HUYNH ĐOÀN GIÁO DÂN ĐA MINH Cầu nguyện – hiệp thông – học hành – sứ vụ
Giải đáp của Cha Edward McNamara, Dòng Đạo Binh Chúa Kitô (LC), Khoa trưởng Thần học và giáo sư phụng vụ của Đại học Regina Apostolorum (Nữ Vương các Thánh Tông Đồ), Rôma.
Hỏi: Trong chủng viện, con đã được dạy rằng khăn thánh (corporal) dùng để giữ lại bất kỳ mảnh Mình Thánh hoặc giọt Máu Thánh nào, vốn có thể rơi xuống trên bàn thờ. Con cũng đã được dạy rằng việc truyền phép hợp lệ của bánh và rượu không phụ thuộc vào việc bánh và rượu nằm trên khăn thánh. Một linh mục lạ, mà con đã gặp, không có sự chăm sóc đặc biệt đối với khăn thánh, vì ngài tin rằng chức năng của nó chỉ là làm cho hợp lệ việc truyền phép bánh và rượu nằm trên khăn thánh mà thôi. Một số vị thậm chí để lại khăn thánh mở trên bàn thờ từ ngày này sang ngày khác, và ít nhất một vị, mà con quen biết, sử dụng khăn thánh với màu khác nhau, theo màu sắc của mùa phụng vụ. Liên quan đến chủ đề này là việc sử dụng khăn thánh trong nhà tạm, dưới hào quang, và trên bàn phụ. Liệu có các dịp khác khăn thánh được sử dụng hay không được sử dụng chăng? Xin cha nói rõ việc sử dụng và chăm sóc khăn thánh. Cám ơn cha nhiều. – S. W., Ucluelet, British Columbia, Canada.
Đáp: Khăn thánh là một mảnh vuông bằng vải lanh hoặc vải tốt khác, đôi khi được hồ cứng để cho vững chắc. Nó thông thường được xếp thành chín phần và do đó được lưu trữ bằng phẳng. Một khăn thánh lớn hơn, hoặc nhiều hơn một khăn thánh, có thể cần cho lễ đồng tế và lễ trang trọng khác.
Trước khi sử dụng, khăn thánh thường nằm trên chén thánh, và khi không còn bắt buộc dùng, nó có thể được giữ trong một hộp vuông phẳng dẹt, gọi là túi đựng khăn thánh (burse).
Trước cuộc cải cách hiện nay, Mình thánh được đặt trực tiếp lên khăn thánh, và mặc dù đây là trường hợp hiếm ngày nay, như bạn đọc nêu ra, nó có thể thu nhặt các mảnh vỡ rơi từ Mình thánh trong Thánh lễ, mặc dù phần lớn rơi vào chén lễ hoặc bình thánh hoặc đĩa thánh.
Tuy nhiên, bất kỳ mảnh vỡ nào có thể còn trên khăn thánh cần được lấy lên và đặt vào chén lễ để tráng chén. Tuy nhiên, sự thực hành phụng vụ đã thường cho rằng việc gấp và mở cẩn thận khăn thánh là đủ, và rằng không hề có sự thiếu tôn trọng khi cẩn thận giữ khăn thánh trong phòng thánh.
Qui Chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma (GIRM) đề cập đến khăn thánh ở một vài số, trước hết trong việc mô tả sự chuẩn bị lễ phẩm, trong số 73: “Trước hết để sửa soạn bàn thờ, cũng gọi là bàn tiệc của Chúa, là trung tâm điểm của toàn bộ phụng vụ Thánh Thể, thì đặt trên bàn thờ khăn thánh, khăn lau chén, Sách Lễ và chén lễ, trừ khi chén lễ được dọn ở bàn phụ” (bản dịch Việt Ngữ của linh mục Phanxicô Xaviê Nguyễn Chí Cần, Giáo phận Nha Trang).
Số 118 nói rằng khăn thánh nên được đặt trên bàn phụ trước Thánh Lễ. Các chỉ dẫn khác đòi hỏi rằng một chén lễ hoặc bình thánh nên được đặt trên khăn thánh, bất cứ khi nào nó còn trên bàn thờ hoặc bàn phụ để tráng chén.
Khăn thánh cũng được sử dụng bất cứ khi nào Mình Thánh Chúa được đặt trên bàn thờ hoặc một nơi xứng đáng khác. Vì vậy, một khăn thánh luôn được sử dụng dưới hào quang hoặc bình thánh.
Cũng thế, các khăn thánh bổ sung có thể được đặt trên bàn thờ trước Thánh Lễ trọng thể, mà trên đó các chén lễ và bình thánh được đặt trọn vẹn trực tiếp ở phía trước mặt của linh mục.
Qui Chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma không đòi hỏi khăn thánh mới cho mỗi Thánh lễ; chỉ cần khăn thánh được mở ra và gấp lại một cách thận trọng để tránh bất kỳ rủi ro nào. Vì lý do này, khăn thánh nên mở từng phần một, trong khi nằm phẳng và không bao giờ được lắc khi mở.
