HUYNH ĐOÀN GIÁO DÂN ĐA MINH Cầu nguyện – hiệp thông – học hành – sứ vụ
Máy bay chở Đức Thánh Cha đã hạ cánh tại Phi trường quốc tế “Ndjili” của Thủ đô Kinshasa lúc 2:33 giờ chiều giờ địa phương ngày 31 Tháng Giêng.
Đức Giáo Hoàng đã được tiếp đón trong một nghi lễ nghinh đón trọng thể. Sau đó, ngài viếng thăm xã giao tổng thống Felix Tshisekedi, và nói chuyện với các nhà cầm quyền, xã hội dân sự và ngoại giao đoàn.
Thưa tổng thống,
Thưa các Thành viên đáng kính của Chính phủ và Ngoại giao đoàn,
Thưa các thẩm quyền tôn giáo và dân sự Ưu tú,
Thưa quý vị Đại diện của Xã hội Dân sự và Thế giới Văn hóa,
Thưa quý bà và qúy ông,
Tôi xin gửi đến quý vị lời chào thân ái và tôi cảm ơn Ngài Tổng thống vì những lời tốt đẹp của Ngài. Tôi rất vui khi được ở đây trên vùng đất xinh đẹp, rộng lớn và xum xuê này, nơi bao trùm về phía bắc là rừng xích đạo, ở trung tâm và về phía nam là cao nguyên và thảo nguyên cây cối rậm rạp, về phía đông là đồi, núi, núi lửa và hồ nước, và về phía tây là những vùng nước rộng lớn, với sông Congo chảy vào đại dương. Ở đất nước của qúy vị, nơi giống như một lục địa nằm trong lục địa lớn hơn của Châu Phi, dường như cả trái đất đều đang hít thở. Tuy nhiên, nếu địa lý của lá phổi xanh tươi này rất phong phú và đa dạng, thì lịch sử của nó đã không được may mắn như thế. Bị chiến tranh tàn phá, Cộng hòa Dân chủ Congo tiếp tục chứng kiến những cuộc xung đột trong giới hạn của mình và buộc phải di cư, và phải chịu đựng những hình thức bóc lột khủng khiếp, không xứng đáng với con người và tạo vật. Đất nước này, bao la và tràn đầy sức sống, hoành cách mô của Châu Phi này, bị bạo lực tấn công như một cú đánh vào bụng, dường như đã có lúc phải thở hổn hển. Thưa ngài Tổng thống, ngài đã nói về nạn diệt chủng bị lãng quên mà Cộng hòa Congo đang phải gánh chịu.
Khi qúy vị, những người dân Congo, chiến đấu để bảo vệ phẩm giá và sự toàn vẹn lãnh thổ của qúy vị trước những nỗ lực đáng trách nhằm chia cắt đất nước, tôi đến với qúy vị, nhân danh Chúa Giêsu, với tư cách là một người hành hương hòa giải và hòa bình. Tôi đã rất mong muốn được ở đây và bây giờ cuối cùng tôi đến để mang lại cho qúy vị sự gần gũi, tình âu yếm và sự an ủi của toàn thể Giáo hội và để học hỏi từ tấm gương của qúy vị về sự kiên nhẫn, can đảm và đấu tranh.
Tôi muốn nói chuyện với qúy vị bằng một hình ảnh tượng trưng độc đáo cho vẻ đẹp rực rỡ của vùng đất này: hình ảnh của viên kim cương. Những người đàn ông và đàn bà Congo thân mến, đất nước của các bạn thực sự là một viên kim cương của tạo thế. Đồng thời, các bạn, tất cả các bạn, đều vô cùng quý giá hơn bất cứ kho báu nào được tìm thấy trên mảnh đất màu mỡ này! Tôi ở đây để ôm lấy các bạn và để nhắc nhở các bạn rằng bản thân các bạn có giá trị vô giá, rằng Giáo hội và Đức Giáo Hoàng tin tưởng vào các bạn, và họ tin tưởng vào tương lai của các bạn, tương lai nằm trong tay các bạn và đối với tương lai ấy, các bạn xứng đáng cống hiến tất cả năng khiếu, khôn ngoan, và cần cù. Hãy can đảm lên, anh chị em Congo của tôi! Hãy trỗi dậy, một lần nữa hãy nắm lấy trong tay các bạn, giống như một viên kim cương nguyên chất, tất cả những gì các bạn là, phẩm giá của các bạn và sứ mệnh của các bạn để gìn giữ sự hài hòa và bình yên cho ngôi nhà mà các bạn đang cư ngụ. Hãy làm sống lại tinh thần của bài quốc ca, ước mơ và thực hiện thông điệp của nó: “Cần cù lao động, xây dựng đất nước tươi đẹp hơn xưa, trong hòa bình”.
