HUYNH ĐOÀN GIÁO DÂN ĐA MINH Cầu nguyện – hiệp thông – học hành – sứ vụ
Hồng Thủy – Vatican News
Cách đây 35 năm, vào ngày 12/10/1989, trong cuộc viếng thăm Đông Timor, khi đó còn thuộc Indonesia, Thánh Gioan Phaolô II đã cử hành Thánh lễ tại địa điểm có phong cảnh rất đẹp này. Cũng để kỷ niệm sự kiện này, chính quyền Timor đã cho xây một nhà nguyện và dựng tượng Thánh Gioan Phaolô II cao 6m ở đây. Cơ sở này được khánh thành và làm phép ngày 14/6/2008 bởi Đức Tổng giám mục Leopoldo Girelli, khi đó là Sứ thần Tòa Thánh tại Indonesia và Đông Timor.
Từ Tòa Sứ thần, Đức Thánh Cha đến khu vực Taci Tolu cách đó hơn 7 km và được chào đón với một điệu vũ chào đón truyền thống, đặc trưng trong nghi lễ đón tiếp của người Timor.
Sau đó Đức Thánh Cha bắt đầu cử hành Thánh lễ trước sự hiện diện tham dự của khoảng 750 ngàn tín hữu.
Thánh lễ kính nhớ Đức Trinh Nữ Maria Nữ Vương được cử hành bằng tiếng Bồ Đào Nha và một số ngôn ngữ bản địa.
Bài đọc thứ nhất trích từ sách ngôn sứ Isaia (9,1-6) được đọc bằng tiếng Tetum, một trong những ngôn ngữ chính của Đông Timor, nói đến lời tiên tri về ơn cứu độ được ban cho dân Chúa khi một trẻ thơ đã chào đời để cứu độ họ. Người sẽ mở rộng quyền bính, và lập nền hoà bình vô tận cho ngai vàng và vương quốc của vua Đavít.
Bài Phúc Âm theo Thánh Luca thuật lại sự kiện thiên thần Gáprien loan báo với Đức Mẹ về việc trở thành Mẹ của Con Thiên Chúa. Tin tưởng rằng “đối với Thiên Chúa, không có gì là không thể làm được”, Đức Mẹ đã thưa với thiên thần: “Vâng, tôi đây là nữ tỳ của Chúa, xin Chúa cứ làm cho tôi như lời sứ thần nói”.
Bài giảng của Đức Thánh Cha
Trong bài giảng, Đức Thánh Cha nói rằng tuổi trẻ của Đông Timor là một món quà canh tân sự tươi mới, năng lượng, niềm vui và lòng nhiệt tình của dân tộc này, và còn là một dấu chỉ, “bởi vì khi dành chỗ cho những kẻ bé mọn, chào đón họ, chăm sóc họ và tất cả chúng ta trở nên nhỏ bé trước mặt Thiên Chúa và trước mặt nhau, đó chính là chúng ta mở lòng ra với hành động của Chúa”. Ngài mời gọi họ đừng sợ mất đi mạng sống, hiến tặng thời gian, nhưng theo gương Mẹ Maria, trở nên ngày càng nhỏ bé hơn bằng cách phục vụ, cầu nguyện, nhường chỗ cho Chúa Giêsu, bằng cách từ bỏ điều gì đó để một người anh em hay chị em có thể cảm thấy tốt hơn và hạnh phúc hơn.
Đức Thánh Cha bắt đầu bài giảng với lời của ngôn sứ Isaia: “Một trẻ thơ đã chào đời để cứu ta, một người con đã được ban tặng cho ta” (Is 9,5). Những lời này được nói với cư dân thành Giêrusalem thịnh vượng về vật chất nhưng lại suy đồi nghiêm trọng về mặt đạo đức. Sự giàu sang sung túc lừa dối họ rằng tự họ có thể tự lo cho mình, rằng họ không cần đến Chúa, và sự tự phụ của họ khiến họ trở nên ích kỷ và bất công. Họ bỏ rơi người nghèo, sống không chung thủy và chỉ thực hành tôn giáo bằng hình thức bên ngoài. Vẻ bề ngoài giả dối của một thế giới hoàn hảo khi thoáng nhìn qua đó đã che giấu một thực tế đen tối hơn, buồn bã hơn, khắc nghiệt hơn, tàn khốc hơn, trong đó rất cần sự hoán cải, lòng thương xót và sự chữa lành.
