Gặp gỡ nữ nghệ sĩ đã thực hiện hang đá Giáng Sinh “bảo vệ sự sống” tại Vatican

Yohana Rodríguez – Aleteia – 24/12/2025

Năm nay, một hang đá Giáng Sinh độc đáo đã được trưng bày tại Hội trường Phaolô VI: cho tới đêm Giáng Sinh, Đức Trinh Nữ Maria được khắc họa trong tình trạng đang mang thai. Trong bối cảnh Năm Thánh Hy Vọng, hang đá này không chỉ đi vào lịch sử, mà còn chạm đến trái tim của những ai biết câu chuyện đằng sau việc hình thành của nó – trong đó có cả Đức Thánh Cha Lêô.

Tác giả của tác phẩm mang tên Gaudium (Niềm Vui) là Paula en el Bosque, một nữ nghệ sĩ thánh nghệ. Chị đã chia sẻ với Aleteia về hành trình sáng tạo đưa chị đến Vatican, để trao gửi sứ điệp hy vọng vào thời điểm mà nhiều người đang đánh mất ý nghĩa cuộc sống.

“Đây là hang đá Giáng Sinh bảo vệ sự sống đầu tiên trong lịch sử Vatican, là hang đá đầu tiên được làm phép trong triều đại giáo hoàng này, và cũng là hang đá khép lại Năm Thánh Hy Vọng.”

Ý tưởng bắt nguồn từ Đức Mẹ

Aleteia: Ý tưởng thực hiện hang đá Giáng Sinh này xuất phát từ đâu?

Paula en el Bosque: Tất cả bắt đầu từ Đức Mẹ. Vào năm 2021 hoặc 2022, tôi thấy trên truyền hình việc Guatemala dựng hang đá Giáng Sinh tại Hội trường Phaolô VI. Tôi thấy điều đó thật đẹp. Tìm hiểu thêm, tôi biết đây là quốc gia Trung Mỹ đầu tiên làm điều này, vốn thường do Ý hoặc các nước lân cận đảm nhận.

Tôi đã trao đổi với vị đại sứ – người mà chúng tôi vốn có mối quan hệ thân thiết – và câu hỏi được đặt ra là: liệu Costa Rica có thể một ngày nào đó có hang đá Giáng Sinh tại Vatican hay không.

Ngay từ đầu, tôi đã rất rõ ràng trong tâm trí và con tim mình: tôi muốn Đức Maria đang mang thai.

Kể trọn vẹn câu chuyện Giáng Sinh

Làm thế nào ý tưởng về một hang đá “bảo vệ sự sống” được hình thành?

Paula en el Bosque: Điều này chạm đến một vấn đề căn bản: tuổi thơ. Hơn bao giờ hết, hôm nay chúng ta cần chăm sóc trẻ em, chú ý đến những gì các em trải nghiệm, nhìn thấy và được dạy dỗ.

Từ rất sớm, tôi đã thấy hang đá Giáng Sinh trong gia đình và nhà thờ. Là chị cả trong bốn anh chị em, tôi thường hỏi cha mẹ: “Tại sao trong hang đá lại không có Hài Nhi Giêsu, và tại sao Đức Maria không mang thai?”

Tôi thấy mẹ mình mang thai, bụng lớn dần, và tôi cảm thấy thật lạ khi điều đó không được phản ánh trong hang đá. Người lớn giải thích rằng đó là Mùa Vọng, phải chờ đến khi Hài Nhi Giáng Sinh ra đời. Nhưng trong lòng tôi, câu chuyện dường như chưa trọn vẹn.

Từ góc độ nghệ thuật thánh và biểu tượng, tôi cảm thấy câu chuyện cần được kể đầy đủ hơn, nhất là trong một thời đại bị đánh dấu bởi nạn phá thai và sự phi nhân hóa con người.

Mầu nhiệm Nhập Thể không phải là một ý niệm trừu tượng: Chúa Giêsu đã được thụ thai trong lòng Đức Maria, có dây rốn, được nuôi dưỡng bằng máu của Mẹ, và lớn lên trong cung lòng Mẹ. Đức Maria cảm nhận những cử động của Con, những bất tiện của thân xác, và trọn vẹn thiên chức làm mẹ. Phủ nhận điều đó về mặt hình ảnh, phần nào cũng là phủ nhận thiên chức làm Mẹ của Đức Maria.

Một hang đá “bảo vệ sự sống”

Làm sao chị có thể trình bày hang đá này tại Vatican?

Paula en el Bosque: Tôi có thể trình bày dự án nhờ sự giúp đỡ của vị đại sứ, người đã liên hệ với Phủ Thống đốc Vatican. Ban đầu, họ nói rằng có lẽ phải nhiều năm sau mới có thể thực hiện.

Tôi đáp: “Không sao cả, điều quan trọng là thực hiện bước đầu tiên.” Họ yêu cầu một bản phác thảo, nhưng tôi quyết định làm trọn bộ hang đá thu nhỏ và mang sang Rôma.

Khi bước vào căn phòng ấy, tôi nghĩ: “Mình là một nghệ sĩ đến từ Costa Rica, đang đứng giữa các kỹ sư, kiến trúc sư và giới chức – chuyện này lớn hơn mình rất nhiều.”

