HUYNH ĐOÀN GIÁO DÂN ĐA MINH Cầu nguyện – hiệp thông – học hành – sứ vụ
Sau khi các giám mục Công Giáo Phi Luật Tân hoan nghênh việc bắt giữ Rodrigo Duterte vào tháng 3, Tòa án Hình sự Quốc tế, gọi tắt là ICC hiện đã buộc tội Duterte, cựu tổng thống Phi Luật Tân, về tội giết người.
Theo BBC, ba cáo buộc chống lại Duterte, được công bố vào ngày 22 tháng 9, có từ tháng 7. Cáo buộc đầu tiên liên quan đến việc Duterte có liên quan đến vụ sát hại 19 người ở thành phố Davao khi ông còn là thị trưởng từ năm 2013 đến năm 2016. Các cáo buộc còn lại liên quan đến “cuộc chiến chống ma túy” của Duterte, trong đó có vụ sát hại 14 người trên khắp đất nước và âm mưu sát hại 45 người khác.
Đức Giám Mục Jose Colin Bagaforo, Chủ tịch Caritas Phi Luật Tân, giáo phận Kidapawan, gọi việc giam giữ Duterte là một bước tiến quan trọng hướng tới công lý, theo Vatican News đưa tin hồi tháng 3. “Trong nhiều năm, Duterte đã tuyên bố rằng ông ta sẵn sàng đối mặt với hậu quả của hành động của mình. Bây giờ là lúc ông ta phải chứng minh điều đó”, vị giám mục nói.
Trong một diễn biến khác liên quan đến Phi Luật Tân, Chủ tịch Hội đồng Giám mục nước này đã lên tiếng chống tham nhũng
Đức Giám Mục Broderick Pabillo của Taytay ở Palawan, Phi Luật Tân, chủ tịch Văn phòng Quản lý của Hội đồng Giám mục Công Giáo Phi Luật Tân, đã công bố một lá thư mục vụ lên án tình trạng tham nhũng đang bình thường hóa ở nước này.
“Chúng ta không được chấp nhận tham nhũng là chuyện thường tình — nó đang ăn cắp tiền thuế của nhân dân,” ngài viết trong thư, theo các báo cáo địa phương, đồng thời chỉ ra rằng ngân sách chính phủ đã bị chuyển hướng khỏi các dịch vụ thiết yếu như bệnh viện, các sáng kiến về nước sạch, đường sá an toàn và điện vì lý do chính trị. “Nếu chúng ta muốn giảm tham nhũng, chúng ta phải ngừng bỏ phiếu cho những người thân đang nắm quyền,” vị giám mục nói thêm.
Source:Catholic News Agency
2. Những nhà phê bình nói rằng Hồng Y Châu Thủ Nhân của Hương Cảng đang che đậy cuộc đàn áp tôn giáo của Trung Quốc
Edward Pentin của National Catholic Register có bài tường trình nhan đề “Critics Say Hong Kong Cardinal Is Whitewashing China’s Religious Persecution”, nghĩa là “Những nhà phê bình nói rằng Hồng Y Hương Cảng đang che đậy cuộc đàn áp tôn giáo của Trung Quốc”. Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ qua phần trình bày của Đình Trinh.
Các quan sát viên trích dẫn việc Đức Hồng Y Quân bị buộc phải im lặng, phiên tòa xét xử Jimmy Lai và luật an ninh quốc gia là những bằng chứng mâu thuẫn với lời khẳng định của vị giám mục Hương Cảng.
Đức Hồng Y Stêphanô Châu Thủ Nhân (Chow Sau-yan, 周守仁) của Hương Cảng đang hứng chịu nhiều chỉ trích sau khi ngài được tường trình khẳng định rằng vùng lãnh thổ do Trung Quốc quản lý này không có sự đàn áp tôn giáo, và rằng Bắc Kinh muốn tự do tôn giáo ở Hương Cảng vẫn “nguyên vẹn” – mặc dù có nhiều bằng chứng chứng minh điều ngược lại.