Do đó, ngôn sứ loan báo cho đồng bào của ông một chân trời mới mà Thiên Chúa sẽ mở ra trước mắt họ: một tương lai hy vọng và vui mừng, nơi mà áp bức và chiến tranh sẽ bị xóa bỏ vĩnh viễn (xem Is 9, 1-4). Người sẽ khiến một ánh sáng vĩ đại xuất hiện cho họ (xem câu 1) để giải thoát họ khỏi bóng tối tội lỗi đang đè nặng họ, và Người sẽ làm như vậy không phải bằng sức mạnh quân đội, bằng vũ khí và của cải, nhưng bằng ân sủng của một người con (xem các câu 5-6).
Đức Thánh Cha suy tư về hình ảnh: Thiên Chúa chiếu ánh sáng cứu độ bằng việc ban tặng một người con.
Tận gốc rễ của mọi sự sống đều có tình yêu vĩnh cửu của Thiên Chúa
Trước hết, Đức Thánh Cha nhận xét về sự chào đời của một đứa trẻ, khoảnh khắc tươi sáng của niềm vui và lễ hội, gieo vào lòng mọi người những ước muốn tốt đẹp, canh tân điều thiện hảo, trở lại với sự tinh tuyền và đơn sơ. Ngài nói: “Đứng trước một trẻ sơ sinh, ngay cả trái tim cứng cỏi nhất cũng ấm áp và tràn đầy sự dịu dàng, những người chán nản lại tìm thấy hy vọng, những người cam chịu tìm lại được ước mơ và tin tưởng vào cơ hội có cuộc sống tốt đẹp hơn. Sự mong manh của một đứa trẻ mang theo một thông điệp mạnh mẽ đến nỗi nó chạm đến cả những tâm hồn cứng rắn nhất, mang lại những quyết tâm hòa hợp và thanh thản”.
Nhưng điều này còn mặc khải cho chúng ta một ánh sáng còn lớn lao hơn nữa, “bởi vì tận gốc rễ của mọi sự sống đều có tình yêu vĩnh cửu của Thiên Chúa, có ân sủng, sự quan phòng của Người và quyền năng sáng tạo của Lời Người”. Đức Thánh Cha giải thích: “Trong Chúa Kitô, chính Thiên Chúa đã làm người, một hài nhi, để ở gần chúng ta và cứu rỗi chúng ta”. Ngài nói: “Vì thế, đứng trước mầu nhiệm này, chúng ta không chỉ ngạc nhiên và cảm động, nhưng còn được mời gọi mở lòng ra đón nhận tình yêu của Chúa Cha và để cho tình yêu ấy uốn nắn chúng ta, để tình yêu đó có thể chữa lành vết thương của chúng ta, hòa giải những bất đồng của chúng ta, tái lập trật tự cho cuộc sống của chúng ta, cho đến khi nó trở thành nền tảng cho đời sống cá nhân và cộng đồng của chúng ta, ở mọi cấp độ”.
Trẻ em là dấu chỉ của sự mở lòng ra với Chúa
Tiếp tục bài giảng, Đức Thánh Cha ca ngợi Đông Timor có nhiều trẻ em: anh chị em là một đất nước trẻ trung, nơi mà ở mọi ngóc ngách người ta đều có thể cảm nhận được sự sống đang rung động và nảy sinh. Ngài gọi đó là một món quà tuyệt vời vì sự hiện diện của rất nhiều bạn trẻ và rất nhiều trẻ em không ngừng canh tân sự tươi mới, năng lượng, niềm vui và lòng nhiệt tình của dân tộc. Nhưng hơn thế nữa, Đức Thánh Cha nói, nó còn là một dấu chỉ, “bởi vì khi dành chỗ cho những kẻ bé mọn, chào đón họ, chăm sóc họ và làm cho tất cả chúng ta trở nên nhỏ bé trước mặt Thiên Chúa và trước mặt nhau, đó chính là những thái độ mở lòng chúng ta ra với hành động của Chúa. Bằng cách làm cho mình trở nên nhỏ bé, chúng ta để cho Đấng Toàn Năng làm những điều vĩ đại nơi chúng ta, theo mức độ tình yêu của Người, như Đức Maria dạy chúng ta trong Kinh Magnificat (xem Lc 1, 46-49)”.
