HUYNH ĐOÀN GIÁO DÂN ĐA MINH Cầu nguyện – hiệp thông – học hành – sứ vụ
Trong bài giáo lý tại buổi Tiếp kiến chung sáng thứ Tư, Đức Thánh Cha Lêô XIV nhấn mạnh tầm quan trọng của mối quan hệ Do Thái–Công giáo, cảnh báo không để các yếu tố chính trị ảnh hưởng đến mối tương quan ấy, và khẳng định rằng các tôn giáo có thể cùng nhau xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn.
“Giáo hội không dung thứ chủ nghĩa bài Do Thái”
Kể từ khi Công đồng Vaticanô II ban hành Tuyên ngôn Nostra aetate – “Về mối tương quan của Giáo hội với các tôn giáo ngoài Kitô giáo” – cách đây 60 năm, “tất cả các vị tiền nhiệm của tôi đều đã lên án chủ nghĩa bài Do Thái bằng những lời lẽ minh bạch”, Đức Thánh Cha Lêô XIV nói trong buổi Tiếp kiến chung ngày 29 tháng 10 tại Quảng trường Thánh Phêrô.
Ngài tiếp tục: “Và nay, chính tôi cũng khẳng định rằng Giáo hội kiên quyết chống lại mọi hình thức bài Do Thái, nhưng kiên quyết chống lại nó, dựa trên chính Tin Mừng.”
Trong bài giáo lý tập trung vào tầm quan trọng của đối thoại liên tôn, Đức Thánh Cha trình bày một lộ trình để các tôn giáo cùng hành động xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn, đồng thời nhấn mạnh đến ý nghĩa đặc biệt của mối tương quan giữa người Công giáo và người Do Thái.
“Chúng ta không thể phủ nhận rằng đã từng có những hiểu lầm, khó khăn và xung đột” trong 60 năm kể từ khi công bố Nostra aetate, “nhưng những điều đó chưa bao giờ làm gián đoạn cuộc đối thoại,” Đức Thánh Cha nói.
“Ngay cả hôm nay, chúng ta cũng không được để hoàn cảnh chính trị hay những bất công của một số người khiến chúng ta xa rời tình bạn, nhất là khi chúng ta đã đạt được nhiều thành quả như vậy.”
Đức Thánh Cha cũng bày tỏ lòng biết ơn tới các vị lãnh đạo và đại diện của các tôn giáo khác có mặt trong buổi Tiếp kiến.
Sáu thập kỷ đối thoại Do Thái–Công giáo
Đức Thánh Cha Lêô XIV nhấn mạnh rằng “hôm nay chúng ta có thể nhìn lại với lòng biết ơn tất cả những gì đã đạt được trong cuộc đối thoại Do Thái–Công giáo suốt sáu thập kỷ qua kể từ khi Nostra aetate được công bố năm 1965.”
“Điều đó không chỉ nhờ nỗ lực của con người, mà còn nhờ sự trợ giúp của chính Thiên Chúa — Đấng mà, theo xác tín Kitô giáo, chính là Đối thoại,” ngài nói thêm.
Ngài lưu ý rằng trọng tâm đầu tiên của Nostra aetate chính là “hướng đến thế giới Do Thái”:
“Lần đầu tiên trong lịch sử, Giáo hội đã soạn thảo một văn kiện tín lý về cội nguồn Do Thái của Kitô giáo, đặt trên nền tảng Kinh Thánh và thần học, và trở thành một bước ngoặt không thể đảo ngược,” ngài giải thích.
Tài liệu này nhấn mạnh rằng cội nguồn đức tin và ơn tuyển chọn của Giáo hội đã được khởi đầu nơi các Tổ phụ, Môsê và các ngôn sứ, đồng thời lên án mọi hình thức bài Do Thái “nhằm vào người Do Thái, ở bất cứ thời nào và bởi bất cứ ai,” không vì lý do chính trị, nhưng “vì tình yêu thiêng liêng được Tin Mừng dạy dỗ.”
Những lĩnh vực các tôn giáo có thể cùng cộng tác
Đức Thánh Cha mời gọi các tôn giáo cùng nhau hành động:
“Câu trả lời thật đơn giản: chúng ta có thể hành động cùng nhau,” ngài nói, và thêm rằng, “hơn bao giờ hết, thế giới hôm nay cần đến sự hiệp nhất, tình bạn và cộng tác của chúng ta.”