Các bạn thân mến, kim cương thường rất hiếm, nhưng ở đây chúng rất nhiều. Nếu điều đó đúng với của cải vật chất ẩn chứa trong đất, thì điều đó càng đúng hơn với của cải tinh thần hiện diện trong trái tim các bạn. Bởi vì chính từ trái tim mà hòa bình và phát triển được sinh ra, bởi vì, với sự giúp đỡ của Thiên Chúa, con người nam nữ có khả năng thực thi công lý và tha thứ, hòa hợp và hòa giải, cam kết và kiên trì sử dụng tốt nhiều tài năng mà họ đã nhận được. Ở đây, khi bắt đầu cuộc hành trình của mình, tôi muốn kêu gọi các bạn: ước gì mỗi người dân Congo cảm thấy được kêu gọi để thực hiện phần việc của mình! Chớ gì bạo lực và hận thù không còn chỗ trong trái tim hay trên môi miệng của bất cứ ai, vì đây là những tình cảm vô nhân đạo và phi Kitô giáo kìm hãm sự phát triển và đưa chúng ta trở lại một quá khứ u ám.
Dưới ánh sáng của sự phát triển bị đình trệ và sự thụt lùi về quá khứ, thật là một bi kịch khi những vùng đất này, và nói chung là toàn bộ lục địa châu Phi, tiếp tục phải chịu đựng nhiều hình thức bóc lột khác nhau. Có một khẩu hiệu xuất hiện từ tiềm thức của nhiều nền văn hóa và dân tộc: “Châu Phi phải bị bóc lột”. Điều này thật tồi tệ! Bóc lột chính trị nhường chỗ cho “chủ nghĩa thực dân kinh tế” cũng nô dịch không kém. Kết quả là, đất nước bị cướp bóc ồ ạt này đã không được hưởng lợi một cách xứng đáng từ nguồn tài nguyên to lớn của mình: nghịch lý thay, sự giàu có của đất đai lại khiến nó trở nên “xa lạ” với chính cư dân của nó. Chất độc của lòng tham đã bôi máu những viên kim cương của nó. Đây là một bi kịch mà thế giới phát triển hơn về kinh tế thường bịt mắt, bịt tai và bịt miệng. Tuy nhiên, đất nước này và lục địa này xứng đáng được tôn trọng và lắng nghe; họ xứng đáng tìm được không gian và nhận được sự chú ý. Hãy buông tay khỏi Cộng hòa Dân chủ Congo! Hãy buông tay khỏi Châu Phi! Đừng bóp nghẹt Châu Phi: đó không phải là mỏ để tước đoạt hoặc địa hình để cướp bóc. Mong sao Châu Phi là nhân vật chủ đạo của số phận mình! Cầu mong thế giới thừa nhận những điều thảm khốc đã xảy ra trong nhiều thế kỷ gây bất lợi cho người dân địa phương, và đừng quên đất nước này và lục địa này. Mong sao Châu Phi, nụ cười và niềm hy vọng của thế giới, sẽ đáng kể hơn. Mong sao nó được nói đến thường xuyên hơn, và có trọng lượng và uy tín lớn hơn giữa các quốc gia!
