I. Bậc sống khô khan tội lỗi
3. Xả kỷ, từ bỏ ý riêng, giết chết dần tự ái
– Giết chết dần tự ái
Có linh hồn kia rất giàu tự ái, nhưng anh lại là mẫu người giỏi nhẫn nhục, lắm cơ mưu đợi chờ ngày báo oán. Đã một thời trai trẻ anh chạy theo thế gian, đức tin như hạt giống rơi trên đá sỏi. Anh cũng lãnh nhận được nhiều ân sủng của Chúa và Mẹ Maria, có rất nhiều tài năng hơn người trong đó có tài biện luận rất hùng hồn. Mỗi khi tranh luận hay diễn thuyết, lời lẽ văn hoa chải chuốt dễ thu phục lòng người. Nên Chúa hằng mong đợi anh sẽ quay trở về, hết lòng phục vụ Nước Trời cho vinh danh Chúa và giúp ích cho các linh hồn. Thế nhưng,
Hoang mê lối ngựa quen chân
Đời sao giũ hết bụi trần tháng năm?
Tình tơ rối mối ruột tằm
Dở dang cái kén, tằm nằm dở dang!
Sợi giăng tơ liễu trăng vàng
Sợi đan lấy mộng địa đàng trong tay
Những mơ ước dáng mây bay
Biết đâu rối kén, nào hay lỡ làng…
Bao chừ hóa bướm cao sang
Nhởn nhơ trong ánh diệu quang vĩnh hằng?!
Đam mê làm cuội, chơi trăng
Dối dang dấu nửa chị hằng, hả hê
Được gì, mắt dại đam mê
Bừng cơn mộng ảo, thảm thê một đời!
Anh thường sa đi ngã lại trong tội trọng, dù đã có một thời gian để tâm tiến đức nhờ sự quan tâm giúp đỡ của một người môn đệ thân quen anh. Vì không dứt bỏ hoàn toàn nếp sống xưa, anh dần dần bị thế gian lôi kéo trở lại cuộc sống thế tục. Nhiều khi anh phạm tội trọng nhưng trể nãi trong việc đi xưng tội, đánh mất nhiều ơn thánh. Chúa soi sáng cho người môn đệ ấy biết tình trạng linh hồn anh. Mỗi lần như thế, người môn đệ lại chờ đêm khuya tìm đến với anh, khuyên nhủ cho đến khi nào anh thổ lộ tình trạng linh hồn mình, rồi giúp anh bình an đi xưng tội. Vì giàu tự ái nhiều lúc anh cũng tránh né, chối từ, có khi còn nặng lời nặng tiếng đuổi người tôi tớ Chúa ra khỏi nhà. Nhưng vì tình yêu các linh hồn Chúa đã yêu, người môn đệ nhẫn nại cho đến khi nào đem lại được bình an giao hòa với Chúa cho anh mới thôi.
Đến một ngày nọ, anh đem lòng yêu một người em gái trong nhóm sinh hoạt tông đồ bác ái do anh làm Trưởng. Từng trãi qua hàng trăm mối tình, không biết bao nhiêu vòng tay ái ân và nước mắt, nhưng giờ anh mới thật sự yêu (lời anh thú nhận). Tình yêu ngang trái phũ phàng, lại cháy bỏng – đậm sâu, trong cơn cám dỗ anh cầu nguyện với Chúa như không còn lý trí “Lạy Thiên Chúa của con! Con có thể bỏ tất cả, nhưng con chỉ xin Chúa giữ lại cho con mối tình này thôi!”
Trong lúc đó, anh đang có vợ và năm con. Người vợ mà anh đã từng xin vâng ý Mẹ Maria tác hợp, đổi lại “chức” làm con Chúa. Dù mù mịt đêm đen mưa gió bão bùng, cũng có lúc ánh sáng của tia chớp lóe lên; trong đêm tối cơn cám dỗ, ơn Chúa vẫn chen vào soi sáng linh hồn anh. Anh cảm thấy tình yêu kia là gánh nặng khủng khiếp mà anh không mang nổi, nó đang dữ dằn dần mòn giết chết linh hồn anh. Anh thổn thức kêu cầu Chúa “Lạy Đấng cứu chuộc con! Con không còn gánh nổi gánh trần ai này nữa, con ngã gục trước sức mạnh của cám dỗ đang đè bẹp hồn con. Xin Chúa cho ai đó gánh giúp con, cứu con, xin chữa lành con!”
