc thế chiến trong v�ng hai mươi mốt năm v� mối đe dọa thế chiến thứ ba, kh�ng những bằng gia tăng đấu tranh giai cấp v� �ch kỷ lan tr�n, mỗi nước, mỗi quốc gia, mỗi x� hội, mỗi c� nh�n t�m kiếm lợi �ch ri�ng của m�nh. M� c�n bằng c�c truyền thống, c�c gia sản l�u đời bị bẻ g�y kh�ng nuối tiếc. Bất cứ l�ng trọng k�nh đối với truyền thống đều được g�n khẩu hiệu �phản động�. V� như vậy kết quả l� con người thời đại mới ph�t triển th�nh kẻ x�t đo�n bừa b�i. Họ lấy ti�u chuẩn h�m qua x�t đo�n ng�y h�m nay v� h�m nay đo�n x�t ng�y mai. Chẳng c� chi buồn ch�n hơn một con người đ� từng kh�n ngoan m� lại mất tr� nhớ. Chẳng c� chi khốc liệt hơn một nền văn minh l�m mai một truyền thống. Con người t�n thời kh�ng thể bằng l�ng với ch�nh m�nh, th� l�m thế n�o bằng l�ng với thi�n hạ ? Một người kh�ng sống được với bản th�n, cũng chẳng sống được với ai ! C�c trận thế chiến giết hại nhiều triệu mạng người, chẳng qua l� sự thể hiện rộng lớn hơn trận chiến t�m l� trong từng linh hồn. Giả như kh�ng c� chiến tranh trong nội t�m h�ng triệu tr�i tim, th� đ� kh�ng c� đ�nh nhau ở diện rộng tr�n to�n cầu. Người ta g�y chiến trong t�m hồn m�nh trước, rồi sẽ đ�nh nhau ở x� hội.

T�nh trạng hỗn loạn, v� luật ph�p chỉ l� hậu quả của những t�m hồn tha ho� trong c�c x� hội. Một người đấm đ� nhau trong t�m hồn, sớm muộn sẽ đấm đ� với h�ng x�m chung quanh m�nh. Khi họ th�i phục vụ tha nh�n l� l�c họ trở n�n g�nh nặng cho ch�nh m�nh v� l� một bước để họ từ chối sống với người kh�c. Khi Ađam phạm tội, �ng ta đổ lỗi cho Ev�. Khi Cain giết Abel, Cain đặt c�u hỏi �T�i đ�u phải l� kẻ canh giữ em ?� (St 4,9). Khi Ph�r� chối Ch�a, �ng đi ra ngo�i một m�nh kh�c l�c cay đắng. Tội ki�u căng của những người x�y th�p Babel kết th�c trong sự lộn xộn ng�n ngữ. N� l�m cho việc h�a thuận trong lo�i người kh�ng thể duy tr� nổi.

Cuối c�ng, con người t�n thời xa l�nh Thi�n Ch�a. Xa lạ với m�nh, với tha nh�n, c� nguồn gốc l� xa lạ với Thi�n Ch�a. Một khi c�i đ�m b�nh xe bị bể, th� c�c căm xe r� rời mỗi nơi một chiếc. Khi người ta l�ng qu�n Thi�n Ch�a, người ta xa lạ lẫn nhau. Ng�y nay Thi�n Ch�a xem ra chẳng c�n ai m�ng tới. L� do l� v� người ta cư xử như thể kh�ng c� Thi�n Ch�a hiện hữu trong đời m�nh. Điều tốt trở n�n yếu tố tr�ch m�c đối với những ai sống độc �c v� v� thế họ t�n nhẫn tức giận v� b�ch hại những ai l�m điều thiện. Hiếm m� kh�ng thấy một linh hồn ch�n nản, kh�ng thỏa l�ng lại kh�ng ghen gh�t h�ng x�m l�ng giềng m�nh. Họ ước muốn mọi người phải v� t�n gi�o như m�nh.

Cho n�n tổ chức v� đạo n�o trong thời đại ng�y nay cũng đều l� phản �nh của t�nh trạng tự gh�t m�nh. Chẳng ai gh�t bỏ Thi�n Ch�a m� kh�ng gh�t bỏ m�nh trước đ�. B�ch hại t�n gi�o chỉ l� dấu chỉ của t�nh trạng gh�t Thi�n Ch�a. Bởi lẽ người ta hy vọng nhờ bạo lực của ghen gh�t m� tho�t khỏi t�nh v� l� của linh hồn m�nh. H�nh thức cuối c�ng của l�ng gh�t t�n gi�o l� khinh dể Thi�n Ch�a, chống đối Ng�i, v� bảo lưu nếp sống �c độc của m�nh trước mặt quyền năng v� l�ng tốt của Thi�n Ch�a. Nổi loạn chống lại to�n bộ hiện hữu, những linh hồn như thế nghĩ rằng m�nh đ� x�a bỏ được n�. Họ kh�ng th�ch ai n�i về t�n gi�o, kẻo nữa sự y�n ổn của m�nh trở th�nh �n phạt trầm lu�n cho ch�nh t�nh k�u ngạo. Ngược lại, họ khinh thường t�n gi�o. Kh�ng khi n�o tạo n�n được một � nghĩa cho cuộc đời m�nh, c�c linh hồn phản loạn phổ qu�t h�a những bất ổn trong lương t�m v� nh�n thế giới như một khối lộn xộn. Do đ� họ khai triển một triết l� mới gọi l� �sống hiện sinh�.

Liệu ch�ng ta c� t�m thấy một linh hồn nản ch� như vậy kh�ng trong Ph�c �m ? Liệu khoa ph�n t�m học ng�y nay c� gặp được kiểu mẫu con người như Ch�a Gi�su đ� gặp trong Tin Mừng v� cứu chuộc anh ta ? Nếu lần giở s�ch Ph�c �m theo Th�nh Marc�, chắc hẳn ch�ng ta sẽ thấy một thanh ni�n trong miền đất Gi�ras�n� c� những đặc t�nh y hệt với những linh hồn m� tả ở tr�n. Tức anh ta ở trong t�nh trạng vong th�n ba chiều như c�c người t�n thời.    

Anh ta xa lạ với ch�nh m�nh. Khi Ch�a Gi�su hỏi: �T�n ngươi l� g� ? � Người thanh ni�n thưa: T�n t�i l� một đạo binh, v� ch�ng t�i đ�ng lắm.� (Mc 5,9). Xin để � đến ng�i vị anh ta xưng h� n� lộn xộn giữa �t�i� v� �ch�ng t�i đ�ng lắm�. R� r�ng c� sự vật lộn giữa ng�i vị. Anh ta ch�nh l� một vấn đề cho ch�nh m�nh. Anh ta l� d�ng nước cuộn lại của ng�n lẻ một nỗi lo �u, v� thế anh ta gọi m�nh l� một đạo binh. Kinh nghiệm thường thức cho hay chẳng con người ph�n liệt n�o c� hạnh ph�c. V� vậy Ph�c �m m� tả người thanh ni�n đất Gieras�n� l�: Tru tr�o v� lấy đ� đập v�o m�nh (Mc 5,5). Con người thất vọng lu�n lu�n buồn rầu, ch�nh m�nh lại l� kẻ th� tệ hại nhất của m�nh, v� hắn lạm dụng thi�n nhi�n để hủy hoại bản th�n.

Thứ hai, người thanh ni�n xa lạ với tha nh�n: Ph�c �m tả tiếp như sau: �Anh ta đ�m ng�y cứ ở trong đ�m mồ mả v� tr�n n�i đồi� anh ta l� mối đe dọa cho người kh�c. Người ta nhiều lần đ� g�ng c�m, v� xiềng x�ch anh lại, nhưng anh đ� bẻ g�y xiềng x�ch v� đập tan g�ng c�m v� kh�ng ai c� thể kiềm chế anh được.� (Mc 5,4). C� đơn, c�ch ly với mọi người l� t�nh chất đặc th� của những linh hồn xa l�a Thi�n Ch�a. Th�i quen tự nhi�n của họ l� tr�nh xa đồng loại, sống giữa c�c mồ mả của miền đất tử thần. Trong tội lỗi kh�ng c� chất kết d�nh. Bản t�nh của n� l� ph�n t�n, chia rẽ v� gi�n đoạn.

Người thanh ni�n xa l�a Thi�n Ch�a, khi nh�n thấy Đức Kit�, đấng cứu chuộc m�nh, liền la to: �Lạy �ng Gi�su, Con Thi�n Ch�a tối cao, chuyện t�i can g� đến �ng ? Nh�n danh Thi�n Ch�a, t�i van �ng đừng h�nh hạ t�i.� (Mc 5,7). C� nghĩa l� �giữa t�i v� �ng c� chi chung đụng đ�u ? �ng c� mặt l� t�i bị hủy diệt�. Do đ� ch�ng ta được chứng kiến một kh�a cạnh t�m l� l� những linh hồn thất vọng ch�n gh�t sự th�nh thiện v� ước mong t�ch rời n� m�i m�i, tội nh�n n�o cũng muốn ẩn m�nh khỏi t�n nhan Đức Ch�a Trời. Cain, kẻ giết người đầu ti�n trong lịch sử đ� than: �V� t�i sẽ tr�nh khỏi mặt Ng�i, t�i sẽ đi lang thang v� trở th�nh kẻ trốn chạy tr�n mặt đất� (St 4,14).

