HUYNH ĐOÀN GIÁO DÂN ĐA MINH Cầu nguyện – hiệp thông – học hành – sứ vụ
Ngày 12 tháng 7
Thánh I-nha-xi-ô Ðen-ga-đô Y
Giám mục, tử đạo (1761-1838)
Xem thêm Thánh Giám mục Ignatio Delgado Y OP, trích “Uống Nước Nhớ Nguồn”, linh mục Px. Đào Trung Hiệu OP.
Tiểu sử
Cậu Ðen-ga-đô Y sinh ngày 23-11-1761 tại thành phố Phê-lích, nước Tây Ban Nha. Cậu gia nhập Dòng Ða Minh tại tu viện Ca-ta-la-giút thuộc tỉnh dòng A-ra-gông và khấn năm 1781, tốt nghiệp cao học tại Ô-ri-hê-la.
Theo lời yêu cầu của các cha Dòng Ða Minh tại Phi-líp-pin, xin gửi thêm nhiều nhà truyền giáo ; năm 1785, thầy Ðen-ga-đô xin chuyển qua tỉnh dòng Nữ Vương Rất thánh Mân Côi và ngày 25-9-1785, cùng với thầy Ða Minh Hê-na-rết xuống tầu sang Phi-líp-pin. Tại đây, năm 1787 người thụ phong linh mục.
Mãi đến 1790, người mới sang được Việt Nam, truyền giáo ở giáo phận Ðông Ðàng Ngoài. Ngày 29-10-1792, người được bầu làm phó tổng quản dòng trong nhiệm kỳ 1792-1794. Ngày 11-2-1794, đức thánh cha Pi-ô VI bổ nhiệm người làm giám mục phó cho đức cha Phê-li-xi-a-nô A-lôn-xô đang giữ chức Ðại diện Tông toà trông coi giáo phận Ðông Ðàng Ngoài và ngày 2-2-1799, người lên kế vị.
Ðức cha Ðen-ga-đô đã sống qua các triều đại Tây Sơn, Gia Long và chịu chết vì đạo thời Minh Mạng. Trong khoảng 50 năm hăng say hoạt động truyền giáo, đức cha tận tuỵ hy sinh, làm mọi việc cho hết mọi người. Người quan tâm đến việc đào tạo linh mục bản xứ và thiết lập nhiều chủng viện. Năm 1838, cuộc cấm đạo trở nên gay gắt. Ngày 17-4 năm đó, người cùng vị giám mục phụ tá Hê-na-rết Minh phải trốn về làng Kiên Lao. Do mật báo của một kẻ phản bội, tổng đốc Trịnh Quang Khanh sai thuộc hạ đem 200 lính bao vây làng. Vì già yếu người được giáo dân cáng đi chạy trốn, nhưng dọc đường bị phát hiện và bị bắt rạng sáng ngày 29-5-1838. Hôm sau, người bị nhốt vào cũi và giải lên Nam Ðịnh.
Tới cổng thành, quân lính định đẩy người bước qua thập giá, nhưng người mạnh mẽ phản kháng. Hơn một tháng người bị giam trong cũi, đặt ngoài trời, chịu nắng mưa và những lời sỉ nhục. Dầu thế, người vẫn kiên trì giữ vững đức tin. Cuối cùng, quan đệ án lên kinh. Nhà vua ra lệnh xử tử người vào ngày 14-6-1838.
Ðức cha Ðen-ga-đô chết trong cũi, một đàng vì kiệt sức do các hình khổ gây nên ; một đàng vì người mắc bệnh kiết lị. Dù sao người ta vẫn thi hành bản án xử trảm. Thủ cấp bị treo nơi công cộng ba ngày, sau đó quân lính bỏ vào giỏ cột sẵn tảng đá, ném xuống sông Vị Hoàng. Mãi ba tháng sau một giáo dân làm nghề đánh cá vớt được, rồi đem chôn cùng với thi thể của người tại Bùi Chu.
Ðức thánh cha Lê-ô XIII tôn phong chân phước cho người vào ngày 27-5-1900 cùng với 73 vị tử đạo khác. Ngày 19-6-1988, đức thánh cha Gio-an Phao-lô II đã tôn người lên hàng hiển thánh.
Lời nguyện : Lạy chúa, Chúa đã tưới gội quê hương Việt Nam chúng con bằng máu của thánh giám mục Ðel-ga-dô Y. Nhờ sự chuyển cầu của người, xin cho hạt giống đức tin và sự nhận biết Chúa Ki-tô luôn được triển nở mạnh mẽ trên quê hương chúng con. Chúng con cầu xin
