Nữ Thủ tướng đầu tiên của Bangladesh, cựu học sinh trường Công giáo, qua đời ở tuổi 80

Bangladesh là quốc gia Hồi giáo chiếm đa số, Kitô hữu chỉ khoảng 0,3–0,4% dân số. Vì thế, sự quan tâm và bảo vệ của các nhà lãnh đạo chính trị đối với cộng đồng Kitô hữu có ý nghĩa đặc biệt.

Begum Khaleda Zia, nữ Thủ tướng đầu tiên trong lịch sử Bangladesh và là cựu học sinh của trường Công giáo St. Joseph’s, đã qua đời vào sáng thứ Ba (giờ địa phương), hưởng thọ 80 tuổi, tại Bệnh viện Evercare ở Dhaka sau một thời gian dài lâm bệnh. Trường St. Joseph’s là một trong những cơ sở giáo dục Công giáo uy tín nhất Bangladesh, do các dòng tu điều hành, đào tạo nhiều nhân vật lãnh đạo quốc gia.

Các vị lãnh đạo Công giáo tại Bangladesh đã bày tỏ niềm thương tiếc sâu xa trước sự ra đi của bà – một chính khách duy trì mối liên hệ gắn bó suốt đời với cộng đồng Công giáo và luôn được ghi nhớ vì sự bảo vệ các nhóm thiểu số tôn giáo.

“Bà ấy hiểu chúng tôi và chúng tôi có mối quan hệ rất tốt đẹp với bà,”
Đức cha Gervas Rozario, Phó Chủ tịch Hội đồng Giám mục Bangladesh, chia sẻ.
“Khi còn cầm quyền, bà đã bảo vệ các cộng đồng thiểu số.”

Đảng Quốc gia Bangladesh (BNP), do bà lãnh đạo trong nhiều thập kỷ, đã chính thức thông báo tin buồn. Quyền Chủ tịch BNP Tarique Rahman nói với các lãnh đạo cấp cao:

“Amma (Mẹ) đã ra đi.”

Chính phủ lâm thời do Giáo sư Muhammad Yunus đứng đầu đã tuyên bố quốc tang ba ngày và cho nghỉ lễ quốc gia để cử hành tang lễ của bà, dự kiến diễn ra vào thứ Tư tại khuôn viên Tòa nhà Quốc hội Bangladesh.

Từ “Putul” đến vị trí Thủ tướng

Hành trình của Khaleda Zia bắt đầu từ các lớp học do các nữ tu Công giáo điều hành. Sinh năm 1945 tại Jalpaiguri, bà trải qua những năm tháng hình thành nhân cách tại trường St. Joseph’s ở Dinajpur, nơi bà được Sơ Hiệu trưởng Pia Fernandes trìu mến gọi là “putul” – nghĩa là “búp bê”.

Cha Albert Rozario kể lại một kỷ niệm đáng nhớ: khi bà đã là phu nhân của Tổng thống, đưa con trai đến dự kỳ thi tuyển sinh tại trường St. Joseph’s ở Dhaka, bà vẫn khiêm tốn đứng chờ bên ngoài cổng trường cho đến khi Hiệu trưởng nhận ra bà và mời vào trong.

Chính trị không phải là con đường bà lựa chọn. Con đường ấy mở ra từ bi kịch: vụ ám sát Tổng thống Ziaur Rahman năm 1981, chồng bà và là người sáng lập BNP. Trong cơn khủng hoảng, đảng đã mời người vợ góa phụ đứng ra quy tụ hàng ngũ và tiếp nối di sản chính trị của ông.

Năm 1984, bà trở thành Chủ tịch BNP và nhanh chóng nổi lên như một nhà lãnh đạo cứng rắn trong phong trào chống chế độ quân sự của Hussain Muhammad Ershad. Từ cô bé “búp bê” năm xưa, bà trở thành biểu tượng của sự kiên định và không thỏa hiệp.

Năm 1991, chiến thắng bầu cử đã đưa bà trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên của Bangladesh.

Người nâng đỡ cộng đồng Kitô hữu và các nhóm thiểu số

Trong các nhiệm kỳ cầm quyền (1991–1996; một giai đoạn ngắn năm 1996; và 2001–2006), bà Khaleda Zia đã thực hiện nhiều cải cách quan trọng:

• Khôi phục chế độ nghị viện
• Thiết lập chính phủ lâm thời giám sát bầu cử nhằm bảo đảm công bằng
• Áp dụng giáo dục miễn phí cho nữ sinh đến lớp 10
• Triển khai chương trình học bổng cho nữ sinh nông thôn, góp phần nâng cao tỷ lệ đến trường và biết chữ

“Bà đã đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng giáo dục, trao quyền cho phụ nữ và trẻ em gái, cũng như củng cố các dịch vụ xã hội cơ bản,”
Đức cha Rozario nhận định.

Đối với các Kitô hữu, bà là một người bạn. Cha Albert Rozario nhớ lại những lần mừng Giáng Sinh cùng bà:

“Bà thường nói: ‘Giáng Sinh không chỉ dành cho người Kitô hữu, mà là cho mọi người thuộc mọi tôn giáo.’”

Việc bà qua đời trong mùa Giáng Sinh đã khiến nhiều tín hữu cảm nhận một ý nghĩa thiêng liêng đặc biệt.

Di sản chính trị và tiếng vọng khu vực

Cuộc đời chính trị của bà cũng trải qua nhiều thử thách: bị giam giữ vì các cáo buộc tham nhũng năm 2018, được trả tự do năm 2020, và cuối cùng được tuyên trắng án năm 2025 sau một cuộc chiến pháp lý kéo dài.

Sự ra đi của bà đã thu hút lời chia buồn từ khắp Nam Á. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi ghi nhận những “đóng góp quan trọng của bà cho quan hệ Ấn Độ – Bangladesh”. Ngoại trưởng Ấn Độ S. Jaishankar đã đến Dhaka dự tang lễ, cùng với đại diện từ Pakistan, Bhutan và Maldives.

Trong bài phát biểu truyền hình, Cố vấn trưởng Muhammad Yunus nói lên tâm tình chung của đất nước:

“Hôm nay, toàn dân tộc chúng ta lặng đi trong đau buồn sâu sắc… Với sự ra đi của bà, đất nước đã mất đi một người gìn giữ lớn lao.”

https://www.catholicnewsagency.com/news/268749/catholic-educated-bangladesh-pm-khaleda-zia-dies-at-80