Cần phải tạo điều kiện cho nền ngoại giao thực sự mang tính nhân bản, cho một nền ngoại giao mà mọi người quan tâm đến các dân tộc khác, cho một nền ngoại giao không tập trung vào kiểm soát đất đai và tài nguyên, chủ nghĩa bành trướng và gia tăng lợi nhuận, mà tập trung vào việc tạo cơ hội cho mọi người lớn lên và phát triển. Trong trường hợp của dân tộc này, người ta có cảm tưởng rằng cộng đồng quốc tế trên thực tế đã cam chịu để bạo lực nuốt chửng họ. Chúng ta không thể quen với cảnh đổ máu đã đánh dấu đất nước này trong nhiều thập niên, khiến hàng triệu người chết mà hầu như không được biết đến ở những nơi khác. Điều gì đang xảy ra ở đây cần phải được biết đến. Các tiến trình hòa bình hiện nay, mà tôi hết sức khuyến khích, cần được duy trì bằng những hành động cụ thể và các cam kết cần được duy trì. Tạ ơn Thiên Chúa, có những người đang đóng góp cho lợi ích của người dân địa phương và cho sự phát triển đích thực thông qua các dự án thành công: không chỉ thông qua các khoản tài trợ mà còn thông qua các dự án nhằm mục đích phát triển toàn diện. Tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với các quốc gia và tổ chức đang cung cấp viện trợ đáng kể về vấn đề này, giúp chống lại nghèo đói và bệnh tật, hỗ trợ pháp quyền và cổ vũ việc tôn trọng nhân quyền. Tôi hy vọng rằng họ có thể tiếp tục thực hiện những nỗ lực này một cách can đảm và trọn vẹn.
Chúng ta hãy nghĩ lại về viên kim cương. Khi đã được trau chuốt, vẻ đẹp của nó cũng bắt nguồn từ hình dáng, từ sự sắp xếp hài hòa của nhiều mặt. Tương tự như vậy, đất nước này, với di sản quý giá của chủ nghĩa đa nguyên, có đặc tính “đa diện”. Sự phong phú đó phải được bảo tồn, tránh bất cứ hình thức thoái lui nào đối với chủ nghĩa bộ lạc và sự thù địch. Một tinh thần đảng phái ngoan cố thúc đẩy nhóm dân tộc hoặc lợi ích cụ thể của chính mình, do đó nuôi dưỡng vòng xoáy hận thù và bạo lực, gây bất lợi cho tất cả mọi người, vì nó ngăn chặn “hóa thể xúc cảm và tâm lý phức hợp” cần thiết. Thật vậy, từ quan điểm hóa học, điều thú vị là kim cương được tạo thành từ các nguyên tử carbon đơn giản, nếu được liên kết theo cách khác, sẽ tạo thành than chì: thật vậy, sự khác biệt giữa độ sáng của kim cương và độ tối của than chì đến từ cách thức các nguyên tử riêng lẻ được sắp xếp trong mạng tinh thể. Bỏ ẩn dụ sang một bên, vấn đề không phải là bản chất con người hay bản chất của các nhóm dân tộc và xã hội, mà là cách họ chọn chung sống với nhau: sẵn sàng hay không gặp gỡ nhau, hòa giải và bắt đầu lại như mới sẽ tạo nên sự khác biệt giữa sự nghiệt ngã của xung đột và một tương lai rạng rỡ của hòa bình và thịnh vượng.