Như vậy vấn đề kh�ng phải l� ch�ng ta sẽ ra thế n�o, m� l� ch�ng ta sẽ l� chi ? Bom nguy�n tử, khinh kh� đ� l�m ch�ng ta bớt sợ h�i về mục ti�u v� sự tồn tại tr�n đời n�y. Nhưng vẫn c�n đ� sự quan trọng l� ch�ng ta sẽ sống đời vĩnh cửu ra sao chứ kh�ng phải chết thế n�o. Quả bom nguy�n tử trong tay th�nh Phanxic� kh� khăn đ�u c� nguy hiểm bằng khẩu s�ng ngắn trong tay một g� ăn cướp ! Điều l�m cho qủa bom nguy hiểm kh�ng phải l� thuốc nổ b�n trong n�, nhưng l� người sử dụng. V� vậy, linh hồn t�n thời phải cải tạo, chứ kh�ng phải cải tạo ho�n cảnh. Trừ phi hắn ngưng ngay sự b�ng nổ trong t�m hồn m�nh, bằng kh�ng c� thể hắn d�ng bom để ph� hủy cả h�nh tinh. Đ� l� điều Đức Gi�o Ho�ng Pio XII đ� cảnh c�o nh�n loại. Người t�n thời tự nhốt m�nh trong khối �c của m�nh. Chỉ Thi�n Ch�a mới c� thể giải ph�ng hắn. Tương tự như Ng�i đ� giải ph�ng Ph�r� khỏi nh� t� t�n gi�o thủơ xưa. Tất cả những điều con người phải l�m l� ước ao ra khỏi đ�. Chẳng bao giờ Thi�n Ch�a thất bại, chỉ phiền rằng � ch� người ta yếu ớt. V� cũng kh�ng c� l� do để ai phải nh�t đảm. Con chi�n lạc l�ng bị kẹt trong bụi gai l�m tr�i tim Ch�a lưu t�m, chứ kh�ng phải cả đ�n cừu b�nh an trong đồng cỏ. Ng�i đ� giơ tay cứu vớt con chi�n đ� ! Nhưng sự phục hồi b�nh an qua ơn th�nh bao gồm sự hiểu biết về bồn chồn lo �u, tức sự thống hối than phiền của con người t�n thời mắc v�ng t� tội lu�n l�.

Nỗi lo lắng t�n thời kh�c với những khắc khoải của thời trước trong hai điểm. Trong c�c ng�y xa xưa người ta �u lo về phần linh hồn m�nh. Ng�y nay quan t�m ch�nh yếu của con người l� về phần x�c. Mối nhọc l�ng lớn nhất của ng�y h�m nay l� kinh tế, an ninh, sức khỏe, sắc đẹp, gi�u c�, tiếng tăm v� t�nh dục. Đọc quảng c�o thời nay cho người ta ấn tượng l� c�i tai ương lớn nhất c� thể ập xuống th�n phận một người l� b�n tay nhơ bẩn v� nhọ nồi, nước rửa ch�n hay ho khan ở ngực. Lo lắng qu� đ�ng về an to�n th�n x�c l� một chứng bệnh hoạn. N� đ� sản sinh ra một thế hệ ẻo lả �ng ẹo, ch� � nhiều về chiếc phao cấp cứu tr�n một chuyến du lịch đại dương, hơn l� chiếc ph�ng nhỏ m�nh ở v� ngắm biển.

Đặc t�nh thứ hai của �u lo t�n thời l� chủ quan hơn kh�ch quan. Kh�ng phải những tai họa thi�n nhi�n như đ�i kh�t, th� dữ hay sấm s�t m� l� những nỗi sợ h�i v� định h�nh m� người ta lo lắng xẩy ra cho bản th�n, gia đ�nh, bạn b�. C�c nh� t�m l� học than phiền ng�y nay rất kh� đối ph� với những người mắc bệnh thần kinh, t�m l�. Họ �u lo về những nỗi sợ h�i kh�ng t�n. N�i với họ rằng b�n ngo�i chẳng c� chi nguy hiểm l� điều v� �ch, họ kh�ng bao giờ tin như vậy. Bởi lẽ sự sợ h�i l� ở b�n trong con người họ, v� v� thế n� c� thật một c�ch dị thường đối với họ.

Để chữa trị căn bệnh n�y, ch�ng ta phải nh�n v�o nguy�n nh�n căn bản của n�, v� những nền tảng ph�t sinh ra bệnh, tuỳ theo điều kiện l� lịch hiện tại của con bệnh. T�m l� trị liệu chỉ nửa vời, chưa v�o được tận căn nguy�n. C�c biểu hiện t�m l� chỉ c� t�nh hời hợt b�n ngo�i m� th�i. Triết l� thật của lo lắng t�n thời nằm ở điểm con người l� một hữu thể sa ng�, hư hỏng gồm c� cả linh hồn lẫn th�n x�c, thi�ng li�ng v� vật chất. Hắn đứng giữa s�c vật v� thi�n thần, sống trong một thế giới hữu hạn, khao kh�t những điều v� hạn, di động trong thời gian, t�m kiếm vĩnh hằng. L�c n�y hắn bị l�i cuốn v�o vui th� nhục dục, l�c kh�c v�o niềm vui tinh thần. Hắn li�n tục ở trong t�nh trạng bị treo lơ lửng giữa tinh thần v� vật chất. Ch�ng ta c� thể so s�nh với một ch�ng leo n�i. Anh ta ước ao được ở tr�n đỉnh n�i cao, nhưng khi nh�n xuống địa điểm của m�nh, hắn lại sợ rơi v�o vực thẳm b�n dưới. Trạng th�i lơ lửng chưa x�c định, sự căng thẳng giữa l� tưởng v� thực tế, sự l�i k�o giữa khả năng hưởng thụ v� sự thể hiện tầm thường của n�, � thức khoảng c�ch giữa khao kh�t t�nh y�u bền vững v� sự thất bại, giữa ch�n chường v� đam m�, giữa lưỡng lự từ bỏ c�c gi� trị thấp để đạt tới l� tưởng cao hơn, hoặc khước từ hẳn l� tưởng. Sự l�i k�o giữa dục vọng Ađam cũ v� lực hấp dẫn đẹp đẽ của Ađam mới, sự lựa chọn cần thiết giữa hai con đường, một dẫn l�n thi�n đ�ng, một rơi xuống địa ngục. Tất cả những điều giằng co đ� l�m cho con người lo lắng về định mệnh của m�nh b�n kia c�c v� sao v� sợ h�i m�nh sẽ rơi xuống vực thẳm trầm lu�n.

Cho n�n trong mỗi con người, c� hai lực hấp dẫn, một k�o hắn xuống đất ở đ� hắn phải chịu thử th�ch, v� hai k�o hắn về c�ng Thi�n Ch�a, ở đấy hắn được hạnh ph�c thật. C�i lo �u chủ yếu, nằm dưới mọi lo �u của con người t�n thời, nẩy sinh từ ki�u căng l� ch�nh m�nh m� kh�ng cần Thi�n Ch�a hoặc từ tự lực vượt qua ch�nh m�nh bất cần đến Thượng đế. Thực ra, v� dụ người leo n�i kh�ng ch�nh x�c về phần thi�ng li�ng. Anh ch�ng leo n�i tuyệt nhi�n kh�ng c� ai từ tr�n đỉnh n�i gi�p đỡ, ng� hầu anh ta c� thể đạt tới đỉnh cao. Ngược lại con đường si�u nhi�n lu�n nhận được trợ gi�p. Thi�n Ch�a từ trời cao, từ ngọn n�i vĩnh cửu lu�n giơ tay gi�p đỡ. B�n tay to�n năng của Ng�i với ra n�ng hắn l�n thi�n cung, ngay cả trước khi hắn mở miệng k�u cứu. C� một điều r� r�ng rằng, tuy ch�ng ta c� thể tho�t khỏi mọi lo �u của đời sống kinh tế, x� hội thời nay, ngay cả khi ch�ng ta tr�nh được những căng thẳng m� khoa t�m l� học gọi l� � thức hay v� thức, ch�ng ta vẫn phải chịu đựng một lo lắng căn bản, nẩy sinh từ t�nh thụ tạo của m�nh. Lo lắng ph�t xuất một c�ch cốt yếu từ c�c kh�t vọng kh�ng điều h�a được, từ lo�i thụ tạo lại ước muốn c�i g� đ� kh�ng cần thiết, hoặc ngược với thi�n nhi�n, hoặc c� hại t�ch cực cho linh hồn m�nh. C�c lo �u gia tăng tỷ lệ thuận v� tương xứng với việc con người l�a xa Thi�n Ch�a. Bất cứ người n�o sinh ra tr�n thế gian cũng c� mặc cảm lo �u, bởi v� khả năng n�n th�nh hoặc trở th�nh kẻ tội lỗi.

Khi ch�ng ta tr�ng thấy một con khỉ h�nh động ngu xuẩn, ch�ng ta kh�ng n�i với n� �đừng l�m như đứa đi�n kh�ng�. Nhưng khi gặp một người ăn ở thiếu kh�n ngoan, ch�ng ta n�i: �Đừng h�nh xử như con khỉ�. Bởi lẽ người ta c� tr� kh�n v� th�n x�c. Hắn c� thể rớt xuống h�ng th� vật (mặc dầu h�nh ảnh của Thi�n Ch�a trong linh hồn hắn kh�ng bị ph� hủy h�an to�n). Đ�y l� khả năng l�m n�n những bi kịch đặc th� nơi con người. Con b� kh�ng c� bệnh t�m thần. Heo kh�ng trở th�nh đi�n v� g� qu� kh�ng khi n�o ch�n nản (trừ khi con người tập luyện cho ch�ng để l�m tr�). V� nếu như Thi�n Ch�a dựng n�n con người như c�c th� vật để hưởng thế gian n�y m� th�i, th� ch�ng ta cũng kh�ng bao giờ cảm nghiệm buồn l�ng thất vọng .

