Thư Tháng 03.2017 : Vai trò cao quý của người cha

Lá Thư Đặc Trách Tháng 03 / 2017

Vai trò cao quý của người cha

Anh chị em huynh đoàn thân mến,

Giáo hội dành riêng tháng ba để mừng kính đặc biệt thánh Cả Giuse. Thánh nhân đã được Chúa tuyển chọn làm nghĩa phụ của Con Thiên Chúa nơi trần gian, và trao phó cho việc chăm sóc, bảo vệ Thánh Gia Thất. Chính vì thế, Giáo hội suy tôn thánh Giuse làm Đấng Bảo Trợ các gia đình, cách riêng cho những người làm cha. Nhân dịp này, chúng ta cùng nhau chia sẻ đôi nét về vai trò cao quý của người cha, trong việc hướng dẫn và kiến tạo nên mái ấm gia đình.

Con có cha như nhà có nóc

Ai trong chúng ta đều biết câu ca dao :

“Con có cha như nhà có nóc,
Con không cha như nòng nọc đứt đuôi”,

Cho thấy cha ông ta từ bao đời, luôn đề cao vai trò của người cha trong gia đình. Nhà ở mà thiếu mái thì lấy gì che nắng che mưa. Con cái thiếu sự che chở, dạy bảo, uốn nắn của người cha, giống như căn nhà trống trải, phơi mình trước bão tố gió sương. Chính vì thế cổ nhân cũng nói : “Không có cha thì nhà dột, cột xiêu”, hoặc “Con mất cha như thuyền mất lái”, mà thuyền đã mất lái thì làm sao đến bến đến bờ… Hiện nay, cảnh nhà không nóc không chỉ vì mất cha mà có thể vì các lý do khác như cha mẹ ly hôn, sinh con không cha hoặc sinh ngoài giá thú. Thật bi đát cho trẻ sớm mồ côi cha, phải lang thang đầu đường xó chợ như trong lời ca dao : “Còn cha gót đỏ như son… Một mai cha mất, gót con đen sì !”

Như Đức Giêsu thuở xưa nhờ thánh Giuse, được nối kết với dòng họ Đa Vít, với Bêlem, chúng ta ngày nay nhờ cha mẹ, được liên kết với một gia tộc, một gia phả, một truyền thống, một bản quán, một quê hương. Xét theo khía cạnh này, thành ngữ “sẩy cha còn chú”, là lời nhắc nhở thân nhân họ hàng, ông bà, chú bác… của các trẻ mồ côi cha, phải chăm sóc và bù đắp cho chúng tình thương của người cha.

Sứ vụ giáo dục của người cha

Thông thường người cha được ví như “nóc nhà” vì lãnh trách nhiệm che chắn cho mọi thành viên trong gia đình, để gia đình thực sự thành một mái ấm. Mặc dù xã hội ngày nay cổ võ cả chồng lẫn vợ đồng trách nhiệm trong việc dưỡng dục con cái, nhưng rõ ràng người cha với tư cách gia trưởng, thường là người quyết định về tổ chức, sinh hoạt và kỷ cương trong gia đình. Do đó, người cha có vai trò vô cùng quan trọng trong việc dưỡng dục con cái : thúc đẩy việc học hành và phát huy năng khiếu, là chỗ dựa tinh thần, và giúp con cái định hướng tương lai, cũng như tự tin hơn khi dấn thân vào đời.

Giáo dục con cái là một sứ vụ cao cả được Thiên Chúa trao cho những bậc làm cha làm mẹ. Vì cốt nhục tình thâm, và với tình phụ tử mẫu tử thiên phú, cha mẹ là những nhà bảo trợ tuyệt hảo nhất cho con cái. Cha mẹ nào chẳng sẵn lòng vất vả, tần tảo sớm hôm kiếm miếng cơm manh áo nuôi dưỡng con mình. Cha mẹ là “lá chắn” bảo vệ con cái khỏi mọi nguy hiểm nguy đe dọa, chăm sóc khi con cái yếu bệnh, sửa bảo khi con cái sai lỗi hoặc quên sót, và dạy dỗ chúng nên người.

Dù không ít phụ nữ hiện đại tài giỏi, can đảm và nghị lực chẳng kém bậc nam nhi, nhưng thật đáng thương cho gia đình thiếu vắng người cha, vì việc dưỡng dục cần cả mẹ lẫn cha. Nhiệm vụ cao cả và khó khăn này khó có thể hoàn thành, nếu bên cạnh tình cảm và hiền dịu của người mẹ, thiếu sự cương quyết và mạnh mẽ của người cha.