Thiên Chúa rất nhân từ chỉ chờ có vậy, nửa đêm Ngài đánh thức người môn đệ bằng cơn đau tim chưa từng có, như chính Ngài đang đau xót vì phần rỗi của hai linh hồn ấy. Thế rồi, dù ở cách xa anh gần năm mươi cây số, người con nhỏ của Thiên Chúa cũng tìm về với anh như mọi lần. Sau khi được Thần Khí cho biết sự việc và hai đối tượng liên quan là ai.
Một câu chuyện đầy kịch tích xảy ra, vì giàu tự ái, sau mỗi lần được người môn đệ cứu giúp linh hồn anh. Thay vì đem lòng tri ân, Sa-tan lại cám dỗ anh, khơi lên ý tưởng “Thằng đó là gì mà mình lại cứ bị nó chen vào chuyện đời tư, và phải nói những lỗi lầm sâu kín cho nó biết? Từ nay nhất định không nói nữa…”
Cứ như thế, với thời gian sự việc dần khó khăn thêm cho người môn đệ. Phần người môn đệ, bởi đã giúp người anh em kia nhiều lần, nên lần này sau khi được Chúa cho biết điều gì xảy ra làm đau tim Chúa Giê-su đã đi về thẳng nhà anh, đợi khi chỉ có hai người, người môn đệ vừa đùa vừa thật “Anh hãy thú đi! Thú thật đi! Có chuyện gì mà anh giấu kín, tôi biết rõ hết chuyện của lòng anh rồi!” Tự ái nổi lên như thường lệ khi không giả lãng được, anh lớn giọng chống chế “Cậu nói gì mà tôi không hiểu, tôi có việc gì sai trái mà phải thú? Nhưng nếu có thì chẳng liên quan gì tới cậu”. Thấy lòng anh cứng cỏi, người môn đệ định tâm sẽ gặp cả cô gái để dàn xếp cho yên việc. Nên chỉ nói thêm với anh “Được rồi! Anh cứ xem việc tôi làm, anh sẽ biết tôi có biết rõ chuyện anh làm, anh giấu kín trong lòng anh không.”
Chiều tối hôm đó cả nhóm tông đồ phục vụ đến họp tại nhà anh Trưởng. Sau buổi họp còn lại mấy người quen thân. Người con nhỏ của Thiên Chúa nhân danh đức vâng lời khuyên cô gái không nên đi sinh hoạt nhóm tông đồ ấy nữa. Nhưng trước nhiều người cô đã thẳng thừng chối từ, điều này khác lạ với thường lệ, cô vốn luôn vâng lời người môn đệ. Thấy sự việc không còn đơn giản nữa, Sa-tan đã vào cuộc kìm kẹp hai linh hồn trong cuộc tình trái ngang. Trên đường đưa cô gái về nhà đêm hôm ấy, người môn đệ đề cập thẳng vấn đề với cô. Phân tích tỏ tường sự việc, cho cô thấy được đúng sai, đâu là công chính đâu là tội lỗi. Không còn giấu được nữa, cô thú nhận những gì đã xảy ra giữa hai người và hứa sẽ không tiếp tục đi sinh hoạt nhóm tông đồ đó nữa. Tối khuya hôm đó, sau khi trở lại nhà anh Trưởng, người tôi tớ Thiên Chúa chịu một trận mưa lời mắng chửi, mạt sát. Dù phải nghe những lời rất nặng nề, anh lặng lẽ cười và cầu nguyện cho hai linh hồn đó. Sáng hôm sau, người môn đệ Đức Ki-tô kéo cả người anh em ấy đi tham dự thánh lễ Mi-sa. Trong thánh lễ Chúa đánh động lòng anh, anh hối hận thú nhận tất cả.