Nhưng bởi v� nguy�n nh�n căn bản của c�c lo �u con người phải g�nh chịu, l� hắn c� thể trở th�nh th�nh nh�n hay tội lỗi, cho n�n chỉ c�n hai lựa chọn cho hắn m� th�i. Hoặc l� hắn leo cao đến đỉnh trọn l�nh, đến cuộc sống đời đời. Hay rớt xuống vực thẳm tuyệt vọng v� ch�n nản. Tuy nhi�n cũng c� người nghĩ rằng c�n đường lối thứ ba đ� l� con đường của thờ ơ l�nh đạm. Họ chủ trương rằng những con gấu nằm ngủ suốt m�a đ�ng, ngưng mọi sinh hoạt th�n x�c, th� con người cũng vậy, c� thể ngủ suốt cuộc đời m� kh�ng cần lựa chọn sống cho Thi�n Ch�a hoặc chống lại Ng�i. Nhưng khốn nạn, giấc ngủ m�a đ�ng kh�ng giải quyết được kh� khăn, m�a đ�ng sẽ hết v� người ta lại buộc phải l�m quyết định. Ch�nh việc lựa chọn th�i độ thờ ơ đ� l� một quyết định rồi. H�ng r�o m�u trắng kh�ng m�i m�i giữ được m�u trắng, n� sẽ trở th�nh đen nếu kh�ng c� thợ sơn duy tr� cho n� ở m�u trắng. Trong con người ch�ng ta, c� c�i khuynh hướng mạnh mẽ k�o ch�ng ta xuống h�ng s�c vật, cho n�n nguy�n việc ch�ng ta kh�ng chống lại n�, l� yếu tố khủng khiếp đưa ta đến hủy hoại ch�nh m�nh. X�t cho đ�ng l�, sự sống l� tổng hợp c�c lực lượng chống lại sự chết, cho n�n � ch� con người phải l� tập hợp c�c sức mạnh chống lại tuyệt vọng. Một người uống thuốc độc v�o t�m can, c� thể hoặc qu�n đi thuốc giải độc hoặc n�m n� ra ngo�i cửa sổ. Cả hai việc đều v� �ch, bởi thần chết đ� gần kề b�n hắn, chẳng mấy ph�t sẽ mang hắn sang b�n kia thế giới. Th�nh Phao-l� đ� cảnh c�o: �Ch�ng ta sẽ tr�nh tho�t thế n�o được, nếu ch�ng ta qu�n l�ng� (Dt 2,3). Ch�o thuyền ngược d�ng s�ng, nếu kh�ng tiến tới th� đ� thụt l�i. Kh�ng c� những c�nh đồng bằng trong đời sống thi�ng li�ng, to�n đồi n�i, cho n�n hoặc l� ch�ng ta l�n dốc, hay xuống dốc. Hơn nữa th�i độ thờ ơ chỉ c� trong tưởng tượng, l�ng muốn bắt buộc phải lựa chọn. V� ngay cả khi linh hồn lănh đạm kh�ng khước từ vĩnh cửu một c�ch t�ch cực, th� vĩnh cửu đ� từ chối n� rồi. N�n bạc phải được l�m lợi, nếu kh�ng sẽ bị lấy đi v� Kinh th�nh đ� n�i với ch�ng ta: �M� bởi v� người h�m h�m kh�ng n�ng, kh�ng lạnh, ta sẽ mửa ngươi ra khỏi miệng� (Kh 3,16). Thực ra, người t�n hữu lu�n c� lợi điểm hơn người d�n ngoại t�n thời thờ ơ. Đơn giản l� họ biết m�nh đang đi về đ�u, trong khi người d�n ngoại chẳng c� � niệm chi cả. Người kh�ng c� đạo x�t theo � nghĩa thi�ng li�ng l� người yếm thế, v� lẽ họ lu�n cảm th�y đời n�y qu� ngắn để cho một người c� cơ hội, ngược lại t�n hữu lu�n l� kẻ lạc quan, bởi lẽ họ biết cuộc đời n�y d�i đủ để cho c� cơ hội l�n thi�n đ�ng. Cho n�n người c� đức tin ch�nh đ�ng lu�n được vui mừng. Ngược lại kẻ kh�ng c� đức tin phải buồn rầu v� thất vọng .

Những n�o trạng t�n thời ch�n gh�t nếp sống đơn điệu của người c� đức tin d�ng hiến cho một mục ti�u nhất định, một kết th�c cuối c�ng. Để tr�nh tho�t lối sống đ�, người t�n thời thường rũ bỏ c�c phiền to�i của cuộc sống nhờ ch�nh b�n tay m�nh. Th�i độ t�ch cực ch�n đơn điệu của cuộc đời l� t�nh chất đặc sắc của thời đại ch�ng ta, đến độ l� l� do duy nhất giải th�ch tại sao người ta t�m kiếm li�n tục những cảm gi�c mới mẻ, những đ� m�, những th�ch th� mới, những t�m trạng mới, những t�n gi�o mới, thần tượng mới, lu�n l� mới, hay bất cứ thứ g� k�ch th�ch cảm gi�c m� năm th�ng đ� l�m cho lạnh lẽo, linh hồn nặng trĩu v� thế giới buồn ch�n. Thực tế, thay v� n�i rằng những ai đầy sức sống ch�n gh�t đơn điệu, th� phải n�i rằng họ hồi hộp trong đ�. Để chứng minh điều n�y, ch�ng ta h�y chỉ ra những người đầy sức sống c�ch căn bản kh�ng ai nghi ngờ được v� như thế họ hưởng sự ly kỳ của nếp sống ấy. Đ� l� một em b�, Thi�n Ch�a v� Người Con duy nhất của ng�i, Đức Gi�su Kit�, Ch�a ch�ng ta. Cho n�n bắt buộc phải nhận rằng c� một sự th�ch th� tuyệt vời khi hoạt động v� mục ti�u, v� c�i đ�ch đ� x�c định, trong đ� người ta t�m thấy l� do ch�nh yếu của sự li�n tục nhắc lại c�c h�nh động. Thật l� một cuộc h�nh hương l�ng mạn về đ�ch điểm. Cũng ch�nh ở tư duy n�y m� người ta t�m ra ranh giới kh�c biệt giữa Kit� gi�o v� chủ nghĩa v� đạo. Thế giới C�ng gi�o được hưởng cảm gi�c đ� m�, hồi hộp trong c�c sinh hoạt lặp lại bởi v� họ c� một mục ti�u cố định. Những người ngoại đạo t�n thời kh�ng được hưởng nếp sống vui th�ch đ�, ngược lại họ chỉ thấy ch�n chường v� họ chưa bao giờ quyết định cho m�nh một chủ đ�ch để sống.

Người t�n hữu c� một mục đ�ch cố định: Mỗi ng�y một trở n�n giống Ch�a Kit� hơn. Bản chất của họ giống như khối đ� hoa cương, � ch� của họ l� dụng cụ đục đẽo. Họ ngắm nh�n Ch�a Kit� như gương mẫu v� với những điểm sắc b�n của dụng cụ l� ăn chay, h�m m�nh, thực h�nh khổ chế, họ ph� bỏ đi những mảng đ� thừa của �ch kỷ, tham lam, ki�u ngạo. Rồi với những gọt rũa tế nhị, đẹp đẽ hơn của sự tập t�nh c�c nh�n đức, bức tượng huy ho�ng của Ch�a Gi�su Kit� th�nh h�nh trước mặt mọi người. Với b�n tay kh�o l�o của c�c nh�n đức lớn tin cậy, mến, bức tượng được chau chuốt lần cuối v� ho�n th�nh mỹ m�n khi linh hồn bay về thi�n cung. Chẳng người t�n hữu n�o sống cuộc đời như vậy, lại tin rằng c�c động t�c lặp đi lặp lại của tin, cậy, mến, hy vọng, b�c �i, thanh sạch, can đảm, kh�n ngoan, c�ng b�nh, y�u mến lại nhuốm m�u ch�n nản của tư duy t�n thời, gọi l� đơn điệu. Đối với t�n hữu, mỗi lần chinh phục được bản th�n l� một lần hoan hỷ ngất ng�y. Bởi lẽ, mỗi khi lặp lại một nh�n đức người ta tiến dần đến t�nh y�u m� m�nh vẫn kh�t khao. Đ� l� kết hợp thắm thiết với Đức Kit�, l� Ch�a v� l� Đấng cứu độ linh hồn m�nh.

Dĩ nhi�n thấy được m�nh tiến bộ bao nhi�u l� chuyện kh�ng dễ, nhiều khi chẳng thấy nh�c nh�ch ch�t n�o, gần như dậm ch�n tại chỗ, nhưng kh�ng v� thế m� nh�t đảm, cứ nhắm đi về ph�a trước, mục ti�u huy ho�ng vẫn rạng rỡ ch�o đ�n. Xin tưởng tượng tới người thợ dệt thảm, h�ng ng�y ki�n nhẫn l�m việc. Kh�ng phải từ ph�a trước, m� từ cạnh ngang tấm thảm, mắt cứ ng� nh�n mẫu mực m� l�m việc. Từng sợi, từng sợi chỉ đan kết với nhau trong việc nhất điệu, nhưng đầy n�t th�ch th�, chẳng bao giờ được xem c�ng tr�nh cho đến khi kết th�c t�c phẩm. L�c sợi chỉ cuối c�ng được đưa v�o vị tr�, v� tấm thảm trưng b�y cho thi�n hạ ngắm. Đ�ng l� một kỳ quan của c�c ng�n tay kh�o l�o. Đường n�t tinh vi, hoa văn tuyệt đẹp, người thợ đ� thực sự lao động. Người t�n hữu cũng sống trong phong c�ch đ�. Họ chẳng r� đời m�nh ra sao, nhưng ki�n nhẫn noi theo mẫu mực l� Đức Kit�. Cuối c�ng Ch�a sẽ cho xem c�ng tr�nh ho�n tất.