Cây cao bóng mát

Đối với kitô hữu, người cha là “cây cao bóng mát” cho con cái, không chỉ trong lãnh vực vật chất, tinh thần, mà còn trong lãnh vực tâm linh và nên thánh giữa đời. Chắc chắn con cái chịu ảnh hưởng nơi người cha, chúng giống cha từ tính tình, ngôn ngữ, đến quan điểm và lý tưởng sống. Vì thế, người gia trưởng phải là mẫu gương cho con cái noi theo.

Hãy truyền lại cho con cái tình yêu với gia đình, những kinh nghiệm cuộc sống, những giá trị nhân bản và đạo đức. Hãy dạy con biết mến Chúa yêu người, sống công bằng bác ái. Và vì “lời nói lung lay, gương bày lôi kéo”, đừng hành động ngược với giáo huấn của mình, đừng để xảy ra cảnh “nhà dột từ nóc”. Noi gương thánh Giuse xưa đã cứu gia đình khỏi thảm họa vua Hêrôđê, hãy giúp con cái tránh xa các tệ nạn xã hội, cũng như những quyết định nông nổi nhất thời.

Trong gia đình mồ côi, vắng bóng người cha

Đó là ngôn ngữ Đức Phanxicô sử dụng trong huấn từ ngày 28.1.2015. Theo Ngài, cần tránh hai thái cực về người cha. Đừng là người cha kiểu gia trưởng, độc đoán, mệnh lệnh và kiểm soát con cái như những đầy tớ; cũng đừng trốn trách nhiệm làm cha, để mặc con cái bị lôi cuốn theo hoàn cảnh.

Ngài nói “Giới trẻ ngày nay mồ côi ngay trong gia đình, vì các người cha thường vắng nhà, hoặc khi ở nhà, lại không hành xử như là cha, không chu toàn nhiệm vụ giáo dục, không trao ban cho con cái các nguyên tắc, các giá trị, các luật sống mà chúng cần như cơm bánh, với gương sống đi kèm lời nói của mình … Gương mặt và sự hiện diện của người cha trong gia đình rất quan trọng đối với sự quân bình của con cái”. Hãy dành thời gian cho con cái, tôn trọng sự trưởng thành của chúng; trợ giúp con cái bước đi với tinh thần tự do và trách nhiệm về tương lai của chính chúng và của xã hội.

Theo gương Cha trên trời

Nhưng mẫu gương tuyệt hảo nhất của các người cha là Thiên Chúa Cha. Ngài yêu chúng ta bằng tình yêu vô điều kiện. Ngài yêu “đến nỗi ban Con Một” (Ga 3, 15), để “chết vì chúng ta, ngay khi chúng ta là những người tội lỗi” (Rm 5,8). Cha trên trời “biết rõ chúng ta cần gì, trước khi ta cầu xin” (Mt 6, 8), và “luôn ban những của tốt lành” (Mt 7, 10). Ngài quảng đại tha thứ, và mở tiệc ăn mừng khi đứa con ăn năn trở về (Lc 15, 23).

Chớ gì tình yêu những người cha được nuôi dưỡng bằng tình yêu của Cha trên trời : biết khôn ngoan, sáng suốt và kiên nhẫn với con cái ; biết lắng nghe, quảng đại, bao dung, biết cho con cái cơ hội chứng tỏ tình con thảo. Họ xứng đáng với lời khen ngợi và nhắn nhủ trong sách Huấn Ca :

Ai biết giáo dục con sẽ được thỏa lòng về con,
và được hãnh diện với những người quen biết…
Người cha có chết thì cũng như chưa chết,
vì đã để lại đứa con giống như mình.
Khi còn sống, ông nhìn con mà vui sướng,
giờ chết đến, sẽ không phải buồn phiền…

Ai nuông chiều con, ắt phải băng thương tích cho nó,
nó mà kêu la, là ruột gan người ấy rối bời.
Ngựa không thuần sẽ thành ngựa bất kham,
con buông thả sẽ nên con mất dạy. (Hc 39, 2-8)

Lời nguyện cho những người cha

Lạy Thiên Chúa là Cha chúng con,
Cha đã an bài tất cả trong tình yêu và khôn ngoan.
Xin chúc phúc cho những người làm cha,
biết chu toàn trách nhiệm dưỡng dục con cái.
Xin trợ giúp những người cha đã mất đi người bạn đời,
đang phải một mình gà trống nuôi con.
Nhờ lời chuyển cầu của thánh Cả Giuse,
xin cho chúng con biết liên đới và hỗ trợ nhau,
hoàn thành sứ vụ cao quý Chúa trao phó,
yêu thương và chăm sóc những người thân trong gia đình.

Lm. Phanxicô X. Đào Trung Hiệu OP