Đức Thánh Cha nhắc đến lời thưa xin vâng của Đức Maria. “Mẹ đã chọn sống thân phận nhỏ bé trong suốt cuộc sống, hay đúng hơn là trở nên ngày càng nhỏ bé hơn bằng cách phục vụ, cầu nguyện, nhường chỗ cho Chúa Giêsu, ngay cả khi điều này khiến Mẹ phải trả giá rất nhiều, ngay cả khi Mẹ không hiểu rõ mọi thứ đang diễn ra xung quanh Mẹ”.
Đừng sợ trở nên nhỏ bé trước mặt Thiên Chúa và trước mặt nhau
Từ đó Đức Thánh Cha khích lệ các tín hữu: “chúng ta đừng sợ trở nên nhỏ bé trước mặt Thiên Chúa và trước mặt nhau, đừng sợ mất đi mạng sống, hiến tặng thời gian, xem xét lại các kế hoạch của mình, bằng cách từ bỏ điều gì đó để một người anh em hay chị em có thể cảm thấy tốt hơn và hạnh phúc hơn. Chúng ta đừng ngại thu hẹp quy mô các dự án của mình khi cần thiết, không phải để giảm bớt chúng, nhưng làm cho chúng trở nên đẹp đẽ hơn thông qua việc hiến thân và chào đón người khác, với tất cả những điều không thể đoán trước được mà việc này đòi hỏi. Bởi vì vương quyền thực sự là vương quyền của những người hiến mạng sống mình vì tình yêu: như Đức Maria và như Chúa Giêsu, Đấng trên thập giá đã cho đi tất cả, trở nên nhỏ bé, không có khả năng tự vệ, yếu đuối (xem Pl 2,5-8), để dành chỗ cho mỗi người chúng ta trong Vương quốc của Chúa Cha (xem Ga 14, 1-3)”.
Vương quyền của Thiên Chúa được tạo nên bởi lòng bác ái và thương xót
Đức Thánh Cha cũng nói đến ý nghĩa của hai đồ vật truyền thống của Đông Timor tượng trưng cho vương quyền của Thiên Chúa. Trong khi “Kaibauk, tượng trưng cho sừng của trâu nước và ánh sáng mặt trời, được đội trên trán hay đặt trên nóc nhà, nói lên sức mạnh, năng lượng và sự ấm áp, và có thể tượng trưng cho sức mạnh ban sự sống của Thiên Chúa, thì Belak, được đeo trước ngực, gợi nhớ đến ánh sáng dịu dàng của mặt trăng, nói lên sự bình an, khả năng sinh sản và sự ngọt ngào, và tượng trưng cho sự dịu dàng của người mẹ, người mà bằng những hành động tinh tế của tình yêu làm cho những gì bà chạm vào đều tỏa sáng với cùng một ánh sáng mà bà nhận được từ Thiên Chúa”.
Do đó, “Kaibauk và Belak, sức mạnh và sự dịu dàng của Cha Mẹ: đây là cách Chúa thể hiện vương quyền của Người, được tạo nên bởi lòng bác ái và thương xót”.
Kết thúc bài giảng, Đức Thánh Cha mời gọi các tín hữu cầu xin cho mỗi người chúng ta, với tư cách là những người nam người nữ, với tư cách là một Giáo hội và một xã hội, “có thể phản ánh trên thế giới ánh sáng mạnh mẽ và dịu dàng của Thiên Chúa tình yêu”, Đấng mà như chúng ta đã cầu nguyện trong Thánh Vịnh đáp ca, “Kẻ mọn hèn, Chúa kéo ra khỏi nơi cát bụi, ai nghèo túng, Người cất nhắc từ đống phân tro, đặt ngồi chung với hàng quyền quý, hàng quyền quý dân Người” (Tv 113,7-8).