Xin đổi sang h�nh ảnh kh�c. Đứa trẻ với một tr�i banh. Giả dụ người ta n�i với n� đ� l� tr�i banh duy nhất n� được ph�p chơi trong cuộc đời m�nh. Phản ứng tự nhi�n của n� l� rất thận trọng kẻo l�m bể tr�i banh. N� chơi với tr�i banh hết sức � tứ, kh�ng d�m đập ph� nhiều sợ tr�i banh ch�ng hư, hoặc bị đinh nhọn l�m x� hơi, v� n� kh�ng c�n tr�i n�o kh�c. Nhưng giả dụ c� người n�i với n� rằng ch�t nữa, ng�y mai, tuần tới, th�ng tới n� sẽ c� nhiều tr�i banh mới, tốt hơn, bền hơn với nhiều th�ch th� khi chơi với. Phản ứng của n� sẽ kh�c hẳn. N� sẽ được tự do chơi đ�a, đập ph� với tr�i banh cũ. N� sẽ c� nhiều vui cười, kho�i tr� hơn. Nếu như vướng phải đinh r�ch n�t, n� cũng kh�ng nuối tiếc qu� đ�ng. V� n� c�n tr�i banh kh�c l�u bền cho đến mu�n thuở.

Đứa trẻ với một tr�i banh duy nhất l� con người x�c thịt đời n�y. Họ chỉ c� tr�i đất n�y m� th�i. Một thế giới, một cuộc sống, một h�nh tinh. Họ kh�ng thể bừa b�i, v� chỉ hưởng c� một cuộc đời, một địa cầu, một nh�n gian. Họ lu�n sợ h�i tr�i đất sẽ bị lấy đi. Họ kh�ng thể chịu đựng được ai đ� sẽ mang đau khổ, hư hoại đến địa cầu nhỏ b� của m�nh, bởi v� họ chỉ c� một quả banh để chơi đ�a. Thật l� hạn chế, mất tự do v� mất vui. Ngược với c�c t�n hữu, c� nhiều quả banh để vui chơi, nhiều cuộc đời để sống v� nh�n gian để l�m bạn. Họ kh�ng qu� nghi�m khắc với địa cầu n�y. V� ch�t nữa, ng�y mai, th�ng tới, năm tới, Ch�a sẽ ban cho họ quả banh kh�c để vui hưởng. Họ c� thể khởi sự vui đ�a tr�n địa cầu, an hưởng t�nh nhất điệu của n� v� ngay cả bằng l�ng với mưa sa, b�o t�p, thi�n tai, dịch bệnh. Bởi lẽ, biết sẽ c� ng�y mai tươi s�ng hơn. Chẳng bao l�u nữa họ sẽ c� quả banh mới, một cuộc sống kh�c kh�ng bao giờ cũ kỹ, hư hỏng, buồn ch�n, bởi lẽ n� l� cuộc sống vĩnh viễn nơi Thi�n Ch�a, khởi nguy�n v� kết th�c của mọi hiện hữu.

V� vậy, khi đ� bị l� tưởng Kit� gi�o nắm bắt v� tr�n ngập linh hồn để n�n giống Ch�a một ng�y một hơn. Khi đ� để �nh s�ng Ch�a soi rọi cuộc sống m�nh. Khi đ� theo mẫu mực cuộc sống, người t�n hữu bắt đầu ng�y mới với kinh nguyện xin Cha tr�n trời ban ph�c l�nh cho mọi nẻo đường đi về trong ng�y. Khi đ� dọn l�ng sốt s�ng rước lấy m�nh m�u Ch�a v�o l�ng, v� quỳ thờ lạy b�nh th�nh, rượu th�nh d�ng cao tr�n b�n thờ. Khi đ� d�ng m�nh c�ng c�c việc l�m, c�c đau khổ phải chịu, c�c mừng vui trong ng�y kết hiệp n�n một với c�ng nghiệp Ch�a Kit�. Khi đ� th�nh h�a c�c nhọc nhằn, thử th�ch, k�m h�m dục vọng, lời ch�m chọc, n�i xấu, thiếu b�c �i v� danh đức Gi�su, Đấng đ� tha thứ cho kẻ th� m�nh tr�n thập tự, khi ng�y đ� hết, quỳ tạ ơn v� khi�m tốn xin Cha tr�n trời, thứ tha lỗi lầm, khi đ� sống như vậy, ng�y qua ng�y, th�ng qua th�ng, năm qua năm, trong cố gắng li�n lỷ kiến tạo đời m�nh n�n giống h�nh ảnh Ch�a Kit�. Bạn sẽ rất đỗi ngạc nhi�n về hiệu lực của cuộc đời đơn điệu. N� đem bạn ng�y một gần hơn đến mục ti�u vĩnh cửu, đến hạnh ph�c v� b�nh an tr�n đầy. Bạn ngỡ ng�ng tự hỏi c�n phải l�m chi nữa đ�y để thờ phượng, y�u mến Ch�a ? L�c ấy bạn nhớ lại lời Ch�a �H�y l�m việc n�y để nhớ đến Ta�. V� kinh nghiệm sự ngất ng�y của b�i học đơn điệu !

Đường lối ch�ng ta sống ảnh hưởng nhiều đến việc ch�ng ta suy nghĩ. N�i vậy kh�ng c� nghĩa l� ch�ng ta từ chối những yếu tố tr� tuệ trong đức tin. Nhưng chỉ c� � nhấn mạnh một yếu tố hay bị bỏ qu�n. Một số người tưởng tượng rằng m�nh c� thể mang ai đ� v�o đạo, v�o t�nh y�u Thi�n Ch�a nguy�n chỉ do trả lời thỏa m�n c�c c�u hỏi họ đặt ra. Họ cho rằng người ta v� đạo bởi lẽ họ dốt n�t kh�ng hiểu chi, rằng nếu người v� t�n gi�o chỉ cần đọc v�i cuốn s�ch tốt, lắng nghe v�i cuộc tranh luận chọn lọc, về thượng giới, tức khắc họ sẽ xin trở lại đạo. Như vậy, t�n gi�o xem ra chỉ l� điều chi phải được th�ng hiểu thế th�i, chứ kh�ng phải l� một ng�i vị được y�u mến, sống v� chấp nhận. N�i như vậy thật qu� đ�ng. Ch�a ch�ng ta, l� đường, l� sự thật, sự sống, vậy m� đ� kh�ng thuyết phục nổi c�c Pharis�u, thượng tế, luật sư v� k� lục, cũng như một số tội nh�n kh�c. Họ bị thượng tr� của Ng�i tấn c�ng đến nỗi chỉ một lần gặp gỡ họ đ� r�t lui, kh�ng d�m hỏi Ng�i điều chi nữa. Nhưng họ vẫn kh�ng tin m� trở lại. Ch�a Kit� đ� n�i với những ai xem thấy Lazar� sống lại rằng một số người trong họ kh�ng tin mặc d� h�ng ng�y người ta trỗi dậy từ c�i chết. Kiến thức của tr� tuệ kh�ng phải l� điều cần tuyệt đối. Cho n�n kh�ng phải bất cứ ai c� bằng cấp, học vị đều l� th�nh v� những ai dốt n�t đều l� quỷ sứ. Thực tế c� một số m�n học chỉ gi�o dục người ta từ �ch kỷ dốt n�t, th�nh �ch kỷ tinh kh�n. Trong cả hai loại, dốt n�t c� cơ hội được cứu rỗi nhiều hơn.

Kh�m ph� ra sự thật kh�ng mấy kh� khăn, nhưng đối mặt với sự thật rất kh� v� chấp nhận sự thật c�ng kh� hơn. Cho n�n gi�o dục t�n thời được �l�i� sang c�i m� người ta gọi l� �mở rộng bi�n cương ch�n l��. Đ�i khi l� tưởng n�y được ca ngợi v� d�ng l�m l� do để người ta khỏi phải h�nh động tr�n những sự thật đ� được biết. Biết khoảng c�ch giữa c�c v� sao kh�ng ph�t sinh một bổn phận lu�n l� n�o. Nhưng ch�n l� ng�n đời về bản chất v� định mệnh của con người c� thể l� lời khiển tr�ch lối sống của ch�ng ta. Một số t�m l� học, x� hội học đi gần đến sự thật về con người nhưng họ lập tức bỏ chạy khi c�nh cửa ch�n l� h� mở để b�y tỏ lo�i người phải lệ thuộc v�o Thi�n Ch�a. Chỉ những người thật sự đạt tới ch�n l� về Thi�n Ch�a l� những kẻ khi c�nh cửa mở th� mau mắn chấp nhận sự thật v� gh� vai g�nh v�c tr�ch nhiệm nảy sinh. N� đ�i hỏi nhiều can đảm hơn l� tr� �c học biết Thi�n Ch�a. Thực tế, Thi�n Ch�a l� sự kiện r� r�ng nhất cho lo�i người kinh nghiệm. Nhưng chấp nhận Ng�i lại l� c�ng việc kh� khăn nhất. C� hai nh�n tố kh�ng thuộc tr� tuệ ảnh hưởng nặng nề đến đức tin: 1/ � ch� ngay l�nh, 2/ c�c th�i quen của cuộc sống.