Các bạn thân mến, Cha trên trời muốn chúng ta chấp nhận nhau như anh chị em trong một gia đình và cùng làm việc vì một tương lai với những người khác, chứ không chống lại người khác. Bintu bantu: do đó, một trong những câu tục ngữ của các bạn tuyên bố một cách hùng hồn rằng sự giàu có thực sự được tìm thấy ở con người và trong mối quan hệ của họ với nhau. Một cách đặc biệt, các tôn giáo, với di sản khôn ngoan của mình, được kêu gọi đóng góp vào sự phong phú này, trong nỗ lực hàng ngày để từ bỏ mọi hình thức xâm lược, cải đạo và cưỡng bức, vì đó là những phương tiện không xứng đáng với tự do của con người. Khi người ta cố gắng áp đặt những phương tiện đó thông qua lừa dối và vũ lực, trong một nỗ lực bừa bãi để thu hút những người theo dõi, họ đã làm tổn thương nặng nề lương tâm của người khác và quay lưng lại với Thiên Chúa chân chính, bởi vì – đừng bao giờ quên điều đó – “nơi linh hồn của có Chúa, thì có tự do” (2 Cr 3:17) và nơi nào không có tự do, thì không có Thần Khí của Thiên Chúa. Trong nỗ lực xây dựng một tương lai hòa bình và tình huynh đệ, các thành viên của xã hội dân sự, một số người đang hiện diện ở đây, cũng có một vai trò thiết yếu. Thường thì họ đã chứng tỏ khả năng đứng lên chống lại sự bất công và suy đồi xã hội với cái giá phải trả là sự hy sinh to lớn, để bảo vệ nhân quyền, sự sẵn có của một nền giáo dục chất lượng và một cuộc sống đàng hoàng hơn cho mọi người. Tôi vô cùng biết ơn những người đàn ông và đàn bà, và đặc biệt là những người trẻ tuổi của đất nước này, những người đã phải chịu đựng ở nhiều mức độ khác nhau vì điều này, và tôi bày tỏ lòng kính trọng đối với họ.
Viên kim cương, trong suốt, phản chiếu ánh sáng mà nó nhận được một cách kỳ diệu. Nhiều người trong số các bạn cũng “sáng láng” tương tự với vai trò của mình trong xã hội. Những người nắm giữ các cơ quan dân sự và chính phủ được kêu gọi hoạt động với sự trong sáng như pha lê, trải nghiệm trách nhiệm mà họ đã nhận được như một phương tiện phục vụ xã hội. Quyền lực chỉ có ý nghĩa nếu nó trở thành một hình thức phục vụ. Điều quan trọng biết bao là trách nhiệm công dân phải được thực hiện trong tinh thần này, tránh chủ nghĩa độc đoán, chạy theo lợi nhuận nhanh chóng và lòng tham mà thánh tông đồ Phaolô xác định là “cội rễ mọi điều ác” (1 Tm 6:10). Tương tự như vậy, các cuộc bầu cử tự do, minh bạch và đáng tin cậy sẽ được cổ vũ; cho phép phụ nữ, thanh niên, các nhóm khác nhau và các nhóm bị gạt ra ngoài lề xã hội tham gia nhiều hơn vào các tiến trình hòa bình; lợi ích chung và an ninh của người dân được theo đuổi, thay vì lợi ích cá nhân hoặc nhóm; sự hiện diện của nhà nước trong mọi phần của lãnh thổ được củng cố; và nhiều người tị nạn và những người di tản được chăm sóc. Cầu mong không ai bị thao túng, ít bị mua chuộc bởi những kẻ kích động bạo lực trong nước, và lợi dụng nó để thực hiện những giao dịch kinh doanh đáng xấu hổ. Điều này chỉ dẫn đến mất uy tín và ô nhục, cùng với cái chết và đau khổ. Tốt hơn là nên ở gần mọi người, để ý xem họ sống như thế nào. Mọi người đang tin tưởng khi họ cảm thấy sự gần gũi của những người cai trị họ, không phải vì lợi ích hay để phô trương mà là để phục vụ người khác.
Điều làm lu mờ ánh sáng của sự tốt lành trong một xã hội thường là bóng tối của sự bất công và tham nhũng. Nhiều thế kỷ trước, Thánh Augustinô, người sinh ra ở lục địa này, đã hỏi: “Nếu không có sự tôn trọng công lý, thì các quốc gia là gì nếu không phải là một liên minh lớn của những tên trộm?” (De civ. Dei, IV, 4). Thiên Chúa luôn đứng về phía những ai đói khát công lý (x. Mt 5: 6). Người ta không bao giờ được mệt mỏi trong việc cổ vũ luật pháp và bình đẳng ở khắp mọi nơi, chống lại sự miễn nhiễm trừng phạt và thao túng luật pháp và thông tin.