Câu chuyện đương thời trên đây cho chúng ta nhiều bài học thiêng liêng. Điều ứng dụng trong mục này, chỉ khi nào linh hồn khiêm hạ nhận mình hèn yếu và tội lỗi mới được Thiên Chúa cứu vớt. Còn để cho tự ái nổi lên làm chủ linh hồn, thì dù phục vụ dày công đến mấy cũng có lúc tan thành khói mây tất cả. Đã từng có biết bao người khởi công tiến đức rồi dở chừng bỏ cuộc, sa ngã và bê tha vẫn hoàn như cũ. Một trong nhiều lý do đó là giàu lòng tự ái, vì tự ái, vì nặng tình với cái “tôi” mình họ không còn sáng suốt để nhận biết điều Chúa quan phòng. Ngoài tự ái tự nhiên linh hồn còn có tự ái thiêng liêng, tức tự ái với Chúa. Người giàu tự ái họ có nhiều tự thiêng liêng: hay giận dữ vì bối cảnh Chúa quan phòng không như họ muốn, trách mắng, đổ lỗi và cả lên án Chúa nữa. Họ phạm vào giới răn thứ nhất, thường gán ghép cho Chúa điều không xứng hợp với Ngài.
Có linh hồn kia từng sống khô khan tội lỗi, chạy theo thế gian. Chúa quan phòng cho anh gặp một tông đồ giáo dân đầy lòng nhiệt thành, và trú ngụ ở nhà người tông đồ này một thời gian. Thấy người tông đồ đêm về lén lút, chịu khó dạy giáo lý khai tâm cho các em trong làng. Anh lên tiếng với vẻ bất mãn “Anh làm gì vô ích vô lối, khổ sở, phiền toái và nguy hiểm cho bản thân, cho gia đình. Ban ngày lao động vất vả nhọc nhằn, đêm lại cần nghỉ ngơi, làm vậy mất công, mất sức được lợi ích gì? Bỏ, dẹp hết đi cho nó bình yên thanh nhàn!”
Nhưng người tông đồ ấy nhẫn nại khơi dậy những tâm tình đức tin cho anh. Một thời gian sau anh cũng xin gia nhập cộng đoàn Trưởng, phục vụ các nhóm Sống Lời Chúa của giáo xứ. Nhưng vì chưa có đức tin mạnh và không hề biết mến Chúa (anh tâm tình những lúc trao đổi về đời sống tâm linh), lại tò mò thấy người môn đệ say sưa đọc cuốn Sách Vàng của thánh Maria de Mongpho. Anh cũng lấy đọc, nhưng thấy lời thánh nhân đanh thép kết tội những ai đọc nó mà không sống. Anh giận dữ với Thiên Chúa, anh nói “Thiên Chúa đã gài bẩy tôi!”
Tóm lại, do kém lòng tin và sự hiểu biết về tình yêu thương của Thiên Chúa. Đồng thời quá yêu bản thân mình, nên nhiều linh hồn giàu tự ái và giàu cả tự ái thiêng liêng. Muốn giết chết dần cả hai loạt tự ái, linh hồn phải năng suy tư về sự bất toàn của bản thân, hối tiếc sâu xa những tội lỗi mình đã phạm trong quá khứ. Nhờ đó sẽ nảy sinh lòng khiêm hạ trước Chúa và tha nhân, dễ dứt bỏ dần tự ái. Để diệt trừ tự ái thiêng liêng chỉ thực hành như trên sẽ không đủ. Tích cực hơn, linh hồn phải học biết về Thiên Chúa Ba Ngôi, đặc biệt về tình yêu cứu độ của Chúa Giê-su, để củng cố luôn đức tin mình. Thêm vào đó, ở bậc sống này linh hồn không thể thiếu lời cầu nguyện xin ơn Chúa Thánh Thần trợ giúp và kiện toàn linh hồn.