Tại sao c�ng một luận chứng vững v�ng về đức tin tr�nh b�y cho hai người A v� B. Người A chấp nhận, người B từ chối ? Đ�ng l�, nguy�n nh�n như nhau th� kết quả cũng như nhau. Nhưng kh�ng phải vậy, vậy th� nhất định phải c�n một nh�n tố n�o kh�c nữa chen v�o ? N� th�c đẩy một người chấp nhận v� một người khước từ ch�n l�. N� đụng đến tr� n�o người ta. �nh s�ng chiếu v�o bức tường h�nh như kh�c với �nh s�ng chiếu v�o tấm k�nh cửa sổ. Giống như vậy nh�n tố X khiến một người v�ng theo ch�n l� si�u nhi�n người kh�c chạy trốn, l� � ch� hay l�ng muốn. Th�nh Thomas diễn tả rất hay: �Những sự thật thần linh, được người ta nhận biết trong nhiều đường lối, t�y theo th�i độ của họ. Những ai c� l�ng ngay l�nh sẽ chấp nhận m�u nhiệm như sự thật, những ai kh�ng c� l�ng ngay l�nh sẽ nhận biết n� một c�ch lộn xộn l�m cho họ nghi ngờ v� cảm thấy m�nh lầm lẫn.�

Một người chấp nhận sự thật t�y v�o bản chất của con người ấy hoặc v�o l� tưởng người ấy muốn theo đuổi. � ch� thay v� đ�n nhận ch�n l� thuyết phục tr� kh�n, th� vẫn c� thể chối bỏ, gạt sang một b�n hay ngăn cản tr� kh�n đ�n nhận. Mục ti�u của Thi�n Ch�a nhắm v�o tr� tuệ buộc phải thất bại, trừ phi � ch� cũng theo đuổi sự thiện. Th�ng điệp c�c thi�n sứ loan b�o cho nh�n loại trong đ�m Gi�ng Sinh n�i rằng chỉ những linh hồn ngay l�nh mới l� bạn hữu của Thi�n Ch�a. Như vậy, yếu tố l�ng ngay rất quan trọng để đ�n nhận Tin Mừng. Ngược lại, c� thể n�i rằng kh�ng c� người v� thần x�t về mặt tr� tuệ, chỉ c� người v� thần x�t về l�ng muốn. Họ cố t�nh chối bỏ Thi�n Ch�a, khước từ sự hiện diện của Ng�i, mặc dầu tr� kh�n chấp nhận sự thật. V� vậy Th�nh vịnh kh�ng đặt t�nh v� thần v�o tr� tuệ, m� v�o tr�i tim: �Kẻ ngu xuẩn n�i trong l�ng rằng, kh�ng c� Thi�n Ch�a.� Sự đ�i hỏi ti�n quyết về thiện t�m kh�ng những cần thiết cho những ai t�m kiếm ch�n l� si�u nhi�n, m� c�n cho những ai muốn tiến triển về đ�ng tinh thần. Ơn huệ của Thi�n Ch�a kh�ng bao giờ thiếu vắng, nếu người ta sẵn l�ng cộng t�c với n�. � ch� kh�t khao của cải l�m cho người ta n�n gi�u c�. L�ng muốn l�m m�n đệ Ch�a biến đổi ch�ng ta th�nh t�n hữu.

Một yếu tố kh�c ảnh hưởng đến việc đ�n nhận ch�n l� si�u nhi�n l� c�c th�i quen trong nếp sống. Đ�y l� căn do thất bại của con người h�nh động theo sự chỉ dẫn của lẽ phải lu�n l� m� ch�ng ta đ� biết khi ch�n l� si�u nhi�n đến với linh hồn, n� được nhận thức theo nếp sống của ch�ng ta, đ�ng như c�u ch�m ng�n: ở bầu th� tr�n, ở ống th� d�i. Một số người c� v� số th�nh kiến, h�nh động v� thức, th�i quen cố hữu, ước mong v� độ, sẵn s�ng g�y chiến với ơn th�nh Ch�a, x�a bỏ th�c đẩy của Ch�a Th�nh Linh th� l�m sao gọi được l� thiện t�m để chấp nhận Tin Mừng ? Điều tr� kh�n tiếp thu l� tiếp thu với một bối cảnh. Bối cảnh n�y lập n�n c�i th�i quen của nếp sống v� người ta kh� l�ng từ bỏ mẫu mực sống của m�nh. Bất cứ sự thay đổi nhỏ n�o cũng l�m người ta kh� chịu. Trước những sự thật si�u nhi�n to�n bộ con người hạ đẳng v� c�c th�i xấu của n�, nổi dậy phản kh�ng với động lực cao hơn, nảy sinh từ tr� tuệ để hướng về ch�n l�. V� như vậy, c� người n�i: T�i sợ người ta cười khi trở th�nh một t�n hữu. T�i sợ gia đ�nh t�i kh�ng chấp nhận. T�i sợ bạn b� từ bỏ v� trở n�n kẻ th� với t�i� rất nhiều chống chế tương tự v� th�i quen cũ.

Những kẻ ước mong t�n gi�o kh�ng c� th�nh gi�, tự gọi m�nh l� ph�i v� tri, ng� hầu trốn tr�nh tr�ch nhiệm lu�n l� ph�t sinh từ sự thật si�u nhi�n. Chủ nghĩa yếm thế, v� tri, nghi nan tr� thức, kh�ng thể đưa ra phản chứng tinh thần được. Bởi lẽ ở đ�u c� c�i b�ng th� ở đấy c� �nh s�ng. Anh s�ng l�m n�n c�i b�ng. Nếu kh�ng c� chi để phủ nhận, th� phủ nhận l�m g� ? Cho n�n những th�i độ tr�n chỉ l� luận cứ lu�n l� su�ng. Trong luận cứ n�y người ta cố gắng bảo vệ m�nh khỏi ch�n l� si�u nhi�n, l�m thương tổn th�i quen sống của m�nh, bằng c�ch khước từ sự hiện hữu của sự thật si�u nhi�n, hay �t l� quay lưng lại với n�, như quan Philat� trong vụ �n Ch�a Gi�su. Kh�ng phải nghi ngờ l�m n�n hạnh kiểm tha h�a. Ngược lại hạnh kiểm xấu g�y n�n nghi ngờ. Ch�a Gi�su vạch r� quan điểm n�y khi tuy�n bố: �Quả thật ai l�m điều �c, th� gh�t �nh s�ng v� kh�ng đến c�ng �nh s�ng, để c�c việc họ l�m khỏi bị ch� tr�ch. Những kẻ sống theo sự thật, th� đến c�ng �nh s�ng, để thi�n hạ thấy r�: c�c việc của người ấy đ� được thực hiện trong Thi�n Ch�a.� (Ga3,20-23). C�c �ng nghi�n cứu Kinh Th�nh, v� nghĩ rằng trong đ� c�c �ng sẽ t�m được sự sống đời đời. M� ch�nh Kinh Th�nh l�m chứng về t�i, c�c �ng kh�ng muốn đến c�ng t�i để được sự sống.� (Ga 5,39-40). Th�nh Phaol� nhắc lại � kiến của Ch�a m�nh: �Họ tuy�n bố l� biết Thi�n Ch�a, nhưng trong h�nh động họ lại chối Người. Họ l� đồ gh� tởm, kh�ng v�ng lời v� kh�ng c� khả năng l�m việc g� tốt.� (Tt 1,16).

Điều quan trọng kh�ng phải l� chuyện người ta n�i chống lại Thi�n Ch�a, chống lại Đấng Cứu Thế, chống lại Ng�i Hai nhập thể, chống lại Hội Th�nh nhưng l� tại sao người ta l�m như vậy. Chữ �tại sao� chẳng qua l� sự �phổ th�ng� h�a th�i quen sống của người ta. Người t�n hữu bỏ đạo, thường l� luận như sau: �T�i kh�ng thể tin v�o b� t�ch thống hối được nữa.� Thực tế anh ta n�i: �Cuộc đời t�i tội lỗi q�a. T�i chẳng từ bỏ nếp sống nhục dục, để l�m việc đền tội với Thi�n Ch�a.� L� tr� được d�ng ở đ�y để tạo ra nghi nan giả hiệu, để che phủ động cơ thực sự chứ kh�ng phải thực tế l� như vậy. V� thế chỉ một m�nh Thi�n Ch�a c� đủ quyền năng để ph�n x�t ch�ng ta. Ch�ng ta c� khuynh hướng tự b�o chữa, tự biện minh cho m�nh, lấp liếm sự thật, kh�ng đ�ng tin cậy.