Một viên kim cương trồi lên từ lòng đất có giá trị, nhưng thô ráp và cần được đánh bóng. Những viên kim cương quý giá nhất của những vùng đất này là những người con trai và con gái của quốc gia này; họ cần được tiếp cận với một nền giáo dục giúp họ có thể tỏa sáng những tài năng bẩm sinh của mình. Giáo dục là nền tảng: đó là con đường dẫn tới tương lai, con đường cần thực hiện để đạt được tự do hoàn toàn cho đất nước này và lục địa châu Phi. Cần khẩn cấp đầu tư vào giáo dục, để chuẩn bị cho các xã hội chỉ thống nhất nếu họ được giáo dục tốt, tự chủ chỉ khi họ nhận thức được khả năng của chính mình và có khả năng phát triển chúng với trách nhiệm và sự kiên trì. Tuy nhiên, nhiều trẻ em không được đi học. Biết bao em trong số này, thay vì nhận được một nền giáo dục tốt, lại bị bóc lột! Quá nhiều em trong số này chết, phải lao động khổ sai trong hầm mỏ. Cần phải nỗ lực hết sức để tố cáo và cuối cùng chấm dứt tai họa lao động trẻ em. Biết bao cô gái bị gạt ra ngoài lề xã hội và nhân phẩm của họ bị xâm phạm! Trẻ em, các cô gái trẻ và tất cả những người trẻ tuổi là “hiện tại” của niềm hy vọng, họ là niềm hy vọng: chúng ta đừng để niềm hy vọng đó bị bóp nghẹt, nhưng thay vào đó hãy nuôi dưỡng nó bằng niềm đam mê!
Viên kim cương, như một hồng phúc của trái đất, nhắc nhở trách nhiệm của chúng ta là trở thành người quản lý tốt của tạo hóa, bảo vệ môi trường tự nhiên. Nằm ở trung tâm của Châu Phi, Cộng hòa Dân chủ Congo là nơi có một trong những lá phổi xanh tuyệt vời của thế giới cần được bảo tồn. Đối với hòa bình và phát triển, trong lĩnh vực này cũng cần có sự hợp tác rộng rãi và hiệu quả để có thể cho phép việc can thiệp hữu hiệu mà không áp đặt các mô hình bên ngoài vốn hữu ích cho những người giúp đỡ hơn là những người được giúp đỡ. Nhiều người đã đề nghị giúp đỡ châu Phi trong nỗ lực chống biến đổi khí hậu và virus corona. Mặc dù đây chắc chắn là những cơ hội được hoan nghênh, nhưng nhu cầu lớn nhất là các mô hình xã hội và chăm sóc sức khỏe không chỉ đáp ứng các nhu cầu cấp thiết của thời điểm hiện tại mà còn giúp cải thiện đời sống xã hội: thông qua các cơ cấu hợp lý và đội ngũ nhân viên trung thực và có năng lực, để khắc phục những vấn đề nghiêm trọng cản trở sự phát triển ngay từ đầu, như nạn đói và bệnh tật.
Có thể kết luận rằng kim cương là loại khoáng chất cứng nhất trong thiên nhiên; nó có khả năng chống lại các tác nhân hóa học cao. Các cuộc tấn công bạo lực lặp đi lặp lại và rất nhiều tình huống bất ổn có thể làm suy yếu sức đề kháng của người dân Congo, làm suy yếu quyết tâm của họ và dẫn đến sự chán nản và đầu hàng. Tuy nhiên, nhân danh Chúa Kitô, là Thiên Chúa của hy vọng, Thiên Chúa của mọi khả năng, Đấng luôn ban cho chúng ta sức mạnh để bắt đầu lại, nhân danh phẩm giá và giá trị của những viên kim cương quý giá nhất của vùng đất này, vốn là các công dân của nó, tôi muốn khuyến khích mọi người thực hiện một đổi mới xã hội dũng cảm và toàn diện. Điều này được yêu cầu bởi lịch sử huy hoàng nhưng đầy vết thương của đất nước này, và đặc biệt là bởi những người trẻ tuổi và trẻ em của nó. Tôi sát cánh với các bạn và tôi đồng hành với những lời cầu nguyện và sự gần gũi của mình với mọi nỗ lực nhằm đạt được một tương lai hòa bình, hài hòa và thịnh vượng cho đất nước vĩ đại này. Chúa phù hộ cho toàn bộ quốc gia Congo!