Lời cám ơn của Đức Hồng y Tổng Giám mục của Dili
Vào cuối Thánh lễ, Đức Hồng y Virglio do Carmo da Silva, Tổng Giám mục của Dili, đã bày tỏ lời cảm ơn Đức Thánh Cha. Ngài nói với Đức Thánh Cha: “Sự hiện diện hiền phụ của ngài trên mảnh đất hạnh phúc này là dấu chỉ sự gần gũi của Thiên Chúa đối với những người đơn sơ, nghèo khổ, khiêm nhường và bị gạt ra ngoài lề xã hội. Sự gần gũi, ánh mắt nhân ái, tình yêu và sự quan tâm đối với mảnh đất này, nơi mà hiện nay gần như đã mất hút trong bức tranh toàn cảnh thế giới, cho thấy rằng Đức Thánh Cha là mẫu mực của một nhà lãnh đạo có trái tim của một người cha”. Và để tỏ lòng biết ơn, Giáo hội Đông Timor sẽ luôn nhớ cầu nguyện cho Đức Thánh Cha.
Sau Thánh lễ, Đức Thánh Cha đi xe mui trần vòng quanh khu vực để chào các tín hữu và sau đó trở về Tòa Sứ thần dùng bữa và nghỉ đêm.
Ngày mai, thứ Tư ngày 11/9/2024, Đức Thánh Cha sẽ gặp gỡ giới trẻ tại Trung tâm Hội nghị Dili trước khi từ giã Đông Timor để bắt đầu viếng thăm Singapore.
ĐTC Phanxicô gặp các giám mục, linh mục, phó tế, tu sĩ nam nữ, chủng sinh và giáo lý viên Đông Timor
Vatican News
Thứ Ba ngày 10/9/2024, ngày thứ hai trong chuyến tông du tại Đông Timor của Đức Thánh Cha. Sau khi thăm các trẻ em khuyết tật của trường “Irmãs Alma”, vào lúc 9 giờ 15’, Đức Thánh Cha đi xe Nhà thờ Chính toà Đức Mẹ Vô Nhiễm, cách đó khoảng 4,4 km để gặp các giám mục, linh mục, phó tế, tu sĩ nam nữ, chủng sinh và giáo lý viên.
Nhà thờ Chính toà Đức Mẹ Vô Nhiễm
Nhà thờ Chính toà Đức Mẹ Vô Nhiễm nằm tại trung tâm thủ đô Dili, được Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II cung hiến năm 1989, một năm sau ngày khánh thành. Là một trong những nhà thờ lớn nhất của Đông Nam Á, ngôi thánh đường được thiết kế hiện đại, với mặt tiền màu trắng và bên cạnh là toà tháp cao. Ngay lối vào có tượng Đức Mẹ, cùng với cửa sổ kính màu. Bên trong được trang hoàng đơn giản, tạo cảm giác yên tĩnh và tôn nghiêm. Toà nhà được bao quanh bởi một bãi cỏ xanh mướt và có lối vào qua một cánh cổng với hai thiên thần thổi kèn hai bên.
Buổi gặp gỡ
Khi đến nơi, giữa tiếng chào mừng rộn vang của mọi người, Đức Thánh Cha tiến đến sân Nhà thờ Chính Toà, và được Đức Hồng Y Virgílio do Carmo da Silva, S.D.B., Tổng Giám mục Dili đợi sẵn chào đón cùng hai em bé tặng hoa cho ngài, trong lúc một nhóm chào mừng ngài bằng những điệu nhảy.
Tiếp đến Đức Thánh Cha vào nhà thờ qua lối chính, linh mục chánh xứ trao Thánh giá cho Đức Thánh Cha hôn và nước thánh để rảy. Trước khi tới bàn thờ, Đức Thánh Cha dừng lại chào thăm một nhóm người khuyết tật, trong lúc đó cộng đoàn hát thánh ca.
Ở bên lề thế giới nhưng Đông Timor là trung tâm của Tin Mừng
Sau chứng từ của một nữ tu, một linh mục và một giáo lý viên, Đức Thánh Cha bắt đầu bài nói chuyện bằng cách nhận xét rằng mặc dù Đông Timor nằm “ở bên lề của thế giới” nhưng quốc gia này ở trung tâm của Tin Mừng. Ngài nói: “Chúng ta biết, trong trái tim Chúa Kitô những vùng ngoại vi hiện sinh là trung tâm. Thực vậy, trong Tin Mừng có rất nhiều người, những khuôn mặt và những câu chuyện ở bên lề, vùng ngoại biên, nhưng được Chúa Giêsu kêu gọi và trở thành những nhân vật chính của niềm hy vọng mà Người đến để mang lại”.