Phát biểu trước các cử tọa vào đầu tuần này tại Giáo phận Parramatta của Úc, trong khuôn khổ một loạt bài nói chuyện do Đức Cha Vinh Sơn Nguyễn Văn Long chủ trì, Đức Hồng Y đã mời những người có mặt “hãy đến Hương Cảng và tự mình chứng kiến” rằng ở đó không hề có sự đàn áp.
Theo một bài báo trên tờ The Catholic Weekly, là tờ báo của tổng giáo phận Sydney, Đức Hồng Y lập luận rằng “Bắc Kinh muốn duy trì nguyên vẹn quyền tự do tôn giáo ở Hương Cảng, bởi vì Hương Cảng rất quan trọng đối với Trung Quốc”. Ngài cũng cho biết thỏa thuận tạm thời bí mật giữa Bắc Kinh và Tòa Thánh về việc bổ nhiệm giám mục rất phức tạp, và các nhà quan sát không nên áp đặt sự thật vào “mô hình nhị nguyên”.
Trung Quốc có nhiều tiếng nói, và chính phủ nước này rất coi trọng Giáo Hội Công Giáo, cố gắng hiểu Giáo hội, và rất am hiểu về Giáo Hội. Ngài kêu gọi những người có mặt hãy nhìn nhận rằng những người Cộng sản cũng là con người, rằng họ “khao khát tình yêu” và “khao khát sự tôn trọng”, ngay cả khi ngài nói rằng bản thân ngài “không hoàn toàn đồng ý” với ý thức hệ vô thần của họ.
Đức Hồng Y cũng hạ thấp nỗi đau khổ mà người tiền nhiệm thẳng thắn của ngài, Đức Hồng Y Giuse Trần Nhật Quân, đã phải chịu đựng dưới tay chính quyền Hương Cảng. Đức Hồng Y Châu Thủ Nhân cho biết vị Hồng Y, 93 tuổi, người bị kết án năm 2022 vì không ghi danh quỹ hỗ trợ những người biểu tình ủng hộ dân chủ trong một phiên tòa bị nhiều người coi là bất công và mang động cơ chính trị, đã không bị đối xử khắc nghiệt như truyền thông phương Tây vẫn thường ám chỉ. “Không một ngày nào ngài bị bỏ tù, không một ngày nào ngài bị quản thúc tại gia”, Hồng Y Châu Thủ Nhân nói.
Các khẳng định tương phản
Nhưng những bình luận của Hồng Y Châu Thủ Nhân trái ngược với các báo cáo cho rằng các hạn chế đối với Giáo hội và quyền tự do dân sự ở Hương Cảng đang gia tăng, dẫn đến việc hạn chế các hoạt động tôn giáo và quyền tự do ngôn luận.
Theo luật an ninh quốc gia toàn diện được ban hành năm 2020, và các luật khác có hiệu lực từ năm 2025, những hạn chế đáng kể đã được áp đặt lên người dân và các nhóm tôn giáo. Những hạn chế này bao gồm việc buộc các linh mục phải phá vỡ ấn tín xưng tội nếu lời thú tội liên quan đến “tội phản quốc” bị nghi ngờ, với mức án lên tới 14 năm tù giam.
Các linh mục Công Giáo và mục sư Tin lành cũng bị đe dọa truy tố vì giảng những bài giảng “kích động”, và chương trình giảng dạy của các trường tôn giáo đã bị thay đổi – với sự hợp tác của Giáo phận Hương Cảng – để đạt được mục tiêu Hán hóa tôn giáo, đưa các giá trị xã hội chủ nghĩa vào giáo lý của Giáo hội và làm giảm vai trò của Đức Giáo Hoàng.
Trong khi đó, kể từ năm 2020, chính quyền Hương Cảng đã bắt giữ và truy tố hàng chục người biểu tình ủng hộ dân chủ, bao gồm cả ông trùm truyền thông Công Giáo Jimmy Lai. Bị cáo buộc âm mưu cấu kết với các thế lực nước ngoài và xuất bản tài liệu kích động nổi loạn, ông Lai đã bị giam giữ từ năm 2020 và trải qua phiên tòa kéo dài 156 ngày từ năm 2023 đến năm 2025. Ông đã không nhận tội và dự kiến phán quyết về vụ án của ông sẽ sớm được đưa ra.