C� ba loại th�i xấu chất chứa trong linh hồn tựa giống như bụi bậm tr�n tấm k�nh cửa sổ, ngăn cản ơn th�nh Ch�a đến với nh�n loại. Bụi bậm thứ nhất l� x�c thịt hay l�ng y�u th�ch v� độ c�c sung sướng gi�c quan. Loại thứ hai l� tiền bạc gồm cả c�c tiện nghi, t�i sản. Loại thứ ba l� ki�u căng, �ch kỷ, t�nh ph� phiếm khoe khoang. Tẩy rửa cửa sổ linh hồn cho thanh sạch l� điều kiện mời Ch�a đến gần hơn: �Ph�c cho những ai c� t�m hồn thanh sạch, v� họ sẽ được nh�n xem Thi�n Ch�a.�

Tất cả những lời khuy�n nhủ, k�u gọi, luận cứ, dụ dỗ, để thăng tiến lu�n thường đạo l� chỉ l� c�c yếu tố ngoại lai đối với con người ta. Giống như kiểu tư vấn t�m l�, h�n nh�n, học đường thời nay. Sẽ kh�ng c� hiệu qủa nếu kh�ng c� h�nh động tự b�n trong con người cần được cải tổ. Ch�ng l� những yếu tố b�n ngo�i giống như việc rung chu�ng trước cửa. Người ta kh�ng thể bước v�o trong nh� nếu kh�ng c� ai đ�p lời từ b�n trong. Kẻ nghiện rượu c� thể c�ng nhận rằng c�c luận cứ t�m l� hay m� phạm đều đ�ng cả. Nhưng h�y c�n khoảng c�ch to lớn giữa tri thức phải lẽ v� h�nh động theo lẽ phải. Thực tế nhiều con nghiện biết m�nh sai, biết � ch� của m�nh nếu kh�ng được n�ng đỡ quyết liệt, vẫn kh�ng thể tho�t ra khỏi v�ng kiểm tỏa của rượu ch�. V� họ c� thể nổi s�ng chống lại những ai can thiệp v�o nếp sống của họ, chỉ v� c�c lời khuy�n nhủ cải thiện của những người ấy. Nhiều cuộc cải c�ch nh�n bản, ph�p luật, lu�n l� đ� từng được coi l� kh�ng li�n hệ tới m�nh bởi những t�nh nết hư hỏng.

Cho n�n x�t về mặt kh�c, ơn th�nh Ch�a l� quan trọng. N� hoạt động từ b�n trong. N� ho�n to�n c� t�nh c� nh�n, kh�ng chia sẻ được với ai, đến nỗi đương sự tưởng rằng do m�nh l�m ra. T�c động của Thi�n Ch�a trong linh hồn kh�ng giống t�c động của người khuyến dụ cải đạo. Người khuyến dụ cải đạo h�nh động tự b�n ngo�i, giống như tr�i banh tr�n b�n Billiard. Tr�i nọ va chạm v�o tr�i kia. Nhưng đối với Ch�a Gi�su, mặc dầu hoạt động qua c�c t�ng đồ, nhưng thấm nhập v�o tận t�m can tr� tuệ. Gọi l� hoạt động nội tại, tức h�nh động của c�c sinh vật nẩy nở v� tăng trưởng. Khi ơn th�nh hoạt động trong linh hồn, n� giống như một luồng s�ng chiếu qua c�c cửa với mu�n hồng ngh�n t�a m� trước kia c�c � k�nh kh�ng c�, lạnh ngắt v� đen x�. Thật kh� m� m� tả ch�nh x�c hoạt động của ơn Ch�a tr�n c�c linh hồn. Bởi lẽ n� ho�n to�n tinh thần v� v� h�nh, giống như ch�n l� đối với tr� kh�n. Ch�n l� hai nh�n hai l� bốn kh�ng chiếm một kh�ng gian n�o hoặc chiều d�i rộng trong tr� �c ch�ng ta. Vậy m� n� c� ở đấy, người ta hiểu được n�. N� ảnh hưởng s�u sắc đến suy nghĩ v� h�nh động của mỗi người. Tr�n b�nh diện cao hơn, Thi�n Ch�a h�nh động trong tr� tuệ ch�ng ta như ch�n l� v� trong l�ng muốn ch�ng ta như t�nh y�u mến. Đ�i khi Ng�i c�n t�c động mạnh mẽ v�o linh hồn bằng một lực m�u nhiệm kh�n tả, đ�i hỏi người ta phải cắt đứt ho�n to�n với ngoại vật.

L�c Thi�n Ch�a chiếm đoạt, nhiều khi linh hồn kh�ng nhận ra. Ch�ng ta c� thể n�i Thi�n Ch�a x�m nhập linh hồn giống như kẻ trộm ban đ�m. Người ta c� thể đ�n nhận Ng�i v� cũng c� thể khước từ. Nhưng kh�ng thể ngăn cản Ng�i x�m nhập, bởi lẽ ch�nh Ng�i đ� dựng n�n n�. Giống như mặt trời mọc, đ�u c� phải xin ph�p ban đ�m. Cũng vậy đời sống thần linh thấm nhập linh hồn ch�ng ta kh�ng cần hỏi � sự tối tăm của tr� kh�n ? Thi�n Ch�a thiết lập đầu cầu đổ bộ v�o ch�nh l�c ch�ng ta bất ngờ nhất, gần như l� b� mật, chẳng cần ch�ng ta c� � thức về sự hiện diện của Ng�i. Ng�i đến giống như một � nghĩ, tự dưng nẩy sinh trong đầu �c ch�ng ta, giống như ước mong m�nh liệt bất thần nổi dậy trong l�ng muốn. Việc Ng�i đột nhập kh�ng thấy được ngay l�c đầu. Ch�ng ta kh�ng hay biết Ng�i c� mặt trong linh hồn. Cũng chẳng thể cưỡng lại được bởi lẽ ch�ng ta kh�ng cảm nghiệm sự can thiệp n�o từ b�n ngo�i. Thậm ch� ch�ng ta c�n nghĩ rằng sự hứng khởi của tinh thần m�nh l� tự ph�t, m� kh�ng nghi ngờ n� đến từ Thi�n Ch�a. Giống như ch�ng ta nghĩ rằng đ�i mắt m�nh tự th�n xem thấy mọi sự, m� kh�ng � thức sự cần thiết của mặt trời soi s�ng, chỉ sau n�y khi đ� hiểu rồi, ch�ng ta mới ngộ ra đ� l� t�c động của ơn th�nh si�u nhi�n v� vĩnh cửu.

C�c cơ hội Đạo Ch�ch thi�ng li�ng chọn để lấy đi những bất hạnh của ch�ng ta rất đa dạng. N� c� thể l� gi�y ph�t ch�ng ta đ� no thỏa sung sướng x�c thịt, như trường hợp của L�on Bloy hay trước cảnh tượng của người qua đời, như th�nh Phanxic�, hay c� đơn trong sa mạc với c�c trăng sao qu� gần, như Ernest Psichari, hoặc đọc một cuốn s�ch hay như Jacques Maritain, hay nghe chu�ng nh� thờ như Paul Claudel. Bất cứ ho�n cảnh ngoại lai n�o cũng c� thể đem ch�ng ta về với Thi�n Ch�a. Ch�ng kh�ng quan trọng lắm. Ch�ng chỉ l� những t�nh huống mỗi c� nh�n được gặp Ch�a. Tuy nhi�n Thi�n Ch�a ở khắp mọi nơi, c� thể gặp Ng�i bất cứ nơi đ�u, miễn ch�ng ta c� l�ng th�nh gọi l� thiện t�m. Mặc dầu Thi�n Ch�a giữ lại cho m�nh quyền năng h�nh động trong t�m hồn người ta, khuyến kh�ch họ tr�n đường nh�n đức, xa tr�nh th�i hư tật xấu. Tuy nhi�n Ng�i để tự do lựa chọn cho nh�n loại hoặc đ�n nhận hoặc tẩy chay Ng�i. Nhưng việc đột nhập linh hồn l� quyền của Ng�i, Ng�i khuấy động lương t�m, dằn vặt, cắn rứt n�, để n� từ bỏ tội lỗi, cải tạo nếp sống, ng� hầu c�c đốm lửa ơn th�nh b�ng l�n v� đốt ch�y. Người ta được tự do tranh c�i về sự thật, sự thiện, nếu như người kh�c viện ra. Nhưng tiếng n�i b�n trong mỗi người th� chẳng ai d�m phủ nhận. Sự lựa chọn của ch�ng ta kh�ng phải nằm ở chỗ đồng � hay kh�ng với mặc khải của Ng�i trong t�m hồn, m� l� chấp nhận hay từ chối lời k�u gọi của sự thật m� th�i. Sự thật m� linh hồn đ� nhận biết.

Ng�y nay, mọi người đều mong ước một t�n gi�o, nhưng t�n gi�o c� �t đ�i hỏi. Đ� l� l� do Kit� gi�o đ� từng phải l�m dịu bớt c�c cam go của m�nh cho th�ch hợp với n�o trạng t�n thời, nhưng chỉ l� chủ trương của một số thần học gia mị d�n. C�n gi�o l� của Ch�a Gi�su phải được giữ tinh tuyền qua mọi thời đại. Mục ti�u của n� l� th�nh h�a c�c linh hồn. Mọi người đều muốn sức khỏe tốt, nhưng �t người tin tưởng v�o ăn ki�ng hay vất bỏ những thứ c� hại cho th�n thể. H�t thuốc l� l� xấu, nhưng người ta cứ h�t, kh�ng hy sinh rứt bỏ. Giống như vậy, nhiều linh hồn c� ước vọng mơ hồ n�n th�nh, nhưng lại kh�ng chịu đựng được hy sinh h�m m�nh. Năm vừa qua h�ng trăm ng�n người hạ quyết t�m bỏ thuốc l�. Nhưng chỉ 24 giờ sau mọi dốc l�ng của họ tan th�nh m�y kh�i. Sự kiện n�y đủ chứng minh � ch� người ta yếu ớt biết bao. Vậy th� l�m thế n�o tr� �c người t�n thời sửa soạn cho khổ chế th�n x�c, hy sinh h�m m�nh thực sự ?