Về câu hỏi của bạn đọc của chúng tôi, thật là một thói quen xấu ở một số nơi khi để lại khăn thánh mở ra trên bàn thờ giữa các Thánh Lễ khác nhau và thậm chí trong nhiều ngày nữa. Các qui chế yêu cầu khăn thánh được mở ra trong phần dâng lễ phẩm, và gấp lại một lần nữa sau phần rước lễ.
Khăn thánh được giặt trong cùng cách thức như khăn lau chén, mặc dù ít thường xuyên hơn. Trước tiên, nó được ngâm trong nước; sau đó nước này được đổ xuống một giếng thánh hoặc trực tiếp xuống đất. Sau đó, khăn thánh có thể được giặt một cách bình thường. Bộ qui tắc phụng vụ dày 1.000 trang trước Công đồng Vatican II của Trimeloni đề nghị giặt khăn thánh mỗi tháng một lần – và vào sau thời điểm khi Mình Thánh được đặt trực tiếp lên khăn thánh.
Về việc mở khăn thánh, tôi lấy các hướng dẫn của Đức Ông (nay là Giám mục) Peter J. Elliott trong cẩm nang nghi lễ thực hành của ngài:
“a. Hãy cầm khăn thánh (lấy ra từ túi đựng khăn thánh, nếu có) bằng bàn tay phải, và đặt nó bằng phẳng ở trung tâm bàn thờ, vẫn còn gấp, cách mép của bàn thờ khoảng 15 cm (5 inch), hoặc hơn nữa nếu mở khăn thánh lớn.
“b. Mở nó ra, đầu tiên bên trái của bạn, sau đó bên phải của bạn, do đó nhìn thấy ba ô vuông.
“c. Mở ra phần xa nhất kể từ bạn, mở xa khỏi chính bạn, do đó nhìn thấy sáu ô vuông.
“d. Cuối cùng, mở ra phần gần nhất kể từ bạn, mở ra về phía chính bạn, do đó nhìn thấy tất cả chín ô vuông. Sau đó, hãy điều chỉnh khăn thánh để nó cách mép của bàn thờ khoảng 3 cm (1 inch) là vừa.
“Nếu có một hình thánh giá thêu trên một trong các ô vuông trung tâm bên ngoài, hãy xoay khăn thánh sao cho hình thánh giá là gần bạn nhất.
“Mặc dù Mình Thánh không còn nằm trực tiếp trên khăn thánh, khăn vẫn còn hữu ích trong trường hợp các mảnh vỡ có thể rơi vào nó ở phần bẻ bánh hoặc trong khi tráng chén… Vì vậy, không bao giờ kéo mạnh khăn ra, hoặc lắc mạnh trong không trung. Một hành vi như vậy cũng sẽ cho thấy sự thiếu tôn trọng đối với khăn bàn thờ thánh thiêng nhất, vốn phải luôn được sử dụng bất cứ nơi nào Thánh Lễ được cử hành.
“Nếu khăn thánh được đưa đến bàn thờ trong một túi đựng khăn thánh, túi đựng khăn thánh này theo truyền thống được đặt nằm, bên trái của khăn thánh, cách xa nơi để Sách lễ. Nhưng nó có thể được đặt thuận tiện hơn phía bên phải của khăn thánh, hoặc một người giúp lễ mang nó trở lại bàn phụ. Khi Thánh Lễ được cử hành đối mặt với bàn thờ, túi đựng khăn thánh theo truyền thống được dựng dựa vào cây nến hoặc kệ bàn thờ (gradine), phía trái của khăn thánh”.
“Để gấp khăn thánh, hãy làm ngược lại các bước trên. Do đó, hãy gấp ba ô vuông phía trước bạn ra xa bạn, sau đó gấp ba ô vuông ở xa về phía bạn và cuối cùng mang ô vuông bên phải vào và ô vuông bên trái vào ô vuông trung tâm còn lại, để hoàn tất quá trình”.
Như độc giả chúng ta nói, sự hiện diện của chén lễ hoặc bình thánh trên khăn thánh không phải là cần thiết tuyệt đối cho tính hợp lệ. Tuy nhiên, nó đã được phổ biến trong thời gian trước kia, và không được biết ngày nay, là rằng các tân linh mục sẽ thực hiện một ý định chung về truyền phép những gì nẳm trên khăn thánh. Mục đích của một ý định chung này là để tránh sự nghi ngờ về những gì đã được truyền phép và những gì không truyền phép; thí dụ, nếu một người phụ trách phòng thánh vô tình để lại một số Bánh Thánh trên bàn thờ. Ngày nay, dựa vào việc linh mục thường truyền phép nhiều bình thánh, đôi khi các ngài được khuyên hãy có ý định truyền phép tất cả những gì đã được đặt trên bàn thờ để truyền phép. Điều này tránh sự nghi ngờ nếu linh mục quên đặt một bình thánh lên khăn thánh hoặc nó đã bị khuất đằng sau Sách lễ.
Tuy nhiên, ý định phòng ngừa này không loại bỏ luật chung rằng tất cả những gì được mang đến bàn thờ để truyền phép, nên được đặt trên khăn thánh. (Zenit.org 2-2-2016)
Nguyễn Trọng Đa