Những hạn chế này cùng các hạn chế khác đã được thực hiện theo luật an ninh quốc gia có hiệu lực từ năm 2020, khiến các tổ chức như Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế Hoa Kỳ, gọi tắt là USCIRF lên tiếng bày tỏ lo ngại về tự do tôn giáo ở Hương Cảng.
Những người ủng hộ tự do tôn giáo cũng cho rằng mặc dù Đức Hồng Y Giuse Trần Nhật Quân không bị cầm tù, nhưng thực tế đã bị Đảng Cộng sản Trung Quốc và luật an ninh quốc gia bịt miệng, và do đó không thể chỉ trích chính phủ. Hộ chiếu của ngài cũng vẫn bị tịch thu.
“Rõ ràng là Hồng Y Nhân hiện đang rất táo bạo”, một nguồn tin từ Giáo hội Hương Cảng nói với tờ Register. “Ngài biết rằng Đức Hồng Y Quân không có tư cách để lên tiếng, nên ngài mới lên tiếng theo cách này.”
Khẳng định ‘đáng buồn cười’
Với những ví dụ về sự đàn áp này, Steven Mosher, chủ tịch Viện nghiên cứu dân số, cho biết lời khẳng định của Hồng Y Nhân rằng Trung Quốc muốn giữ nguyên quyền tự do tôn giáo ở Hương Cảng vì lãnh thổ này rất quan trọng đối với họ là “nực cười”.
Là một nhà Hán học có nhiều kinh nghiệm về Trung Quốc Cộng sản, Mosher cho biết tuyên bố của Đức Hồng Y khiến ông nhớ lại những người bạn ở Hương Cảng từng nói với ông 30 năm trước rằng lãnh thổ này rất quan trọng đối với Trung Quốc, Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ tôn trọng Hiệp định Trung-Anh và không can thiệp vào Hương Cảng trong nửa thế kỷ. “Đảng Cộng sản Trung Quốc đã xé bỏ thỏa thuận đó một thập niên trước, nói rằng nó chỉ mang tính lịch sử”, Mosher nói với tờ Register. “Những người bạn đầy hy vọng của tôi đã sai khi đó, và Đức Hồng Y bây giờ cũng sai.”
Ông cho biết: “Những bức tường đang khép Giáo hội ở Hương Cảng lại một cách chậm chạp hơn so với ở Trung Quốc, nhưng dù sao thì chúng cũng đang khép lại”.
Nina Shea, thành viên cao cấp và giám đốc Trung tâm Tự do Tôn giáo tại Viện Hudson, cho biết, giống như Đức Hồng Y Quân, Hồng Y Nhân cũng không được tự do chỉ trích Đảng Cộng sản Trung Quốc, “vì vậy, mọi điều ngài nói về chính sách và hành động của đảng đều phải được xem xét một cách thận trọng.”
Chỉ ra rằng cả Đức Hồng Y Quân lẫn bất kỳ ai khác đều không dám lên tiếng về cuộc đàn áp nhắm vào Jimmy Lai, Shea nói rằng họ cũng không thể phản đối cuộc đàn áp đang diễn ra đối với các giám mục và linh mục ở Trung Quốc đại lục. Shea lưu ý rằng “Cơ quan truyền thông Bắc Kinh tại Hương Cảng đã đe dọa đóng cửa các trường Công Giáo ở Hương Cảng nếu Đức Hồng Y Quân và các lãnh đạo Giáo hội khác không tuân theo mệnh lệnh của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Họ thực sự là con tin của những lời đe dọa này.”
Viết trên tờ Catholic World Report ngày 25 tháng 9, George Weigel đã chỉ trích Đức Hồng Y Nhân vì đã không hành động trước tình trạng đàn áp người Công Giáo ở Hương Cảng. Theo lời một thành viên cao cấp tại Trung tâm Đạo đức và Chính sách Công, khác với Đức Hồng Y Quân, Đức Hồng Y Nhân “hầu như không làm gì để ủng hộ tù nhân chính trị nổi tiếng nhất của Công Giáo thế kỷ 21 hay liên lạc với gia đình Jimmy Lai”. Do đó, ông tự hỏi Thánh Augustinô thành Hippo, người nổi tiếng với lời cảnh báo về những mục tử vô trách nhiệm trong bài giảng “Về các Mục tử”, sẽ nghĩ gì về những lời lẽ và sự thiếu hành động của Đức Hồng Y Nhân.