Ngài liệt kê một số lãnh vực có thể hợp tác:
- Giảm bớt đau khổ của con người và bảo vệ ngôi nhà chung – Trái đất;
- Giáo dục về sự thật, lòng trắc ẩn, hòa giải, công lý và hòa bình;
- Khẳng định việc phục vụ nhân loại trong mọi hoàn cảnh;
- Cảnh giác trước việc lạm dụng danh Thiên Chúa, tôn giáo, hoặc đối thoại, cũng như chống lại chủ nghĩa cực đoan và cuồng tín tôn giáo.
Ngài cũng cảnh báo về việc phát triển trí tuệ nhân tạo (AI): “Nếu nó được xem như một sự thay thế cho con người, thì có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến phẩm giá vô biên của con người và tước bỏ trách nhiệm nền tảng của họ.”
Các tôn giáo, theo Đức Thánh Cha, “có thể và phải góp phần to lớn vào việc nhân bản hóa công nghệ, và truyền cảm hứng cho việc xây dựng các quy định để bảo vệ các quyền căn bản của con người.”
Nhu cầu về niềm hy vọng trong thời đại hôm nay
Sau Thế chiến thứ II, Nostra aetate đã mở ra “một chân trời mới của gặp gỡ, tôn trọng và hiếu khách thiêng liêng,” Đức Thánh Cha nhắc lại, “và hôm nay, chúng ta cũng được mời gọi thắp sáng lại niềm hy vọng ấy trong một thế giới bị tàn phá bởi chiến tranh và sự suy thoái của môi trường.”
“Các tôn giáo của chúng ta đều dạy rằng hòa bình bắt đầu trong tâm hồn con người,” ngài nói.
“Chúng ta phải khơi dậy lại hy vọng trong đời sống cá nhân, trong gia đình, trong cộng đồng, trong trường học, trong đất nước và trên toàn thế giới. Niềm hy vọng ấy được đặt nền tảng trên xác tín tôn giáo của chúng ta – rằng một thế giới mới là điều có thể.”
Ngài khuyến khích các tôn giáo hiệp nhất trong hành động, vì “khi chúng ta hiệp nhất, mọi sự đều có thể.”
“Chúng ta hãy bảo đảm rằng không gì chia rẽ chúng ta, để tinh thần hữu nghị và cộng tác này cũng được truyền lại cho các thế hệ tương lai – vì đó chính là nền tảng thật sự của đối thoại.”
Nostra aetate – con đường của Giáo hội hôm nay
Đức Thánh Cha Lêô XIV cũng nói riêng với các tín hữu Công giáo: “Nostra aetate vẫn tiếp tục soi sáng con đường của Giáo hội ngày nay.”
“Tuyên ngôn ấy mời gọi mọi người Công giáo – từ các giám mục, linh mục, tu sĩ đến giáo dân – chân thành dấn thân vào đối thoại và cộng tác với những người thuộc các tôn giáo khác, nhận ra và cổ võ tất cả những gì là chân thật, thiện hảo và thánh thiện trong truyền thống của họ,” ngài nói.
“Nostra aetate nhắc chúng ta rằng đối thoại chân thật được bén rễ trong tình yêu, là nền tảng duy nhất của hòa bình, công lý và hòa giải, đồng thời bác bỏ mọi hình thức kỳ thị hay bách hại, khẳng định phẩm giá bình đẳng của mọi con người.”
Bài giáo lý của Đức Thánh Cha lấy cảm hứng từ trình thuật Tin Mừng Gioan, khi Chúa Giêsu nói chuyện với người phụ nữ Samari bên giếng nước – một cuộc gặp gỡ vượt qua “mọi rào cản về văn hóa, giới tính và tôn giáo.”
Đức Thánh Cha nhấn mạnh: “Cuộc gặp gỡ ấy biểu lộ bản chất thật của đối thoại tôn giáo: đó là nhận ra sự hiện diện của Thiên Chúa vượt trên mọi biên giới, và lời mời gọi cùng nhau tìm kiếm Ngài trong lòng kính sợ và khiêm tốn.”
Đây là một cuộc đối thoại chân thành, biết lắng nghe, và làm phong phú lẫn nhau, trong đó người phụ nữ Samari khám phá ra ý nghĩa mới của việc thờ phượng “trong Thần Khí và sự thật.”
Kết thúc bài giáo lý, Đức Thánh Cha mời mọi người hiện diện thinh lặng cầu nguyện, vì “cầu nguyện có sức biến đổi thái độ, tư tưởng, lời nói và hành động của chúng ta.”