Hương thơm của Chúa Kitô và Tin Mừng
Đề cập đến hoạt động loan báo Tin Mừng của các linh mục, tu sĩ và giáo lý viên, Đức Thánh Cha nhắc đến Tin Mừng Gioan thuật lại việc bà Maria “lấy một cân dầu thơm cam tùng nguyên chất và quý giá xức chân Chúa Giêsu, rối lấy tóc mà lau. Cả nhà sực mùi thơm” (Ga 12, 3). Ngài mời gọi mọi người suy tư về hương thơm này, hương thơm của Chúa Kitô và Tin Mừng của Người.
Giữ gìn hương thơm
Trước hết giữ gìn hương thơm. Về điều này, Đức Thánh Cha nhắc nhở cần phải luôn quay trở lại nguồn gốc của hồng ân đã lãnh nhận, của việc chúng ta là Kitô hữu, linh mục, tu sĩ hay giáo lý viên. Chúng ta đã lãnh nhận chính sự sống của Thiên Chúa qua Con của Người là Chúa Giêsu, Đấng đã chết vì chúng ta và ban cho chúng ta Thánh Thần. Chúng ta đã được xức dầu vui mừng như Thánh Tông Đồ Phaolô đã xác tín (2Cr 2,15).
Đức Thánh Cha nhấn mạnh: “Anh chị em là hương thơm của Chúa Kitô! Và biểu tượng này không xa lạ với anh chị em: ở đây tại Timor, thực tế, gỗ đàn hương mọc rất nhiều, với hương thơm của nó được nhiều dân tộc và quốc gia khác đánh giá cao và tìm kiếm. Chính Kinh Thánh ca ngợi giá trị của loại cây này khi kể lại nữ hoàng Saba đã đến thăm vua Solomon và tặng gỗ đàn hương cho nhà vua (1V 10,12). Anh chị em là hương thơm của Tin Mừng ở đất nước này. Như cây đàn hương, thường xanh, mạnh mẽ, phát triển và sinh hoa trái, anh chị em là những môn đệ truyền giáo mang hương thơm của Chúa Thánh Thần để làm cho đời sống của người dân ‘say nồng’”.
Và Đức Thánh Cha nhắc nhở mọi người phải giữ gìn cẩn thận hương thơm đã lãnh nhận, theo mẫu gương của Maria Betania. Chúng ta cũng phải giữ gìn tình yêu mà Chúa đã xức cho chúng ta, để không tan biến và mất hương thơm. Điều này có nghĩa là gì? Có nghĩa là ý thức về ân ban nhận được, nhắc nhở mình rằng hương thơm không dành cho chính chúng ta nhưng để xức chân Chúa Kitô, loan báo Tin Mừng và phục vụ người nghèo, có nghĩa là luôn cảnh giác vì tinh thần thế gian và sự tầm thường luôn rình rập.
Từ điểm này, Đức Thánh Cha còn nhắc nhở mọi người nhìn vào lịch sử để biết ơn các nhà truyền giáo đã gieo hạt giống đức tin cho vùng đất này. Hơn nữa còn phải luôn thổi bùng ngọn lửa đức tin, qua việc đào sâu kiến thức về giáo lý Kitô giáo, để trưởng thành trong việc đào tạo thiêng liêng, giáo lý và thần học. Bởi vì tất cả những điều này phục vụ để loan báo Tin Mừng, và đồng thời, để thanh tẩy nó khỏi những hình thức và truyền thống cổ xưa và đôi khi mê tín.
Lan tỏa hương thơm
Về khía cạnh thứ hai lan tỏa hương thơm, Đức Thánh Cha giải thích rằng, Giáo hội hiện hữu để rao giảng giảng Tin Mừng, và chúng ta được mời gọi mang đến cho người khác hương thơm dịu dàng của đời sống mới Tin Mừng. Maria Betania không sử dụng dầu thơm quý giá để trang điểm bản thân, nhưng để xức chân Chúa Giêsu, và vì thế bà làm cho hương thơm lan toả khắp nhà. Thật vậy, Tin Mừng Máccô chỉ rõ rằng bà Maria, để xức chân Chúa Giêsu, đã đập bình bạch ngọc đựng dầu thơm (Mc 14, 3). Hoạt động loan Tin Mừng diễn ra khi chúng ta có can đảm “đập vỡ” bình chứa dầu thơm, đập vỡ “cái vỏ” thường làm chúng ta khép kín chính mình và để lại đàng sau một tôn giáo lười biếng, thoải mái, chỉ phục vụ cho nhu cầu cá nhân. Giáo hội cần phải chuyển động, không đứng yên, không xoay quanh chính mình, nhưng được đốt cháy bởi niềm say mê mang lại niềm vui Tin mừng cho tất cả mọi người.