Tôi đã giải thích với vị hồng y và mọi người vì sao đây là một hang đá bảo vệ sự sống. Trong nhiều năm, tôi có trang web Paula en el Bosque – Nghệ thuật Bảo vệ Sự sống, bởi tôi nhận thấy thiếu những hình ảnh thị giác vừa đẹp vừa thấm đẫm tinh thần Công giáo về bảo vệ sự sống.

Tôi nói rằng tôi muốn Đức Maria mang thai, Hài Nhi Giêsu sẽ được tách riêng, và đến ngày 24/12, hình ảnh sẽ được thay bằng Đức Maria trong tư thế thờ lạy. Điều cốt yếu là làm cho thiên chức làm Mẹ của Đức Maria – Mẹ của chúng ta – trở nên hữu hình.

Tôi cũng giải thích rằng, về mặt lịch sử, nghệ thuật thánh thường tránh khắc họa Đức Maria mang thai một cách trực tiếp. Trong các biểu tượng Byzantine, mầu nhiệm được diễn tả mang tính biểu trưng hơn là hình thể. Nhưng trong bối cảnh lịch sử hôm nay, tôi cảm thấy cần phải diễn tả rõ ràng thực tại của Nhập Thể.

Khi tôi trình bày xong, vị hồng y xúc động sâu xa và nói rằng: “Trong tất cả những hang đá tôi từng nhận được, tôi sẽ giữ hang đá này cho đến cuối đời.”

Hành trình đến Vatican

Hang đá đã trải qua những chặng đường nào trước khi đến Vatican?

Paula en el Bosque: Ban đầu, chúng tôi được thông báo rằng hang đá có thể được trưng bày vào năm 2027, và tôi đã phó thác tất cả cho thánh Giuse. Chúng tôi không có tiền, mọi sự hoàn toàn tùy thuộc vào lòng quảng đại của các tín hữu.

Chúng tôi phát động một chiến dịch gây quỹ với sự hỗ trợ của Đại học Tự trị Trung Mỹ. Rồi một điều bất ngờ xảy ra: thời gian được đẩy sớm lên hai năm. Hang đá sẽ được trưng bày trong Năm Thánh Hy Vọng.

Hai tháng trước chuyến đi, chúng tôi không có lấy một euro, nhưng Thiên Chúa lại mở đường. Tại Ý, chúng tôi gặp một họa sĩ sân khấu tên Giacomo, một người sùng kính thánh Piô Năm Dấu Thánh, và anh đã đồng ý giảm giá như một lễ dâng lên Đức Thánh Cha. Mọi sự đều là sự quan phòng.

Chúng tôi làm việc từ xa, chỉnh sửa từng chi tiết. Tôi đến sớm 10 ngày để hoàn tất công trình: dát vàng, gắn ruy-băng, lắp ráp. Bàn tay Thiên Chúa hiện diện trong mọi sự.

“Đây là hang đá Giáng Sinh bảo vệ sự sống đầu tiên trong lịch sử Vatican, là hang đá đầu tiên được làm phép trong triều đại giáo hoàng này, và là hang đá khép lại Năm Thánh Hy Vọng.”

Biểu tượng của những dải ruy-băng

Hang đá được thực hiện như thế nào?

Paula en el Bosque: Thay vì rơm, hang đá được lót bằng những dải ruy-băng lụa màu rơm, và mỗi dải tượng trưng cho một sinh mạng được cứu khỏi nạn phá thai.

Trước đó, tôi đã liên hệ với phong trào 40 Days for Life, nơi có thống kê chính thức về số sinh mạng được cứu nhờ cầu nguyện và ăn chay: hơn 26.000.

Cộng thêm hai tổ chức tại Costa Rica đồng hành với các phụ nữ mang thai trong hoàn cảnh khó khăn, tổng cộng có 28.000 sinh mạng được tượng trưng bằng các dải ruy-băng.

Ngoài ra, tôi còn thêm một nét rất riêng: tại Costa Rica, trước Bệnh viện Nhi Quốc gia, mỗi mùa Giáng Sinh người ta thắp sáng một cây thông lớn. Khi còn nhỏ, tôi không nhìn thấy cây thông; tôi nhìn thấy những đứa trẻ bệnh tật sau khung cửa sổ, với ống truyền, áo bệnh nhân, nhưng vẫn mỉm cười.

Hôm nay, trong máng cỏ của Hài Nhi Giêsu, có 420 dải ruy-băng mang theo những lời cầu xin của các em nhỏ đau bệnh. Các em không xin đồ chơi. Các em cầu nguyện cho bác sĩ, cho mẹ, cho anh chị em mình. Trong đau khổ có ơn cứu độ, và chính đau khổ ấy sưởi ấm máng cỏ này.

Hang đá này không mang tính trang trí. Nó đang nói với chúng ta điều gì đó: rằng đau khổ được hiến dâng thì sinh hoa trái, và hy vọng không bao giờ bị dập tắt.

Sứ điệp cuối cùng: Hy vọng

Chị mong muốn điều gì nơi những người chiêm ngắm hang đá này?

Paula en el Bosque: Tôi mong những ai nhìn thấy nó tìm lại được niềm hy vọng, nhớ rằng Thiên Chúa quan tâm, rằng Đức Maria là một người Mẹ, và rằng sự sống luôn đáng để sống.
Ước gì họ không bao giờ, không bao giờ đánh mất hy vọng.