N�i �kh�ng� cho bản th�n thật kh�, cho n�n v� số c�c triết gia đ� dựng n�n những triết l� tr�n nền tảng �c� cho mỗi th�c đẩy, mỗi ước ao d� nhỏ b� đến mấy của th�n x�c, rồi g�n cho n� từ ngữ thật sang trọng gọi l� �khẳng định m�nh�. Nhưng sự thật vẫn l� tất cả mọi tiến bộ trong l�nh vực của cuộc sống đ�i hỏi h�nh thức n�o đ� của tinh thần k�m h�m. C�c b�c sĩ, c�c doanh nh�n bắt buộc phải học từ những ng�y h�n vi v� coi khinh những kho�i lạc sớm, nếu như muốn đạt tới mơ ước th�nh c�ng. Chuy�n vi�n ng�n ngữ đ�ng phương hay khảo cổ gia kh�ng thể c�ng l�c l� v� địch quần vợt. Trong mọi hướng đi của cuộc đời, nếu muốn đạt tới mục ti�u n�o th� phải hy sinh nhiều sở th�ch kh�c. Tr� tuệ được minh mẫn l� do th�n x�c phải trả gi� v� ngược lại th�n x�c muốn ph�t triển th� tr� tuệ phải hy sinh.

Vậy th� t�n gi�o cũng đ�i hỏi hy sinh. N� kh�ng phải l� c�i nạng nhưng l� th�nh gi�. N� kh�ng phải l� lối th�at m� l� g�nh nặng, kh�ng phải l� cuộc chạy trốn nhưng l� lời đ�p trả. Người ta dựa nghỉ tr�n c�i nạng nhưng th�nh gi� th� phải v�c, phải mang. Kẻ h�n nh�t c� thể d�ng nạng, nhưng vị anh h�ng mang lấy thập tự. H�y để cho kẻ tưởng nghĩ th�nh gi� dễ mang, nhận rằng m�nh sai lầm. Hoặc kẻ bẻ gẫy quan hệ t�nh y�u với Thi�n Ch�a, rồi cố gắng đền b� tội lỗi bằng ăn chay, h�m m�nh, phạt x�c. Rồi sẽ thấy phải trả gi� cho những việc can đảm ấy.

Th�nh gi� được đặt tr�n vai những th�i xấu của ch�ng ta: ki�u căng, ghen tỵ, giận dữ, d�m � v� sức nặng của n� tẩy sạch ch�ng đi. Như vậy n� sẽ đem ch�ng ta đến nguồn vui v� tận của cuộc sống t�n hữu. Giống như con chim v�nh khuy�n. B�i h�t hay nhất n� học được từ trong đ�m tối, ban ng�y trong lồng n� chỉ học được v�i điều vặt vẵn. Trong đ�m tối n� học được cả b�i đến nỗi thuộc l�ng v� cứ nhớ như vậy cho đến chết. C�c b�i n� h�t l�m say đắm l�ng người. Nước m�a xu�n trong vắt cuồn cuộn chảy giữa biển mặn. Hoa đẹp nhất của d�y n�i Alps nở rộ trong c�c khe hiểm trở v� b�i h�t hay nhất được s�ng t�c v�o những gi�y ph�t linh hồn hấp hối. Chẳng ai n�i rằng thỏi đ� v�ng tựa tr�n chiếc nạng lửa khi được nung ch�y để t�i luyện th�nh v�ng r�ng. Cũng chẳng ai bảo rằng khối đ� hoa cương �m �i tựa v�o chiếc đục khi nghệ nh�n t�c tạo pho tượng. Những rượu ch� r� r�ng l� c�i nạng của kẻ nghiện ngập, kh�ng sống được với lương t�m m�nh. T�n gi�o l� thập tự của những ai muốn tẩy rửa lương t�m v� như vậy kh�ng cần nhờ tới thuốc an thần.

Khi b� mẹ hai con �ng Gi�b�đ� y�u cầu Ch�a Gi�su cho hai con ngồi b�n tả b�n hữu Ng�i trong vinh quang, thực chất b� xin hai chỗ dựa. Nhưng Ch�a hỏi lại họ c� uống được ch�n cay đắng từ bỏ m�nh v� sống anh h�ng kh�ng ? Tuyết trắng bản chất l� lạnh lẽo, nhưng l�m tr�i đất ấm �p v� tươi trẻ. Cũng vậy c�c cố gắng, c�c khổ đau trong m�i trường t�i sinh lu�n l� l�m cho linh hồn n�n ho�n thiện v� tốt l�nh. Những kẻ ươn lười thối rữa trong nhung lụa. Những người v�c thập tự được ướp sống trong nước mặn. Sau mỗi cuộc ch�y rừng gh� sợ người ta kh�m ph� ra c�c hạt của một loại c�y th�ng được sức n�ng t�ch ra khỏi vỏ v� nẩy mầm. Cũng vậy, v�c th�nh gi� l� điều kiện để l�m cho linh hồn trước l� hạnh ph�c, sau n�n th�nh.

Những kẻ tr�nh n�, coi t�n gi�o l� chỗ dựa, th� giống như người m� gọi kẻ s�ng mắt l� hạng người xem thấy thị kiến. Một con thuyền chắc chắn kh�ng phải l� c�i nạng cho người muốn qua s�ng. C�i b�t ch� cũng kh�ng phải l� c�i nạng cho b�n tay muốn viết chữ. Nhưng bất cứ những ai kh�ng đủ khả năng tr� tuệ để viết hoặc kh�ng đủ can đảm để học viết th� đ�ng c�i viết ch� chỉ l� c�i nạng. Những người anh h�ng, do đ�, phải sẵn s�ng chịu đựng những lời chế riễu của kẻ nh�t đảm. Cứ xem gương của Ch�a Gi�su, khi Ng�i bị x� ngửa tr�n thập gi�, c�c kẻ h�n hạ k�u gọi Người xuống khỏi đ�. V� họ qu� hiểu cử chỉ anh h�ng v� y�u mến của Ng�i sẽ giết chết l�ng �ch kỷ của nh�n loại. Từ l�c ấy nh�n loại chia l�m hai phe. Phe của những kẻ gọi t�n gi�o l� c�i nạng để dựa. Bởi v� họ qu� cho n�n nghĩ mọi người đều qu� cả. Phe thứ hai gọi t�n gi�o l� th�nh gi� v� tin v�o lời dạy của Ch�a Gi�su: �H�y v�c thập tự của m�nh h�ng ng�y v� theo Ta�.

Theo đ�ng l� luận, th� mỗi sự t�m kiếm kho�i lạc, căn bản l� cố gắng đạt đến hạnh ph�c đời đời. C�c vui thỏa hấp dẫn ch�ng ta l� v� ch�ng ta hy vọng, nhờ nếm trước, đạt tới hưởng thụ điều chi đ� vượt xa n� về cường độ v� th�ch th�. Nếu c� thể thỏa m�n cơn kh�t của một người, th� một cuốn s�ch, một b�ng hoa, một con chim, một ng�i sao cũng đủ. Nhưng thực tế kh�ng phải vậy. Chẳng c� chi tr�n đời n�y l�m no thỏa được kh�t vọng của linh hồn cả. Bởi v� ước muốn của ch�ng l� trong hết mọi sự. N� giống như con t�u lớn l�m ra để chạy biển khơi. Nếu người ta bắt n� chạy trong chỗ nước cạn, hẳn n� cảm thấy kh�ng an to�n. Đ�i hỏi một người bằng l�ng với những vật hữu hạn l� ph� hủy bản t�nh của họ. Thi�n Ch�a dựng n�n họ cho những điều v� hạn. L�ng ham muốn sự thiện của ch�ng ta lớn hơn khả năng tr�i đất c� thể thỏa m�n. L�ng y�u mến thơ ph� chẳng qua chỉ l� như tiếng k�u la, than kh�c, nỉ non. C�ng thanh cao, c�ng ch�n thật lại c�ng đau x�t. Nếu như đạt được điều m�nh khao kh�t th� niềm vui cũng chỉ tr�n ngập tr� tuệ được một khoảnh khắc. Buổi chiều n� sẽ chảy về chốn bao la của ước mong chưa trọn.

Cho n�n cơn kh�t vĩnh cửu của nh�n loại kh�ng bao giờ lặng y�n. Ngay cả những kẻ vỡ mộng v� kho�i lạc qu� độ, cũng lu�n lu�n nu�i trong tr� kh�n hy vọng t�m được ở đ�u đ� nguồn sung sướng thật hơn l� những điều họ đ� nếm thử. Sự kiếm t�m nguồn t�nh y�u v� hạn chẳng bao giờ c� c�ng, chẳng ai thực sự y�u mến c�i chi trừ phi hắn nghĩ n� l� vĩnh viễn. Kh�ng phải mọi người đều gọi t�n được điều vĩnh hằng n�y, mặc d� họ lu�n khao kh�t, lu�n hướng tới. Nhưng người c� t�n ngưỡng như ch�ng ta gọi l� Thi�n Ch�a.