Shea cho biết thực tế là những người Công Giáo nổi tiếng này không thể lên tiếng cho những người đang chịu sự đàn áp và bức hại tôn giáo “khiến Đức Giáo Hoàng càng phải lên tiếng cho họ”. Bà cũng cho biết Đức Giáo Hoàng Lêô nên “kiên quyết phản đối” những yêu sách của Giáo Hội Yêu Nước do nhà nước Trung Quốc điều hành – vốn đã chính thức được sáp nhập vào Ban Công tác Mặt trận Thống nhất của Đảng Cộng sản Trung Quốc, là bộ máy tuyên truyền và gây ảnh hưởng chính của Đảng Cộng sản Trung Quốc – “để Giáo hội Hương Cảng hợp tác với họ trong việc diễn giải lại Kinh thánh”.
Source:National Catholic Register
3. Đức Giáo Hoàng Lêô XIV sẽ tuyên bố Thánh John Henry Newman là Tiến sĩ Hội thánh vào ngày 1 tháng 11
Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã công bố vào hôm Chúa Nhật, 28 Tháng Chín, rằng ngài sẽ tuyên bố Thánh John Henry Newman là Tiến sĩ Hội thánh vào ngày 1 tháng 11, ngày lễ trọng kính Các Thánh.
Đức Giáo Hoàng phát biểu sau khi cử hành Thánh lễ mừng Năm Thánh Giáo lý viên tại Quảng trường Thánh Phêrô: “Tôi sẽ trao tặng danh hiệu Tiến sĩ Giáo hội cho Thánh John Henry Newman, người đã có những đóng góp quyết định cho việc đổi mới thần học và hiểu biết về giáo lý Kitô giáo trong quá trình phát triển của nó, trong bối cảnh Năm Thánh của Thế giới Giáo dục”.
Với việc tuyên bố này, Newman sẽ trở thành Tiến sĩ thứ 38 của Giáo hội, gia nhập nhóm các vị thánh được công nhận vì những đóng góp bền bỉ của họ cho thần học và linh đạo Công Giáo. Ngài đặc biệt được biết đến với những hiểu biết sâu sắc về sự phát triển giáo lý và vai trò của lương tâm.
Là một nhà thần học người Anh thế kỷ 19, Newman ban đầu là một linh mục Anh giáo nổi tiếng trước khi gia nhập Giáo Hội Công Giáo vào năm 1845 dưới sự hướng dẫn của Chân phước Dominic Barberi. Được thụ phong linh mục Công Giáo hai năm sau đó, ông thành lập Dòng Thánh Philip Neri tại Anh và được Đức Giáo Hoàng Lêô XIII tấn phong Hồng Y vào năm 1879.
Source:Catholic News Agency
4. Diễn từ của Đức Tổng Giám Mục Paul Richard Gallagher tại cuộc tranh luận mở của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc
Hôm 25 Tháng Chín, Đức Tổng Giám Mục Paul Richard Gallagher, Ngoại trưởng Tòa Thánh đã có bài phát biểu sau tại cuộc tranh luận mở của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc về Trí tuệ nhân tạo và Hòa bình và An ninh quốc tế.
Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ qua phần trình bày của Đình Trinh.
Thưa ngài Chủ tịch,
Tòa thánh muốn cảm ơn Nam Hàn vì đã triệu tập cuộc tranh luận mở kịp thời này về Trí tuệ nhân tạo, gọi tắt là AI và những tác động của nó đối với việc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế.
