HUYNH ĐOÀN GIÁO DÂN ĐA MINH Cầu nguyện – hiệp thông – học hành – sứ vụ
RÔMA – Mỗi lần một vị Giáo hoàng đến Trung Đông, chuyến viếng thăm ấy luôn là một “hành trình giữ thế quân bình”: phải khéo léo bước giữa những nhạy cảm của các cộng đồng sắc tộc – tôn giáo đa dạng trong một vùng đất từng trải qua chiến tranh từ lịch sử đến hiện tại.
Đức Thánh Cha Lêô XIV sẽ có màn ra mắt quốc tế trong bối cảnh như thế, khi ngài thăm Thổ Nhĩ Kỳ và Li-băng từ 27/11 – 2/12, nhân kỷ niệm 1700 năm Công đồng Ni-xê-a I, đồng thời khích lệ những dân tộc đang kiệt sức vì chiến tranh.
Bối cảnh Công đồng Ni-xê-a
Công đồng Ni-xê-a, tổ chức năm 325 tại vùng nay là İznik, là nơi Giáo hội bác bỏ lạc giáo Ariô – vốn phủ nhận thần tính của Chúa Giêsu Kitô – và xác quyết niềm tin vẫn được Kitô hữu mọi hệ phái nhìn nhận cho đến nay.
Chuyến tông du ban đầu được lên kế hoạch dưới thời Đức Phanxicô, nhưng được dời lại sau khi ngài qua đời và Đức Lêô được bầu.
Những điểm nhấn của chuyến đi gồm:
Viếng İznik để tưởng niệm Công đồng Ni-xê-a
Gặp Thượng phụ Đại kết Báctôlômêô I và ký Tuyên bố chung
Thăm Cảng Beirut, nơi vụ nổ năm 2020 giết gần 220 người và làm hàng nghìn người bị thương
Là chuyến tông du quốc tế đầu tiên, hành trình đến Thổ Nhĩ Kỳ và Li-băng mang ý nghĩa đặc biệt: thế giới chờ xem vị tân Giáo hoàng – vốn đã được xem là người xây dựng cầu nối – sẽ hành xử thế nào trong một bối cảnh địa – chính trị phức tạp bậc nhất.
1. Thúc đẩy đối thoại Kitô giáo: Tinh thần Ni-xê-a
Trọng tâm chuyến thăm là đẩy mạnh đối thoại đại kết, tiếp nối tinh thần Công đồng Ni-xê-a, đặc biệt qua cuộc gặp Thượng phụ Báctôlômêô và việc ký Tuyên bố chung.
Trong Tông thư In Unitate Fidei (“Về sự hiệp nhất đức tin”), công bố Chúa nhật vừa rồi, Đức Lêô khẳng định Công đồng vẫn mang tính thời sự vì “giá trị đại kết lớn lao” trong bối cảnh hiệp nhất Kitô giáo trở thành ưu tiên hàng đầu của Giáo hội Công giáo.
Đại kết, vốn phát triển mạnh từ Công đồng Vaticanô II (1962–1965), cũng là đường hướng chính của Đức Phanxicô.
Lịch trình tại Thổ Nhĩ Kỳ
Gặp các nhà lãnh đạo dân sự và tôn giáo tại quốc gia Hồi giáo đa số, nơi người Kitô hữu chịu nhiều phân biệt.
Ngày thứ Sáu: đến İznik để tưởng niệm Công đồng Ni-xê-a.
Ngày hôm sau: thăm Đền thờ Xanh (Blue Mosque); gặp các lãnh đạo Kitô giáo tại Nhà thờ Chính thống Siriac Mor Ephrem; cầu nguyện Kinh Doxology và ký Tuyên bố chung với Thượng phụ Báctôlômêô.
30/11: thăm nhà thờ Armeni Tông truyền và tham dự Phụng vụ tại Nhà thờ Thánh George.
Ý nghĩa mục vụ
Hồng y Kurt Koch nói rằng Ni-xê-a vẫn mang sức mạnh thời nay vì đó là thời điểm Kitô giáo chưa bị phân rẽ nặng nề: “Công đồng thuộc về tất cả Kitô hữu… chúng ta khác biệt, nhưng hiệp nhất trong Đức Kitô”.