Như vậy l�ng theo đuổi kho�i lạc l� dấu chứng bản chất cao hơn của con người, l� triệu chứng của t�nh c� đơn người ta phải chịu đựng tr�n thế gian. Bị giằng co giữa vật chất ở đời n�y (thường khi l� lừa dối) v� sự si�u việt xa x�i l�i k�o l�ng tr� hướng về, con người lu�n ở v�o vị tr� nguy hiểm tự gh�t m�nh v� thất vọng cho đến khi t�m được Thi�n Ch�a, đấng thỏa m�n kh�t vọng v� bi�n của m�nh. Như triết gia Pascal viết : �Kiến thức về th�n phận c�ng khổ m� kh�ng nhận biết Thi�n Ch�a, g�y n�n tuyệt vọng. Kiến thức về Ch�a Gi�su, ch�ng ta t�m thấy Thi�n Ch�a v� sự khốn c�ng của m�nh.�

Vậy th� ch�ng ta kh�ng thể gạt Ch�a ra khỏi cuộc đời m�nh được. Ng�i c� con đường ri�ng để x�m lược linh hồn mọi người. C� hai lỗ hổng trong c�c bức tường nơi con người, c� hai vết r�ch nơi �o gi�p, hai lối v�o b� mật trong bản chất con người qua đ� Thi�n Ch�a x�m nhập v�o mỗi linh hồn. Ch�ng l� th�nh phần của bản t�nh v� ch�ng ta kh�ng thể thay đổi được. Khi Thi�n Ch�a dựng n�n lo�i người. Ng�i đ� thiết lập n� nơi ch�ng ta, giống như hai nơi tho�t hiểm cuả ng�i nh� cao tầng. Ngay cả khi tr� tuệ con người ngăn cản lối v�o của Thi�n Ch�a bằng những vật cản giả hiệu, để tin rằng c�c suy nghĩ xấu xa ngăn cản đ� được dựng n�n, th� Ng�i vẫn c�n khả năng x�m nhập linh hồn qua những c�nh cửa b� mật ch�ng ta kh�ng l�m thế n�o g�i lại được.

C�nh cửa b� mật thứ nhất l� l�ng y�u mến sự thiện. Khi ch�ng ta đuổi theo mỗi mẫu vật chất tốt l�nh quyến rũ m�nh, th� thực ra linh hồn theo đuổi to�n thể sự l�nh v� bi�n của Thi�n Ch�a. Mỗi sự kiếm t�m vui th�, t�nh y�u bạn b�, vỗ tay t�n thưởng đứa b� ngoan, so s�nh điều hay lẽ phải l� �m chỉ ch�ng ta vươn tới điều thiện vượt xa những sự vật đ�. Bởi lẽ kh�ng sự kiện n�o ho�n to�n l�m thỏa l�ng m�nh. Mỗi sự thiện hạ cấp m� ch�ng ta t�n dương n�i l�n l�ng ch�ng ta kh�t khao sự thiện tuyệt đối tức Thi�n Ch�a. N�i rằng m�nh ước muốn vật tốt l�nh, chứ kh�ng phải điều tốt l�nh l� Thi�n Ch�a, th� cũng giống như tuy�n bố ch�ng t�i y�u mến tia nắng mặt trời chứ kh�ng phải ch�nh mặt trời, ch�ng t�i y�u th�ch �nh trăng v� ch� gh�t mặt trăng. Bản chất của mặt trời kh�ng v�o tới ph�ng ch�ng ta c�ng với tia nắng, nhưng l� dự phần của n�. Giống như vậy. Kh�ng c� nguy�n tố n�o của Thi�n Ch�a trong qủa t�o ngon, trong người bạn tốt. Nhưng dự phần của sự thiện lu�n c� mặt. Chẳng ai c� thể y�u mến vẻ tốt l�nh m� kh�ng �m chỉ y�u mến sự tốt l�nh. Trong � nghĩa ấy Thi�n Ch�a lẩn v�o linh hồn người ta ở mỗi kh�t khao, mỗi niềm vui sướng của n�.

Bởi v� l�ng ưa chuộng của con người đối vơi những chi l� thiện hảo, l� tốt l�nh, cho n�n chẳng cuộc sống n�o lại gồm to�n những h�nh động xấu tự bản chất. Kẻ s�t nh�n đ�nh hơi trước sự tốt l�nh của một bữa ăn ngon. �ng đạo ch�ch đ�p ứng nhu cầu của đứa trẻ đ�i kh�t. Tay giang hồ ph�n ph�t lương thực cho d�n ngh�o đường phố một c�ch h�o ph�ng. Cho n�n ở đời việc tốt xấu lẫn lộn. Chẳng người n�o muốn đời tội lỗi, phạm thượng, b�ch hại. Nhiều khi người chai đ� cũng biết trồng hoa hồng, chăm s�c bệnh nh�n, gi�p đỡ h�ng x�m. Trong mỗi sinh linh đều c� nhiều khả năng ăn ở tốt tự nhi�n. Họ sống một c�ch ương ngạch trong c�c đam m� nổi bật của m�nh. Ngay cả khi những đam m� ấy hướng về đ�ng xấu. Nhưng trong mỗi người c� yếu tố kh�ng thể l�y nhiễm sự dữ, cho n�n kh�ng ai ho�n to�n l� hư hỏng, kh�ng thể cải tạo, l� bất trị. Những ai chứng kiến những việc tốt của ch�ng ta, kh�m phục ch�ng ta. Những ai chỉ nh�n thấy c�c việc xấu, khinh miệt ch�ng ta. Đ� l� l� do tại sao lại c� nhiều � kiến đến vậy chung quanh một người. Cho n�n, ngay cả khi l�ng muốn qu� sa đọa, ngay cả khi tạo vật bị m� hoặc, bị th�i mi�n bởi một say đắm tội lỗi lớn, l�m cho n� ng�y đ�m trốn chạy Thi�n Ch�a m� gắn b� với t�nh dục hoặc quyền b�nh. Ngay cả khi, tr�i lại c� một v�i th�i độ tốt, đ�ng khen ngược với t�nh nết chung, th� Thi�n Ch�a cũng c� quyền năng d�ng những điểm tốt n�y để n�ng linh hồn tới b�nh an, giống như người ta d�ng c�i quai s�ch của một chiếc th�ng nhơ bẩn m� nhắc n� l�n vậy.

Chiếc cửa b� mật thứ hai để Thi�n Ch�a đột nhập một linh hồn l� t�nh ch�n chường kho�i lạc, ch�n ng�n cuộc đời, no thỏa kh�t vọng ch�ng qua, c� đơn hiện tại, �u sầu v� cớ v� tuyệt vọng tương lai. Dầu ngụp lặn trong sung sướng x�c thịt đến mấy đi nữa, người ta cũng kh�ng thể đi hết điều �c. Lo�i người vẫn c�n tự do v� lựa chọn m�nh m�ng, kh�ng cạn kiệt được. Mỗi kho�i lạc, mỗi đam m�, mỗi khao kh�t x�c thịt x�t cho c�ng đều c� hạn. Nhục dục dầu đ�i hỏi thế n�o đi nữa th� khi thỏa m�n vẫn kh�ng l�m ch�ng ta h�i l�ng. Trong cuộc sống r� rời của c�c kẻ vui chơi th�u đ�m suốt s�ng vẫn c�n một lựa chọn, vẫn c�n một d�y đ�n hờ hững chưa ai gẩy tới. Đ� l� kho�i lạc đời đời m� người ta chưa từng được hưởng. Những c�u tuy�n bố như: �T�i đ� từng đi qua cuộc đời, đ� được xem mọi sự, được nếm mọi vui th�� kh�ng bao giờ ho�n to�n đ�ng. Những người n�i như vậy chứng tỏ tr� �c c�n non dại, bởi họ chưa kh�m ph� ra một cuộc mạo hiểm lớn lao nhất tr�n thế gian. Xin nhớ người gi�u c� trong ph�c �m c�n phải hỏi : �T�i c�n thiếu chi nữa để m�nh được hạnh ph�c ?� �ng ta biết v� mọi người y�u th�ch nhục dục đều biết d� thỏa m�n đến đ�u đi nữa th� vẫn c�n chỗ cho c�c khao kh�t kh�c. Người ta lu�n c�n c�i chi đ� để ao ước, c�n nhu cầu n�o đ� phải chăm lo. Ch�ng ta biết nhưng kh�ng biết hết mọi sự. Ch�ng ta y�u nhưng chưa y�u c�ng tận. Ch�ng ta ăn nhưng vẫn c�n đ�i. Ch�ng ta uống nhưng vẫn c�n kh�t: �Con mắt c� nh�n bao nhi�u cũng chẳng no thỏa, tai c� nghe đến mấy cũng chưa đầy� (Cv 1,8).

Ch�ng ta ho�n to�n thất bại trong c�c nỗ lực t�m kiếm thỏa l�ng trong c�c sự vật ch�ng qua. Bởi v� giống như con c� cần nước, đ�i mắt cần �nh s�ng, chim trời cần kh�ng kh�, c�y cỏ cần đất c�t, th� linh hồn thi�ng li�ng cần Đức Ch�a Trời v� bi�n. Cho n�n linh hồn sẽ cảm thấy trống rỗng, ch�n nản, c� quạnh với những g� m�nh chiếm hữu v� kh�t khao những g� m�nh chưa c�. Bởi lẽ Thi�n Ch�a đ� bị gạt ra khỏi � nghĩ con người, Thi�n Ch�a m� con người đ� được tạo dựng n�n cho Ng�i. Sự buồn ch�n l� hậu quả của việc vắng mặt Thi�n Ch�a trong linh hồn. Giống như bệnh hoạn l� sự thiếu thốn sức khỏe nơi thể x�c, đ�i kh�t l� sự kh�ng c� thức ăn trong dạ d�y. Sự thiếu thốn trong ch�ng ta chỉ ra t�nh hiện hữu của vật n�o đ� c� khả năng l�m đầy khoảng trống. Thi�n Ch�a sẽ đi v�o linh hồn xuy�n qua c�nh cửa b� mật của sự trống rỗng n�y. Nếu đầu ti�n linh hồn kh�ng chấp nhận, Ng�i sẽ tăng cường sự bất an v� c� đơn cho đến khi linh hồn đ�n nhận Ng�i như vị kh�ch th�n thiết v� vĩnh viễn.