Trong vài thập niên qua, nhân loại đã chứng kiến sự phát triển nhanh chóng và phi thường của những tiến bộ khoa học và công nghệ. Cuộc cách mạng kỹ thuật số, đặc biệt là trong lĩnh vực AI, đang tác động sâu sắc đến các lĩnh vực như giáo dục, việc làm, nghệ thuật, y tế, quản trị, quân sự và truyền thông.[1]
AI có tiềm năng giúp đạt được nhiều nguyện vọng đã định hướng cho việc thành lập Liên Hiệp Quốc cách đây tám mươi năm, chẳng hạn như thúc đẩy phát triển bền vững, duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, và bảo vệ các quyền và tự do cơ bản của con người.
Đồng thời, nếu việc phát triển và sử dụng AI không được đặt trên nền tảng vững chắc là tôn trọng nhân phẩm và theo đuổi lợi ích chung[2], chúng có nguy cơ trở thành công cụ gây chia rẽ và xâm lược, tiềm ẩn nguy cơ gây ra xung đột sâu sắc hơn. Đây không phải là một mối quan ngại trừu tượng hay xa vời, mà là một thực tế cấp bách trong bối cảnh bất ổn toàn cầu hiện nay và sự tích hợp nhanh chóng của AI vào các hệ thống vũ khí thông thường và hạt nhân.
Thưa ngài Chủ tịch,
Việc phát triển các hệ thống vũ khí tự động gây chết người, gọi tắt là LAWS gây ra những lo ngại nghiêm trọng về mặt pháp lý, an ninh, nhân đạo và đạo đức cho cộng đồng quốc tế, bởi vì chúng thiếu khả năng độc nhất của con người về phán đoán đạo đức và ra quyết định đạo đức.[3] Vì lý do này, Tòa thánh ủng hộ mạnh mẽ việc thông qua lệnh tạm dừng ngay lập tức đối với việc phát triển hoặc sử dụng LAWS, cũng như một văn bản ràng buộc về mặt pháp lý để bảo đảm rằng các quyết định về sự sống và cái chết vẫn nằm trong tầm kiểm soát có ý nghĩa của con người.
Điều đáng lo ngại không kém là sự xuất hiện của một cuộc chạy đua vũ trang mới, được đánh dấu bằng việc tích hợp AI vào các hệ thống quân sự, bao gồm cả tài sản không gian và hệ thống phòng thủ hỏa tiễn. Những diễn biến như vậy có nguy cơ làm thay đổi bản chất của vũ khí và chiến tranh, tạo ra mức độ bất ổn chưa từng có do khả năng tính toán sai lầm. Đáng chú ý, việc tích hợp AI vào chỉ huy và kiểm soát hạt nhân sẽ mang đến những rủi ro mới chưa được biết đến, vượt xa logic răn đe hạt nhân vốn đã mong manh và đáng lo ngại về mặt đạo đức.
Thưa ngài Chủ tịch,
Để giải quyết những vấn đề cấp bách này, Tòa Thánh kêu gọi một đường lối lấy con người làm trung tâm đối với việc phát triển và sử dụng các công nghệ mới nổi lên. Hội đồng này, được giao trách nhiệm chính trong việc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, phải đặc biệt chú ý đến tiến bộ khoa học và công nghệ khi thảo luận về vấn đề này. Hội đồng cũng nên thừa nhận rằng một số ứng dụng, chẳng hạn như công nghệ thay thế phán đoán của con người trong các vấn đề sinh tử, vượt qua những ranh giới bất khả xâm phạm và không bao giờ được phép vi phạm.
Cảm ơn ngài Chủ tịch.
_____________________________________________
[1] X. Đức Giáo Hoàng Lêô XIV, Sứ điệp nhân dịp Hội nghị thượng đỉnh “AI vì điều tốt đẹp” năm 2025, do Đức Hồng Y Pietro Parolin, Quốc vụ khanh Tòa Thánh ký. [2] Xem Bộ Giáo lý Đức tin và Bộ Văn hóa và Giáo dục, Antiqua et Nova, ngày 14 Tháng Giêng năm 2025. [3] Xem Bộ Giáo lý Đức tin và Bộ Văn hóa và Giáo dục, Antiqua et Nova, số 100, ngày 14 Tháng Giêng năm 2025.Source:Holy See Mission