Ngài nhấn mạnh rằng chuyến đi còn là lời liên đới với các cộng đoàn Kitô hữu thiểu số tại Thổ Nhĩ Kỳ và những tín hữu Li-băng đang chịu đau khổ chính trị, kinh tế và xã hội.
2. Trong bối cảnh chiến tranh
Chuyến thăm diễn ra trong lúc chiến sự Gaza vẫn tiếp diễn sau vụ Hamas tấn công Israel ngày 7.10.2023, kéo theo chiến dịch quân sự dữ dội của Israel.
Hơn 100.000 người thương vong, nạn đói đe dọa, cơ sở hạ tầng sụp đổ.
Dù có thỏa thuận ngừng bắn từ 10.10, tình hình bị xem là “mong manh”. Tuần này, Israel vẫn không kích Beirut, giết một chỉ huy Hezbollah, cho thấy căng thẳng chưa hề lắng dịu.
ĐTC Lêô từng đón tiếp Quốc vương Jordan và nhẹ nhàng trấn an về vấn đề an ninh khi được hỏi liệu có an toàn để đến Li-băng: Ngài chỉ đáp lại đầy bình thản: “Chúng tôi sẽ đi.”
Tại Li-băng, Đức Thánh Cha sẽ:
Khích lệ tiến trình hòa bình nội bộ
An ủi người dân trong khủng hoảng kinh tế – xã hội
Củng cố mô hình “đa tôn giáo cùng chung sống” vốn là dấu ấn của Li-băng
Li-băng có hệ thống chính trị đặc biệt:
Tổng thống: Kitô hữu Maronite
Thủ tướng: Hồi giáo Sunni
Chủ tịch Quốc hội: Hồi giáo Shia
Đức Lêô sẽ gặp Tổng thống Joseph Aoun và Thủ tướng Nawaf Salam.
Tiếng nói của Giáo hội Li-băng
Đức TGM George Bacouni cho biết: “ĐTC đến để nâng đỡ sứ mạng hòa bình… không chỉ cho Li-băng, nhưng cho toàn vùng Trung Đông”.
Ngài mô tả xã hội đang chịu khủng hoảng kinh tế dài hạn, bất ổn chính trị – xã hội, lạm phát di cư, và vết thương của vụ nổ năm 2020.
Chuyến thăm các nơi đau thương và bệnh viện của Đức Lêô có ý nghĩa đặc biệt: “Người dân cảm thấy Đức Giáo hoàng đến gần những vết thương của họ”.
Đó cũng là tinh thần của Tông huấn đầu tiên Dilexi Te, trong đó Đức Lêô mời gọi Giáo hội đặt người nghèo vào trung tâm và nỗ lực cho công lý – phẩm giá – chữa lành xã hội.
3. Đức Lêô XIV: nối tiếp các vị tiền nhiệm – và bước đi trên dây
Ngài là vị Giáo hoàng thứ năm đến Thổ Nhĩ Kỳ, và là vị thứ ba đến Li-băng. Nhưng bối cảnh hiện nay căng thẳng đặc biệt:
Thổ Nhĩ Kỳ cân nhắc gửi quân đến Gaza
Israel bác bỏ và khẳng định sẽ không chấp nhận sự hiện diện quân sự Thổ
Tel Aviv tuyên bố sẽ không để Hezbollah tái vũ trang
Li-băng yêu cầu cộng đồng quốc tế gây áp lực buộc Israel rút quân và tôn trọng ngừng bắn
Bước lên “sợi dây căng” giữa những đối cực này, Đức Giáo hoàng phải giữ thế quân bình mong manh – nhưng Đức TGM Bacouni tin rằng chuyến thăm sẽ mang lại hiệu quả thiêng liêng và xã hội tích cực:
CHIA SẺ / SHARES:“Ngài sẽ giúp chúng tôi tìm lại can đảm, chữa lành các vết thương và tiếp tục dấn bước cho hòa bình và hiệp nhất.”