Đi vào hoàn cảnh thực tế của Đông Timor Đức Thánh Cha nói đất nước này bắt nguồn từ một lịch sử Kitô giáo lâu dài, cũng cần một động lực đổi mới hướng tới việc rao giảng Tin Mừng, để hương thơm Tin Mừng có thể đến với mọi người: một hương thơm của hòa giải và hòa bình sau những năm đau khổ của chiến tranh; một hương thơm của lòng trắc ẩn, giúp người nghèo đứng dậy và truyền cảm hứng cho một cam kết đổi mới để phục hồi phúc lợi kinh tế và xã hội của đất nước; một hương thơm của công lý chống tham nhũng. Đặc biệt, hương thơm Tin Mừng phải được lan tỏa chống lại tất cả những gì hạ nhục, làm biến dạng và thậm chí hủy hoại cuộc sống con người, chống lại những vết thương tạo ra sự trống rỗng và đau khổ bên trong như nghiện rượu, bạo lực, thiếu tôn trọng phẩm giá phụ nữ. Tin Mừng Chúa Giêsu có sức mạnh biến đổi những thực tại đen tối này và tạo ra một xã hội mới.
Theo ngài, thế giới ngày nay cần có tia sáng Tin Mừng này; và, do đó, cần có các linh mục, tu sĩ và giáo lý viên nhiệt tình, sẵn sàng và sáng tạo. Đặc biệt với các linh mục, ngài nói: “Tôi đã nghe biết dân chúng rất quý trọng anh em, gọi anh em là ‘Amu’, một danh hiệu quan trọng nhất ở đây, có nghĩa là ‘ngài’. Tuy nhiên, điều này không được làm cho anh em cảm thấy vượt trội hơn mọi người, dẫn anh em vào cám dỗ kiêu hãnh và quyền lực. Điều này không được làm cho anh em nghĩ về sứ vụ của mình như một uy tín xã hội, hành động như những nhà lãnh đạo đè bẹp người khác. Chúng ta hãy nhớ điều này: chân Chúa Kitô được xức dầu thơm, là đôi chân của anh chị em chúng ta trong đức tin, bắt đầu từ những người nghèo nhất. Cử chỉ mà các tín hữu ở đây làm khi gặp các linh mục thật ý nghĩa: họ cầm bàn tay thánh hiến của anh em và đưa lên trán của họ như một dấu chỉ phúc lành. Thật đẹp khi thấy nơi dấu chỉ này tình cảm Dân thánh Chúa, bởi vì linh mục là một khí cụ phúc lành: linh mục không bao giờ được lợi dụng vai trò của mình, phải luôn chúc lành, an ủi, là thừa tác viên của lòng trắc ẩn và là dấu chỉ của lòng thương xót Chúa”.
Kết thúc bài nói chuyện, Đức Thánh Cha trích lời của nhà ngoại giao Bồ Đào Nha của những năm 1500, Tomé Pires: “Các thương nhân Malaysia nói rằng Thiên Chúa đã tạo ra Timor cho gỗ đàn hương”, tuy nhiên theo ngài, có một hương thơm khác, hương thơm của Chúa Kitô và Tin Mừng, làm phong phú cuộc sống và lấp đầy nó bằng niềm vui.
Ngài mời gọi mọi các giám mục, linh mục, tu sĩ và giáo lý viên không nản lòng, đồng thời nhắc lại lời chứng của linh mục trước đó đã nói : “Thiên Chúa biết cách chăm sóc những người mà Người đã kêu gọi và sai đi trong sứ vụ của Người”.
Cuối buổi gặp gỡ, Đức Thánh Cha ban phép lành cho tất cả mọi người. Sau đó, ngài đã làm phép những viên đá đầu tiên từ ba giáo phận của Đông Timor. Kết thúc buổi gặp gỡ, Đức Thánh Cha trở về Toà Sứ Thần cách đó 1,4km để nghỉ trưa.
