Vì sao Lễ Giáng Sinh lại có bốn Thánh Lễ khác nhau?

Philip Kosloski – Aleteia – 24/12/2017

Tập tục này đã có từ nhiều thế kỷ và giúp làm nổi bật những khía cạnh khác nhau của mầu nhiệm Chúa Giáng Sinh.

Hầu như mọi Giáo hội Kitô giáo đều có cử hành phụng vụ Đêm Giáng Sinh, một thánh lễ rất quen thuộc và được đông đảo tín hữu tham dự trước khi trở về nhà sum họp gia đình.

Tuy nhiên, trong Giáo hội Công giáo Rôma, điều đó mới chỉ là khởi đầu. Phụng vụ không chỉ có Thánh lễ Đêm Giáng Sinh, mà còn có Thánh lễ rạng đông và Thánh lễ ban ngày, mỗi Thánh lễ mang những bài đọc và lời nguyện khác nhau.

Tại sao lại như vậy? Chẳng phải chỉ một Thánh lễ là đủ sao?

Xét về lịch sử, truyền thống cử hành bốn Thánh lễ Giáng Sinh có thể truy nguyên ít nhất từ thế kỷ VI (dù Thánh lễ vọng là hình thức được bổ sung muộn hơn). Một trong những lý do của việc cử hành nhiều Thánh lễ khác nhau là để nhấn mạnh các chiều kích khác nhau của mầu nhiệm Nhập Thể và câu chuyện Giáng Sinh.

1. Thánh lễ Vọng Giáng Sinh

Trong những năm gần đây, các tín hữu đã quen với Thánh lễ Vọng Giáng Sinh, thường được cử hành từ khoảng 16 giờ ngày 24/12. Thánh lễ này tập trung vào tâm tình mong đợi và chuẩn bị cho đại lễ Giáng Sinh. Ở một số nơi, tượng Hài Nhi Giêsu thậm chí còn chưa được đặt vào hang đá cho tới Thánh lễ Đêm.

Lời nguyện nhập lễ diễn tả niềm vui sẽ được cảm nếm nơi biến cố Chúa Giáng Sinh:

“Lạy Thiên Chúa, hằng năm Chúa làm cho chúng con hoan hỷ,
khi mong đợi ơn cứu độ.
Xin cho chúng con,
như nay hân hoan đón nhận Con Một Chúa
là Đấng Cứu Độ,
thì mai sau cũng được vững dạ nghênh đón Người
khi Người đến xét xử.”

2. Thánh lễ Đêm Giáng Sinh – “Thánh lễ của các Thiên Thần”

Theo nhiều truyền thống cổ xưa, Chúa Giêsu được sinh ra vào lúc nửa đêm, vì thế trong nhiều thế kỷ, Thánh lễ đầu tiên của Giáng Sinh được cử hành vào giờ này. Thánh lễ còn được gọi là “Thánh lễ của các Thiên Thần”, gợi lại biến cố các thiên thần loan báo cho các mục đồng tin vui Đấng Cứu Độ đã ra đời.

Lời nguyện nhập lễ làm nổi bật sự đối lập giữa bóng tối đêm đen và ánh sáng của Đức Kitô:

“Lạy Thiên Chúa,
Chúa đã làm cho đêm cực thánh này
bừng sáng rực rỡ nhờ ánh huy hoàng của Ánh Sáng đích thực.
Xin cho chúng con,
là những người đã nhận biết mầu nhiệm ánh sáng của Người nơi trần thế,
cũng được hưởng niềm vui vĩnh cửu của Người trên trời.”

3. Thánh lễ Rạng Đông – “Thánh lễ của các Mục Đồng”

Theo trình thuật Tin Mừng, sau khi nghe lời thiên thần loan báo, các mục đồng vội vã lên đường để gặp Hài Nhi Giêsu. Thánh lễ này được cử hành lúc rạng đông, và các bài đọc làm nổi bật vai trò của các mục đồng như những người đầu tiên loan báo Tin Mừng Chúa Giáng Sinh.

Lời nguyện nhập lễ một lần nữa quy chiếu về ánh sáng, giờ đây gắn liền với bình minh:

“Lạy Thiên Chúa toàn năng,
xin cho chúng con,
khi được tắm gội trong ánh quang huy mới của Ngôi Lời nhập thể,
thì ánh sáng đức tin
vốn chiếu soi tâm trí chúng con
cũng rạng ngời nơi đời sống và hành động của chúng con.”

4. Thánh lễ Ban Ngày – “Thánh lễ của Vua”

Thánh lễ Giáng Sinh ban ngày là lời hoan ca mừng Đức Kitô đã đến, mời gọi toàn thể nhân loại thờ lạy Vua muôn vua, đồng thời hướng tâm hồn về biến cố các Đạo Sĩ sẽ đến thờ lạy Người trong lễ Hiển Linh.

Lời nguyện nhập lễ tập trung vào mầu nhiệm cao cả của Nhập Thể:

“Lạy Thiên Chúa,
Chúa đã tạo dựng con người thật diệu kỳ
và còn phục hồi phẩm giá ấy cách kỳ diệu hơn nữa.
Xin cho chúng con
được thông phần bản tính Thiên Chúa của Đức Kitô,
Đấng đã khiêm hạ
để chia sẻ thân phận nhân loại của chúng con.”

Như thế, bốn Thánh lễ Giáng Sinh không phải là sự trùng lặp, nhưng là một hành trình phụng vụ, dẫn tín hữu từ mong đợi, đến ánh sáng bừng lên trong đêm tối, rồi niềm vui được loan báo, và sau cùng là chiêm ngắm mầu nhiệm Con Thiên Chúa làm người để nâng con người lên với Thiên Chúa.